İran'daki protestolarda tutukluların yüzde 10'unu kadınlar oluşturuyorhttps://turkish.aawsat.com/home/article/4029341/i%CC%87randaki-protestolarda-tutuklular%C4%B1n-y%C3%BCzde-10unu-kad%C4%B1nlar-olu%C5%9Fturuyor
İran'daki protestolarda tutukluların yüzde 10'unu kadınlar oluşturuyor
Ekim ayı başlarında Tahran'da Mahsa Amini'nin öldürülmesini protesto eden İranlı bir kadın (AP)
İran rejimi yaptığı açıklamada, Mahsa Amini'nin geçtiğimiz Eylül ayında ‘ahlak polisi’ tarafından tutuklanıp ardından öldürülmesinden bu yana ülkede devam eden protestolarda tutuklananların yüzde 10'unu kadınların oluşturduğunu belirtti. Önde gelen bir din adamı, başörtüsü nedeniyle kadın mahkumlara yönelik cinsel saldırıları doğrularken, Yargı Erki Sözcüsü 1.200 kişinin serbest bırakılacağını duyurdu. Bu karar, çoğu İran şehrinin pazartesi günü başlayan ve bugüne kadar devam eden açlık grevlerine devam ettiği sırada geldi.
Kadın ve Aile İşlerinden Sorumlu Cumhurbaşkanı Yardımcısı Ensiye Hazali, Mehr Haber Ajansı’na dün (salı) yaptığı açıklamada, “Bazı yabancı medya kuruluşları, son isyanların kurbanları olarak kadınların isimlerinden bahsediyor, ancak mevcut kanıtlar açıkça ölüm nedenlerini gösteriyor. Kuruluşlar, yalnızca kadınların varlığından bahsetseler de gözaltındakilerin yüzde 90'ının erkek ve sadece yüzde 10'unun kadın olduğunu söylemek gerekiyor” dedi. İran’ın Dini Lideri Ali Hamaney'in “ahlak polisi sadece bir bahaneydi ve böyle bir sorun olmasaydı da isyan çıkarmak için başka bahaneler uyduracaklardı” sözlerini tekrarlayan Hazali, “Batılılar, kadınlar adına diktatörlük uyguluyorlar ve kadınların taleplerini dile getirmesine izin vermiyorlar” ifadelerini kullandı.
“Çeşitli alanlarda ilerlememizi görmeye dayanamıyorlar” diyen Hazali, kadınların karar alma süreçlerindeki rolüne dikkat çekerek şunları söyledi, “On üçüncü hükümette, devlette karar alma süreçlerinde rol oynamaları için yüksek kurullara birçok kadın atandı. Aslında hiçbir ülke kıyafet giyme konusunda mutlak özgürlüğe sahip değil, her ülkenin tanımlanmış bir dizi kısıtlaması mevcut.” değerlendirmesinde bulundu.
Öte yandan İran'ın Zahidan kentinin cuma imamı Sünni din adamı Abdulhamid İsmailzehi konuşmasında, “Kadın tutuklulara yönelik aşağılama, baskı ve zorlama amacıyla cinsel saldırı haberleri geliyor. İtiraflar medyaya yansıdı ve bazı tutukluların ifadeleri de bunu doğruluyor. Şayet bu kanıtlanırsa, bu suçların failleri kesinlikle yeryüzündeki en büyük bozgunculardır.” ifadelerini kullandı.
Yargı Erki Sözcüsü Mesud Setayeşi, İran'daki son ‘kargaşa eylemlerinde’ yaklaşık 1.200 tutuklunun serbest bırakıldığını duyurdu. Ayrıca, milli takımın 2022 Katar Dünya Kupası'ndaki maçlarından birini kazanması ve halkın bu zaferden duyduğu sevincin ardından Baş Yargıç tarafından tutukluların, özellikle de son olaylarda gözaltına alınanların serbest bırakılması emrine atıfta bulunan Setayeşi, “Yargının vizyonu, toplum üyeleri arasında bir sükûnet, rahatlık ve dostluk ortamı yaratmaktır. Baş Yargıç, bu tahliyelerin isyancıların eylemlerine göz yummak anlamına gelmediğini ve dosyalarının inceleme aşamasında olduğunu belirtti.” ifadelerini kullandı.
Setayeşi, “Kamuoyu nezdinde dolaşan yalan ve söylentilere karşı hukuki tedbirler alındığını” vurgulayarak, “İddiaları kim ileri sürerse ispatla yükümlüdür. Toplum düzenini bozanlara yargı asla müsamaha göstermeyecektir.” dedi.
İran Güvenlik Konseyi’nin raporuna göre son olaylarda 200 vatandaşın hayatını kaybettiğini açıklayan Setayeşi, son dönemde çocuk mahkemelerinin hızlı, doğru ve gerekli ciddiyetle kurulduğunu, halen devam ettiğini ve gerekli bilgilerin zaman içinde duyurulacağını belirtti.
Gazze ateşkesi: Anlaşmanın imzalanacağına dair sinyaller artıyor
Gazze Şeridi'nin güneyindeki bir mülteci kampına düzenlenen saldırıda yaralanan ve tedavisi altına alınan küçük bir kız çocuğu (AFP)
Gazze Şeridi'ndeki ateşkes müzakereleri, arabulucu ABD'nin Gazze Şeridi'nde 60 günlük ateşkes için sunduğu yeni öneriyle yeni bir aşamaya girdi.
ABD Başkanı Donald Trump'ın yaptığı açıklamada, ilk kez Hamas'ın talep ettiği savaşın sona erdirilmesi konusunun tartışılacağı vurgulanırken Hamas’ın öneriyi kabul etmesi gerektiği, aksi takdirde durumun daha da kötüye gideceği belirtildi. Şarku’l Avsat’a konuşan Hamas liderlerinden biri, bu sözlerin müzakerelere ivme kazandırdığını ve ABD tarafından İsrail üzerinde gerçek bir baskısı oluşturulması durumunda bir ateşkes anlaşması imzalanabileceğine dair yeni bir işaret taşıdığını söyledi.
Hamas Hareketi tarafından dün yazılı olarak yapılan basın açıklamasında, arabulucu kardeş ülkelerin, savaşan taraflar arasındaki uçurumun kapatılması, bir çerçeve anlaşmaya varılması ve ciddi müzakerelerin başlatılması için yoğun çaba sarf ettikleri belirtildi. Açıklamada Hamas’ın yüksek sorumluluk bilinciyle hareket ettiğini ve arabulucuların önerilerini tartışmak üzere ulusal istişareler yürüttüğünü, saldırıların sona erdirilmesi, geri çekilmenin sağlanması ve Gazze Şeridi'ndeki halkımızın acil olarak yardım alması için bir anlaşmaya varılması için çalıştığını vurguladı.
Gazze Şeridi'nin güneyindeki bir mülteci kampına düzenlenen saldırıda ölen Filistinlilerin cenaze töreninde yakınlarını kaybedenlerin gözyaşları ve feryatları (AFP)
Hamas'tan üst düzey bir yetkili dün Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, müzakere masasında, ABD Başkanı Donald Trump'ın Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff’un daha önce önerdiği çerçeve anlaşmasını içeren ve Katar'ın arabuluculuğunda üzerinde değişiklikler yapılan bir öneri olduğunu ve bu önerinin 60 günlük bir ateşkes ve bu süre içinde savaşı tamamen sona erdirecek bir anlaşma sağlanmasını öngördüğünü söyledi.
Hamas’ın İsrail'in Filistinlilere yönelik soykırımını sona erdirecek tüm önerilere açık olduğunu vurgulayan kaynak, Kahire'de bir Hamas heyetinin bulunduğunu belirterek, savaşın tamamen durdurulması, yardımların ulaştırılması ve İsrail'in Gazze'den çekilmesi olmak üzere üç temel talebin yerine getirilmesinin önemine dikkati çekti.
Hamas'ın şu anki tutumunu, Trump'ın Washington'da ABD’li ve İsrailli yetkililerle yaptığı toplantının ardından sosyal medya platformu Truth Social üzerinden yaptığı, “İsrail, 60 günlük ateşkesin tamamlanması için gerekli şartları kabul etti ve bu süre zarfında savaşı sona erdirmek için tüm taraflarla birlikte çalışacağız” şeklindeki açıklamasından sonra sergilemeye başladı.
İsrail'in Han Yunus'un kuzeyindeki mülteci kampına düzenlediği hava saldırısının ardından yükselen dumanlar (AFP)
Barışı sağlamak için yoğun çaba sarf eden arabulucular Katar ve Mısır’ın bu nihai öneriyi sunacaklarını söyleyen Trump, “Ortadoğu'nun iyiliği için Hamas'ın bu anlaşmayı kabul etmesini umuyorum. Aksi takdirde durum düzelmeyecek, hatta daha da kötüye gidecek” ifadelerini kullandı.
Trump'ın Ortadoğu Özel Temsilcisi Witkoff, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ve Başkan Yardımcısı JD Vance ve İsrail Stratejik İşler Bakanı Ron Dermer ile bir araya geldi.
İsrail gazetesi Haaretz, İsrailli bir kaynağın Dermer'in yeni öneriye insani yardım ve ateşkes süresince İsrail ordusunun Gazze Şeridi'nden kademeli olarak çekilmesini öngören maddeyi kabul ettiğini söylediğini bildirdi. Bunu ‘İsrail'in verdiği bir taviz’ olarak değerlendiren kaynak, buna karşın önerinin savaşı sona erdirmek için açık ve net bir taahhüt içermediğinin altını çizdi.
ABD Başkanı Trump salı günü gazetecilere yaptığı açıklamada, önümüzdeki hafta rehinelerin serbest bırakılması karşılığında ateşkes anlaşması sağlanmasını umduğunu söyledi. ABD merkezli haber sitesi Axios'a göre Trump, pazartesi günü Beyaz Saray'da Netanyahu ile görüşecek.
“Temel sorun”
Filistinli siyasi analist ve Hamas uzmanı İbrahim el-Medhun, mevcut bilgilere göre önerinin Hamas liderlerinin sınır dışı edilmesi veya silahlarının toplatılmasına ilişkin açık bir madde içermediğini söyledi. Medhun, “Öneri, ateşkesin sağlanmasına ve aşamalı bir takas anlaşmasının uygulanmasına odaklanıyor. Anlaşma, ilk günlerde sekiz rehinenin serbest bırakılmasıyla başlayacak ve 60’ıncı güne kadar aşamalı olarak devam edecek” dedi.
Ancak Medhun, Hamas’a göre önerinin savaşın kalıcı ve kapsamlı bir şekilde durdurulması için gerçek garantiler sunmaması ve özellikle Gazze Şeridi'ndeki felaketi ele almak için etkili bir insani protokolün uygulanmasını garanti etmemesi temel bir sorun teşkil ediyor.
Gazze Şeridi'nin orta kesimlerinde yer alan ve yerinden edilmiş kişilerin sığındığı UNRWA'ya ait bir okuldaki yıkımı inceleyen Filistinliler (AFP)
Hamas'ın bu konudaki tutumuna değinen Medhun, Hamas’ın devam eden girişimlere büyük bir ciddiyet ve açıklıkla yaklaşacağını ve anlaşmanın sağlanacağına dair işaretlerin artmasıyla birlikte şartlı bir esneklik sergilediğini düşünüyor. Medhun’a göre bu tutum, iki önceliğe dayanıyor. Bunlardan biri saldırıların tamamen durdurulması, ikincisi ise herhangi bir bahaneyle soykırım ve açlık politikasına geri dönülmeyeceğine dair gerçek garantiler verilmesi ve bunun süre dolduğunda kapsamlı bir anlaşmaya varılamaması durumunda da geçerli olması.
Medhun'a göre Hamas, aşamalı çözümleri kabul etmeye karşı değil, ancak bunun için ‘önce savaşın durdurulması, ardından saldırı sonrası düzenlemelere geçilmesi, şantaj veya askeri baskı yapılmaması’ gibi açık ve kesin şartlar konulması gerektiğini savunuyor.
Washington'ın müzakerelere başlamadan önce savaşın durdurulmasını şart koşarak İran meselesini ele aldığı önceki deneyiminin, bu konuda örnek alınabilecek bir model olduğunu vurgulayan Filistinli siyasi analist, “Bombardıman altında müzakere yapılamaz ve katliamlar devam ederken güven inşa edilemez” dedi.
Trump'ın savaşı sona erdireceğine dair sözleri müzakerelere ivme kazandırsa da bu sözlerin ötesine geçip somut adımlar atılması gerekiyor.
“Fırsat kaçırılmamalı”
İsrail'in tutumu da bu gelişmelerden uzak değildi. ABD Dışişleri Bakanı Gideon Sa'ar dün sosyal medya platformu X üzerinden yaptığı bir paylaşımda, Gazze Şeridi'nde tutulan rehinelerin serbest bırakılmasını sağlamak amacıyla bir anlaşmaya varılması için ‘bu fırsatın kaçırılmaması’ gerektiğini söyledi. İsrailli Bakan paylaşımında “Halkın ve hükümetin büyük çoğunluğu rehinelerin serbest bırakılmasına yol açacak bir anlaşmayı destekliyor. Böyle bir fırsat kaçırılmamalı” diye yazdı.
Eski muhalefet lideri Yair Lapid, dün X platformundaki hesabından Netanyahu'ya tüm rehineleri geri getirmesini tavsiye ederek, “(Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar) Ben-Gvir ve (Maliye Bakanı Bezalel) Smotrich'in 13 milletvekiline karşı durmak için, rehine anlaşması için 23 milletvekilini güvenlik ağı olarak kullanabilirsiniz. Hepsini şimdi evlerine geri getirmeliyiz” diye seslendi.
İsrail televizyonu Kanal 12’nin aktardığına göre Lapid, Ben-Gvir ve Smotrich'in, Gazze Şeridi'nde ateşkes ve esir takası anlaşmasının imzalanmasını engellemek için hükümet koalisyonu içinde ortak hareket etme niyetinde olduklarını belirtti.
İsrail'de hem iktidar hem de muhalefet tarafından ateşkesin önemi hakkında konuşulurken, medya da bu konuya büyük ilgi gösteriyor. İsrail Yayın Kurumu (IBA), İsrail'e sunulan yeni öneriye göre 60 günlük bir ateşkesin ilan edileceğini, ilk gün sekiz rehinenin serbest bırakılacağını ve 50’nci günde iki rehinenin daha serbest kalacağını aktardı.
Haaretz gazetesi ise, yeni esir takası anlaşması taslağında, 60 günlük ateşkes süresi içinde bir anlaşmaya varılamaması halinde, arabulucuların İsrail ile Hamas arasındaki müzakereleri nihai bir anlaşmaya varılana kadar sürdürmekle yükümlü olacağını belirten bir maddenin yer aldığını doğruladı.
Bu değişiklikler çerçevesinde Medhun, yakında bir anlaşmaya varılması olasılığını dışlamazken, aksine ABD'nin uluslararası bir irade ortaya koyması ve İsrail’e saldırılarını açıkça ve kesin olarak durdurması için baskı yapması halinde, ateşkes anlaşmasına varılmasının her zamankinden daha mümkün olduğunu düşünüyor.
O, topun artık arabulucuların, özellikle de ABD'nin sahasında olduğunu ve onların girişimlerinin sadece bir kriz yönetimi değil, savaşın sona ermesi ve yeni bir dönemin başlaması için bir kapı olduğunu kanıtlamaları gerektiğini düşünüyor.
Topun artık arabulucuların, özellikle de ABD'nin sahasında olduğunu söyleyen Medhun, arabulucuların girişimlerinin sadece bir kriz yönetimi değil, savaşın sona ermesi ve yeni bir dönemin başlaması için aralanacak bir kapı olduğunu kanıtlamaları gerektiğini vurguladı.
