ABD, İran rejimine yönelik yaptırımları sıkılaştıracak

ABD Senatosu Dış İlişkiler Komitesi bugün İran'ı kınayan bir kararı tartışıyor (AP)
ABD Senatosu Dış İlişkiler Komitesi bugün İran'ı kınayan bir kararı tartışıyor (AP)
TT

ABD, İran rejimine yönelik yaptırımları sıkılaştıracak

ABD Senatosu Dış İlişkiler Komitesi bugün İran'ı kınayan bir kararı tartışıyor (AP)
ABD Senatosu Dış İlişkiler Komitesi bugün İran'ı kınayan bir kararı tartışıyor (AP)

ABD Senatosu Dış İlişkiler Komitesi çarşamba günü (bugün) göstericilere İran rejimi tarafından yapılan baskıyı kınayarak, ABD yönetimini Tahran'a yönelik yaptırımları sıkılaştırmaya çağıran bir karar taslağını müzakere edecek.
Komite Başkanı Demokrat Senatör Bob Menendez’in ortaya koyduğu karar taslağı, iki partinin de geniş desteğiyle karşılandı. Taslak, İran halkının temel haklarını savunmak için mevcut gösterilere katılan ve İran rejimi tarafından işlenen insan hakları ihlallerini protesto etmek için hayatlarını riske atan İran halkının cesaret ve kararlılığına vurgu yapıyor. Ayrıca Mahsa Amini'nin (başörtüsünden dolayı ahlak polisi tarafından durdurulduktan sonra) öldürülmesini ve gösterilere katılan erkek, kadın ve çocuk göstericilere yönelik şiddeti kınıyor ve İran'ın güvenliğini sağlama çağrısında bulunuyor.
Karar taslağında İran güvenlik güçlerini protestocuların öldürülmesinden sorumlu tutan maddeler yer alıyor. Ayrıca taslağın içeriğinde, İran’da olayları gizlemek için yapılan internet kısıtlamalarını kırmak için kullanılabilecek alternatifler sunarak sistemi atlatmaya çalışan internet özgürlüğü programları destekleniyor ve internet kısıtlamasını aşmak için programlar geliştiren özel şirketlere övgüde bulunuluyor.
Milletvekilleri, ABD yönetiminin İran'daki ‘ahlak polisine’ yönelik son gösterilere ve yaptırımlara yanıt verme çabalarını desteklemekle birlikte aynı zamanda Beyaz Saray'ın bu konuda daha fazlasını yapabileceğini düşünüyorlar. Önerilen adımlar arasında, mevcut gösterileri şiddet kullanarak bastıran yetkililere ve gruplara insan haklarıyla ilgili acil yaptırımların uygulanması ilk sırada geliyor. Ayrıca bu adımlar arasında, yüz tanıma verilerini elde edip toplu gözetleme operasyonlarında kullanan ve başörtüsü takmayı dayatan İran rejimini engellemek için bir strateji geliştirmeye ek olarak İran'da İnternet hizmetini genişletmeyi amaçlayan çabaları ilerletmek için çalışmak da yer alıyor.
Sorunsuz geçmesi beklenen bu taslak, özel sektörü protestocuların ve aktivistlerin hükümet gözetimi ve baskısını aşmak amacıyla ihtiyaç duydukları araçlara sahip olmalarını sağlamak için Biden yönetimiyle birlikte çalışmaya çağırıyor. Uluslararası toplumun İranlı göstericileri destekleme çabalarını memnuniyetle karşılıyor.
Her iki partiden milletvekilleri, uluslararası toplumu, İran rejiminin barışçıl protestoculara yönelik şiddetini kınamaya ve insan hakları, ifade özgürlüğü ve toplanma hakkı ihlallerine dikkat çekmeye çağırırken bununla birlikte mevcut gösterileri bastırmaktan ve İran halkının haklarını ihlal etmekten sorumlu yetkililere ve gruplara insan haklarıyla ilgili yaptırımlar uygulamaya davet ettiler.



UCM kararı, İsrail'e ambargo uygulanmasını sağlayabilir mi?

STK'lerin Hollanda hükümetine karşı Lahey'de açtığı davanın görüldüğü mahkeme binası önünde protesto düzenlendi (Reuters)
STK'lerin Hollanda hükümetine karşı Lahey'de açtığı davanın görüldüğü mahkeme binası önünde protesto düzenlendi (Reuters)
TT

UCM kararı, İsrail'e ambargo uygulanmasını sağlayabilir mi?

STK'lerin Hollanda hükümetine karşı Lahey'de açtığı davanın görüldüğü mahkeme binası önünde protesto düzenlendi (Reuters)
STK'lerin Hollanda hükümetine karşı Lahey'de açtığı davanın görüldüğü mahkeme binası önünde protesto düzenlendi (Reuters)

Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin (UCM), Gazze'de işlenen "savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar" nedeniyle İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında çıkardığı tutuklama emrinin yankıları sürüyor. 

İsrail'in köklü gazetelerinden Haaretz'in savunma analisti Amos Harel'in kaleme aldığı yazıda, UCM kararının İsrail'e karşı silah ambargosu taleplerini artırabileceğine dikkat çekiliyor.  

Gazetenin görüştüğü Kudüs merkezli düşünce kuruluşu İsrail Demokrasi Enstütüsü'nden Eran Şamir-Borer, UCM'nin kararını eleştirirken, sürecin bu noktaya varmasında Tel Aviv yönetiminin yol açtığına işaret ediyor. 

Analist, İsrail'de Gazze savaşıyla ilgili bağımsız bir inceleme yürütülse UCM'nin böyle bir karar vermek durumunda kalmayacağını savunarak şunları söylüyor: 

Devlet hiçbir şey yapmadı, kafasını kuma gömdü.

Hamas'ın 7 Ekim 2023'teki Aksa Tufanı operasyonuyla patlak veren Gazze savaşında muhalefet kanadı, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu liderliğindeki radikal sağcı koalisyonun kararlarının incelenmesi için defalarca komisyon kurulmasını talep etmişti. Ancak Netanyahu, araştırma komisyonu kurulmasına savaş bitene kadar karşı olduğunu söylemişti. 

İsrail'in ekonomi gazetelerinden Globes'taki analizde UCM kararının, İsrail'in Gazze işgalini eleştirenlerle Tel Aviv'e silah satışının yasaklanmasını isteyenlerin elini güçlendirdiği yorumu paylaşılıyor. 

Haberde, İsrail'in askeri teçhizatının yüzde 30'unun Almanya tarafından gönderildiği hatırlatılıyor. UCM kararının, Berlin hükümetinin İsrail'e silah tedariki konusundaki ısrarcılığının zayıflamasına yol açabileceği değerlendirmesi yapılıyor. 

UCM'nin merkezi Hollanda'nın Lahey şehrinde yer alıyor. Hollanda Dışişleri Bakanı Caspar Veldkamp, mahkemenin tutuklama emrini uygulayacaklarını duyurmuştu. 

Ancak sivil toplum kuruluşları (STK), Hollanda'nın İsrail'e silah gönderen ülkeler arasında yer aldığına dikkat çekerek ambargo talebiyle Lahey'de hükümete karşı dün dava açtı. Mahkeme, talebe ilişkin kararını 13 Aralık'ta açıklayacak.

Diğer yandan Times of Israel, UCM kararından önce de son dönemde İsrail'e silah tedarikinin durdurulması çağrılarının arttığına işaret ediyor. Haberde, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın İsrail'e ambargo talep ettiği mektubu 1 Kasım'da Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliği'ne gönderdiği hatırlatılıyor. Ortak mektupta aralarında Rusya ve Çin'in de yer aldığı 52 ülkenin imzası var. 

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron da geçen ayki açıklamasında Gazze savaşının sonlandırılması için İsrail'e silah ambargosu çağrısı yapmıştı. Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Macron'a destek verirken, Netanyahu açıklamaya tepki göstermişti. 

İsrail'in en büyük silah tedarikçisi olan ABD, UCM'yi kuran Roma Statüsü'ne taraf değil. ABD Başkanı Joe Biden, UCM kararını "rezalet" diye nitelerken, Netanyahu mahkemeyi "Yahudi düşmanlığıyla" suçlamıştı. İsrail de üye devletler arasında yer almıyor ve UCM'nin yargı yetkisini tanımıyor.

Independent Türkçe, Haaretz, Globes, Times of Israel, AP