عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Libya ve Türkiye’den Yunanistan’a gerilimi durdurma çağrısı

Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu ve Libyalı mevkidaşı Menguş geçen ekim ayında Trablus'ta bir araya geldiler. (AFP)
Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu ve Libyalı mevkidaşı Menguş geçen ekim ayında Trablus'ta bir araya geldiler. (AFP)
TT
TT

Libya ve Türkiye’den Yunanistan’a gerilimi durdurma çağrısı

Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu ve Libyalı mevkidaşı Menguş geçen ekim ayında Trablus'ta bir araya geldiler. (AFP)
Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu ve Libyalı mevkidaşı Menguş geçen ekim ayında Trablus'ta bir araya geldiler. (AFP)

Türkiye ve Libya Ulusal Birlik Hükümeti, Akdeniz'de hidrokarbon ve deniz yetki alanlarının sınırlandırılması konusunda geçen ekim ayında imzaladıkları mutabakat zaptı ile ilgili Yunanistan’ın ‘yanlış’ suçlamalara ve ‘tansiyonu yükselten söylemlere’ son vermesini ve iki ülkenin egemen kararlarına saygı duymasını talep etti.
Türkiye’nin Birleşmiş Milletler Daimî Temsilcisi Feridun Sinirlioğlu ve Libya’nın Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi Tahir es-Sünni, Yunanistan’a ortak bir mektupla yanıt verdi. Mektupta ‘iki ülke arasındaki mutabakat zaptının uluslararası hukuk ilkelerine bağlı ve egemen eşitlik ilkesine dayalı yasal bir araç olduğu’ vurgulandı.
Bir Türk heyetinin 3 Ekim'de Libya’yı ziyareti sırasında Türkiye ile Abdülhamid Dibeybe başkanlığındaki Libya Ulusal Birlik Hükümeti arasında askeri eğitim, petrol, enerji, gaz ve medya alanlarında bir dizi mutabakat zaptı imzalandı. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, petrol ve doğal gaz alanında mutabakat zaptını imzaladıktan sonra şu açıklamada bulundu:
 “Libya ile hidrokarbon kaynakları alanında mutabakat zaptı imzaladık. Diğer ülkelerin buna müdahale hakkı yok. Bu, iki egemen ülke arasında imzalanan bir anlaşma.”
Mutabakat zaptı, Türkiye ve Libya'daki iki ulusal petrol şirketi arasında deniz yetki alanlarında, Akdeniz'de Libya kıyılarında ve Libya topraklarında petrol ve gaz arama, çıkarma ve satma konusunda ortak çalışmayı içeriyor. Hidrokarbon kaynakları alanında mutabakat zaptının imzalanması, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile eski Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) Başbakanı Fayiz es-Serrac arasında 27 Kasım 2019 tarihinde İstanbul'da imzalanan mutabakat zaptının uygulanmasına yönelik geldi. Bu tarihte imzalanan anlaşma Libya Temsilciler Meclisi tarafından onaylanmamış ve şu ana kadar tanınmamıştı. Libya Siyasi Diyalog Forumu tarafından yayınlanan yol haritasına göre Dibeybe hükümetinin 24 Aralık 2021'de görev süresi sona erdikten sonra herhangi bir mutabakat zaptı veya anlaşma imzalamaya yetkisi olmadığı öne sürüldü. Bu göz önüne alındığında mutabakat zaptı Mısır, Yunanistan, Avrupa Birliği ve ABD muhalefetinin yanı sıra Libya içinde de Temsilciler Meclisi, Yüksek Devlet Konseyi üyeleri ve Temsilciler Meclisi tarafından tanınan Fethi Başağa hükümeti tarafından reddedildi.
Anadolu Ajansı dün, ‘Libya Ulusal Birlik Hükümeti'nin Yunanistan'ın iddialarının aksine uluslararası anlaşmalar yapma ve sonlandırma yetkisine sahip olduğu ve kanunlarının hükümete diğer devletlerle mutabakatlar yapma yetkisi verdiğini’ bildirdi.
Mektupta, Yunanistan'ın, Avrupa Birliği dahil birçok devletin Libya hükümeti ile enerji, altyapı ve ekonomi alanlarında yaptığı mutabakatları kasıtlı bir şekilde görmezden geldiğinin ve Yunanistan dahil hiçbir ülkenin egemen devletlerin birbirleriyle yaptığı anlaşmalara karışamayacağının altı çizildi.
Türkiye ile Libya arasında 27 Kasım 2019'da imzalanan deniz yetki alanlarının sınırlandırılmasına yönelik mutabakatın Birleşmiş Milletler Sözleşmesi'nin 102’inci maddesine göre kayda geçirildiği ve uluslararası hukuka dayalı adil bir çözüme varıldığı belirtilen mektupta, Yunanistan'ın söz konusu mutabakatın egemenlik haklarını ihlal ettiği iddialarının kabul edilemeyeceği vurgulandı.
Türkiye ve Libya tarafı, Yunanistan'ın mutabakat zaptına Yunan egemenlik haklarını ihlal ettiği gerekçesiyle itiraz etmesini‘Libya ve Türkiye için kabul edilemez’ olarak değerlendirerek, Mısır ile Yunanistan arasında 2013'te imzalanan deniz yetki alanlarının sınırlandırılmasına yönelik anlaşmanın ‘geçersiz’ olduğuna dikkat çekildi.
Türkiye daha önce Mısır ile Yunanistan arasında imzalanan anlaşmaya itiraz etmişti. Erdoğan geçtiğimiz günlerde Doha'da düzenlenen FIFA 2022 Dünya Kupası'nın açılış töreninde Mısır Cumhurbaşkanı ile görüşmesinin ardından Türkiye'nin Mısırlılardan tek talebi olarak Akdeniz bölgesinde Türkiye'ye karşı (Yunanistan'ı kastederek) düşmanca tavır alanlara “Bölgede barışı tesis etmek istiyoruz” mesajını iletmesini istemişti.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Suveyda'daki olaylar SDG ile aşiretler arasındaki ittifaklara ışık tutuyor

Suveyda vilayetindeki Bedevi aşiret savaşçıları, 19 Temmuz (AFP)
Suveyda vilayetindeki Bedevi aşiret savaşçıları, 19 Temmuz (AFP)
TT
TT

Suveyda'daki olaylar SDG ile aşiretler arasındaki ittifaklara ışık tutuyor

Suveyda vilayetindeki Bedevi aşiret savaşçıları, 19 Temmuz (AFP)
Suveyda vilayetindeki Bedevi aşiret savaşçıları, 19 Temmuz (AFP)

Suveyda'da yerel Dürzi gruplar ile Şam'daki hükümet güçlerini destekleyen Bedevi aşiretler arasında yaşanan kanlı olaylar ve Arap aşiretlerinin Bedeviler lehine savaşa girmesi, Suriye'nin güneyinde yaşananların ülkenin doğu ve kuzeyinde de tekrarlanabileceği ve ABD destekli Suriye Demokratik Güçleri'ne (SDG) karşı bir aşiret ayaklanması olasılığı spekülasyonlarına yol açtı.

Bu olasılık, Halep, Deyrizor ve Rakka vilayetlerinden gelen binlerce aşiret savaşçısının Suveyda'daki cephe hatlarına ulaşmasının ardından ortaya çıktı. Bu vilayetler, Kürt-Arap ittifakı bağlamında SDG ve Suriye hükümeti tarafından ortaklaşa kontrol ediliyor.

dfrgthyu7
Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi ve Suriye Demokratik Güçleri (SDG), 2024 yılında Rakka kentindeki Arap aşiretlerinin şeyhleri ve liderleri için bir program düzenledi. (Şarku’l Avsat)

Arap Şammar aşiretinin şeyhi Şeyh Mani Hamidi Deham el-Cerba'ya göre Suveyda'daki olayların Cezire bölgesindeki durumla ilişkilendirilmesi söz konusu olamaz. Şarku’l Avsat'a açıklamalarda bulunan el-Cerba, “SDG'nin ve lideri Mazlum Abdi'nin bu zor ve son derece hassas aşamada siyasi uzlaşma ve dengelerin sağlanmasındaki rolüne değer veriyoruz. Ortaklığımız sayesinde bölgemiz ve tüm halkımız için tarihi bir başarı olarak kabul edilen mutabakatlara ulaşmayı başardık” ifadelerini kullandı.

Çoğunlukla Suriye'nin kuzeydoğusundaki Haseke vilayetinde bulunan Şammar aşireti, 2013 yılında kurulan ve doğudaki Irak sınırı boyunca Kamışlı'nın doğusundaki Tel Elo ve Tel Tahmis köylerinde konuşlanmış tahmini 7-10 bin savaşçısı olan es-Sanadid güçlerine bağlıdır. Aşiret, Rakka ve Deyrizor kentlerinden yerel Arap gruplarla birlikte SDG'nin kurucu ortakları arasında yer alıyor.

Şeyh el-Cerba sözlerini şöyle sürdürdü: “Bu yıllar boyunca, kendimizi toprağın kardeşleri olarak adlandırdığımız bir aşamaya ulaştık. Çünkü bizler aynı bölgenin evlatlarıyız ve bu bölgenin tüm bileşenleri arasında kardeşlik ruhuyla birleşen ortak bir davanın sahipleriyiz.”

SDG Ekim 2015'te yayınladığı ilk bildiride kendisini ‘Arapları, Kürtleri, Suriyelileri ve Suriye coğrafyasındaki diğer tüm bileşenleri bir araya getiren, tüm Suriyeliler için ortak bir ulusal askeri güç’ olarak tanımladı. SDG lideri Mazlum Abdi, 10 Mart'ta Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera ile güçlerini ve sivil idareyi bu yılın sonuna kadar Savunma Bakanlığı ve devlet kurumlarının yapılarına entegre etmek üzere tarihi bir anlaşma imzaladı.

Raman Araştırma Merkezi'nde (Raman Center) Kürt meseleleri konusunda uzmanlaşmış bir araştırmacı olan Bedr Mulla Reşid, SDG'nin kuruluşundan bu yana aşiret niteliğindeki Arap askeri konseyleriyle ittifaklara dayandığını açıkladı. Şarku’l Avsat'a konuşan Reşid, “Suveyda'daki olaylar Suriye'nin kuzeydoğusundaki ittifakları kesinlikle etkileyecek. Şam hükümetinin, Cezire bölgesinde yerel bir aktörün yokluğunda SDG üzerindeki baskısını artırmak için yeni gerçeklikten yararlanmaya çalışması da dahil olmak üzere çeşitli senaryolar ortaya çıkabilir” dedi.

fghyjuı
Suriye'nin kuzeyindeki Rakka kenti el-Velde, Elbu Şaban ve el-Fedaile aşiretlerine ev sahipliği yapıyor. (Şarku’l Avsat)

Reşid, ABD'nin durumu istikrara kavuşturma çabaları, Suriye'ye yönelik ekonomik yaptırımların kısmen kaldırılması ve Türkiye'deki Kürtlerle yürütülen barış sürecine dikkat çekerek mevcut koşullar altında bir aşiret ayaklanması olasılığını dışladı. Reşid, ülkenin kuzeydoğusundaki Suveyda'da yaşananların tekrarlanmasını engelleyen başka faktörlerin de bulunduğuna işaret ederek, Suveyda'daki gibi yerel bir askeri grubun ve bu eğilimi destekleyen bölgesel bir tarafın bulunmadığına dikkat çekti. Reşid sözlerine şöyle devam etti: “ABD Suriye'nin istikrarını korumaya çalışıyor ve Türkiye şu anda PKK ile barış süreciyle meşgul; kendi iç sürecini etkilememek için SDG bölgelerinde tam ölçekli bir çatışmayı desteklemeyecektir.”

Aşiret liderleri, Suriye'nin birlik ve bütünlüğüne vurgu yaptı

Suriye'nin kuzeydoğusundaki Cezire ve Fırat bölgeleri, başta el-Bakara, Tay, Şammar, Cis, el-Akidat, el-Velde ve Elbu Şaban olmak üzere Arap aşiretleriyle doludur. Ancak bu aşiretler savaşın son yıllarında ciddi bölünmeler yaşadılar. Geçen yılın yaz aylarında, el-Akidat aşireti lideri Musab el-Hifl'in kardeşi İbrahim el-Hifl'in, eski Suriye rejimi ve İranlı milislerin desteğiyle SDG'ye karşı yerel aşiretler ve savaşçılarla ittifak kurarak askeri bir isyana öncülük etmesinin ardından kanlı çatışmalar yaşandı. Bu çatışmalarda yüzlerce sivil ve silahlı unsur öldürüldü.

sdfgthy
Suveyda vilayetindeki Bedevi aşiret savaşçıları, 19 Temmuz (AFP)

Ancak Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi İhtiyar Heyeti Başkanı ve Haseke'deki Arap Cabur aşiretinin danışmanı Ekrem Mahşuş ez-Zuba, ister Deyrizor'da ister Rakka'da olsun SDG ile yerel aşiretler arasında herhangi bir çatışma yaşanması ya da aşiret savaşçılarının Suveyda cephesinden Cezire bölgesine hareket etmesi ihtimaline ilişkin şunları söyledi: “Bu çağrılar ve hareketler Arap aşiretlerinin değerlerini temsil etmiyor. Burada Arap, Kürt ve Hıristiyan bölge bileşenlerinin kanı, tarihi direnişte ve DEAŞ terörünün yenilgiye uğratılmasında birbirine karıştı. Hepimiz tek bir halk olarak kalacağız ve ülkemize ve güçlerimize bağlı kalacağız”.

Ez-Zuba, SDG'nin tüm bileşenleri temsil ettiğini belirterek, “Birçok tarafın fitne çıkarma çabalarına rağmen kuzey ve doğu bileşenleri ile askeri güçler arasında çatlak yaratma çabalarını reddediyoruz” dedi. Özyönetim bölgelerini diğer bölge ve vilayetlere kıyasla en istikrarlı bölgeler olarak değerlendiren ez-Zuba, toprağın sahibinin kendileri olduğuna dikkat çekti. Ez-Zuba, “Kaderimizi biz belirleriz, sosyal medya sayfaları değil. Aşiret ya da kabile, bölge dışından kişiler tarafından değil, sahada kim varsa onlar tarafından temsil edilir. Biz Suriye topraklarının birlik ve bütünlüğünü vurguluyoruz… Hiç kimse vatanseverliğimize dil uzatamaz” şeklinde konuştu.

dfrgtyu
Arap el-Velde aşiretinin şeyhi Şeyh Hamid el-Ferac (Şarku’l Avsat)

Tabka ve Rakka vilayetindeki Arap el-Velde aşiretinin şeyhi Şeyh Hamid el-Ferac da Şeyh el-Cerba ve ez-Zuba’nın sözlerine katılarak, özerk yönetim bölgelerindeki Arap aşiret mensuplarının SDG'ye desteğini yineledi. “Buradaki tüm Arap aşiretleri ve bileşenleri, bölgelerimizin güvenlik ve istikrarını bozmaya çalışan tüm gündemlere karşı SDG ile dayanışma içindedir” diyen Şeyh el-Ferac, aşiret mensuplarına şu çağrıda bulundu: “Yönetim bölgelerindeki istikrarı her gün baltalamaya çalışan projelere karşı durmak için herkesin birleşmesi gerekiyor. SDG terörizmi ortadan kaldırdı, bölge halkının güvenliğini koruyor ve mevcut imkanlar doğrultusunda tüm hizmetleri sağlıyor.”

Elbette Arap aşiretlerinin SDG yanlısı tutumları ortak değil. Zira özerk yönetim bölgelerinin dışında yaşayan aşiret üyeleri arasında SDG'nin kontrolünü açıkça reddeden ve bölgelerinin Şam'daki Ahmed eş-Şera hükümetine devredilmesini destekleyenler de var.