عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
YAŞAM

Bilim adamları Büyük Set Resifi’ni donduruyor

Queensland, Avustralya'daki Büyük Set Resifi’nde Yaşam (AFP)
Queensland, Avustralya'daki Büyük Set Resifi’nde Yaşam (AFP)
TT
TT

Bilim adamları Büyük Set Resifi’ni donduruyor

Queensland, Avustralya'daki Büyük Set Resifi’nde Yaşam (AFP)
Queensland, Avustralya'daki Büyük Set Resifi’nde Yaşam (AFP)

Avustralya'daki Büyük Set Resifi üzerinde incelemelerde bulunan bilim adamları, mercan larvalarını dondurmak ve korumak için yeni bir yöntemi başarıyla test ettiler. Bilim adamları bunun, iklim değişikliğinin tehdidi altındaki resifleri korumaya yardımcı olacağını söylüyor.
Yükselen okyanus sıcaklıkları hassas ekosistemleri olumsuz yönde etkilerken, bilim insanları mercan resiflerini korumak için zamana karşı yarışıyor. Büyük Set Resifi, son yedi yılda, ilki daha düşük sıcaklıklara neden olan La Nina sırasında olmak üzere dört ağartma olayına maruz kaldı.
Donmuş resifler kurtarılabilir ve daha sonra okyanusta konuşlandırılabilir, ancak mevcut süreç, lazerler de dahil olmak üzere gelişmiş ekipman gerektiriyor. Bilim adamları, daha hafif ‘dondurucuların’ daha düşük maliyetle yapılabileceğini ve resifleri daha iyi koruyacağını söylüyor. Aralık ayında Büyük Set Resifi ile türünün ilk örneği olan bir laboratuvar deneyinde, bilim adamları Avustralya Deniz Bilimleri Enstitüsü'ndeki mercan larvalarını dondurmak için dondurucular kullandılar. Mercanlar, yıllık kısa üreme döneminin meydana gelmesiyle aynı zamana denk gelen deney için Set Resifinde toplandı.
Smithsonian Ulusal Hayvanat Bahçesi ve Koruma Biyolojik Bilimleri Enstitüsü'nde kıdemli bir araştırma bilimcisi olan Mary Hagedorn, Reuters'e yaptığı açıklamada, "Mercanların biyoçeşitliliğini güvence altına alabilirsek. O zaman gelecekte mercan resiflerini restore etmeye gerçekten yardımcı olacak araçlarımız olacak ve geleceğin mercan resifleri için bu teknoloji gerçek bir dönüştürücü faktör olacak" dedi. Dondurma araçları daha önce Hawai resiflerinde denenmişti ve başarısız olmuştu.
Büyük Set Resifi’nde daha büyük boyutlar üzerinde deneyler devam ediyor.
Deneylerde, Resif Kurtarma ve Adaptasyon Programı kapsamında, Avustralya Deniz Yaşamı Enstitüsü, Smithsonian Ulusal Hayvanat Bahçesi, Koruma Biyobilim Enstitüsü, Büyük Set Resifi Vakfı ve Avustralya Taronga Koruma Derneği'nden bilim adamları bulunuyor.
Minnesota Üniversitesi Bilim ve Mühendislik Fakültesi'nden bir ekip, mercan larvalarını -196 santigrat derecede korumaya yardımcı olacak bir dondurma tekniği geliştirdi. Ekipte, araştırmacı Zhongqi Guo, Profe. John C. Bischoff ve mercan üzerinde ilk testi gerçekleştiren araştırmacı Nicholas Zukowiz de yer alıyor.
Avustralya'daki Taronga Koruma Derneği'nden Jonathan Daly konuyla ilgili yaptığı açıklamada, "Geliştirdiğimiz bu yeni teknoloji, bunu su ürünleri yetiştiriciliği ve (su ürünleri) restorasyon müdahalelerimizin bazılarını desteklememize gerçekten yardımcı olacak bir ölçekte yapmamıza izin verecek" dedi.

Daha fazlasını oku

 
 
YAŞAM

Evrimin faturası: İnsan beyni büyüdükçe daha hızlı yaşlanıyor

Beynin, hayatta kalmada kritik rol oynayan bölgeleri, ilk bozulanlar gibi görünüyor (Pixabay)
Beynin, hayatta kalmada kritik rol oynayan bölgeleri, ilk bozulanlar gibi görünüyor (Pixabay)
TT
TT

Evrimin faturası: İnsan beyni büyüdükçe daha hızlı yaşlanıyor

Beynin, hayatta kalmada kritik rol oynayan bölgeleri, ilk bozulanlar gibi görünüyor (Pixabay)
Beynin, hayatta kalmada kritik rol oynayan bölgeleri, ilk bozulanlar gibi görünüyor (Pixabay)

İnsan beyninin daha fazla büyüyen bölgelerinin daha hızlı yaşlandığı saptandı. 

6 ila 7 milyon yıl önce ortaya çıkan insanları, yakın akrabaları olan diğer primatlardan ayıran en önemli özelliklerden biri büyük bir beyne sahip olması. 

Milyonlarca yıllık evrim sürecinde büyümekle kalmayıp karmaşık bir yapıya da bürünen insan beyni, dille iletişim kurmaktan geleceği planlamaya kadar pek çok avantaj sağlıyor.

Öte yandan hakemli dergi Science Advances'ta yayımlanan yeni bir çalışmaya göre, bütün bunların bir bedeli de var. 

İnsan ve diğer primatların beyninin nasıl yaşlandığını gözlemlemek isteyen araştırmacılar, 480 insan ve 189 şempanzenin beyin taramalarını inceledi. 

Şempanzeler, insanların atası değil fakat iki tür de ortak bir atadan evrimleşti. İnsan beyni ise, şempanzelerinkinin üç katı büyüklükte.

Bilim insanları iki beyinde de 17 ayrı bölge olduğunu kaydetti. Bunların bazıları eşit boyuttayken, bir kısmı insanlarda daha geniş bir alana yayılmıştı. 

Bunlardan biri de gözlerin hemen arkasında yer alan ve karar vermede kritik rol oynayan orbitofrontal korteksti. 

Ardından yaşlanma sürecini inceleyen ekip, iki türün beyninin de zaman içinde küçüldüğünü gözlemledi. 

Ancak bazı kısımlar daha hızlı küçülürken, insan beynindeki en hızlı yaşlanmanın, orbitofrontal korteks ve evrimsel süreçte daha fazla büyümenin görüldüğü diğer bölgelerde gerçekleştiği bulundu.

Araştırmacılar ayrıca babun ve Hint şebeğinin beynini de şempanzelerle karşılaştırdı. Öte yandan bu kıyaslarda, beyin genişlemesi ve yaşa bağlı gerileme arasında bir ilişki saptanmadı. 

Heinrich Heine Düsseldorf Üniversitesi'nden ve çalışmanın yazarlarından Dr. Sam Vickery, beynin en hızlı genişleyen bölümlerinin, en karmaşık işlerden sorumlu olduğunu söylüyor. Bu durum, sözkonusu bölgelerin daha çabuk yıpranıp küçülmesini açıklayabilir.

Ancak insan beynindeki daha büyük kısımların neden daha hızlı küçüldüğünü açıklamak için daha fazla çalışmaya ihtiyaç var. 

Çalışmada yer almayan bazı uzmanlar da bulguların daha fazla katılımcıyla desteklenmesi gerektiğini düşünüyor. University College London'dan antropolog Dr. Aida Gomez-Robles "İnsanlardaki yaşlanmaya ilişkin benzer çalışmalar genellikle binlerce kişiyi içeriyor" diyerek ekliyor:

Bulgular, bu bölgelerin bazıları için geçerli ancak hepsi için geçerli olup olmadığını bilmiyoruz.

Bulguların kesin bir şekilde doğrulanması halinde ilginç bir durum da ortaya çıkıyor: İnsanların hayatta kalma şansını artırarak şempanzelerden daha uzun ömürlü olmasını sağlayan bölgeler, aynı zamanda ilk yaşlanan kısımlar.

Yaşın ilerlemesiyle ortaya çıkan bazı sorunlar, evrimin bir avantajla beraber bir dezavantaj da getirmesinin sonucu olabilir. Dr. Vickery şu ifadeleri kullanıyor:

Böyle muhteşem bir beynimiz var ama bunun bir bedeli de var.

Independent Türkçe, Science Alert, New York Times, Science Advances