Mikolayivli kadınlar şehirlerinin savunmasına katıldı

Aleksandra Savitska, Mikolayiv'de dağıtım için yemek kutuları hazırlanırken bir muhabirle konuşuyor (AFP)
Aleksandra Savitska, Mikolayiv'de dağıtım için yemek kutuları hazırlanırken bir muhabirle konuşuyor (AFP)
TT

Mikolayivli kadınlar şehirlerinin savunmasına katıldı

Aleksandra Savitska, Mikolayiv'de dağıtım için yemek kutuları hazırlanırken bir muhabirle konuşuyor (AFP)
Aleksandra Savitska, Mikolayiv'de dağıtım için yemek kutuları hazırlanırken bir muhabirle konuşuyor (AFP)

Svetlana Taranova ve diğer kadınlar,  soğuk ve bombardıman altında bile Ukrayna’nın işgalinin ilk gününden bu yana ön ve arka saflar olmak üzere Mikolayiv’i savunan isimlerden.  Aynı zamanda Ukrayna’nın Karadeniz’deki stratejik liman şehri olan Mikolayiv, çok fazla kadının kaçtığı yerlerden biri.
Eski bir inşaat firması çalışanı olan 50 yaşındaki Taranova açıklamasında, “24 Şubat saat 11:00’de Rus tanklarının Ukrayna topraklarına girmesinden saatler sonra yerel savunma birlikleri ile sözleşme imzaladım. Bir fedakarlık yaptığımı düşünmüyorum, mümkün olan tek kararı verdim” ifadelerini kullandı.
Kısa bir süre sonra 70 kilometre doğudaki Herson’un kontrolünün Moskova'ya geçerken, Kremlin’in hedefi Odessa.Rus kuvvetleri, Odessa'yı almak için Mikolayiv'i geçmek zorunda kaldı ve şehre yönelik topçu bombardımanı sistematik hale getirdi. Piyadeye katılarak kendisini Ruslarla savaşın ortasında bulunan Taranova, “İlk başta parça tesirli bombalar ürkütücüydü, her patlamada kalbim atmayı bıraktı. Artık saklanma ihtiyacı hissetmiyorum, sadece intikam istiyorum. Burada savaşıyoruz” şeklinde konuştu.
AFP’nin haberine göre, geçtiğimiz Ekim ayında şehir neredeyse her gece bombalanırken, arka planda kadınlar da savaşa katıldı.
Fırın işçisi Svetlana Nechuk (41), “Biz de burada savaşıyoruz” diyerek, çalışmaya askerlere yemek yedirerek devam ettiğini bildirdi. Nechuk’un AFP ile gerçekleştirdiği röportaj sırasında, şehir merkezi eski bir binanın molozunun kaldırılmasına tanık oldu. Z emin kattaki fırın ise yıkılmış görünüyordu. Ayrıca bölge yönetim binasının yapısı, bir Rus füzesinin 7. katı delip geçmesiyle çökmek üzereydi.  Julia’nın bölge yakınlarındaki dairesi ise üç kez bombalandı.
Bilgi teknolojisi alanında çalışan 30 yaşındaki Julia ve kızı ülkenin hali hazırda en güvenli alanlarından  biri olan batıya doğru yola çıktı. Ancak özellikle Ukrayna ordusu için çevrimiçi bir bağış toplama kampanyası sayesinde toplayabildiği a ekipmanı dağıtmak için düzenli olarak Mikolayiv'e geri dönüyor. Julia aynı zamanda her Cuma akşamı kafelerde piyano çalıp şarkı söyleyip piyano çalıyor. Ses terapisinin insanları sakinleştirmeye yardımcı olduğunu dile getiren Julia, “İyimser olmalarına yardımcı oluyorum. Müzik ruhun şifası” dedi.

Panik olacak vaktim yok
Şarku’l Avsat’ın yerel yönetimden aktardığına göre, Mikolayiv 262 gün boyunca Rus füzelerinin hedefi oldu. 13 Kasım’da Ukrayna güçleri Herson’u geri alarak Mikolayiv’i temas hattından uzaklaştırdı. Bu dönemde en az 150 sivil ölürken, 700'den fazla sivil ise yaralandı. 500 bin nüfustan yaklaşık 300 bini (yüzde 80’i kadın) şiddetten kaçtı. Hali hazırda şehir nüfusunun çoğunluğunu erkekler oluşturuyor.
18. yüzyılın sonunda II. Katerina'nın sevgilisi General Grigori Potyomkin, Mikolayiv’i  Osmanlı İmparatorluğu'ndan aldı. O dönem limanı inşa etmek için yalnızca askerler ve işçiler vardı. Efsaneye göre, çevre köylerin kadınları kasaba meydanında erkeklere teşhir edildi, bu durum bir grubun evliliğiyle Mikolayiv'e "Gelinler Şehri" lakabını kazandırdı. Mikolayiv Müzesi'nden tarihçi Valery Cherniavsky'ye göre, popülaritesine rağmen bu efsane kanıtlanmadı. Cherniavsky’e göre, Karadeniz'in kuzey kıyılarını "sömürgeleştirmek" amacıyla, Çarlık Rusyası yönetimindeki (orta Ukrayna) kadınlar için "tutuklama kampanyaları" düzenlendi.
Yüzden fazla tecavüz ve saldırı vakasını doğrulayan Birleşmiş Milletler’e (BM) göre, savaşın patlak vermesinden bu yana milyonlarca Ukraynalı kadın toplu göç yolunu tutarken, ülkede toplumsal cinsiyete dayalı şiddet de yayıldı. Başka yerlerde olduğu gibi, çatışma Mikolayiv'deki kadın ve kızların savunmasızlığını artırdı ancak onlar kurban gibi davranmıyorlar. Psikanalist Irina Viktorovna, Mikolayiv'de kalan kadınların bazıları çöktüğünü kabul etse bile "paniğe kapılmaya veya kaybolmaya vakti olmadığını" söylüyor.
Bugün, tehdit azalmış görünüyor, ancak Viktorovna ve Kirkina'ya göre bölgede yaşam hala çok tehlikeli. Geçtiğimiz Ekim ayında Kırım köprüsüne yapılan saldırıdan bu yana Rusya, kışın yaklaşmasıyla  milyonlarca Ukraynalıyı elektrik, su ve ısınmadan mahrum bırakarak sivil enerji altyapısını hedef alıyor.
Ancak eski bir kuaför olan Aleksandra Savitska için mücadele devam ediyor. Aleksandra, kayınpederi Mikolayiv’i savunurken öldüğünden beri kocasıyla birlikte ordu ve siviller için ekipman topluyor.   Savitska, geçtiğimiz Kasım ayı sonunda ‘Mikolayiv’e Yardım’ sivil toplum kuruluşunun yayınladığı bir video klipte, Herson'daki bir anıtın önünde kurşun geçirmez yelek ve kask takarak gıda ve hijyen malzemeleri dağıtırken görüldü. AFP’ye konuşan Savitska, “Kökten hayatım değişti. Kadınları güzelleştirirdim. Gönüllü oldum. Bu benim işim” şeklinde konuştu.



Bilim insanları primatları inceledi: Alfa erkek kural değil istisna

Erkek egemenliğinin en belirgin olduğu türlerden biri şempanzeler (AFP)
Erkek egemenliğinin en belirgin olduğu türlerden biri şempanzeler (AFP)
TT

Bilim insanları primatları inceledi: Alfa erkek kural değil istisna

Erkek egemenliğinin en belirgin olduğu türlerden biri şempanzeler (AFP)
Erkek egemenliğinin en belirgin olduğu türlerden biri şempanzeler (AFP)

Bilim insanları primat türlerinde alfa erkek olgusunun pek de gerçek olmadığını tespit etti. Geniş kapsamlı araştırma, dişi ve erkekler arasındaki hiyerarşik ilişkinin daha karmaşık olduğuna işaret ediyor.

İnsanların da içinde yer aldığı primat grubunda ya erkeklerin ya da dişilerin popülasyondaki hakim cinsiyet olduğu düşünülüyordu. Genellikle erkeklerin gruptaki hakimiyeti elinde tuttuğuna inanılıyordu.

Ancak hakemli dergi PNAS'te dün (7 Temmuz) yayımlanan çalışmada durumun sanıldığı kadar net olmadığı ve beklendiğinden daha fazla popülasyonda dişilerin egemen olduğu ortaya çıktı.

Araştırmacılar maymunlar, lemurlar, tarsiyerler ve lorisler gibi 121 primat türüne ait 253 popülasyondan 5 yıl boyunca veri topladı. Ekip varsayımların ötesinde daha net bilgi edinmek adına ayrıntılı davranış kayıtları toplayıp grup içindeki kavgaları ve kazananları derledi.

Çalışmada karşı cinsler arasındaki kavga ve tartışmaların sanılandan çok daha sık yaşandığı saptandı. Bir grup içindeki anlaşmazlıkların ortalama yarısı dişi ve erkekler arasında geçti. 

Araştırma genelinde incelenen kavgaların yaklaşık yüzde 90'ını erkekler kazandığı için bu açıdan net bir erkek hakimiyeti olduğu söylenebilir.

Öte yandan araştırmacılar popülasyonların sadece yüzde 17'sinde bu durumun gözlemlendiğini söylüyor. İnsanların en yakın akrabalarından şempanze ve bonobolar bu kesimde yer alırken, lemur ve bonoboların da olduğu primat popülasyonlarının yüzde 13'ünde net bir dişi egemenliği vardı.

Geri kalan yüzde 70'lik kısımdaysa bir cinsiyetin diğeri üzerindeki hakimiyet ya orta düzeydeydi ya da hiç yoktu.

Fransa'daki Montpellier Üniversitesi'nden çalışmanın başyazarı Dr. Élise Huchard, "Sıkı bir erkek egemenliği gerçekten azınlıkta" diyerek ekliyor: 

Bunun çoğunluk olmasını beklemiyorduk çünkü literatürü iyi biliyoruz ancak yüzde 20'nin altında kalmasını pek beklemezdik.

Erkek egemenliğinin daha net olduğu gruplarda, bu cinsiyetin vücut veya dişlerinin daha büyük olduğu gözlemlendi. Ayrıca dişilerin kaçıp ağaçlara tırmanamadığı popülasyonlarda da benzer bir durum vardı.

Öte yandan dişiler hakimiyetini, üremeden gelen güçleriyle kazanıyordu. Dr. Huchard, "Bir dişi çiftleşmek istemiyorsa, erkek bu konuda hiçbir şey yapamaz" diye açıklıyor: 

Dişiler üremeyi kontrol ettiklerinde, bunu erkeklere karşı bir güç mekanizması olarak kullanabiliyorlar.

Bilim insanları ayrıca dişilerin birbirleriyle rekabet ettiği ve erkeklerin yavrulara daha fazla baktığı gruplarda da dişi egemenliğinin daha yaygın olduğunu gözlemledi. Bu türlerde dişiler ya genellikle yalnız oluyor ya da sadece erkek-dişi çiftleri halinde yaşıyorlar. Bu durum tek eşliliğin dişi hakimiyetiyle bağlantılı olduğu anlamına gelebilir.

Araştırmacılar bu sonuçların doğrudan insanlara uygulanamayabileceğini ancak yakın akraba türlerdeki cinsiyet rollerinde şaşırtıcı bir esnekliğe işaret ettiğini söylüyor. 

Dr. Huchard, "Bu sonuçlar, insanlık tarihinde daha sonra ortaya çıkan tarım toplumlarına kıyasla daha eşitlikçi olan avcı-toplayıcılar arasındaki kadın-erkek ilişkileri hakkında bildiklerimizle epey örtüşüyor" diyor.

Independent Türkçe, Science Alert, BCC Science Focus, PNAS