عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Süveyş Kanalı'na alternatif mümkün mü?

Süveyş Kanalı'nın açılışı sırasında, 1869'da kutlamalar gerçekleştirilmişti.
Süveyş Kanalı'nın açılışı sırasında, 1869'da kutlamalar gerçekleştirilmişti.
TT
TT

Süveyş Kanalı'na alternatif mümkün mü?

Süveyş Kanalı'nın açılışı sırasında, 1869'da kutlamalar gerçekleştirilmişti.
Süveyş Kanalı'nın açılışı sırasında, 1869'da kutlamalar gerçekleştirilmişti.

Son günlerde Süveyş Kanalı için özel bir fon kurulacağı, kanalın bazı varlıklarının satılacağı üzerine söylentiler artarken Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi ise Süveyş Kanalı Kurumu'nun yatırım fonu ile ilgili büyük bir kafa karışıklığı ve spekülasyon dalgası olduğuna dikkat çekti. Süveyş Kanalı Kurumu’nun projeleri ve kanalın gelişimini finanse etmek için fonun gerekliliğini vurguladı.
Sisi dün Gize’deki Ebu Ravaş’da tıbbi ve endüstriyel gaz tesisleri ve üçüncül enerji üretim istasyonunun açılış töreninde yaptığı konuşmada, Süveyş Kanalı’na alternatiflerin olduğu söylentilerine değindi. Süveyş Kanalı’na dair fon amacının önemine değindi. ‘Süveyş Kanalı'nın gelirini etkileyebilecek projeler olduğu yönünde söylentilere’ dikkat çekti.
Süveyş Kanalı İdaresi Başkanı Usame Rabi de aynı söylentilere işaretle Süveyş Kanalı ile yarışan herhangi başka bir kanal projesi olmadığını vurguladı.
Cumhurbaşkanı Sisi, geçtiğimiz yıl karaya oturan Ever Given adlı dev konteyner gemisi kurtarıldığı sırada yaptığı açıklamada, Süveyş Kanalı'nın ‘yetenekli, sürdürülebilir ve rekabetçi’ olduğunu dikkat çekmişti. Kanalın küresel ticaret hareketliliğinde kendini kanıtladığını, karaya oturma krizinin en az 150 yıldır hizmet veren kanalın büyük rolünü ve önemini yeniden teyit ettiğini söylemişti.
Kıtalar ve medeniyetler arasında bağlantı niteliğindeki Süveyş Kanalı’nın inşaatı 1859'da başlamış, 17 Kasım 1869'da büyük bir açılış töreni yapılmıştı. 18 Ağustos 1869'da da Kızıldeniz ve Akdeniz suları Süveyş Kanalı'nda birleşmişti.
Merhum coğrafyacı Dr. Cemal Hamdan, kanalı ‘Mısır’ın nabzı’ olarak tanımlıyordu. Zira Süveyş Kanalı, denizcilik hususundaki önemine ek olarak Mısır'ın siyasi ve ekonomik durumuyla yakından ilişkili. Cemal Abdunnasır, 26 Temmuz 1956'da Süveyş Kanalı’nın millileştirilmesi yönünde karar almış, bu sebeple Mısır, Ekim 1956’da üç ülkenin hedefi haline gelmişti. 5 Haziran 1967'de İsrail'in Sina'ya saldırması nedeniyle kanaldaki seyrüsefer durmuş, bu durum Mısır ordusunun Ekim 1973 Savaşı’ndaki zaferinden iki yıl sonra, 1975'te Devlet Başkanı Enver Sedat'ın Süveyş Kanalı'nın yeniden açılacağını duyurduğu tarihe kadar devam etmişti.
Geçtiğimi yıl Panama bandıralı Ever Given gemisi Süveyş kanalında karaya oturmuş, kanaldaki çift yönlü trafik gemi kurtarılana dek altı gün boyunca durmuştu. Bu olay, uluslararası deniz ticaretinin yüzde 10'unun geçişini güvence altına alan, Avrupa ile Asya arasında bir bağlantı oluşturan Süveyş Kanalı’nın önemini teyit etmiş oldu.
Karaya oturma hadisesi ardından Süveyş Kanalı'na alternatiflerden bahsedilmeye başlanmış, bu hususta alternatif deniz projeleri öne sürülmüştü. Süveyş Kanalı’na alternatif olarak ‘Kuzey-Güney Ulaştırma Koridoru’nun etkinleştirilmesi çağrısında bulunan İran'ın Moskova Büyükelçisi Kazım Celali, uluslararası nakliyede harcanan zamanı ve maliyetleri büyük ölçüde azalttığını öne sürmüştü.
İsrail Kızıldeniz ile Akdeniz'i birbirine bağlayan Ben-Gurion Kanalı projesini ve Aşkelon kanalı projesini alternatif olarak sunmuştu. Rusya ise alternatif olarak Arktik Okyanusu kıyısı boyunca ilerleyen Kuzey Denizi Koridoru projesini önermişti.
Ümit Burnu da öne sürülen alternatifler arasıydı. Ancak buradan geçilmesi için Süveyş Kanalı’na nazaran ciddi miktarlarda yakıt harcanması, zaman olarak ise iki haftanın daha hesaba katılması gerekiyor. Bu hususta Panama Kanalı’nın d adı gündeme geldi.
Arap Bilim, Teknoloji ve Deniz Taşımacılığı Akademisi (AAST) Deniz Taşımacılığı ve Teknolojisi Fakültesi Dekanı Dr. Rabban Muhyiddin es-Sayih, Şarku’l Avsat’a verdiği demeçte şunları söyledi:
“Çevresinde olup bitenlere rağmen Doğu ile Batı arasındaki ticaretin şahdamarı olmaya devam eden Süveyş Kanalı, üretim ila tüketim merkezleri arasındaki mesafeyi ve nakliye maliyetini en çok kısaltan su yolu ve navigasyon konumunda. Siyasi liderliğin kanala alternatiflerden endişe etmediği vurgusu, Mısırlılara verilen bir güvence mesajıdır. Süveyş Kanalı, deniz taşımacılığı ve küresel ticaret sistemi ile ilişkili herkes için Doğu ile Batı arasındaki en önemli geçit olarak kalacak.”
Süveyş Kanalı’nın önemini küçümseyen ve alternatif öne süren seslere önem vermeyen Dr. Sayih, “Örneğin Panama Kanalı, dünyanın bir başka yerinde, Ortadoğu ile hiçbir ilgisi olmayan bir bölgede bulunuyor. Dolayısıyla aynı amaca hizmet etmeyen bir navigasyon pazarından bahsediliyor” ifadelerini kullandı.
Rusya’nın Sibirya'daki Kuzey Denizi Koridoru projesine işaret eden Sayih, buranın gerçekten de kısa bir rota olduğunu ancak kış aylarında buzlanma dolayısıyla riskli olduğunu vurguladı. İsrail’in alternatiflerden bahsetmesinin ise bir propoganda olduğuna dikkat çeken Sayih, bu kanalların ekonomik açıdan uygulanabilirliğinin henüz kanıtlanmadığına, aynı zamanda İsrail'in komşularıyla yaşadığı siyasi sorunların etkili olabileceğine işaret etti.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Hizbullah, silahların devletin elinde toplanmasına ilişkin kararı engellemek için mezhepçi söylemlere başvuruyor

Hizbullah destekçileri, hükümetin silahları devletin elinde toplama kararını protesto etmek için Beyrut'un güneyindeki sokaklarda motosikletlerle eylem düzenledi. (AFP)
Hizbullah destekçileri, hükümetin silahları devletin elinde toplama kararını protesto etmek için Beyrut'un güneyindeki sokaklarda motosikletlerle eylem düzenledi. (AFP)
TT
TT

Hizbullah, silahların devletin elinde toplanmasına ilişkin kararı engellemek için mezhepçi söylemlere başvuruyor

Hizbullah destekçileri, hükümetin silahları devletin elinde toplama kararını protesto etmek için Beyrut'un güneyindeki sokaklarda motosikletlerle eylem düzenledi. (AFP)
Hizbullah destekçileri, hükümetin silahları devletin elinde toplama kararını protesto etmek için Beyrut'un güneyindeki sokaklarda motosikletlerle eylem düzenledi. (AFP)

Hizbullah, Lübnan'daki sorunlarından biriyle ilgili her siyasi krizde, taktiksel silahı olan mezhepsel gerginliğe başvurmaktan çekinmez. Çatışmayı siyasi ve hukuki çerçeveden mezhepsel aidiyet alanına kaydırır ve sokaklarda bu, ‘Şii mezhebine yönelik toplu saldırı’ suçlamalarına dönüşür. Lübnanlılar bu denklemi yirmi yıldır yaşıyor ve tartışma Hizbullah’ın silahları veya bölgesel rolüne geldiğinde bu denklemin özellikleri tekrar tekrar ortaya çıkıyor.

Lübnan hükümetinin silahları devletin elinde sınırlama kararını ele alan son tartışmalarda, Hizbullah bu konuyu anayasanın uygulanması veya hükümet kararlarının hayata geçirilmesi konusunda bir anlaşmazlık olarak sunmadı, aksine bunu Şiileri silahsızlandırma girişimi olarak gösterdi. Uzmanlar, bu retoriğin Hizbullah ile herhangi bir siyasi çatışmanın maliyetini artırdığına inanıyor. Zira bu, bir siyasi parti ile değil, Lübnan toplumunun önemli bir bileşeni ile çatışma gibi görünmesini sağlıyor.

Hizbullah için bir kalkan olarak mezhepçilik

Siyaset psikolojisi profesörü Dr. Muna Feyyad, Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada, “Kuruluşundan bu yana Hizbullah, Şii topluluğu içinde mezhepsel retoriği sürekli olarak istismar etmiş ve her türlü siyasi veya güvenlik kazanımı için kullanmıştır” dedi. Feyyad, bu retoriğin ‘özellikle gerginlik veya kritik kararların alındığı anlarda, sokakları harekete geçirmek ve uyarmak için bir araç haline geldiğini’ düşünüyor. Öyle ki bu durum, Lübnan hükümetinin silahları devletin elinde sınırlama kararının ardından son zamanlarda da görüldü.

Lübnan hükümetinin Hizbullah’ı silahsızlandırma planını onaylamasını protesto etmek için Beyrut'un güney banliyölerinde motosikletlerle düzenlenen gösteride bayrak sallayan Hizbullah destekçileri (EPA)Lübnan hükümetinin Hizbullah’ı silahsızlandırma planını onaylamasını protesto etmek için Beyrut'un güney banliyölerinde motosikletlerle düzenlenen gösteride bayrak sallayan Hizbullah destekçileri (EPA)

Feyyad, son zamanlarda sokaklarda görülen motosikletlerin, Hizbullah’ın sokak sokak çatışma yaratma ve tüm Şii topluluğunun diğer topluluklarla çatışma halinde olduğunu gösterme çabasını açıkça yansıttığına inanıyor. Feyyad, “Bu strateji yeni değil; daha çok 1980'lerin sonları ve 1990'larda Hizbullah’ın, Emel Hareketi'nden başlayarak kendi çevresindeki tüm rakiplerini ortadan kaldırmak için her türlü yolu kullanıp hegemonyasını dayatmaya çalıştığı dönemden beri benimsediği politikaların bir uzantısı. Hizbullah, İslam devleti retoriğinden Lübnan gerçekliğine uyarlanmış bir retoriğe geçti, ancak mezhepsel içeriğini korudu ve bunu, geniş bir kitleyi kendisine bağlayan ve ne yaparsa yapsın onu takip etmelerini sağlayan kurumlarla pekiştirdi” değerlendirmesinde bulundu.

Feyyad, ‘bu mezhepsel sosyal yapının projesinin sağlam bir temeli oluşturduğunu, ancak aynı zamanda mezhebi eleştiriye açık olmayan ve sahadaki her türlü eylemi meşrulaştıran tek bir söyleme esir ettiğini’ düşünüyor.

Motosiklet gösterisi

Siyasetçi Dr. Haris Süleyman ise Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, Lübnan hükümetinin silahları devletin elinde sınırlama kararının ardından sokaklarda yaşanan son motosiklet gösterisinin ‘Şii topluluğunun genel tutumunu ya da organize bir parti hareketini yansıtmadığını, aksine Hizbullah tarafından siyasi mesajlar iletmek için kullanılan marjinal gruplar tarafından organize edilen bir eylem olduğunu’ belirtti.

Süleyman, bu grupların ‘çoğunlukla toplumun alt sınıflarına ve sosyal açıdan en savunmasız gruplara mensup olduğunu ve aracılar aracılığıyla, yakıt depolarını doldurmak gibi sınırlı lojistik destekle sokaklarda gösteriler yapmak üzere seferber edildiğini’ ifade etti. Süleyman sözlerini şöyle sürdürdü: “Bu eylemlerin amacı, tüm Şii topluluğunun öfkeli olduğu izlenimini yaratmak. Oysa gerçekte durum oldukça farklı; topluluğun sessiz çoğunluğu bu yöntemlere katılmamakta ve bunları onaylamamakta.”

Uydurma bir tehdit

Süleyman, “Sokaklarda sahnelenen bu gösteri, uydurma bir tehditten başka bir şey değil. Bu eylemler Şii topluluğunun gerçek ruh halini yansıtmıyor ve gerçek anlamda karşı protestolara yol açmıyor. Aksine, bunlar daha çok, Hizbullah’a bağlı kurumlar veya gruplar tarafından yönetilen ve gerektiğinde kamuoyuna açıkça reddedilen kısa süreli görsel-işitsel gösteriler gibi. Her kesimden aklı başında insanlar, olanların gerçek bir çatışma değil, popülist gösterinin siyasi olarak istismar edilmesi olduğunu anlıyor” şeklinde konuştu.

En büyük faydalanıcı İran

Hizbullah’ın siyasi stratejilerini takip edenler, Hizbullah’ın Şii toplumu ile bütünleşmiş bir imaj oluşturmayı başardığını ve kamuoyunda bu ikisini birbirinden ayırmanın zor olduğunu açıkça dile getiriyorlar. Beyrut'ta, toplumun kaderini Hizbullah’ın kaderiyle ilişkilendirme girişimlerinin İran'ın yararına olduğu düşünülüyor.

Bu bağlamda Feyyad, bu politikanın birincil yararlanıcısının, ‘Lübnan sahnesini bölgesel çatışmasında bir araç olarak kullanan’ İran olduğunu düşünüyor. Feyyad, ‘Tahran, Lübnan üzerindeki kontrolünü sürdürdüğü sürece, bu seferberliğin neden olabileceği iç gerilimler veya sosyal krizlerin İran’ın umurunda olmadığını’ iddia ediyor.

Feyyad, “Bu oyun mutlaka kapsamlı bir mezhepsel patlamaya yol açmayabilir, ancak gerginlik anlarında şiddetlenebilecek bireysel çatışmalara ve sürtüşmelere kapı açar. Bugünkü fark, Lübnan ordusunun siyasi desteğe ve sokakları kontrol etme yeteneğine sahip olmasıdır” ifadelerini kullandı.

Seferberlik söyleminin azalan etkinliği

Bununla birlikte Feyyad, ‘Hizbullah’ın kapsamlı mezhepsel seferberliğe olan yatırımının artık başarıya ulaşacağının garantisi olmadığını’ düşünüyor. Hizbullah’ı veya bazı pervasız grupların uygulamalarını savunmak için sokaklara çıkmaya istekli olmayan bir Şii kesiminin varlığına işaret eden Feyyad, ‘birçoğunun bu hareketlerin kendilerine fayda sağlamadığını, aksine İran projesiyle organik olarak bağlantılı sınırlı bir gruba hizmet ettiğini fark ettiğini’ ifade etti.

“Hizbullah’ın mezhebi silahsızlandırmak olarak göstermeye çalıştığı silahsızlandırma, aslında yabancı amaçlara hizmet etmek için kullanılan İran'ın silahsızlandırılmasından başka bir şey değildir” diyen Feyyad, “Bu denklemin devam etmesi Lübnan'ı bağımlılık durumunda tutmak anlamına gelir” uyarısında bulundu.

ARAP DÜNYASI

Güney Suriye'de istikrar için farklı görüşler: Rusya geri dönecek mi?

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, 31 Temmuz'da Moskova'da gerçekleşen görüşmenin ardından düzenlenen basın toplantısında Suriyeli mevkidaşı Esad eş-Şeybani ile el sıkışıyor
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, 31 Temmuz'da Moskova'da gerçekleşen görüşmenin ardından düzenlenen basın toplantısında Suriyeli mevkidaşı Esad eş-Şeybani ile el sıkışıyor
TT
TT

Güney Suriye'de istikrar için farklı görüşler: Rusya geri dönecek mi?

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, 31 Temmuz'da Moskova'da gerçekleşen görüşmenin ardından düzenlenen basın toplantısında Suriyeli mevkidaşı Esad eş-Şeybani ile el sıkışıyor
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, 31 Temmuz'da Moskova'da gerçekleşen görüşmenin ardından düzenlenen basın toplantısında Suriyeli mevkidaşı Esad eş-Şeybani ile el sıkışıyor

Caroline Rose

Suriye'nin güneyindeki Süveyda şehrinde son zamanlarda patlak veren şiddet olayları, bölgesel ve uluslararası pozisyonları sarstı ve dış güçleri harekete geçmeye yöneltti. Dürzi nüfusun çoğunlukta olduğu ve savaş boyunca bir dereceye kadar özerkliğe sahip olan bu şehir, Esed rejiminin nüfuzunun azalmaya devam etmesiyle birlikte, Dürzi silahlı gruplar, Bedevi aşiretleri ve yeni Suriye yönetimine bağlı savaşçılar arasında mezhepsel gerilimlerin artışına tanık oldu. Süveyda'da istikrarı sağlama mücadelesi, farklı uluslararası stratejiler için gerçek bir sınav haline geldi.

Şiddet dalgaları

Son aylarda Süveyda, uzun süredir göreli bir izolasyonun damga vurduğu yerel siyasi ortamını istikrarsızlaştıran yoğun şiddet dalgalarıyla sarsıldı. İlk kıvılcımı yerel yönetim anlaşmazlıkları, kötüleşen ekonomik koşullar ve yasadışı ticaret yollarının kontrolü ile ilgili çatışmalar ateşledi ve ardından bunlar hızla kırsal alanlarda bir dizi kanlı çatışmaya evrildi. İsrail, başta Şeyh Hikmet el-Hicri olmak üzere Dürzi liderlerini destekleyerek ve Dürzi toplumunu koruma bahanesiyle Suriye hükümet güçlerine saldırılar düzenleyerek bu gerilimlerin körüklenmesine katkıda bulundu.

Bu arada, bazıları sınır ötesi kaçakçılık ağlarıyla bağlantılı olan silahlı örgütler bu kaostan faydalanırken, Dürzi birlikleri ile Bedevi aşiretleri arasında tekrarlanan çatışmalar eski tarihi yaraları yeniden kanattı. Yerel güçlerin ve yeni Suriye yönetiminin bu huzursuzlukları dizginleyememesi, ülkenin güvenlik ortamının kırılganlığını açığa çıkardı.

Süveyda'da istikrarı sağlamak oldukça karmaşık bir görev gibi görünüyor, çünkü oradaki mezhep çatışması, yasadışı bir ekonomiyi besleyen köklü bir suç şebekesi ile genellikle milisler ve nüfuzlu ailelerle bağlantılı kaçakçılık ağlarıyla iç içe geçmiş durumda. Bu iç içe geçmişlik, yerel bileşenler arasındaki rekabeti körüklüyor ve sürekli bir adam kaçırma, suikast ve zaman zaman patlak veren şiddet eylemlerine katkıda bulunuyor.

Rusya, yalnızca bölgedeki çeşitli toplumlar arasında barışı sağlamak için değil, aynı zamanda İsrail saldırılarını caydırmak için de Suriye'nin güney sınırına askeri polis konuşlandırmayı düşünüyor

Bu olgular yeni değil; kökleri mevcut aşamanın öncesine dayanıyor. 2018 yılını takip eden, Rusya'nın aracılık ettiği ve kendi güçleri tarafından denetlenen kırılgan güvenlik düzenlemeleri altında yasadışı ekonomik faaliyetler arttı. Hizbullah milisleri ve İran yanlısı grupların desteğiyle eski rejime bağlı güvenlik güçleri Ürdün, Lübnan ve Irak üzerinden kaçakçılık operasyonlarını kolaylaştırmak amacıyla yerel milis ve grupların kontrolünü ele geçirdi. Bu dönemde Süveyda, başta Captagon olmak üzere uyuşturucu üreten laboratuvar ve depoların yaygınlaşmasına sahne oldu.

Yeni Suriye yönetimi için ise bu huzursuzluklar varoluşsal bir tehdit oluşturuyor. Süveyda, kapsayıcı yerel otorite ve görece çoğulculuğun istikrarlı ve merkezi olmayan bir Suriye'nin şekillenmesine katkıda bulunabileceği rejim sonrası yönetim için bir model teşkil etmek yerine, bölge, mezhepsel gruplar arasında yıllardır var olan kırılgan dengeyi bozan, huzursuzluğun ülkenin güneyindeki diğer bölgelere yayılma olasılığını artıran bir şiddet ortamına sürüklendi. Bu durum yeni yönetimin, tehdit altındaki toplumları dış askeri müdahale olmadan koruma becerisi konusunda soruları da gündeme getirdi.

Süveyda şehrinin batısında iki Bedevi aşiret savaşçısı 19 Temmuz (AFP)Süveyda şehrinin batısında iki Bedevi aşiret savaşçısı 19 Temmuz (AFP)

Birçok gözlemci bu gelişmeleri bir alarm zili olarak gördü, çünkü Süveyda düşerse, Esed sonrası Suriye'de bütünleşik bir güvenlik sistemi kurma umutları da tamamen suya düşebilir.

Çatışan görüşler

Süveyda'daki huzursuzluğun ardından ABD, Ürdün ve yeni Suriye yönetimi, bölgede daha fazla kan dökülmesini önlemek için ortak bir eylem planı koordine etti. Bu girişim yerel ateşkese, hedefli yeniden inşaya ve özerk yerel toplumların önderlik ettiği istikrar çabalarını desteklemeye dayanıyor. Washington ve Amman bu yaklaşımı yerel yönetimi güçlendirmenin, dayanıklılığı artırmanın ve bölgenin dış askeri aktörlere bağımlılığı azaltmanın bir yolu olarak görüyor. Suriye yönetimi için ise bu plan, güneyin güvenliği üzerinde yabancı hegemonyasına kapıyı yeniden açmadan, iç istikrarı pekiştirmeye doğru atılmış bir adım anlamına geliyor.

Ancak Moskova'nın farklı bir görüşü var. Nitekim bölgesel kaynaklara göre Rusya, yalnızca bölgedeki farklı toplumlar arasında barışı sağlamak için değil, aynı zamanda İsrail saldırılarını caydırmak için de Suriye'nin güney sınırında askeri polis konuşlandırmayı düşünüyor. Haberler, yeni Suriye yönetiminin Moskova'dan bölgedeki varlığını yeniden canlandırmasını istediğine işaret ediyor. Bu, Rusya'nın 2018'den sonra kurulmasına yardımcı olduğu Esed rejimi, Dürzi liderliği ve İsrail arasındaki kırılgan dengenin arabulucusu ve uygulayıcısı olarak hareket ettiği güvenlik çerçevesine neredeyse birebir dönüş anlamına geliyor.

Rusya'nın 2018'den sonraki güvenlik düzenlemelerini uygulamasına, çeşitli gruplar arasında ve içinde rekabet ve şiddette belirgin bir artış eşlik etti

2018 düzenlemeleri, çatışan rakipler arasında hassas bir dengeye dayanıyordu. Rusya, Dera ve çevresindeki bölgeleri geri almasının ardından rejimin sembolik varlığına izin vermeleri için Süveyda'daki Dürzi liderlerle müzakere etti. Bunun karşılığında yerel güçlere, dini liderlere ve milislere öz savunma konularında bir dereceye kadar özerklik tanındı. Aynı zamanda Moskova, sınır ötesi çatışmaları önlemek için İsrail ile bir anlaşmaya vardı ve bu anlaşma, Golan Tepeleri yakınlarında İran güçleri ile Hizbullah milislerinin konuşlandırılmasına örtülü kısıtlamaları da içeriyordu. Kilit öneme sahip beldelerde ve Ürdün ile İsrail sınırları boyunca konuşlu Rus askeri polisi, Esed rejiminin taahhütlerinin garantörü ve gerilimin tırmanmasına karşı sahada bir tampon görevi gördü.

Suriye hükümet güçleri Süveyda'ya giriyor, 15 Temmuz (AFP)Suriye hükümet güçleri Süveyda'ya giriyor, 15 Temmuz (AFP)

Bu düzenleme, mezhepsel anlaşmazlıkları ve gerginlikleri çözmek yerine dondurması nedeniyle ideal olmasa da bir dereceye kadar istikrarı korudu. Moskova için bu düzenleme, azılı rakipler arasında arabuluculuk yapma yeteneği ve Güney Suriye'nin kaderi konusunda nihai hakem konumu için bir kanıttı. Şarku’l Avsat’ın al Majalla’dan aktardığı analize Rus güçlerinin yeniden konuşlandırılmasına yönelik mevcut öneriler, Suriye'deki en yüksek otorite içindeki azalan nüfuzunu yeniden kazanmanın yanı sıra bu rolü geri alma arzusunu da gösteriyor. Esed rejiminin konumunun zayıflamasıyla Rusya, Suriye kıyıları üzerinden sıcak su limanlarına erişimini kaybetmekten korkuyor. Suriye, Irak ve Türkiye'nin yanı sıra Doğu Akdeniz ve Körfez'de konuşlu ABD güçleriyle rekabet etmesini sağlayacak bölgesel konumunu kaybetmek korkusundan bahsetmiyoruz bile.

İlerleme

Teoride, Rusya'nın dönüşü göreceli bir istikrar şemsiyesi sağlayabilir ve mezhepsel çatışmaları, İsrail sınırında gerilimin tırmanmasını sınırlamaya yardımcı olabilir. Ancak Suriye yönetimi için bu yol, halihazırda ABD ve Ürdün'ün desteğiyle benimsediği uluslararası destekli, yerel liderliğin öncülük ettiği istikrar modelini baltalayabilir. Washington ve Amman açısından yenilenen Rus askeri varlığı, ortak planlarının elde etmeyi amaçladığı kazanımlara, yani Güney Suriye'nin dayanıklılığını güçlendirmeye ve dış güvenlik güçlerine güvenmeden kendi kendine yetmesini sağlamaya doğrudan bir tehdit oluşturuyor.

Rusya'nın 2018'den sonraki güvenlik düzenlemelerini uygulamasına, çeşitli gruplar arasında ve içinde belirgin bir rekabet ve şiddet artışının eşlik ettiğini belirtmek gerekir. Esed rejiminin Dördüncü Zırhlı Tümeni, Captagon kaçakçılığı için sınır ötesi kaçakçılık noktaları kurmaya çalıştı ve bu durum, başta Ürdün olmak üzere komşu ülkelerle çatışmalara kadar uzanan silahlı gerilimlere yol açtı ve bölgesel istikrarı önemli ölçüde bozdu. Haberlere göre, Rus güçleri güvenlik alanındaki bu yüksek gerilimleri engellemek için önemli bir çaba göstermedi.

ABD, Ürdün, Rusya ve Suriye yönetimi arasında birbiri ile çelişen görüşler, Suriye'nin geleceğine yönelik uluslararası yaklaşımlardaki temel ayrılıkları ortaya koyuyor

Ürdün, o dönemde kaçakçılığı önlemek için Suriye'nin güney sınırındaki Rus askeri polis varlığının güçlendirilmesini talep etmiş olsa da Rusya'nın Ukrayna'daki savaşla meşgul olması, somut sonuçların elde edilmesini engelledi. Nihai hedef kalıcı istikrar sağlamak ve gelecekte çatışmaların çıkmasını önlemekse, yalnızca Rus varlığına güvenmek yeni Suriye yönetimi ve ortaklarının gerçekleşmesini umduğu uzun vadeli hedeflere ulaşmak için yeterli görünmüyor.

Moskova'nın bu hamlesinin zamanlaması, özellikle de ABD'nin kuzeydoğu Suriye'deki askeri varlığını azaltmaya yönelik sessiz adımlarıyla aynı zamana denk gelmesi nedeniyle Washington’ı zor durumda bırakıyor gibi görünüyor. Nitekim Tom Barrack da dahil olmak üzere ABD'li yetkililer, bölgeden yüzlerce Amerikan askerinin çekileceğini ve bu yılın ilerleyen dönemlerinde sadece tek bir üste konuşlanmalarının planladığını duyurdu. Bu hamle, ABD'nin askeri varlığını Bağdat'tan Erbil'e taşıyarak, 2026 sonundan önce gerçekleşmesi beklenen resmi geri çekilmeye hazırlık olarak ekipmanları ve üsleri yerel Irak güçlerine devrettiği Irak'taki emsaline benziyor.

Ancak Rusya'nın Suriye'deki en hassas ve tartışmalı bölgelerden birine geri dönmesi, nüfuz dengesini Şam lehine çevirebilir. Ayrıca, Washington'ın ABD-Suriye ilişkilerini yeniden inşa etmeye yönelik yatırımlarına rağmen, yeni Suriye yönetimini bir kez daha Moskova'nın kucağına itebilir. Bu da ABD'yi bölgedeki askeri varlığını azaltmanın stratejik faydasını yeniden değerlendirmeye sevk edebilir.

ABD, Ürdün, Rusya ve Suriye yönetimi arasında birbiri ile çelişen bu görüşler, Suriye'nin geleceğine yönelik uluslararası yaklaşımlardaki temel ayrılıkları ortaya koyuyor. Washington ve Amman, kalıcı barışa giden bir yol olarak yerel toplumları güçlendirmeye dayalı merkezi olmayan bir yönetim modelini tercih ederken, Moskova doğrudan askeri garantilerle desteklenen merkezi, rejim yanlısı bir modeli tercih ediyor. Suriye yönetimi her iki yaklaşımda da rol oynadı ve bunları dengelemeye çalışabilir. Ancak nihayetinde güneyin istikrarına ve Süveyda'daki uzun vadeli çıkarlarına hizmet eden yolu seçmek zorunda kalacaktır.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Londra merkezli Al Majalla dergisinden çevrilmiştir.

ARAP DÜNYASI

Gazze: İsrail bombardımanında 24 kişi hayatını kaybetti... Açlık nedeniyle 8 kişi daha yaşamını yitirdi

Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'a düzenlenen İsrail hava saldırısında öldürülen bir adamın cenaze namazını kılan Filistinliler (Reuters)
Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'a düzenlenen İsrail hava saldırısında öldürülen bir adamın cenaze namazını kılan Filistinliler (Reuters)
TT
TT

Gazze: İsrail bombardımanında 24 kişi hayatını kaybetti... Açlık nedeniyle 8 kişi daha yaşamını yitirdi

Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'a düzenlenen İsrail hava saldırısında öldürülen bir adamın cenaze namazını kılan Filistinliler (Reuters)
Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'a düzenlenen İsrail hava saldırısında öldürülen bir adamın cenaze namazını kılan Filistinliler (Reuters)

Filistin devlet televizyonuna göre, bugün şafak vakti İsrail'in Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda, yardım bekleyen üç kişi de dahil olmak üzere 24 Filistinli hayatını kaybetti. Bombardıman, Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'ta yerinden edilmiş kişilerin kaldığı çadırları ve Gazze Şeridi'nin orta kesiminde bulunan el-Meğazi Mülteci Kampı’ndaki bir evi hedef aldı.

Şarku’l Avsat’ın Filistin resmi haber ajansı WAFA’dan aktardığına göre İsrail topçu birlikleri, Han Yunus'un kuzeybatısındaki Asda bölgesinde yerinden edilmiş kişilerin kaldığı çadırları bombaladı. Bombardıman sonucu, altı çocuk ve bir bebek dahil 17 vatandaş yaşamını yitirdi, çok sayıda kişi de yaraladı. WAFA, yerel kaynaklara dayandırdığı haberinde ‘işgalci güçlere ait bir insansız hava aracının (İHA) Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki el-Meğazi Mülteci Kampı’nda bir evi bombaladığını, iki vatandaşın hayatını kaybettiğini ve birkaç kişinin de yaralandığını’ bildirdi.

El-Avde Hastanesi, ‘işgal ordusuna ait İHA’ların Gazze Şeridi'nin orta kesimindeki Nuseyrat Mülteci Kampı’nda bir apartmanı hedef alması sonucu çok sayıda vatandaşın yaralandığını’ duyurdu.

Hastane, ‘işgal güçlerinin Vadi Gazze'nin güneyindeki bir yardım dağıtım noktasında vatandaşların toplandığı yeri bombalamasının ardından son 24 saat içinde iki şehit ve 26 yaralı kabul edildiğini, dokuz yaralının tedavilerinin tamamlanması için el-Aksa Hastanesi’ne nakledildiğini’ belirtti.

Açlık nedeniyle 8 yeni ölüm

Diğer yandan Gazze Şeridi'ndeki Sağlık Bakanlığı bugün, son 24 saat içinde bölgede açlık ve yetersiz beslenme nedeniyle iki çocuk dahil sekiz yeni ölüm kaydedildiğini duyurdu.

Bakanlık tarafından yapılan açıklamada, “Bu, açlıktan ölenlerin sayısını 114'ü çocuk olmak üzere 281 şehide çıkardı” denildi.

Bakanlık, Gazze Şeridi'ndeki insani krizin abluka ve gıda ve tıbbi malzeme kıtlığı nedeniyle kötüleşmeye devam ettiğini doğrulayarak, uluslararası topluma ve yardım kuruluşlarına acil ve ivedi müdahale çağrısını yineledi.