Cezayir'de cezaevi nasıl 'suç mekanına' dönüştü?

Cezayir'de yetkililer "alternatif cezalar" uygulamayı planlıyor, uzmanlar ise "hapis cezasısın amacından saptığını" savunuyor

Başkent Cezayir'deki el-Harraş Hapishanesi, ülkede suçun gelişiminin kanıtlarından biri olarak görülüyor (Cezayir Haber Ajansı)
Başkent Cezayir'deki el-Harraş Hapishanesi, ülkede suçun gelişiminin kanıtlarından biri olarak görülüyor (Cezayir Haber Ajansı)
TT

Cezayir'de cezaevi nasıl 'suç mekanına' dönüştü?

Başkent Cezayir'deki el-Harraş Hapishanesi, ülkede suçun gelişiminin kanıtlarından biri olarak görülüyor (Cezayir Haber Ajansı)
Başkent Cezayir'deki el-Harraş Hapishanesi, ülkede suçun gelişiminin kanıtlarından biri olarak görülüyor (Cezayir Haber Ajansı)

Cezayir, suçun her düzeyde artması ve toplumun istikrarsız bir durumla karşı karşıya kalması üzerine ceza reformuna yöneldi.
Her türlü suçun yaygınlaşması ve suçlu çemberinin genişlemesi dolayısıyla uygulanan cezaların artık etkili olmadığı görüldü ve bu da durumu yeniden gözden geçirme kararını beraberinde getirdi.
Alternatif çözümler
Independent Türkçe'de yer alan Ali Yahya imzalı habere göre Cezayir makamları, kamu yararı alanında çalıştırmak da dahil olmak üzere hapis cezasına daha alternatif cezalar uygulayacaklarını ve elektronik bileziğin yerli olarak üretilmesi ve tamamen yerli bir sisteme göre kontrol edilmesini sağlayan bir proje ortaya koyacaklarını açıkladı. 
Cezaevleri ve Yeniden Bütünleştirme Dairesi Genel Müdürü Said Zarb, yetkililerin hapis cezasına çözüm bulmak ve cezaevlerindeki aşırı kalabalığı hafifletmek amacıyla daha fazla alternatif cezayı hukuk sistemine dahil etmeyi amaçladıklarını belirtti. 
Zarb, konuya ilişkin değerlendirmede bulundu:
"Alternatif çözümler bugün yeni değil, Cezayir'in 14 yıl önce başlattığı bir deneyim. Ama pek sonuç alınmışa benzemiyor. Şartlarını yerine getiren hükümlüler için bu ceza türünün etkinliğini ve başarısını incelenmelidir. Ayrıca, kamu yararına çalışma cezası ve diğer alternatif cezaların uygulanmasına ilişkin olabilecek en iyi şartlar ve koşullar konusunda bu alandaki aktörlere danışılmalıdır."

"Hapishane, sosyal açıdan bir suç okulu haline geldi"
İnsan hakları aktivisti Abid Numan, Modern ceza politikası, suçluyu yalnızca cezalandırmak için cezalandırmak yerine, ıslah etmek için bir dizi önlem almayı daha ön planda tutmuştur. Bu amaca ancak alternatif bir ceza politikasının benimsenmesi ile ulaşılabilir. Yeni uygulamanın önemi, suçlunun cezasını cezaevi ortamından uzak koşullarda çekebilmesi ve aynı zamanda toplumun genel yararına katkıda bulunabilmesi için suçluya nispeten olumlu bir alternatif sunmasıdır" şeklinde konuştu.
Abid Numan, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Alternatif ceza mevzuattan mevzuata farklılık gösterdiği için duruma göre kamu yararına ücretsiz çalıştırma, para cezası, adli ve elektronik kontrol ya da şartlı salıverme yollarına başvurulmaktadır. Cezayirli hukukçular, bu önlemleri ceza kanunları, ceza usulleri, hapishane düzenlemesi ve sosyal yeniden bütünleşme hükümlerine uygun olarak uygulamayı ön planda tutmaktadır. Çünkü hapishane, sosyal açıdan bir suç okulu haline geldi, bu sayede mahkum, umutsuz ve suçlu olan kişilerle temasa geçiyor ve buna bağlı olarak, ceza süresinin sonrasında da devam edecek ilişkiler kuruyor. Sonuç olarak suç pekiştiriliyor, bu da hapis cezasının küçük suçlar için bir ceza olduğu kanaatini güçlendiriyor."

"Ceza, suçu ortadan kaldırmak için yeterli değil"
Sosyal Bilimler Fakültesi'nde araştırmacı olan Bin Mustafa Dahu cezanın sosyal koşullarla ilişkisini şu sözlerle ifade etti:
"Cezayir, suçun nedenlerine sosyal ve ekonomik bir yaklaşım benimsemeye çalışıyor, bu da suçun sosyal koşulların kaçınılmaz bir sonucu olduğunu doğruluyor. Bu nedenle ceza, suçu ortadan kaldırmak için yeterli değildir."
Hapis cezasının kaldırılması sadece sosyal tehlike oluşturmayan ve ıslah olma potansiyeline sahip veya kazara suç işleyenler için geçerli alacak.
Cezayir yıllardır mahkemelerdeki hakimlerin, adalet sistemini modernleştirme ve bireysel özgürlüklere ve insan haklarına saygı gösterme amacıyla hapis cezasına alternatif cezalar uygulamasına izin verdi. Ancak bundan iyi bir sonuç alınamadı.
 



Hasm Hareketi'nin terör planının Kahire ile Ankara arasındaki ilişkiler üzerinde nasıl bir etkisi olacak?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi G20 Zirvesi çerçevesinde bir araya geldi. (Arşiv - Türkiye Cumhurbaşkanlığı)
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi G20 Zirvesi çerçevesinde bir araya geldi. (Arşiv - Türkiye Cumhurbaşkanlığı)
TT

Hasm Hareketi'nin terör planının Kahire ile Ankara arasındaki ilişkiler üzerinde nasıl bir etkisi olacak?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi G20 Zirvesi çerçevesinde bir araya geldi. (Arşiv - Türkiye Cumhurbaşkanlığı)
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi G20 Zirvesi çerçevesinde bir araya geldi. (Arşiv - Türkiye Cumhurbaşkanlığı)

Mısırlı uzmanlar, Mısır İçişleri Bakanlığı'nın Hasm Hareketi’nin terör planını Türkiye'deki Müslüman Kardeşler (İhvan-ı Müslimin) unsurlarıyla ilişkilendiren açıklamasının iki ülke arasındaki ilişkiler üzerindeki etkisini küçümsedi. Şarku’l Avsat'a açıklamalarda bulunan yetkililer, Kahire ve Ankara'nın şu anda iki ülke arasındaki anlaşmazlığın merkezinde yer alan Müslüman Kardeşler meselesini bir kenara bırakarak ‘daha derin’ stratejik konulara odaklandığını vurguladı.

Mısır İçişleri Bakanlığı dün yaptığı açıklamada, Müslüman Kardeşler'e bağlı Hasm Hareketi’ne ait bir sığınağa baskın düzenlendiğini duyurdu. Açıklamaya göre, Müslüman Kardeşler'in Türkiye'ye kaçan askeri kanadı Hasm Hareketi’nin liderlerinin faaliyetlerini yeniden canlandırmak ve ülkedeki güvenlik ve ekonomik tesisleri hedef alan düşmanca operasyonlar düzenlemek için hazırlık ve planlama yaptıkları yönünde bilgi alındı.

Açıklamada, “Hasm Hareketi, ileri askeri eğitim aldığı bir sınır ülkesine kaçan unsurlarından birini, söz konusu planı gerçekleştirmek üzere ülkeye yasadışı yollardan sızmaya zorlayarak operasyonlarını planladı” denildi.

Komşu ülkenin adını açıklamayan bakanlık, hareketin ‘birçok sosyal medya sitesinde dolaşıma sokulan, komşu bir ülkedeki çöllük alanda elemanlarına eğitim verdiğini ve ülkede terör operasyonları gerçekleştirme sözü verdiğini içeren bir video hazırladığını’ bildirdi.

Açıklamada Türkiye'ye atıfta bulunulması, özellikle de Mısırlı yetkililerin terör örgütü olarak sınıflandırdığı Müslüman Kardeşler'in iki ülke arasında yaklaşık on yıldır süren soğukluğa neden olduğu düşünüldüğünde, Kahire ile Ankara arasındaki ilişkilerin güçlenme hızına etkisi konusunda soru işaretleri yarattı.

Ulusal güvenlik ve uluslararası ilişkiler danışmanı Tümgeneral Muhammed Abdulvahid, Mısır İçişleri Bakanlığı’nın açıklamasında Türkiye'ye yapılan atfın iki ülke arasındaki ilişkileri etkilemeyeceğini söyledi. Abdulvahid, “Türkiye'den bahsedilmesi, Müslüman Kardeşler'in Türkiye'ye kaçtığı gerçeğinin kabul edilmesi bağlamında tesadüfi bir durumdu” dedi.

Abdulvahid, Türkiye ile ilişkilerin ‘pek çok alanda çok iyi ve güçlü olduğunu ve Müslüman Kardeşler dosyasının artık etkili olmadığını’ belirtti. Abdulvahid, Mısır'ın ‘hareketin kaçak unsurlarının’ iadesine yönelik taleplerine işaret ederek şöyle dedi: “Açıklamada Türkiye'den bahsedilmesi iade sürecinin tamamlanması için bir tür baskı olabilir.”

İki ülke arasındaki normalleşme, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi’nin Katar'da düzenlenen 2022 FIFA Dünya Kupası'nın açılışında el sıkışmalarından bu yana hız kazandı. Erdoğan'ın Şubat 2024'te Kahire'ye yaptığı ziyaretle zirveye ulaşan yakınlaşmayı, Sisi'nin aynı yılın eylül ayında Ankara'ya yaptığı ziyaret izledi ve iki ülke arasında ‘yeni bir iş birliği dönemi’ başladı.

Demokrasi Dergisi Genel Yayın Yönetmeni Yardımcısı ve bölgesel ilişkiler araştırmacısı Kerem Said'e göre “Müslüman Kardeşler dosyası artık Mısır-Türkiye ilişkilerinde acil bir mesele değil. İki ülke arasındaki ilişkiler Kahire ile Ankara'nın çıkarlarına hizmet eden daha büyük ve daha derin stratejik meseleler tarafından yönetiliyor.”

Şarku’l Avsat'a konuşan Said, “Mısır ve Türkiye arasında Müslüman Kardeşler dosyası konusunda ilan edilmemiş bir koordinasyon var. Zira Kahire bazı hükümlülerin iadesini talep ediyor, bu da Kahire ve Ankara arasındaki anlaşmalara göre belirli prosedürlerin tamamlanmasını gerektiriyor” ifadelerini kullandı.

Said sözlerini şöyle sürdürdü: “İçişleri Bakanlığı'nın açıklaması ve Hasm Hareketi’ne yapılan atıf, Mısır ile Türkiye arasındaki ilişkilere yönelik bir meydan okuma içermiyor. İki ülke arasındaki ilişkilerin gelişmesi şu anda Libya'daki durum, Akdeniz gaz dosyasının çözümü ve diğer bazı konular gibi daha önemli dosyalarla bağlantılı.”

Mısırlı akademisyen ve uluslararası ilişkiler araştırmacısı Beşir Abdulfettah da İçişleri Bakanlığı'nın açıklamasında Hasm Hareketi'nin terör planının Türkiye'deki Müslüman Kardeşler unsurlarıyla bağlantısına atıfta bulunulmasının ‘Kahire ile Ankara arasındaki ikili ilişkilerin gidişatını etkilemeyeceği’ görüşünde.

Şarku’l Avsat'a konuşan Abdulfettah, ‘Mısır ve Türkiye'nin Müslüman Kardeşler dosyasındaki herhangi bir çatışmanın iki ülke arasındaki ilişkilerin gelişimini etkilemesine izin vermeme konusunda anlaştıklarını’ söyledi ve ‘Müslüman Kardeşler dosyasının diğer dosyaların önüne geçtiği bir dönemde ilişkilerin merkezinde yer aldığını ve anlaşmazlık nedeni olduğunu’ belirtti.

Abdulfettah, “Müslüman Kardeşler dosyasının yerine stratejik ve ekonomik dosyalar konuldu ve bu da Mısır ve Türkiye'nin ikili ilişkileri güçlendirmede ilerleme kaydetmesini sağladı. Ankara, Mısır'ın Hasm Hareketi’ne karşı attığı adımları anlıyor ve destekliyor. Türkiye, Mısır tarafıyla stratejik çıkarlara değer veriyor” şeklinde konuştu.

Mısır-Türkiye ilişkileri, Ankara'nın 30 Haziran 2013'teki gösterilerin ardından yasaklı Müslüman Kardeşler'e verdiği destek nedeniyle on yıldır süren kopukluk ve gerginliğin ardından giderek normalleşme eğilimine girdi.

Mart 2021'de Ankara, Mısır ile diplomatik temasların yeniden başladığını duyurdu. Türk makamları daha sonra Müslüman Kardeşler yanlısı üç kanaldan (Mekameleen, Vatan ve eş-Şark) ‘Mısır'a karşı kışkırtıcı programlarını durdurmalarını ya da Türkiye topraklarından yayınlarını kalıcı olarak durdurmalarını’ talep etti.

Mısır eski Dışişleri Bakan Yardımcısı ve Mısır Dış İlişkiler Konseyi üyesi Reha Ahmed Hasan, Mısır İçişleri Bakanlığı'nın Türkiye'ye yaptığı atfın ‘Ankara-Kahire ilişkilerini etkilemeyeceğini’ söyledi. Hasan Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, “Ankara, Kahire ile ilişkilerine önem veriyor ve şu anda komşu ülkelerle sıfır sorun politikası izliyor” dedi. Hasan, İçişleri Bakanlığı açıklamasında Hasm Hareketi’nin Türkiye'ye kaçan Müslüman Kardeşler unsurlarıyla bağlantısına atıfta bulunulmasını ‘örgüt unsurlarının 2013 yılında Türkiye'ye kaçtığı gerçeğini kabul ettiği ve Ankara'ya yönelik herhangi bir suçlama içermediği’ değerlendirmesinde bulundu.