Moskova’dan Batı’ya nükleer gerilimi artırma konusunda uyarı

Lavrov, Ukrayna’yı Rusya’nın taleplerini yerine getirmeye çağırdı.

Rusya 27 Aralık’ta Ukrayna’nın doğusundaki Bahmut şehrini bombaladı. (AP)
Rusya 27 Aralık’ta Ukrayna’nın doğusundaki Bahmut şehrini bombaladı. (AP)
TT

Moskova’dan Batı’ya nükleer gerilimi artırma konusunda uyarı

Rusya 27 Aralık’ta Ukrayna’nın doğusundaki Bahmut şehrini bombaladı. (AP)
Rusya 27 Aralık’ta Ukrayna’nın doğusundaki Bahmut şehrini bombaladı. (AP)

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Putin’in Ukrayna konusunda müzakereye hazır olduğunu açıklamasından bir gün sonra sert bir saldırıda bulundu. Kiev ve Batı’nın Rusya’yı yok etmeye çalıştığını söyledi. Lavrov ayrıca, Ukrayna’nın Moskova’nın taleplerini karşılaması gerektiğini, aksi takdirde Rus ordusunun bunu zorla dayatacağını vurguladı.
‘TASS’ haber ajansının aktardığına göre Lavrov geçen pazartesi akşamı geç saatlerde Batı’nın Rusya’yı çevrelemeyi amaçlayan politikasının oldukça tehlikeli olduğunu belirtti. Dışişleri Bakanı, bu politikanın, nükleer güçler arasında doğrudan silahlı bir çatışmaya kayma riski taşıdığını kaydetti. Sergey Lavrov, “Rusya’nın Ukrayna’ya karşı nükleer silah kullanmak üzere olduğuna dair anlamsız spekülasyonlar, Batı'da sürekli olarak yapılıyor” diyerek Moskova’nın ‘bir nükleer savaşta kazananın olamayacağını defalarca tekrarladığını’ ifade etti. Batılı siyasetçileri bu konudaki söylemi keskinleştirmek için çalışmakla suçlarken bu eğilimin 2023’te devam edip etmeyeceğinin sorusuna verdiği cevapta “Nükleer silahlar konusunda ABD ve genel olarak Batı’daki propaganda kampanyasını büyük bir endişeyle takip ediyoruz” ifadesini kullandı.
Rusya Dışişleri Bakanı sözleirni şöyle sürdürdü:
“Rejim tarafından kontrol edilen bölgelerin askerlerden ve Nazilerden arındırılması, yeni topraklarımız da dahil Rusya’nın güvenliğine yönelik buralardan kaynaklanan tehditlerin ortadan kaldırılması yönündeki önerilerimiz düşman tarafından çok iyi biliniyor. Durum çok basit; kendi iyiliğin için yap yoksa Rus ordusu karar verir.”
“ABD ve NATO müttefiklerinin stratejik hedefinin, ülkemizi önemli ölçüde zayıflatmanın ve hatta yok etmenin bir yolu olarak Rusya’yı savaş alanında yenmek olduğu bir sır değil” diyen Lavrov, Rusya ile ABD’nin normal ilişkilere sahip olamayacağını yineleyerek bu durumdan ABD Başkanı Joe Biden yönetimini sorumlu tuttu.
Kiev ve Batılı müttefikleri, Rus kuvvetlerinin Ukrayna şehirlerini füzelerle bombalaması ortasında Putin’in görüşme teklifini reddetti. Moskova, Kiev’den topraklarının beşte birini işgalini tanımasını talep etmeye devam ediyor. Kiev ise Rusya tüm topraklarından çekilene kadar savaşacağını vurguluyor.
Diğer yandan Ukrayna Cumhurbaşkanı Vladimir Zelenskiy, Ukrayna kuvvetlerinin doğu Ukrayna’daki şiddetli çatışmaların ortasında Rusya’nın ilerleyişini kademeli olarak ‘yok ettiğini’ söyledi. Zelenskiy, Luhansk ve Donetsk bölgelerindeki alanlara atıfta bulunarak, durumlarının zor ve acı verici olduğunu belirtti. Bloomberg ajansına göre Ukrayna kuvvetleri, Bahmut kasabasını savunurken, Kreminna şehrinin kontrolünü yeniden sağlamak için de aylardır mücadele ediyor. Zelenskiy ayrıca Rusya’nın enerji altyapısına yönelik saldırılarının, Ukrayna nüfusunun yaklaşık dörtte birini oluşturan dokuz milyon Ukraynalının evlerinde elektrik kesintisine neden olduğunu söyledi. Ukrayna Cumhurbaşkanı, Rus saldırılarında büyük zarar gören elektrik şebekesinin onarımı için bakım çalışmalarının sürdüğünü, bu nedenle ‘elektrik kesintilerinin sayısı ve süresinin düzenli olarak azaldığını’ dile getirdi. Ancak elektrik arzında halen birçok eksiklik olduğuna dikkati çekti. Enerji ve altyapı durumuyla ilgili olarak hükümet temsilcileriyle istişareler sırasında önemli kararların alındığını belirten Vladimir Zelenskiy, “Sadece kış aylarına değil, gelecek seneye de hazırlanıyoruz. Atılması gereken adımlar var ve devlet mutlaka atacaktır” dedi.
Kiev’e elektrik sağlayan YASNO şirketinin başkanı Sergey Kovalenko, şehirdeki enerji koşullarındaki iyileşmelere rağmen elektrik kesintilerinin devam edeceğini söyledi. Kovalenko, Facebook üzerinden yaptığı açıklamada “Onarımlar devam ederken, acil durum kesintileri sürecek” ifadesini kullandı.
Diğer yandan Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba, AP’ye yaptığı açıklamada Ukrayna’nın Şubat ayında bir barış zirvesi düzenlemek istediğini söyledi. Ancak Rusya’nın zirveye katılımı konusunda şüphelerini dile getirdi. Kuleba, Ukrayna’nın Rusya ile ancak Rusya’nın savaş suçları mahkemesi önüne çıkması halinde doğrudan görüşmelerde bulunacağını belirtirken, zirvenin Genel Sekreteri Antonio Guterres’in olası bir arabuluculuğunda Birleşmiş Milletler (BM) genel merkezinde olmasını istediklerini dile getirdi. Kuleba, anlaşmazlığın sona erdirilmesinde diplomasinin önemli rol oynadığını vuruladığı açıklamasında “Her savaş diplomasiyle, savaş alanında ve müzakere masasında yapılan eylemlerle biter” dedi.
Rusya Devlet Başkanlığı Sözcüsü Dmitry Peskov ise geçen pazartesi günü yaptığı açıklamada, Rusya’nın hiçbir zaman başkalarının koşullarına uymadığını, yalnızca ‘kendi hedeflerine ve ölçülü mantığına’ bağlı kaldığını vurguladı. Sputnik haber ajansına göre Peskov düzenlediği basın toplantısında, Moskova’nın Kiev’in belirli koşulları altında müzakere etmeye hazır olup olmadığı sorusuna “Başkalarının koşullarına asla uymadık. Yalnızca kendi koşullarımıza ve sağduyuya odaklandık” cevabını verdi.  
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, ülkesinin Ukrayna’daki çatışmanın tüm taraflarıyla kabul edilebilir çözümler üzerinde anlaşmaya hazır olduğunu duyurdu. Ancak taraflar bunu yapmayı reddediyor. Rusya, cephenin mevcut durumu temelinde müzakere etmek istiyor. İşgal altındaki bölgeler, Rus toprağı olarak kabul edilirken Kiev zirvenin ön şartı olarak Rus güçlerinin Ukrayna topraklarından tamamen çekilmesini talep ediyor.



İki farklı insansı türünün aynı yer ve zamanda yaşadığı keşfedildi

1,5 milyon yıl önce Kenya'daki bir göl kenarından geçen Paranthropus boisei'nin soyu bundan yaklaşık 400 bin yıl sonra tükendi (Kevin G. Hatala/Chatham Üniversitesi)
1,5 milyon yıl önce Kenya'daki bir göl kenarından geçen Paranthropus boisei'nin soyu bundan yaklaşık 400 bin yıl sonra tükendi (Kevin G. Hatala/Chatham Üniversitesi)
TT

İki farklı insansı türünün aynı yer ve zamanda yaşadığı keşfedildi

1,5 milyon yıl önce Kenya'daki bir göl kenarından geçen Paranthropus boisei'nin soyu bundan yaklaşık 400 bin yıl sonra tükendi (Kevin G. Hatala/Chatham Üniversitesi)
1,5 milyon yıl önce Kenya'daki bir göl kenarından geçen Paranthropus boisei'nin soyu bundan yaklaşık 400 bin yıl sonra tükendi (Kevin G. Hatala/Chatham Üniversitesi)

1,5 milyon yıllık ayak izleri, iki hominin türünün aynı zamanda ve aynı yerde yaşadığını ortaya koydu. 

6 ila 7 milyon yıl önce büyük maymunlardan ayrılan hominin grubunun hâlâ yaşayan tek üyesi Homo sapiens, yani modern insanlar.

Bilim insanları, bu grubun eski üyelerinin aynı ekosistemleri paylaştığını bilse de ellerinde ne kadar yakından etkileşime girdiklerini gösteren bir kanıt yoktu.

Kenya'daki Turkana Gölü kıyısında bir dizi ayak izinin keşfi, araştırmacılara aradıkları kanıtı verdi. 

2021'de keşfedilen ve 1,5 milyon yıl önceye tarihlenen izler, Homo erectus ve Paranthropus boisei'ye ait.

Homo erectus'un modern insanların doğrudan atası olduğu tahmin edilirken, Paranthropus boisei maymunlara daha çok benzeyen başka bir cinse ait. 

Bulgularını hakemli dergi Science'ta dün (28 Kasım) yayımlayan araştırmacılar, Paranthropus boisei'ye ait 12 iz saptadı. Ayak izlerinin aynı kişi tarafından bırakıldığı tahmin edilirken, Homo erectus'a ait üç iz farklı kişilerin gibi görünüyor. 

Araştırmacılar iki türün de iki ayak üzerinde yürüdüğünü ancak yürüme biçimlerinin farklı olduğunu belirledi. 

Makalenin yazarlarından Dr. Neil T. Roach "Homo erectus'a atfettiğimiz izlerde, bizimkilere çok benzeyen ayak izleri görüyoruz" diyerek ekliyor: 

Sert ayakları varmış ve bir şeylere basarken önce topuklarını kullanıyor, sonra da ayak parmaklarını itiyorlar gibi görünüyor.

Paranthropus boisei ise muhtemelen daha çok insan ve şempanze arasında bir ayağa sahipti. Seri halinde bıraktığı izleri analiz eden ekip, nispeten hızlı yürüdüğünü de saptadı. 

Nasıl etkileşime geçtiler?

Bölgede bulunan kemik fosilleri de iki türün aynı ortamda yaşadığını gösteriyor. Ancak fosiller çok daha geniş bir zaman aralığını kapsarken iki ayak izi arasında birkaç saat veya birkaç gün olduğu tespit edildi. Bu da insanların bu eski akrabalarının belki de beraber yaşadığına işaret ediyor.

Dr. Roach "Geçerken birbirlerine el sallamamış olabilirler ancak bunlar, kesinlikle aynı yerden geçen ve kolayca etkileşime girebilecek iki tür" diyor.

ABD'deki Chatham Üniversitesi'nden makalenin başyazarı Kevin Hatala da iki tür için "İlk kez birbirleriyle yan yana yaşadıklarını biliyoruz" diyor:

Bu kadar yakın yaşarken muhtemelen birbirlerinin varlığından haberdardılar. Bu da rekabet ve bir arada yaşamayla ilgili bazı ilginç soruları akla getiriyor.

Bilim insanları Paranthropus boisei'nin otçul, Homo erectus'un da hepçil beslendiğini tahmin ediyor. Bu nedenle iki hominin türü arasında bir rekabet yaşanma ihtimali düşük görünüyor. 

Bu dönemde bölgenin sıcak ve yağmurlu bir iklime sahip olduğu ve geniş kaynaklar sunduğunu söyleyen araştırmacılar, iki türün, domuzlar ve kılıç dişli kaplanlarla beraber yaşadığını ekliyor.

Ayrıca bölgede bulunan ayak izleri, devasa kuşların da burada yaşadığını gösteriyor.
 

hyju
Bilim insanları Homo erectus'a ait diğer ayak izlerinin, aynı dönemde başka hayvanlar tarafından silinmiş olabileceğini düşünüyor (Chatham Üniversitesi)

İklimdeki değişimlerle Homo erectus ve Paranthropus boisei'nin rekabete girmiş olabileceğini de düşünüyorlar. Hatala iki tür arasındaki etkileşimlerin "Homo erectus'un evrimi üzerinde etki yaratmasının kesinlikle mümkün" olduğunu ifade ediyor.

Smithsonian Ulusal Doğa Tarihi Müzesi İnsan Kökenleri Programı'ndan paleoantropolog Dr. Briana Pobiner, yer almadığı çalışmada aynı bölgede yürüyen bir değil, iki türe ait ayak izleri bulmanın "akıl almaz" olduğunu söylüyor:

Belki aynı yiyecek için rekabet ettiler; belki de sadece çimenlik bir alanın karşısından birbirlerine ihtiyatla baktılar ya da birbirlerini tamamen görmezden geldiler. 

Dr. Pobiner'a göre iki tür birbiriyle çiftleşmiş bile olabilir. 

Bulgular, iki tür arasında rekabet yoksa Homo erectus'un gelişimini neyin tetiklediği sorusunu da gündeme getiriyor. Dr. Roach "Eğer rekabet bunu açıklamıyorsa, cinsimizin nasıl ortaya çıktığını yeniden düşünmemiz gerekebilir" diyor.

Independent Türkçe, IFL Science, Washington Post, CNN, Science