Tunus’ta parlamento seçimlerinin ikinci turu için seçim kampanyası başlangıç tarihi belirlendi

‘Vatandaşların sağlıklı bir demokratik yaşam hakkını’ sağlamak için bir girişim başlatıldı

Tunus Devlet Başkanı Kays Said oyunu başkentteki bir merkezde kullandı (AFP)
Tunus Devlet Başkanı Kays Said oyunu başkentteki bir merkezde kullandı (AFP)
TT

Tunus’ta parlamento seçimlerinin ikinci turu için seçim kampanyası başlangıç tarihi belirlendi

Tunus Devlet Başkanı Kays Said oyunu başkentteki bir merkezde kullandı (AFP)
Tunus Devlet Başkanı Kays Said oyunu başkentteki bir merkezde kullandı (AFP)

Tunus Bağımsız Yüksek Seçim Kurulu, 131 sandalyeli Meclis için 262 aday arasındaki seçim yarışını sonuçlandırmak amacıyla, parlamento seçimlerinin ikinci turu için seçim kampanyasının başlangıç tarihini 20 Ocak olarak açıkladı. Tarih, parlamento seçimlerinin ilk turunda, 2011 yılından sonraki ilk seçimlerden bu yana en düşük katılımın kaydedilmesinin ardından siyasi partilerin ve insan hakları örgütlerinin seçimlerin iptal edilmesi çağrılarına rağmen açıklandı.
Bağımsız Yüksek Seçim Kurulu Sözcüsü Muhammed et-Telili, seçim sürecinin 3 Mart’ta sonlanacağını ve adayların seçim kampanyalarının iki hafta süreceğini söyledi. İlk turda seçimleri sadece 23 aday kazanırken, 7 seçim bölgesinden ise aday çıkmadı. İki turdan oluşan seçimler tamamlanmadan önce aday çıkarılmayan seçim bölgelerindeki boşlukların doldurulması için kısmi seçimlerin düzenlenmesi gerekiyor.
Tunus’ta 9 milyon seçmenin sadece yüzde 11,2'sinin sandık başına gitmesinin ardından siyaset çevrelerinde büyük tartışmalara neden olan son derece düşük katılım oranının açıklanması sonrası Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu ve bazı resmi basın kuruluşları, seçmenleri seçimlerin ikinci turuna katılmalarının önemi konusunda ikna etmek amacıyla gençler arasında bilinçlendirme kampanyaları yürütüyor.
Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu, oylama süreci başlamadan önce en az 2022’deki anayasa referandumu sırasında kaydedilen yüzde 28'lik bir katılım oranı bekliyordu. Ancak, seçimlerin ilk turunun sonuçları, büyük bir hayal kırıklığı yaratırken Tunusluların Cumhurbaşkanı Kays Said tarafından başlatılan süreçten duydukları memnuniyete dair bazı soru işaretlerinin belirmesine neden oldu.
Cumhurbaşkanı Said, rakiplerine ‘ilk turun başarısızlığına sevinmek için acele etmemeleri’ çağrısında bulundu. Yapıcı bir üslupla yaptığı konuşmada Tunus Cumhurbaşkanı, rakiplerine ikinci tur sonuçlarını beklemelerini söylerken seçimlerin tek tur değil, iki turda yapıldığının altını çizdi. Bu yüzden Tunuslu siyaset gözlemcileri, ikinci tura katılım oranının Cumhurbaşkanı Said’in 25 Temmuz 2021 tarihinde açıkladığı siyasi projede çok önemli ve belirleyici bir nokta oluşturacağını düşünüyorlar
Cumhurbaşkanlığı, yeni anayasa ve seçim yasasına dayalı yeni siyasi süreci öneren taraf olarak Cumhurbaşkanı Said'in Nahda Hareketi’nin başını çektiği önceki hükümet koalisyonunun yıkıntıları üzerine inşa ettiği siyasi sürece ‘meşruiyet’ kazandırması için ikinci turda yüksek bir katılım olmasını bekliyor.
Bu kapsamda Tunus İdare Mahkemesi İletişim ve Medya Dairesi üyesi Olfa Kiras, milletvekili seçimlerinin birinci tur sonuçlarına ilişkin temyiz dosyasının karara bağlandığını duyurdu. Kiras’ın açıklamasına göre İdare Mahkemesi, 52 itirazı reddederken yalnızca üç itirazı kabul etti. Bu da ikinci tura geçilmesi anlamına geliyor.
Öte yandan Tunus Barosu dün, 2023 Maliye Kanunu Kararnamesini protesto etmek için milli öfke günü ilan etti. Baro, 5 Ocak'ta, ‘Vatandaşlara yük olmaya ve Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) diktelerine hayır’ sloganıyla mahkemelerde oturma eylemi düzenlenmesi kararı aldı.
Avukatların, hukukçuların, yargının ve mahkemelerin statüsünde reform yapılması ve Yüksek Yargı Kurulu ve Anayasa Mahkemesinde ortaklığın somutlaştırılması gerektiği yönündeki ısrarını sürdüren Baro, yıllık kazancı 50 bin Tunus dinarından (yaklaşık 15 bin dolar) az olan avukatları, karşılaştırmalı yasalara benzer şekilde katma değerli performans ücreti ödemekten ve davacıların emeklilik ile ilgili konularda verilen hizmetlere katma değer vergili ödeme yapmaktan muaf tutulmasını istedi.
Baro ayrıca, Tunus’ta avukatların hocası olarak tanınan Hatem Mazio’nun, anayasal, siyasi, ekonomik ve sosyal hayatı düzenleyen kurumların yanı sıra ülkenin içinde bulunduğu krizin aşılmasına yardımcı olan anayasal ve yasama sisteminin reformu için kapsamlı bir vizyon sunarak Tunus’u kurtarmayı ve Tunusluların sağlıklı bir demokratik yaşam hakkını korumayı amaçlayan ulusal bir girişim başlatmak üzere sivil toplum kuruluşları ve milli kuruluşlar ile koordinasyon için görevlendirilmesi kararı aldı.



Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
TT

Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)

Eski Başbakan Haydar el-İbadi Irak'ta ‘seçim sisteminin reforme edilmesi’ çağrısında bulunurken, Koordinasyon Çerçevesi’nin Mukteda es-Sadr'ın Kasım 2025'te yapılması planlanan seçimleri boykot etme kararına karşı tavır alması bekleniyor.

El-İbadi liderliğindeki Zafer Koalisyonu, seçim sisteminin ‘yolsuzluk’ suçu işleyen kişilerin seçime katılmasını engellemesi gerektiğini bildirdi. Koalisyon tarafından bugün yapılan basın açıklamasında, “Ülkenin karşı karşıya olduğu zorluklar, özellikle de bu tarihi anda, sistemin siyasi tabanını genişletmeyi, herkesi dahil etmeyi ve seçim sürecini yolsuzluğa bulaşmış kişilerden ve manipülatörlerden korumayı gerektiriyor” denildi.

Koalisyon, ‘herhangi bir devletin çöküşünün üstesinden gelmenin, halkın çıkarlarını ve devletin varlığını koruyarak iç siyasi ve sosyal birlikle başarılabileceğini’ vurguladı. Açıklamada, “Ulusal bir reform vizyonu temelinde aday olmamak, çıkarlar nedeniyle başkalarının seçimlere katılmasına izin vermemekten temelde farklıdır” ifadesi yer aldı.

Koordinasyon Çerçevesi’nin ana bileşenlerinden biri olan el-İbadi'nin koalisyonu, Sadr'ın benzer bir açıklama yapmasından bir gün sonra seçimleri boykot ettiğini duyurdu.

 Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)

Koordinasyon Çerçevesi'nin pozisyonu

Koordinasyon Çerçevesi, Sadr ve el-İbadi'nin kararları ve bunların bir sonraki parlamentoda Şii temsiliyeti üzerindeki etkileri konusunda hemen bir görüş bildirmedi. Bilgi sahibi kaynaklar, “Sadr ve el-İbadi'nin kararlarını ele alma konusunda Şii meclisi içinde anlaşmazlıklar var” dedi.

Şarku’l Avsat'a konuşan kaynaklar şu ifadeleri kullandı: “Bedir Örgütü lideri Hadi el-Amiri ve Hikmet Hareketi lideri Ammar el-Hekim'in başını çektiği bazı Şii liderlerin durumu kontrol altına alma çabaları var. Yaşananlara uyum sağlamak için uzlaşmacı bir çözüm arayışının yanı sıra Sadr'a seçimlere katılması ve boykotu tersine çevirmesi için davette bulunma ve Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nu birkaç günlüğüne adaylık kapısını yeniden açmaya davet etme olasılığı da var… Koordinasyon Çerçevesi içinde farklı görüşler var, ancak Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri el-Maliki'nin tutumunun Sadr'ı boykotu kırmaya ve seçimlere katılacağını açıklamaya davet etme eğiliminde olduğu dikkat çekiyor.”

Sadr, Kasım ayında yapılması planlanan parlamento seçimlerini boykot etme kararından dönmek için zorlu koşullar öne sürdü.

Sadr X platformundaki hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, “Yolsuzluk var olduğu sürece hiçbir seçime katılmayacağım. Doğruluk ancak kontrolsüz silahların teslim edilmesi, milislerin dağıtılması ve ordunun güçlendirilmesiyle tesis edilecektir” ifadelerini kullandı.

Yerel platformlarda, Sadr Hareketi liderleri ile aralarında Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin de bulunduğu Şii liderler arasında seçimlere katılma amacıyla temaslar kurulduğuna dair sızıntılar dolaşıyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan siyasi bir kaynak, ‘Sadr Hareketi ile geri dönme olasılıkları konusunda şu ana kadar görüşmelerin durmadığını’ söyledi.

Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)

Seçimlerin meşruiyeti

Son dönemde izlenen çeşitli göstergelere göre seçimlerin meşruiyetine ilişkin endişeler bulunuyor. Boykotun kırılgan bir bölgesel ve uluslararası ortamda diğer kesimler tarafından da tekrarlanması, özellikle silah taşıyan ya da geçmişte silah taşımış olanlar başta olmak üzere pek çok Şii gücün, İran'ın hedef alınmasının ardından ABD ve İsrail tarafından hedef alınabilecekleri korkusunu taşımaya devam ettikleri bir dönemde, siyasi sistemin meşruiyetini etkileyebilir.

Aynı bağlamda araştırmacı Seyf es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı: “Irak'taki siyasi sınıf, boykot eden çoğunluğun seçimlere katılma güvenini yeniden tesis edecek olgun bir seçim sistemi sunamadı. Bunun nedeni, seçim yasasının her seçim döneminde, oy veren halkın gerekçeleri dikkate alınmaksızın, büyük geleneksel partilerin ölçülerine uyacak şekilde değiştirilmesidir… Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr ve iki eski başbakan Haydar el-İbadi ve Mustafa el-Kazımi'nin boykotu, seçimlere giden sürecin ciddiyetinin bir göstergesidir.”

Ancak es-Saadi, ‘seçim bölgesi sistemi, Sainte Lague sistemi ve benimsenen yüzde ile her seçimde sorunlara neden olan sonuç hızlandırma cihazlarına ilişkin doğru istatistiklere dayanan olgun bir yasanın çıkarılması yoluyla Irak'taki seçim sisteminde reform yapılabileceğini’ düşünüyor.