عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
TEKNOLOJİ

Çin'in uzay aracı Ay'dan daha önce hiç görülmemiş türden örnekler getirdi

Ay'ın çalkantılı dönemlerine dair önemli ipuçları verebilir

23 Kasım 2020'de fırlatılan Chang'e-5, Çin'in ilk Ay örneği toplama görevi (AP)
23 Kasım 2020'de fırlatılan Chang'e-5, Çin'in ilk Ay örneği toplama görevi (AP)
TT
TT

Çin'in uzay aracı Ay'dan daha önce hiç görülmemiş türden örnekler getirdi

23 Kasım 2020'de fırlatılan Chang'e-5, Çin'in ilk Ay örneği toplama görevi (AP)
23 Kasım 2020'de fırlatılan Chang'e-5, Çin'in ilk Ay örneği toplama görevi (AP)

Çinli bilim insanları, Aralık 2020'de Chang'e-5 uzay aracının Ay'dan getirdiği örneklerde tuhaf kırıntılar keşfetti.
Çin Bilimler Akademisi Jeokimya Enstitüsü'nden araştırma ekibi boyutu 2 milimetreden küçük 3 bin toprak parçasını inceledi.
Hakemli bilimsel dergi Nature Astronomy'de yayımlanan araştırmada, 7 farklı magmatik kayaç belirlendi. Bunlardan biri, Ay'ın volkanik açıdan halen aktif olduğu dönemde oluşmuş, tamamen yeni bir bazalt türüydü.
Dahası bu örnek, şimdiye kadar Ay'dan getirilen en genç regolit (Ay toprağı) oldu. Uzmanlara göre söz konusu kaya parçası, şimdiye kadar Ay'dan gelen diğer örneklerden farklı bir zaman dilimine bakış atma fırsatı veriyor.
Böylelikle Ay tarihinin çalkantılı dönemlerine dair de önemli ipuçları verebilir.
Bu arada diğer magmatik kayaçlar arasında da son derece dikkat çekici örnekler vardı. Bunlardan biri, camsı bir kayaya gömülmüştü ve yüksek seviyede titanyum içeriyordu. Araştırmacılar buna "yüksek Ti vitrofirik parça" adını veriyor.
Söz konusu parça, gök cisminde daha önce görülmeyen bir mineralojiye sahip ve muhtemelen yeni bir Ay kayacı türünü temsil ediyor.
Çalışmanın yazarlarına göre, bu kaya parçacıkları muhtemelen toplandıkları noktadan 400 kilometre kadar uzaklıktaki bölgelere ait. 
Araştırmacılar bunların yüzlerce yıl boyunca Ay yüzeyini bombardımana tutan göktaşlarının etkisiyle uzak noktalara fırlatıldığını düşünüyor. 
Araştırma makalesinde konuyla ilgili şu ifadeler yer alıyor:

"Bu egzotik volkanik kırıntılar, Ay'ın kabaca 2 milyar yaşındaki daha genç bölgelerinin litolojik (taş bilimsel) çeşitliliğini gösteriyor."

Independent Türkçe, Science Alert, CGTN

Daha fazlasını oku

 
 
TEKNOLOJİ

NASA, "tuhaf yörüngeli" bir ötegezegen keşfetti

TOI-1408 c, kendisinden daha büyük komşusunun yörüngesini etkiliyor (NASA)
TOI-1408 c, kendisinden daha büyük komşusunun yörüngesini etkiliyor (NASA)
TT
TT

NASA, "tuhaf yörüngeli" bir ötegezegen keşfetti

TOI-1408 c, kendisinden daha büyük komşusunun yörüngesini etkiliyor (NASA)
TOI-1408 c, kendisinden daha büyük komşusunun yörüngesini etkiliyor (NASA)

Bilim insanları, beklenmedik hareketler sergileyen bir ötegezegenin, gezegen sistemlerine dair bilinenlere meydan okuduğunu söylüyor. 

Dünya'dan yaklaşık 455 ışık yılı uzaktaki bir yıldızın etrafında dönen TOI-1408 b adlı bir sıcak Jüpiter geçen yıl keşfedilmişti. 

Sıcak Jüpiter, Güneş Sistemi'ndeki Jüpiter'e benzese de yıldızına çok yakın yörüngelerle dönen gaz devlerini ifade ediyor.

NASA'nın Geçiş Halindeki Ötegezegen Araştırma Uydusu'nun (Transiting Exoplanet Survey Satellite / TESS) saptadığı gezegen, Jüpiter'in iki katı genişliğe ve kütleye sahipti. 

Gezegenin, TOI-1408 adlı yıldızına çok yakın dönmesi bilim insanlarını hayrete düşürmüştü. Ancak bu yıl yapılan başka bir keşif, şaşkınlıklarını daha da artırdı.

Lund Üniversitesi'nden araştırmacılar yine TESS'in yardımıyla, sistemde yıldıza daha yakın ve daha küçük başka bir gezegen tespit etti. 

Bulgularını The Astrophysical Journal Letters adlı hakemli dergide aktaran ekip, TOI-1408 c adlı küçük gezegenin aynı zamanda tuhaf bir yörüngeye de sahip olduğunu gözlemledi. 

Dünya'nın iki katı genişliğe ve 8 katı kütleye sahip ötegezegenin, gaz ve kaya karışımından oluştuğu tahmin ediliyor. Ötegezegen, Güneş Sistemi dışındaki gezegen anlamına geliyor. 

Araştırmacılar, TOI-1408 c'nin yıldızı etrafında dönme hızının beklenmedik şekilde değiştiğini gördü. 

Makalenin başyazarı Dr. Judith Korth, 5 Eylül Perşembe günü yaptığı açıklamada "Küçük gezegen çok sıradışı bir yörünge davranışı sergiliyor ve yıldızının önünden geçtiği zamanla ilgili ciddi farklılıklar sergiliyor; bu da genellikle görmediğimiz bir şey" diyerek ekliyor:

Küçük gezegenin varlığı, gezegen sistemlerinin oluşumu ve istikrarı hakkındaki mevcut teorilere meydan okuyor.

Bilim insanları alışılmadık bu yörünge hareketinden ve yıldızlarına yakınlıklarından dolayı sistemdeki iki gezegenin yörünge hareketlerini inceledi. 

Analizlerin ardından büyük gezegenin yıldız etrafında attığı her tura karşılık, küçük yoldaşının iki tur attığı sonucuna varıldı. 

Araştırmacılar, yıldızın etrafında "ritmik bir dans" içinde döndüğünü söyledikleri gezegenlerin bu sayede yakın yörüngelerde varlıklarını sürdürebildiğini buldu. 

Dr. Korth, Space.com'a yaptığı açıklamada "Hem TOI-1408 b hem de TOI-1408 c, Güneş Sistemi'ndeki gezegenlere kıyasla yıldızlarına inanılmaz derecede yakın. Jüpiter'in neredeyse her 4 günde bir (Merkür'ün periyodunun 20'de biri) Güneş'e çok yakın bir yörüngede döndüğünü düşünün" diyerek ekliyor:

Bu zaten yıldıza çok yakın bir yörünge ve yıldıza daha da yakın başka bir gezegen tespit ettik. Bu gezegen, büyük komşusuyla güçlü bir etkileşime girerek yörüngelerinin daha önce hiç görmediğimiz şekillerde sallanmasına neden oluyor.

Araştırmacılar ayrıca sistemde henüz keşfedilmemiş üçüncü bir gezegen de olabileceğini düşünüyor. Gözlemlenen tuhaf yörünge hareketlerinin bir açıklaması da bu gökcismi olabilir. 

Ekip, keşfettikleri nadir sistemin, gezegen sistemine dair çalışmalara katkı sunacağını umuyor. 

Dr. Korth "Elde ettiğimiz sonuçlar, gezegenlerin nasıl oluştuğu ve özellikle dev gezegenlerin bulunduğu sistemlerde birbirlerine çok yakın olduklarında nasıl davrandıkları hakkında daha fazla bilgi edinilmesine fayda sağlayabilir" diyor. 

Independent Türkçe, Space.com, Debrief, Lund Üniversitesi, The Astrophysical Journal Letters