Husiler Sana’nın demografik yapısını değiştiriyor

Bir iş adamı suikasta uğradı... Bir aşiret verilecek yanıtı tartıştı

Sana’nın batısındaki Beni Matar’da Husiler tarafından ele geçirilen bir arazi alanı (Twitter)
Sana’nın batısındaki Beni Matar’da Husiler tarafından ele geçirilen bir arazi alanı (Twitter)
TT

Husiler Sana’nın demografik yapısını değiştiriyor

Sana’nın batısındaki Beni Matar’da Husiler tarafından ele geçirilen bir arazi alanı (Twitter)
Sana’nın batısındaki Beni Matar’da Husiler tarafından ele geçirilen bir arazi alanı (Twitter)

İran destekli darbeci Husiler, Yemen’in başkenti Sana’nın demografik yapısını değiştirmek için çalışmaya devam ederken, kimliği belirsiz silahlı kişiler şehrin güneyindeki evinin önünde bir iş adamını öldürdü. Saldırganlar, işadamının cesedini alıp bir caminin yanına bıraktı.
Bu olay, Dhamar aşiretlerini durumu ele almak ve aşiretin ileri gelenlerine veya iş adamlarına yönelik suikastların artması çerçevesinde gerçekleşen olaya tepki vermek üzere bir araya gelmesine yol açtı.
Yemen’in başkentinde suikast olaylarının artmasıyla birlikte, aşiret kaynakları, milis liderlerinin haraç toplamakla, servet oluşturma ve gayrimenkullere el koymakla meşgul olması sebebiyle, aşiret lideri ve iş adamı Nasır el-Kamim’in öldürülmesinin ardından benzer olaylara tanık olunurken, katillerin herhangi bir tepki veya ceza korkusu olmaksızın güvenle hareket ettiğini belirtti.
Şarku’l Avsat’a konuşan Sana’daki yerel kaynaklara göre, güvenlik krizi, Husi milis liderlerinin devlete veya vakıflara ait olduğu bahanesiyle, şehirdeki büyük arazi ve topraklar ile ticari kurumları ele geçirmenin yanı sıra şehrin demografik yapısını değiştirmek için çalışmalarının devam ettiği bir zamanda yaşanıyor.
Kaynaklar, milislerin işgal altındaki başkentte, milis lideriyle aynı soydan gelen ve gelecekte başkentteki sosyal yapıyı etkileyebilecek zenginlerden oluşan bir sınıf yaratmak amacıyla, bazı aileleri kendilerini ortak olarak liderler tarafından toplanan fonların yönetimine dahil ettiğini söylüyor.
Kaynakların Şarku’l Avsat’a söylediğine göre, milisler Taiz, İbb ve Marib’teki şubelerinden Sana’ya liderler getirdi. Sana’nın güneyindeki Bayt Baws mahallesinde ve Hamel bölgesinde, bu liderler için lüks binalar satın aldı. Aynı şekilde başka liderleri de, hava savunma, Özel Kuvvetlere ve Cumhuriyet Muhafızları kamplarına kadar uzanan bir sıradağın eteğinde yer alan şehrin güneyindeki Beyt Zabtan bölgesine, Hadda köyüne, Sana köyüne ve Hamel köyüne yerleştirdi.
Sana’daki yerel kaynaklar, Husilerin Toprak Askeri Komitesi Başkanı Ebu Haydar Cahhaf’ın konut topluluklarına ait veya onlarca yıldır sakinlerin mülkiyetine ait binlerce araziye el koyduğunu belirtti. Kaynaklar ayrıca, Cahhaf’ın devlet malı olduğu bahanesiyle, kent ve çevresindeki bölgelere ve yaylalara el koyduğunu açıkladı. Cahhaf’ın son adımı kapsamında, Sana’nın batısındaki Beni Matar’da yüzlerce kişinin yaşadığı geniş arazilere el koyduğunu, bölgeye 30 askeri araçtan oluşan bir grup gönderdiğini ve 2 bin 200 libnelik (Bir libne 44 metrekareye eşit yerel bir ölçü birimidir) tarım alanını ele geçirdiğini belirtti.
Beni Matar’da yaşayan iki kişiye göre, milisler tarafından gönderilen güçler mahalle sakinlerinin evlerini kuşattı, protestocuları tutuklayarak onları bilinmeyen yerlere götürdü.
Mahalle sakinleri milisleri yolsuzluk ve yalanlara batmış bir yönetim olarak tanımladı. Sakinler, Kamim’in suikastı ile eş zamanlı olarak, Husi lideri Abdülvehhab el-Muhbeşi’nin şehrin batısında el-Nahda mahallesinde silah bakımı merkezinin yakınında bulunan bir çiftliği ele geçirmek için büyük kuvvetler gönderdiğini belirtti. Söz konu çiftlik, 400 libnelik alanda yüzlerce ağacı içeriyordu ve 40 yılı aşkın bir süredir aynı kişinin mülkiyetinde bulunuyordu.
Kaynaklara göre, doğrudan Abdülmelik el-Husi’nin Ofisi’ne bağlı olan ölüm tugaylarına ait 25 askeri araç, Husilere mensup bir aileye ait olduğu gerekçesi ile siyasi büro üyelerinden biri olan Abdülvehhab el-Muhbeşi’nin gözetiminde çiftliğe el koyma görevini üstlendi.
Ancak siyasi kaynaklar Şarku’l Avsat’a, milislerin bu bölgelerin korunması için gerekli güvenlik önlemlerinin uygulama gerekçesi altında, şehir içinde ve çevresinde birden fazla alanda yaptıkları gibi askeri nedenlerle çiftliğe el koyduğunu, ancak el koymanın ardından onlarca yıldır Sünni çoğunluğun yaşadığı şehrin demografik yapısını değiştirmek amacıyla bu bölgeleri, Sana’ya yerleşmek üzere Saada ve Hacca’dan nakledilen Husi soyundan veya güvenilir müritlere ait unsurlara verdiğini anlattı.
Kaynaklara göre milisler, İran tarafından sağlanan kaçak insansız hava araçlarının ve balistik füzelerin kurulumu ve modifiyesi için en önemli yer olduğuna inanılan silah bakım kampının yakınında el konulan bu çiftliğin Husi soyundan bir aileye ait olduğunu iddia etti.
Yargı kaynakları, bu iddia doğru olsa bile, milislerin kesin bir yargı kararı olmaksızın bu kadar güçlü bir şekilde müdahalede bulunma ve meyve ağaçlarını kökünden sökme hakkının olmadığını belirtti.
Kaynaklar, Cahhaf’ın komitesinin bu adımlarını, meşru hükümete karşı darbeden sonra kurulan askeri alanlar ve silah depolarının yakınında bulundukları bahanesiyle Beni Matar ve Hamedan bölgelerindeki geniş arazilere el koymak üzere attığını, daha sonra bu bölgelere başkent dışından müritlerini nakletmeye karar verdiklerini belirtti. Kaynaklar ayrıca, füze kamplarına yakın Fag Attan bölgesi içinde aynı durumun geçerli olduğunu, zira bölgenin arkeolojik alanlardan biri olmasına rağmen arazilerine el konularak grubun yandaşlarına verildiğini anlattı.



Naim Kasım ve Halil el-Hayya'nın konuşmaları arasında

Hizbullah Genel Sekreteri Naim Kasım (Video konuşmasından)
Hizbullah Genel Sekreteri Naim Kasım (Video konuşmasından)
TT

Naim Kasım ve Halil el-Hayya'nın konuşmaları arasında

Hizbullah Genel Sekreteri Naim Kasım (Video konuşmasından)
Hizbullah Genel Sekreteri Naim Kasım (Video konuşmasından)

Macid Kayali

Hizbullah Genel Sekreteri Naim Kasım konuşmasını içinde bulunduğumuz kasım ayının 20’sinde yaptı. Ardından Halil el-Hayya'nın aynı ayın 21'indeki konuşması geldi. Halil Hayya, İsrail'in Siyasi Büro'nun eski başkanlarına (İsmail Heniyye ve Yahya Sinvar) zaman ve içerik açısından birbirine yakın dönemlerde düzenlediği suikastların ardından Hamas liderleri arasında en önde gelen konuma yerleşti.

Son 20 yılda “direniş ve karşı koyma” ekseninin ön saflarında yer alan, “örümcek ipliğinden daha zayıf” ve çöküşün eşiğinde olduğu varsayılan bir devlet olan İsrail'in varlığına meydan okuyan bu iki hareket, Hamas'ın 7 Ekim 2023'teki Aksa Tufanı saldırısının ve Hizbullah’ın Gazze’ye destek cephesini açmasının ardından, İsrail saldırılarının merkezinde oldular. Gerek Aksa Tufanı gerek destek cephesi, arenalar birliği ile karşılıklı ordular ve füzeler fırlatma fikrine dayanıyordu.

Ancak yaklaşık 14 ay sonra ortaya çıkan sonuç, Filistinliler ve Lübnanlılar için yeni, korkunç bir Nekbe’yi (felaketi) açığa çıkardı. İsrail'in hayali “angajman kurallarını” umursamadığı, “uzun süreli bir savaş" yürütebileceği, yüksek insani ve ekonomik maliyetlere katlanabilecek kapasitede olduğu, Aksa Tufanı günündeki yenilgisini ve askeri, istihbari ve insani kayıplarını, Filistinlilerin durumunu, Lübnan ve belki de Suriye ve Irak'ın durumunu değiştirmeye çalışacak bir fırsata dönüştürebileceği ve İran'ı dizginleyebileceği görüldü.

Sonuç olarak, Gazze’ye yönelik abluka kalkacağına kendisi harabeye döndü ve acımasız bir askeri işgale maruz kaldı. Yaklaşık 2 milyon Filistinli, asgari yaşam standartlarından yoksun, hapishane benzeri izole alanlarda yaşıyor. Bu durum artık Güney Lübnan'ı, Beyrut'un güney banliyösünü ve Bekaa Vadisi'ndeki bazı bölgeleri de kapsıyor. İsrail zayıflamak yerine kurulduğu günden bu yana her zamankinden daha güçlü hale geldi. Bu mücadele aynı zamanda İsraillileri birleştirdi ve İsrail'in ABD ile ilişkilerini eskisinden daha da güçlendirdi.

Sorun şu ki, Hamas ve Hizbullah'ın geri kalan liderleri tüm bunları henüz idrak etmiş değiller. Halen bir tür inat ve gerçeklerin, güç dengesinin, Filistinlilerin ve Lübnanlıların koşullarındaki korkunç kötüleşmenin inkarı içindeler. Hatta daha önceki gerçekçi olmayan tezlerden veya yanılsamalardan geri adım atılmasına rağmen, İsrail saldırıları sonucunda Hizbullah ve Hamas’ın zayıfladığını bile inkar ediyorlar.

Başlangıçta her iki tarafın da savaş başlatma veya direnişi sürdürme çağrılarının ardından (Bkz. Muhammed ed-Dayf'in 7 Ekim 2023'teki konuşması ve Nasrallah'ın suikastından birkaç gün öncesine kadar yaptığı konuşmalar), şimdi yaptıkları ateşkes ve çatışmaların durdurulması talebi bunu temsil ediyor. Kasım ve Hayya yukarıda bahsettiğimiz konuşmalarında bu konuda ve savaşın sürdürülmesinde ısrar edenin İsrail olduğunu varsaymakta hemfikirlerdi.

Hemfikir oldukları bir diğer nokta koşullar öne sürmekti. Kasım'a göre müzakereler iki çatı altında sürüyor; tam bir ateşkes, Lübnan'ın egemenliğinin korunması ve İsrail'in Lübnan'ın egemenliğini ihlal etmesine, Lübnan'a girip istediği gibi öldürmesine izin verilmemesi. Hayya ise şunu vurguladı: Gazze Şeridi'ndeki savaş durmadan ve yerinden edilenler geri dönmeden takas anlaşması olmayacak. Burada fikrimiz şu; bu tezler tamamen doğru, geçerli ve meşru, ancak savaş öncesinde ne Hizbullah ne de Hamas bu tezlere göre hareket etmiyordu. Hayya'nın istediği Aksa Tufanı öncesi Gazze'nin artık mevcut olmadığı ve aynı durumun Lübnan'daki bazı bölgeler için de geçerli olduğu unutulmamalı.

Kendine güvenen her siyasi hareket veya ulusal kurtuluş hareketi başarısızlığını, yenilgisini veya acizliğini itiraf edebilir. Buna karşılık inat ve inkar, bu hareketin halkının çıkarlarına yabancı olduğunu gösterir

İki taraf ayrıca arenalar birliğinin geçerliliğini yitirdiği konusunda da birleştiler. Zira İran kendisini çatışmanın dışında tuttu, Suriye rejimi ilgilenmedi, Hizbullah, değişen koşullar ve gerçekler nedeniyle Gazze'den desteğini çekti. Buna rağmen en büyük felaket, Hayya'nın sanki başka bir kıtada yaşıyormuş gibi “Müslüman Arap milletini sahip olduğu güç ve imkanlar” ile “düşmanı savaşı durdurmaya zorlayamamakla” suçlamasıydı. Sanki güç denklemlerinde hiçbir şey değişmemiş ya da İsrail ordusuyla yaşanan çatışmalar veya zaman zaman orayı burayı bombalamalar, İsrail'in bu soykırım savaşında Filistinlilere ve Lübnanlılara yaptıklarını ve bunun sonucunda ortaya çıkan korkunç trajedileri dengeliyormuş gibi söylenen sözler, bu iki konuşmanın gerçeklikten kopuk olduğuna dikkat çekiyor. Nitekim Kasım şöyle diyor: İsrail bizi yenemez ve kendi koşullarını bize dayatamaz. Söz, karadaki çatışmalar, füze ve İHA saldırıları ile savaş meydanınındır. Uzun süre devam edecek gücümüz var. Uzun bir savaşa hazırlandık. Şu anda müzakere ediyoruz ancak ateş altında olduğumuz için değil çünkü İsrail de ateş altında.”

Bu kopukluk, Hizbullah ve Hamas’ın savaş öncesi dönemdeki slogan ve konuşmalarını da kapsadı. Kasım'ın şu sözleri de bunu gösteriyor gibi: “Cumhurbaşkanının Meclis aracılığıyla anayasaya uygun şekilde seçilmesine etkin katkımızı sunacağız. Siyasi adımlarımız (Taif) çatısı altında olacaktır. İnşa etmek ve korumak için siyasi alanda da var olacağız.”

Hayya ise, Hamas’ın Gazze Şeridi'ni yönetmek için bir komite kurulmasını kabul ettiğinden bahsetti. Oysa savaştan önce Gazze’nin yönetiminde müttefik olsa bile kendisine herhangi bir tarafın ortak olmasını kabul etmiyordu. Hayya şunu da söylüyor: “İç ulusal uzlaşmaya varılmasına katkıda bulunabilecek hiçbir fırsatı göz ardı etmiyoruz ve sorumluluk sahibi olarak bunun için çalışıyoruz.”

Elbette kendine güvenen her siyasi veya ulusal kurtuluş hareketi başarısızlığını, yenilgisini veya acizliğini itiraf edebilir. Buna karşılık inat ve inkar, bu hareketin kendi halkının çıkarlarına yabancı olduğunu ya da sadece bir otorite olarak varlığını sürdürmeyi önemsediğini gösterir. Bu, sözler ve eylemler, sloganlar ve olasılıklar, hayal ve gerçeklik arasında büyük bir farkın olduğu, kamu yararının veya halkın çıkarının, özel çıkar veya otoritenin yararı lehine yok sayıldığı Arap siyasi yaşamında yaygındır.

Örneğin altmışlı ve yetmişli yılların terminolojisine göre “milliyetçi” ve “ilerici” rejimler ile birlikte, Filistin'in kurtuluşu, Filistin davasının merkeziliği, Arap birliğinin, özgürlüğün ve sosyalizmin sağlanması gibi “büyük” olarak tanımlanan davaların zor olduğu sonucuna varmıştık. O dönemde geçim sorunları ve vatandaşların hakları meseleleri önemsiz meselelermiş gibiydi. Öte yandan Haziran 1967 savaşında İsrail daha da genişledi ve Ekim 1973 savaşı düzenli ordular arasındaki son Arap-İsrail savaşı oldu. Ardından Mısır'ın 1979'da İsrail ile Camp David Anlaşması'nı imzalaması ve bununla normalleşme yolunun açılması ile birlikte Arap-İsrail çatışmasının bitişine tanık olduk. Araplar arasında ekonomik entegrasyon düzeyinde de olsa birlik meselesine gelince, Suriye, Mısır ve Irak'taki rejimler arasında yaşanan yabancılaşma ve husumet nedeniyle çöktü. Bu arada vatandaşlık kavramının eksikliği ve devletin gelişmemiş olması nedeniyle özgürlük ve sosyalizm fikirlerinin kaderi de daha iyi olmadı.

İsrail, Filistin ulusal hareketinin içini boşaltmak ve onu bir ulusal kurtuluş hareketinden bir otoriteye ve ardından iki otoriteye dönüştürmek için kullandığı stratejilerde başarılı olmuş gibi görünüyor. Bu başarı Filistin ulusal hareketinin kaybetmesine ve fedakarlıkların boşa gitmesine yol açtı.

Sonuç olarak Arap dünyasındaki tüm siyasi hareketler bu acı kaderden kurtulamadı. Milliyetçi, solcu ve İslamcı eğilimleri ile tümü, başarısızlık, acizlik, eksiklik ve kırılganlıkta korkunç bir noktaya ulaştılar. Herhangi birinin başarıları yerine, toplumlarından izole olduklarının ve kaybolduklarının gözlemlendiği bir kerteye vardılar.

Filistin örneğinde bile İsrail, Filistin ulusal hareketinin içini boşaltmak ve onu bir ulusal kurtuluş hareketinden bir otoriteye ve ardından iki otoriteye dönüştürmek için kullandığı stratejilerde başarılı olmuş gibi görünüyor. Bu başarı Filistin ulusal hareketinin kaybetmesine ve fedakarlıkların boşa gitmesine, halkı, toprağı ve davayı özdeşleştiren birleştirici bir ulusal vizyonun, yatırım yapılabilecek mümkün, sürdürülebilir ve uygulanabilir bir mücadele stratejisinin eksikliğine yol açtı.

Elbette tüm bu söylediklerimiz işgal olduğu sürece direnişin meşruluğunun teyit edilmesini de içeriyor ve İsrail sömürgecidir, yerleşimcidir, ırkçıdır, saldırgandır. Ancak güç dengesini, iç ve dış siyasi verileri anlamaya, fedakarlıkları siyasi başarılar için kullanma imkanına, birikime ve kademe kademe zafere ulaşmaya dayalı direniş yaklaşımı ile karşılıklı ordular şeklinde savaşma, ölümcül darbe indirme arasında büyük bir fark vardır. Zira son ikisi İsrail'in üstün olduğu, Filistinlileri yok etmek için bütünüyle kontrolsüz hareket ettiği alandır. Bu felaketin önlenmesi için kaçınılması gereken de bu ikisiydi.

*Bu makale Şarku’l Avsat tarafından Londra merkezli Al Majalla dergisinden çevrilmiştir.