Yemen Meclis Başkanlığı, hükümetin ekonomik önlemlerini eleştirdi

Yemen Meclis Başkanlığı, temel olmayan ürünlerin ithalatında gümrük fiyatının yüzde 50 artırılması da dahil hükümetin son ekonomik uygulamalarını eleştirdi. Başkanlık, yaptığı yazılı açıklamada vilayetlerdeki akaryakıt fiyatlarının birleştirilmesi ve yasa dışı olarak nitelendirdiği vergilerin kaldırılması çağrısında bulundu.
Yemen hükümeti, geçen hafta kaynakları en üst düzeye çıkarma çabaları çerçevesinde temel olmayan malların gümrük dolar fiyatını yüzde 50 artırarak 500 riyalden 750 riyale yükseltmeyi onayladı. Hükümet tarafından kontrol edilen bölgelerde ABD doları yaklaşık bin 200 riyal.
Ekonomi çevreleri Yemenliler için ekonomik sonuçları kat kat artıracağı gerekçesiyle kararı eleştirdi. Hükümet, özellikle buğday, pirinç ve ilaçlar gibi temel mallar gümrükten muaf tutulduğu için, bu önlemin gelirlerini artırmak açısından önemli olduğuna inanıyor.
Husi milislerin geçen Ekim ayından itibaren ihracat sürecini kesintiye uğratan bir dizi saldırı düzenliyor ve Hadramut ve Şebve’deki ihracat limanlarına düzenlediği saldırıları tekrarlama tehdidinde bulunuyor. Bu çerçevede Yemen hükümeti, petrol ihracatından elde edemediği gelirleri telafi etmek için aldığı ekonomik önlemlerle durumla mücadele etmeye çalışıyor.
Yapılan açıklamada Yemen Temsilciler Meclisi başkanlığının, meclis başkanı Sultan el-Barkani başkanlığında ve Başkanlık Konseyi üyeleri Muhammed eş-Şadadi ve Muhsin Basra’nın katılımıyla ülkedeki son gelişmeleri ele almak üzere bir toplantı düzenlediği belirtildi.
Yapılan açıklamaya göre toplantıda, ulusal ve ekonomik arenadaki genel koşullar, vatandaşların yaşam koşulları ve Ekonomi Konseyi tarafından alınan ve hükümet tarafından onaylanan tedbirler görüşüldü.
Yemen Parlamento Başkanlığı ise kararların vatandaşların yaşam koşullarını ve devlet çalışanları için gerekli alternatifleri dikkate almadığını göz önünde bulundurarak, ‘petrol türevlerinin fiyatlarının birleştirilmesinin önemli olduğunu’ vurguladı.
Toplantıda bazı vilayetlerde toplanan ve vatandaşlara, mal ve hizmet fiyatlarına yük getiren yasa dışı vergiler olarak nitelendirilen hususlar görüşüldü. Ayrıca tüm gelirlerin devletin kamu hazinesine sağlanması ve hiçbir miktarın kamu hazinesi dışında tutulmaması gerektiği belirtilirken, böylelikle askeri ve sivil sektör çalışanları ile emeklilerin maaşlarının düzenli olarak ödenmesinin sağlanacağı belirtildi. Yemen hükümetinin gümrük dolarının fiyatını artırma kararı, Yemenli tüccarların düşündüğünün aksine, özellikle temel malları etkilemediği için ekonomistler tarafından gerekli bir önlem olarak görülüyor.
Yemenli ekonomist Abdulhamid el-Masacdi, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada hükümetin önceki dönemlerde ‘devletin kamu gelirlerini artırmak’ için gümrük dolarını Yemen para biriminin değerindeki bozulmayla orantılı olarak hareket ettirdiğini söyledi.
Masacdi, “Devleti petrol ve gaz ihracatının durdurulması, hibe ve sübvansiyonların durdurulması ile tehdit eden ciddi gelişmeler ve tehditler çerçevesinde alınan birçok önlem arasında kamu kaynaklarının seferber edilmesi de gerekliydi. Bu noktada gümrük dolarının düşüklüğünden ve ilk yararlananın tüketici değil tüccar olduğundan bahsetmeye gerek yok” dedi.
Abdulhamid el-Masacdi, “Tüccarlar, ikinci Suudi mevduatı döneminde veya müzayede sistemi sırasında Merkez Bankası’ndan tercihli oranlarda mal ithal etmek için faturaları güvence altına almak üzere döviz temin etse de emtia fiyatları hala yüksek” ifadelerini kullandı. Ekonomist, “Devlet için daha fazla kamu kaynağı seferber etmek üzere gümrük dolarının fiyatını yükseltmek gereklidir. Ancak buna, şeffaflığın artırılması ve gümrük dolarının değerindeki artışla gümrük tahvilindeki büyüme oranının belirlenmesi de dahil birkaç prosedür eşlik etmelidir. Devletin vatandaşlara karşı yükümlülüklerini yerine getirmesini sağlamak, çalışanların maaşlarının zamanında ve düzenli olarak ödenmesini ve devlet kurumlarının çalışmasını sağlamak için kaynakların seferberliği ile harcamaların rasyonelleştirilmesini dengelemek amacıyla hepsi, devlet için bir genel bütçe ve tüm gelir ve gider kalemlerini gösteren bir kesin hesabın kabul edilmesiyle gelişir” dedi.
“Emtia fiyatlarını izlemek ve abartı veya tekel olmadığından emin olmak için bu prosedüre sıkı piyasa denetimi eşlik etmelidir” diyen Masacdi, “Gümrük dolarının tek başına yükseltilmemesi ve diğer prosedürlerin uygulanması için tüm bunların birleşik bir çalışma sistemi içinde olması gerekir” ifadelerini kullandı.
Yemen Başkanlık Konseyi, daha önce hükümetin mali sistemdeki reformlarına övgüde bulunmuş ve “Yakın zamanda hükümetin, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve çeşitli alanlarda uluslararası ortaklar başta olmak üzere Meşruiyeti Destekleme Koalisyonu ülkelerinden gelecek tüm ekonomik taahhütleri karşılamasını sağlayacak” demişti.
Konsey, ‘spekülasyonun durdurulması, döviz rezervlerinin tüketilmesi ve son dönemde göreceli istikrar sağlayan ulusal para biriminin değerinin kontrol edilmesi dahil olmak üzere döviz kurlarındaki parasal bozulmaların sona erdirilmesi’ gerektiğini vurguladı.
Başkanlık Konseyi, ekonomik, mali ve parasal gelişmeleri takip etmek ve bu konuda acil çarelere başvurmak amacıyla başbakan liderliğinde, bir dizi ilgili bakanın ve Merkez Bankası başkanının üye olduğu bir kriz hücresinin kurulması gerektiğini söylerken, hükümet politikalarına verdiği desteği dile getirdi.
Öte yandan geçen cumartesi günü ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı (USAID), Yemen'deki insani ihtiyaçları karşılamak ve 2023 yılında gıda güvensizliği kriziyle mücadele etmek için yaklaşık 88 milyon dolar değerinde yeni fon sağlayacağını duyurdu.
USAID, 47 milyon 791 bin dolar ile en büyük payın Yemen’de yardım alanında çalışan sivil toplum kuruluşlarından ortaklar aracılığıyla 16 vilayette gıda, sağlık ve su yardımı gibi hususlara ayrılacağını bildirdi. Yemen’deki faaliyetlerini desteklemek için Gıda ve Tarım Örgütü’ne (FAO) 600 bin dolar, Birleşmiş Milletler İnsani Yardım Koordinasyon Ofisi’ne (OCHA) 300 bin dolar tahsis edilmesinin yanı sıra, Dünya Gıda Programı’na da destek olarak 36.370 milyon dolardan fazla tahsis edilecek.

Colin P. Clarke

Lübnan ve Suriye’nin bazı bölgelerinde salı günü gerçekleştirilen eş zamanlı bir saldırıda, Lübnan’daki Hizbullah Hareketi tarafından kullanılan yüzlerce çağrı cihazı peş peşe patladı. Saldırıda en az 10 kişi öldü, binlerce kişi yaralandı.

Birçok kişi saldırının neden şimdi düzenlendiğini ve saldırının zamanlamasının daha geniş bir anlamı olup olmadığını merak ediyor.

İsrail, ABD'nin daha geniş çaplı bir operasyonun, bölgede topyekûn bir savaşa yol açabileceği yönündeki uyarılarına rağmen, Hizbullah’ın saldırılarını önlemenin savaştaki hedeflerinden biri olduğunu açıkladı. Çağrı cihazı saldırısı İsrail'in Lübnan'da Hizbullah'a karşı yürüteceği uzun vadeli bir askeri harekatın başlangıcı olabileceği gibi, İsrail ile İran'ın vekilleri arasında uzun süredir devam eden gölge savaşının son gizli operasyonu da olabilir. İsrail, saldırıyı fark edilmeden gerçekleştirilebileceği zaman aralığı sınırlı olduğu için de böyle bir saldırı düzenlemiş olabilir.

İsrail'in istihbarat servisi Mossad için bu saldırı, 7 Ekim 2023 tarihinde Hamas'ın İsrail'e yönelik saldırısında yaşanan başarısızlıklar nedeniyle ciddi şekilde zedelenen itibarını iyileştirme yolunda atılan sağlam bir adım olabilir. Saldırı aynı zamanda bir casus romanından fırlamış gibi görünüyor. Mossad'ın böylesine büyük ve dramatik bir operasyonu nasıl gerçekleştirebildiğine dair çok sayıda hipotez ortaya atıldı. Patlayıcıların çağrı cihazlarına üretim aşamasında mı yoksa tedarik süreci sırasında mı yerleştirilmiş olabileceğini henüz bilmiyoruz.

Hizbullah, İsrail'in siber saldırılarına karşı önlem amacıyla çağrı cihazları gibi eski iletişim araçlarını kullanıyordu. Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah’ın alternatif iletişim araçları kullanmaya çağırdığı Hizbullah üyeleri 7 Ekim saldırısının ardından cep telefonu kullanmaktan büyük ölçüde kaçındılar.

Bazı kişiler cihazlara sızan kötü amaçlı yazılımın pillerin aşırı ısınmasına ve sonunda patlamasına neden olduğunu düşünüyor. Oysa saldırı titiz bir planlama ve ayrıntılara gösterilen özenle dikkatlice organize edildi. Saldırının anlık etkisi ne olursa olsun, ortaya çıkan tablo Hizbullah'ın paranoyasını arttıracak ve Mossad'ın gelecekte yapabileceklerine karşı daha fazla temkinli olmasına yol açacak. Hizbullah'ın bu saldırının ardından iç güvenlik aygıtında bir revizyona gidebilir, operasyonel güvenliğindeki boşlukları gözden geçirebilir ve üyelerinin yeteneklerini arttırmaya çalışabilir. Tüm bunlar aynı zamanda Hizbullah içinde kan dökülmesine yol açabilir ve içeride bir casus avı başlayabilir. Bu da İsrail istihbaratı için bir başka kazanç olacaktır.

Saldırı, titiz bir planlama ve ayrıntılara gösterilen özenle dikkatlice organize edildi.

Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Heniyye’ye geçtiğimiz temmuz ayı sonlarında Tahran'da düzenlenen suikastta olduğu gibi çağrı cihazı saldırısının arkasındaki nedenlerden biri de Mossad'ın prestijini yeniden kazanma konusundaki kararlılığıydı. İsrail istihbaratı 7 Ekim 2023 saldırısından önce her şeye gücünün yetebileceği yönünde güçlü bir imaja sahipti. Mossad efsaneleri, Steven Spielberg yönettiği Münih ve Netflix yapımı Kaos gibi popüler casusluk filmleriyle ekranlara taşınmıştı.

İsrail'in hedef odaklı suikastlarında, geçtiğimiz ocak ayında Beyrut'ta Hamas'ın Siyasi Büro Başkan Yardımcı Salih el-Aruri, temmuz ayı sonlarında yine Beyrut'ta Hizbullah’ın üst düzey komutanlarından Fuad Şükür ve Şükür’den kısa bir süre sonra da İsmail Heniyye öldürüldü.

dfv fdev — *Patlayan çağrı cihazlarından birinden geri kalanlar Beyrut'ta sergilendi, 18 Eylül (AFP)*

İsrail'in gizli operasyonlarının Mossad'ın imajını iyileştirmenin yanı sıra daha pratik bir etkisi de var. Saldırı büyük olasılıkla Hizbullah'ın komuta ve kontrol merkezini yok etti. Bu da öngörülebilir gelecekte Hizbullah için büyük iletişim sorunlarına yol açacak. Dahası, salı günü gerçekleşen saldırıda yüzlerce Hizbullah üyesi yaralandı. Bazılarının parmaklarının ya da ellerinin koptuğu ya da geçici de olsa sahadan uzaklaşmalarına neden olan başka yaralanmalar gibi fiziksel bozukluklara sebep olduğu şüphesiz.

Yemen'deki Husiler, Irak ve Suriye'deki milisler ve İran'ın diğer vekilleri daha fazla önlem almaya başlayacaktır. Bu durum söz konusu grupların birbirleriyle iletişim kurma şekillerinde değişikliklere yol açarak koordinasyon düzeylerini doğrudan etkileyebilir ve saldırı düzenleme kabiliyetlerini engelleyebilir.

Yemen Meclis Başkanlığı, hükümetin ekonomik önlemlerini eleştirdi