Türkiye’nin Suriye’de kontrol ettiği bölgelerde ve İdlib’de kolera salgını

Suriye’nin kuzeyinde kolera kaynaklı can kayıplarında tehlikeli bir artış yaşanırken, bir felakete yol açmasına karşı uyarı yapılıyor

İdlib’de bir hastanede tedavi gören çocuk (Şarku’l Avsat)
İdlib’de bir hastanede tedavi gören çocuk (Şarku’l Avsat)
TT

Türkiye’nin Suriye’de kontrol ettiği bölgelerde ve İdlib’de kolera salgını

İdlib’de bir hastanede tedavi gören çocuk (Şarku’l Avsat)
İdlib’de bir hastanede tedavi gören çocuk (Şarku’l Avsat)

Türkiye’nin Suriye’de kontrol ettiği bölgelerde ve Heyetu Tahriru’ş Şam yönetimindeki İdlib’de kolera salgını yaşanıyor.
Yerel kuruluşlar ve sağlık yetkilileri, kamplarda yaşayan yerinden edilmiş sivillerin kolera salgının yayılacağına yönelik endişeleri ve uyarılarını arttırdı. Son günlerde Suriye’nin kuzeybatı bölgelerinde koleraya bağlı can kayıplarında ve vaka sayılarında görülmemiş bir artış yaşanmasının ardından alarm zillerini çaldı.
Suriye-Türkiye sınırına yakın bir noktada, yerlerinden edilmiş Suriyelilere yönelik onlarca kampın bulunduğu Atme’de yaşayan yarım milyondan fazla yerinden edilmiş sivil, sağlık hizmetlerinin olmaması da göz önüne alınarak, koleranın yayılma tehlikesinden endişe duyuyor.
Bu kamplardan birinin yöneticisi olan Ahmed el-Ali, “Ülke içinde mülteci durumuna düşen siviller arasında koleraya bağlı olarak 6 can kaybının yanı sıra birkaç gün önce 50’den fazla vakanın koleraya yakalandığından şüphelenilmesinin ardından kamplardakiler büyük bir korku ve endişe içinde yaşıyorlar” ifadelerini kullandı.
Şarku’l Avsat’a konuşan Ali şu ifadelere de yer verdi: “Sağlık ekipleri ve Suriye Sivil Savunması’nın (Beyaz Miğferler), yerinden edilmiş insanlar arasında farkındalık yaratma, enfeksiyona karşı önlemler alma, içme suyunun kaynaklarına dikkat etme, içmeden önce kaynatma veya su sterilizasyonu için klor ile kullanma, yemekleri iyi pişirme, sebzeleri yemeden önce yıkama gibi tedbirlere uyulmasını sağlamak için sarf ettiği çabaların tümü, tuvaletlerin paylaşılması ve açıkta kalan lağım kanalları çevresindeki çadırlarda aşırı kalabalık durumunun devam etmesi ile işe yaramayacaktır. Korkunç bir insani felaketi önlemenin tek çözümü, ilk etapta ve mümkün olan en kısa sürede aşıların sağlanması, ailelere yeterli temiz ve steril su sağlanması, deterjan sağlanması ve vakarın tedavi edilmesi için tıp merkezlerinin kurulmasıdır.”
Suriye’nin kuzeybatısındaki Beyaz Miğferler, “Suriye’nin kuzeybatısında (İdlib ve Halep kırsalı) koleraya bağlı olarak son can kaybı sayısı 20’ye ulaşırken, enfeksiyon sayısı 555’e ulaştı” açıklamasında bulundu.
Hastalık bölgede yayılmaya devam ederken, Beyaz Miğferler’e bağlı ekipler, acil müdahale, sanitasyon, enfekte ve şüpheli vakaların sağlık merkezlerine nakledilmesi ve siviller arasında kolera yayılmasının azaltılması için farkındalığın artırılması gibi çalışmalarını sürdürüyor.
Suriye’nin kuzeybatısındaki insani yardım çalışmalarını yürüten Suriye Müdahale Koordinatörlüğü Ekibi ise, “Yerinden edilenlerin barındığı kamplarda kolera olduğundan şüphelenilen vaka sayısı 6 bin 893’ü aştı. Aynı zamanda hastalıkla bağlantılı dokuzdan fazla can kaybı kaydedildi” açıklamasında bulundu.
Açıklamada ayrıca şu ifadelere de yer verildi:
“Geçtiğimiz iki hafta boyunca, özellikle çok sayıda yerinden edilmiş insanın bulunduğu bölgeler olan Afrin, Dana ve Harem’de kaydedilen vaka sayısının yükseldiği gözlemlendi. Suriye bölgelerinin geri kalanı özellikle rejim tarafından kontrol edilen alanlar ise, milyonlarca doz aşı tedariki nedeniyle vaka sayılarında düşüşe tanık oldu. Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) yayınladığı raporlar, rejim bölgelerinde ve Haseke, Rakka, Deyri Zor ve Halep başta olmak üzere Suriye Demokratik Güçleri (SDG) bölgelerinde aşılama çalışmalarının tamamlandığını, diğer yandan Suriye’nin kuzeybatı bölgelerinde, kolera olduğundan şüphelenilen vakalarının sayısının 37 bin 738’e ulaşması ve bölgenin Suriye’deki vaka sayısında birinci sıra olmasına rağmen hala aşı beklediğini gösterdi.”
İdlib Sağlık Müdürlüğü salı günü yaptığı açıklamada, “UNICEF ve Küresel Aşı İttifakı (GAVI) tarafından sağlanan bir parti kolera aşısı, önümüzdeki iki gün içinde Suriye’nin kuzeyine ulaşacak. Bu aşı sevkiyatı, güvenli ve etkili olan ve dünyanın çoğu ülkesinde kullanılan Euvichol oral aşısının 1 milyon 702 bin dozundan oluşuyor. Bu aşılar, birçok kampın bulunduğu İdlib kırsalında Sarmada, Dana, Atme ve Maarrat Misrin bölgelerinde ve Halep kırsalında Azez ilçesinde, hastalığa karşı bir yaş ve üstü insanları hedef alan bir mobil aşılama kampanyası başlatma hazırlığı kapsamında geliyor” ifadelerini kullandı.
Sağlık Müdürlüğü yaptığı açıklamada “Suriye’nin kuzeybatısı, 14 Ocak 2023 itibariyle, yaklaşık 6 bini bu ay içinde olmak üzere, 37 bin 500’den fazla kolera vakası kaydetti. Can kaybı ise 20’ye ulaştı. Bu, salgının bölgede hala geniş çaplı bir yayılma durumunda olduğu anlamına geliyor. Söz konusu durum, insanların kişisel hijyen, yiyecek ve içme suyunun temizliğine özen gösterme gibi koruyucu önlemlere daha ciddi bir şekilde uymalarını ve aşıyı olmak için acele etmelerini gerektiriyor” ifadelerine yer verdi.
İdlib’de görev yapan sağlık çalışanı Ahmed el-Hasan, İdlib Sağlık Müdürlüğü ve diğer insani yardım kuruluşlarının İdlib, Sarmada, Cisr el-Şuğur, Dana, Atme, Ariha ve Darkuş şehirlerindeki vakaların tedavisi için 7 merkez açtığını, onlarca çocuk da dahil olmak üzere yaklaşık 430 vakanın şu anda bu merkezlerde tedavi gördüğünü belirtti.



Yıkıntılar arasında Hartum... Hayata çekingen bir dönüş

Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)
Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)
TT

Yıkıntılar arasında Hartum... Hayata çekingen bir dönüş

Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)
Hartum'daki bir çarşıda yanmış dükkanlarının önünde oturan dükkan sahipleri (Şarku’l Avsat)

Ordu ile Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında iki yılı aşkın süredir devam eden şiddetli savaşın ardından, Sudan'ın başkenti Hartum'da ticari faaliyetler ve günlük yaşam yavaş yavaş normale dönmeye başladı. Modernliğin ve güzelliğin sembolü olan şehir, bugün yıkımın enkazı üzerinde duruyor ve yeniden ayağa kalkmaya çalışıyor. Binlerce yıkık bina, başkentte Mehdi Devrimi’nden bu yana ilk kez yaşanan savaşın şiddetini gözler önüne seriyor.

uı8o9
Sudan Merkez Bankası binası ve yakınındaki bir otelde meydana gelen hasarın izleri (Şarku’l Avsat)

Savaşın izleri binalarda ve sokaklarda halen açıkça görülüyor. Başkentin birçok simgesel yapısı tamamen veya kısmen yakıldı ya da yıkıldı, binaların duvarlarında kurşun delikleri var. Bankalar ve devlet daireleri kapısız ve penceresiz hale geldi; içlerinden yangın ve is kokusu yayılıyor.

Toplu taşımaya temkinli dönüş

Hartum'un merkezindeki ana ulaşım istasyonu olan ve Jackson durağı olarak bilinen istasyonda, toplu taşıma araçları eyaletin şehirlerinden ve ilçelerinden vatandaşları taşımaya yeniden başladı, ancak Hartum'un en ünlü pazarlarından biri olan Arap Pazarı’na ulaşmak için halen yürüyerek veya özel araçlarla gitmek gerekiyor.

Yetmişli yaşlarında bir adam yorgun adımlarla pazara doğru yürüyordu. Yürümekten yorgun düşen adam, başındaki takkesini kaldırarak terini sildi. Şarku’l Avsat’a eski dükkanını kontrol etmek ve 200 bin Sudan cüneyhi (73 dolar) değerinde mal ve eşya satın almak istediğini söyledi. Şehrin en büyük ve en ünlü ticaret merkezi olan Vaha Hartum’u çevreleyen yıkıma işaret eden yaşlı adam, gözlerinden umut ışığı saçarak, “Bu yıkım yeniden inşa edilecek, önemli olan dersimizi almamız” dedi ve sonra sessizliğe büründü.

Altınlar nereye gitti?

Yanan Vaha Hartum'un yakınında arabalar hareket ediyor ve insanlar dolaşıyor, ancak dükkanlar henüz açılmadı. Bazıları sadece mallarını kontrol etmekle yetiniyor, diğerleri ise el-Fercabi Eczanesi yazan tabelanın altında arabalarının bakımını yapmaya devam ediyor.

frgthyuı
Savaşın izlerini taşıyan yıkık bir ticaret merkezi (Şarku'l Avsat)

Bir zamanlar Sudan'ın en büyük altın ticaret merkezlerinden biri olan Altın Binası, yangına rağmen halen ayakta duruyor. Öte yandan, Hartum Valisi ile şirket sahipleri arasında bölgedeki altın ticaretini canlandırmanın yollarını görüşmek üzere bir toplantı yapılacağı konuşuluyor.

Hartum Ulu Camii

1901 yılında Hidiv Abbas Hilmi Paşa tarafından açılan ve tarihi bir mimari eser olan Hartum Ulu Camii, savaştan nasibini aldı ve çevresi ile birlikte büyük hasara uğradı. Bakım çalışmaları tamamlanmak üzere olan caminin birkaç gün içinde ibadete açılması planlanıyor. Savaştan önce Hartum Ulu Camii, ibadet etmek ve ders halkalarına katılmak için Hartum'un dört bir yanından gelenlerden yoğun ilgi görüyordu.

yjuı
Başkentin merkezindeki bir ticaret merkezinde meydana gelen yıkımdan (Şarku'l Avsat)

Saray Caddesi

Hartum'un merkezindeki ana caddelerden biri olan Saray Caddesi, adını, güney kapısında bulunan Cumhurbaşkanlığı Sarayı’ndan almıştır. Çatışmalar sırasında büyük bir savaş alanı olan cadde, son dönemde yeniden hareketlendi; özellikle Cumhuriyet Caddesi ile kesiştiği noktada özel araçların gelip gittiği görülüyor.

gthyujı
Cumhuriyet Caddesi'nin çukur kısımlarındaki su birikintileri (Şarku'l Avsat)

Diğer caddelerin aksine Saray Caddesi her iki yanında küçük su birikintileri olmasına rağmen en temiz cadde olarak kabul ediliyor. Seyyid Abdurrahman Caddesi ile kesiştiği noktada ise el-Ehli Bankası binasında bakım çalışmaları başladı; bankanın faaliyetlerine yeniden başlaması için hazırlıklar yapılıyor.

Hürriyet Caddesi

Hürriyet Caddesi, Hartum'un batı kesiminde, elektrikli ev aletleri mağazalarının bulunduğu bölgede yer alıyor. Esnaflardan bazıları dükkanlarına geri döndü; yetkililerin bölgeyi güvenli hale getirecekleri ve yıl sonuna kadar devlet vergilerinden muaf tutacakları sözü vermeleri üzerine, caddede nispeten canlanma başladı.

Dükkân sahipleri kurban kesip, şeker ve meyve suyu dağıttılar. Özgürlük Caddesi'ni Sudan bayraklarıyla süslediler ve hoparlörlerden milli marşlar çalarak Hartum'un ticaret merkezinde hayatın normale döndüğünü ilan ettiler.

jukılo
Başkent Hartum’un batısındaki Hürriyet Caddesi'nde hareketlilik yaşandı. (Şarku'l Avsat)

40 yıldır elektrikli ev aletleri satıcısı olan Babekir Hasan, “Bu dönüş, Hartum'da hayatın normale döndüğü anlamına geliyor. Tüm esnafı geri dönmeye çağırıyorum, çünkü durum şu anda istikrarlı” diyerek mutluluğunu dile getirdi. Bir diğer esnaf Salah Surkti ise, mallarını makul fiyatlarla satabilmek için vergilerin düşürülmesini talep etti ve savaş sırasında 200 milyon Sudan cüneyhi (73 bin dolar) kaybettiğini belirterek, “Tüccar kaybını üzülerek günlerini geçirmemeli, ayağa kalkıp yeniden başlamalı” dedi.

dvfgbh
Başkent Hartum'da işlerine geri dönen dükkanlar (Şarku'l Avsat)

Devlet ayağa kalkmaya çalışıyor

Başkent Hartum’daki yeni boyanmış binalar, istikrara dönüşün işaretlerini yansıtıyor. Öte yandan Hartum genelindeki birçok devlet kurumunda restorasyon çalışmaları başladı. Hartum Yasama Konseyi'ndeki (eyalet parlamentosu) hasara rağmen, bazı çalışanlar elektrik ve su olmadan çalışıyor. Yakındaki Elektrik İdaresi binası ise tamamen yanmış gibi görünüyor.

hyjuk
Başkent Hartum’da yaşanan savaş nedeniyle onlarca dükkân ve alışveriş merkezi yıkıma uğradı. (Şarku'l Avsat)

Bir çalışan, hizmetlerin yeniden sağlanmasının yakın olduğunu, ancak ‘en önemli konunun güvenliğin sağlanması’ olduğunu vurguladı.

Nil Nehri'nin iki kolunun birleştiği nokta, Hartum'un Omdurman'a açılan kapısı

El-Mukran bölgesi, adını Beyaz ve Mavi Nil nehirlerinin kesiştiği noktadan alıyor. Hartum ve Omdurman arasında yoğun trafik hareketliliğine sahne olan bu bölge, Omdurman'a giriş kapısı olmasının yanı sıra, Sudan Merkez Bankası Başkanlığı, Zain Telekomünikasyon Şirketi binaları, oteller, Sudan Müzesi ve diğer büyük kurumların da bulunduğu bir bölgedir. Ancak bu bölge de yıkım ve tahribattan nasibini aldı.

sdfghy
Başkent Hartum’daki bir çarşıda dükkanının yıkıntıları önünde duran bir esnaf (Şarku'l Avsat)

Büyük kayıplara ve geniş çaplı yıkıma rağmen Hartum yavaş ama emin adımlarla yeniden ayağa kalkmaya başladı. Dükkanların ve çarşıların yeniden açılması, camilerin ve devlet binalarının onarılması, savaşın yaralarını yaşayan bu şehrin, halkının desteği ve azmiyle yeniden ayağa kalkabileceğinin işaretleri.