Britanya'da kızıl sincapları kurtarmak için boz sincapları itlaf edecekler

5 yıllık strateji, uzmanların 10 yıl içinde soylarının tükenebileceğini söylediği ikonik türleri korumayı amaçlıyor

Uzmanlar, kızıl sincapların yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu söylüyor (Theo Louis)
Uzmanlar, kızıl sincapların yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu söylüyor (Theo Louis)
TT

Britanya'da kızıl sincapları kurtarmak için boz sincapları itlaf edecekler

Uzmanlar, kızıl sincapların yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu söylüyor (Theo Louis)
Uzmanlar, kızıl sincapların yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu söylüyor (Theo Louis)

İngiltere'nin kızıl sincaplarını yok olmaktan kurtarmak için hükümet tarafından desteklenen eylem planı, rakip boz sincapların sayılarının azaltılmasını da içeriyor.
Son 150 yılda, çok sevilen kızıl sincapların popülasyonu o kadar hızla azaldı ki tür, ulusal çapta tehlike altında olarak sınıflandırıldı.
Gönüllüler, koruma örgütleri ve devlet kurumları, yasalarla korunan kızıl sincap popülasyonlarını korumak, güçlendirmek ve yaşam alanlarını genişletmek için güçlerini birleştirmeyi planlıyor.
Rakipleri boz sincaplar, türün İngiltere'de hayatta kalmasına yönelik en büyük tehdit.
Kuzey Amerika'dan 1876'da getirilen boz sincaplar daha büyük ve daha saldırgan. Boz sincaplar, yiyecek ve yaşam alanı rekabetinde kızıl sincapların önüne geçiyorlar ve kızıllar için neredeyse her zaman ölümcül olan sincap çiçeği virüsü taşıyorlar.
Woodland Vakfı'na göre Birleşik Krallık'taki kızıl sincapların popülasyonu yaklaşık 3,5 milyondan 120 bin ila 160 bine düştü. İngiltere'de sayılarının 15 bine kadar düştüğü tahmin ediliyor.
The Wildlife Vakıfları, türün 10 yıl içinde yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalabileceğini söylüyor.
2028'e kadar sürecek olan 5 yıllık eylem planı, "insancıl boz sincap yönetiminin" teşvik edilmesini de içeriyor.
Plan taslağında, boz sincapların ayıklanması eğitimi ve "yüksek etik ve etkililik standartlarını teşvik eden akreditasyon" için destek sağlanacağı belirtiliyor.
Ancak ölümcül olmayan kontroller de uygulanabilir. Belgeye göre, "Boz sincap yönetimi için yeni, uygun maliyetli ve alternatif ve tamamlayıcı yöntemler, mevcut ve mümkün oldukları benimsenecek ve teşvik edilecek".
Plan, 43 koruma ve ormancılık kuruluşu, devlet kurumu ve şirketten oluşan Birleşik Krallık çapında bir ortaklık olan Birleşik Krallık Sincap Birliği tarafından hazırlandı.
Birleşik Krallık Sincap Birliği direktörü Kay Haw, The Independent'a şu açıklamayı yaptı:
“Şu anda boz sincap yönetimi için kullanılan ölümcül yöntemler, insancıl diye sınıflandırılıyor çünkü hızlılar. Zehirleme ya da boğma gibi insanlık dışı sınıflandırılan hiçbir yöntemin kullanılmasına izin verilmiyor. Boz sincap yönetimi, kızıl sincap popülasyonunun ve genç, geniş yapraklı ağaçların korunması için gerekli.”
Grup, 2030'a kadar kullanıma sunulmasını umdukları bir doğum kontrol hapı geliştiriyor.
Haw,  "Kızıl sincaplar İngiltere'nin doğal mirasının önemli bir parçası. İnsan eylemleri bu çok sevilen memelileri tehlikeye atarken, kaderlerini tersine çevirebilecek olan da yine insan eylemleri" dedi.
Kızıl Sincapları Hayatta Tutma Vakfı Başkanı Lord Kinnoull ise şu ifadeleri kullandı:
“İngiltere'de üzülerek tanık olduğumuz biyoçeşitlilik kaybını durdurmalıyız. Kızıl sincaplar insanların yaşamlarına neşe katmanın yanı sıra orman alanı ekosistemlerimizin ayrılmaz bir parçası ve ormanlarımızın doğal yenilenmesini destekliyorlar.”



Ahtapotların cinsiyetinin nasıl belirlendiği ortaya çıktı

Ahtapotların gizemleri yavaş yavaş açığa çıkıyor (Unsplash)
Ahtapotların gizemleri yavaş yavaş açığa çıkıyor (Unsplash)
TT

Ahtapotların cinsiyetinin nasıl belirlendiği ortaya çıktı

Ahtapotların gizemleri yavaş yavaş açığa çıkıyor (Unsplash)
Ahtapotların gizemleri yavaş yavaş açığa çıkıyor (Unsplash)

Ahtapotların cinsiyetinin nasıl belirlendiği tespit edildi. 480 milyon yıl önceye uzanan cinsiyet kromozomu, en eski örneklerden biri. 

İnsanlar ve çoğu memelide cinsiyet kromozomlarla belirlenirken bu durum bütün canlılar için geçerli değil. Örneğin deniz kaplumbağalarında, yumurtanın kuluçkaya yattığı kumun sıcaklığı, bazı balıklardaysa kromozom yerine bir gen cinsiyeti belirliyor.

Ancak bilim insanları ahtapotlarda yavrunun cinsiyetine neye göre karar verildiğini bilmiyordu.

Oregon Üniversitesi'nden araştırmacılar, dişi bir Kaliforniya iki benekli ahtapotunun DNA'sını dizilerken, genetik materyalin sadece yarısına sahip bir kromozomla karşılaştı. Bu kromozom diğerlerinden farklı görünüyordu ve daha önce DNA'sı dizilenen erkek ahtapotlarda bulunmamıştı.

Hakemli dergi  Current Biology'de 3 Şubat Pazartesi günü yayımlanan makalenin yazarlarından Gabby Coffing, "Bu kromozomun, dizileme verilerinin yarısını taşıması, sadece bir kopya olduğunu gösteriyordu" diye açıklıyor: 

Bunu daha fazla araştırınca, bir cinsiyet kromozomuna rastlamış olmamız gerektiği sonucuna vardık.

Ekip tahminlerini doğrulamak için daha önce inceledikleri ahtapotların genetik verilerini gözden geçirdi. 

Başka bir ahtapot türünde ve ayrıca 248 ila 455 milyon yıl önce ahtapotlardan ayrılan kalamarlarda da benzer şekilde genetik materyalin yarısına sahip bir kromozom buldular. 

En çarpıcı bulgulardan biriyse, yaklaşık 480 milyon yıl önce ahtapotlardan ayrılan notilusta bu kromozomun saptanmasıydı. 

Farklı türlerin bu spesifik kromozomu taşıması, milyonlarca yıldır cinsiyetin bu şekilde belirlendiğine işaret ediyor. Bilim insanları bunun en eski cinsiyet kromozomlarından biri olduğunu söylüyor.

Araştırmacılar, cinsiyet kromozomları üreme yetisini doğrudan etkilediği için genellikle evrimsel süreçle ciddi değişimler geçirdiğini belirtiyor. Ancak ahtapot, notilus ve kalamarları içeren kafadanbacaklılar grubu işin sırrını onlarca milyon yıl önce çözmüş görünüyor.

Coffing "Kafadanbacaklılar zaten çok ilginç canlılar ve özellikle sinirbilim alanında onlar hakkındaki pek çok şeyi öğrenmeye devam ediyoruz" diyor: 

Bu, onlar hakkında ilginç bir şeyi daha gösteriyor: Gerçekten çok eski cinsiyet kromozomlarına sahipler.

Araştırmacılar ahtapotların cinsiyetinin kromozomlarla belirlendiğini bulsa da hâlâ cevap bekleyen sorular var. 

İnsanlarda, kadınlar XX ve erkekler de XY kromozomlarını taşıyor. Fakat araştırmacılar ahtapotların bazı kuş ve kelebeklerdeki sisteme dahil olduğunu düşünüyor. Bu hayvanlarda erkekler aynı ZZ kromozomlarını, dişilerse ZW kromozomlarını taşıyor.

Ancak bilim insanları ahtapotlarda henüz W kromozomuyla karşılaşmadı. Bu hayvanlarda erkekler çift kromozoma sahipken, dişiler sadece tek bir kromozom taşıyor olabilir.

Independent Türkçe, Phys.org, Discover Magazine, Current Biology