Britanya'da kızıl sincapları kurtarmak için boz sincapları itlaf edecekler

5 yıllık strateji, uzmanların 10 yıl içinde soylarının tükenebileceğini söylediği ikonik türleri korumayı amaçlıyor

Uzmanlar, kızıl sincapların yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu söylüyor (Theo Louis)
Uzmanlar, kızıl sincapların yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu söylüyor (Theo Louis)
TT

Britanya'da kızıl sincapları kurtarmak için boz sincapları itlaf edecekler

Uzmanlar, kızıl sincapların yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu söylüyor (Theo Louis)
Uzmanlar, kızıl sincapların yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu söylüyor (Theo Louis)

İngiltere'nin kızıl sincaplarını yok olmaktan kurtarmak için hükümet tarafından desteklenen eylem planı, rakip boz sincapların sayılarının azaltılmasını da içeriyor.
Son 150 yılda, çok sevilen kızıl sincapların popülasyonu o kadar hızla azaldı ki tür, ulusal çapta tehlike altında olarak sınıflandırıldı.
Gönüllüler, koruma örgütleri ve devlet kurumları, yasalarla korunan kızıl sincap popülasyonlarını korumak, güçlendirmek ve yaşam alanlarını genişletmek için güçlerini birleştirmeyi planlıyor.
Rakipleri boz sincaplar, türün İngiltere'de hayatta kalmasına yönelik en büyük tehdit.
Kuzey Amerika'dan 1876'da getirilen boz sincaplar daha büyük ve daha saldırgan. Boz sincaplar, yiyecek ve yaşam alanı rekabetinde kızıl sincapların önüne geçiyorlar ve kızıllar için neredeyse her zaman ölümcül olan sincap çiçeği virüsü taşıyorlar.
Woodland Vakfı'na göre Birleşik Krallık'taki kızıl sincapların popülasyonu yaklaşık 3,5 milyondan 120 bin ila 160 bine düştü. İngiltere'de sayılarının 15 bine kadar düştüğü tahmin ediliyor.
The Wildlife Vakıfları, türün 10 yıl içinde yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalabileceğini söylüyor.
2028'e kadar sürecek olan 5 yıllık eylem planı, "insancıl boz sincap yönetiminin" teşvik edilmesini de içeriyor.
Plan taslağında, boz sincapların ayıklanması eğitimi ve "yüksek etik ve etkililik standartlarını teşvik eden akreditasyon" için destek sağlanacağı belirtiliyor.
Ancak ölümcül olmayan kontroller de uygulanabilir. Belgeye göre, "Boz sincap yönetimi için yeni, uygun maliyetli ve alternatif ve tamamlayıcı yöntemler, mevcut ve mümkün oldukları benimsenecek ve teşvik edilecek".
Plan, 43 koruma ve ormancılık kuruluşu, devlet kurumu ve şirketten oluşan Birleşik Krallık çapında bir ortaklık olan Birleşik Krallık Sincap Birliği tarafından hazırlandı.
Birleşik Krallık Sincap Birliği direktörü Kay Haw, The Independent'a şu açıklamayı yaptı:
“Şu anda boz sincap yönetimi için kullanılan ölümcül yöntemler, insancıl diye sınıflandırılıyor çünkü hızlılar. Zehirleme ya da boğma gibi insanlık dışı sınıflandırılan hiçbir yöntemin kullanılmasına izin verilmiyor. Boz sincap yönetimi, kızıl sincap popülasyonunun ve genç, geniş yapraklı ağaçların korunması için gerekli.”
Grup, 2030'a kadar kullanıma sunulmasını umdukları bir doğum kontrol hapı geliştiriyor.
Haw,  "Kızıl sincaplar İngiltere'nin doğal mirasının önemli bir parçası. İnsan eylemleri bu çok sevilen memelileri tehlikeye atarken, kaderlerini tersine çevirebilecek olan da yine insan eylemleri" dedi.
Kızıl Sincapları Hayatta Tutma Vakfı Başkanı Lord Kinnoull ise şu ifadeleri kullandı:
“İngiltere'de üzülerek tanık olduğumuz biyoçeşitlilik kaybını durdurmalıyız. Kızıl sincaplar insanların yaşamlarına neşe katmanın yanı sıra orman alanı ekosistemlerimizin ayrılmaz bir parçası ve ormanlarımızın doğal yenilenmesini destekliyorlar.”



Küçük kertenkeleler, doğal "dalış tüpü" sayesinde yem olmaktan kurtuluyor

Dr. Swierk, çok fazla hayvan tarafından avlanan su anollerine "ormanın nuggetları" diyor (Lindsey Swierk)
Dr. Swierk, çok fazla hayvan tarafından avlanan su anollerine "ormanın nuggetları" diyor (Lindsey Swierk)
TT

Küçük kertenkeleler, doğal "dalış tüpü" sayesinde yem olmaktan kurtuluyor

Dr. Swierk, çok fazla hayvan tarafından avlanan su anollerine "ormanın nuggetları" diyor (Lindsey Swierk)
Dr. Swierk, çok fazla hayvan tarafından avlanan su anollerine "ormanın nuggetları" diyor (Lindsey Swierk)

Su anolü denen bir kertenkele türünün, burun deliklerinde oluşturduğu bir baloncuk sayesinde hayatta kalabildiği ortaya kondu. Su altında en az 20 dakika kalmalarını sağlayan baloncuk sayesinde avcılardan kaçarak yem olmaktan kurtuluyorlar. 

Kalem uzunluğundaki su anolleri akarsu ve şelalelerin yakınlarındaki kaya ve bitkilerin etrafında yaşıyor. Kuşlardan yılanlara kadar çeşitli hayvanlara yem olan bu kertenkeleler, hayatta kalabilmek için kamuflaj gibi beceriler geliştirmiş.

Ayrıca tehlike durumunda suya atlayan bu hayvanlar, burun deliklerinin üstünde bir baloncuk oluşturarak gizleniyor. Bilim insanları bu özelliğin farkında olsa da baloncukların su altında daha uzun süre kalmalarını sağlayıp sağlamadığı net değildi.

New York'taki Binghamton Üniversitesi'nde anoller üzerine çalışan Dr. Lindsey Swierk, "Suyun altında çok uzun süre kalabildiklerini biliyoruz" diyerek ekliyor: 

Bu baloncuğun solunumda gerçekten işlevsel bir rolü olup olmadığını bilmiyorduk.

Bu belirsizliği gidermek isteyen Dr. Swierk, 30 su anolü yakalayarak bir deney yürüttü. 

Su anolleri suya girdikten sonra nefes vererek küçük bir baloncuk üretiyor. Kertenkelenin derisinin hidrofobik olması yani sudan kaçınması sayesinde baloncuk büyüyerek muhtemelen hayvanın nefes almasını sağlıyor. 

Biology Letters adlı hakemli dergide dün (18 Eylül) yayımlanan çalışmayı yürüten Dr. Swierk, yakaladığı su anollerinin yarısının burnuna nemlendirici sürerek baloncuk oluşturmalarını engelledi. 

Daha sonra hayvanları akvaryuma bırakan bilim insanı, baloncuk üretebilenlerin su altında yüzde 32 daha uzun süre kaldığını gözlemledi. 

Bulgular, bu kertenkele türünün baloncukları hayatta kalmak için kullandığına işaret ediyor.

Dr. Swierk makalede, "Yarı suda yaşayan anollerin içinde ve hidrofobik vücut yüzeyinde taşınan fazla hava, insanların dalış tüpü gibi çalışıp ekstradan hava sağlayarak dalış süresini uzatıyor" diye yazıyor.

Çalışmadaki anoller suda birkaç dakika kaldı ancak doğadakilerin en az 20 dakika kalabildiği biliniyor. 

Avcılarla karşılaşan su anolleri ilk başta olduğu yerde kalarak kamuflajının kendisini gizlemesini umuyor. Eğer bunda başarılı olmazsa kayalardaki çatlaklara saklanmayı deniyor.

Dr. Swierk suya dalmanın son seçenek olduğunu ama diğerlerinden çok daha etkili bir strateji olduğunu belirtiyor:

Suyun altına girmelerinden sonra, akıntının hareketli yüzeyinde tespit edilmeleri çok zor oluyor.

Independent Türkçe, Science Alert, Guardian, Biology Letters