Sudan’da devrim hareketi taktiklerini değiştirerek başladığı yere geri döndü

Aktivistler ‘kritik kitlenin’ toparlanmasını beklerken ‘açlık devrimi’ diye bir şey olmadığını vurguladılar

Başkent Hartum’da sivil yönetim talebiyle düzenlenen protesto gösterilerinden bir kare (AFP)
Başkent Hartum’da sivil yönetim talebiyle düzenlenen protesto gösterilerinden bir kare (AFP)
TT

Sudan’da devrim hareketi taktiklerini değiştirerek başladığı yere geri döndü

Başkent Hartum’da sivil yönetim talebiyle düzenlenen protesto gösterilerinden bir kare (AFP)
Başkent Hartum’da sivil yönetim talebiyle düzenlenen protesto gösterilerinden bir kare (AFP)

Sudan devrimci hareketinin talepleri, askeri yönetimin devrilmesi ve siyasi bir çözüm talebinden başlayan Sudan devriminin taleplerinin aksine, yaşamsal ve ekonomik sorunların ele alınmasını isteyen nitelikteki protestolara dönüştü. Ekonomik koşulların kınanması ve ücretlerin iyileştirilmesi talebi olarak başlayan ve eski Cumhurbaşkanı Ömer El Beşir liderliğindeki “Kardeşlik” rejiminin devrilmesiyle sonuçlanan ve tek hedef altında ‘Git artık' sloganlarıyla özetlenen protestolar siyasi hedeflere evrilmişti.
Ülke ordunun 25 Ekim 2021'de iktidara gelmesinden bu yana siyasi harekete liderlik eden Direniş Komiteleri, askeri yönetimin devrilmesi, şehitlerin intikamının alınması ve İslamcı rejim yapısının tasfiye edilmesi çağrısında bulunuyordu. Ancak 12 Ocak protestolarından bu yana  ‘halkın geçimi’ olarak adlandıran yeni sloganlar atmaya başlayan Direniş Komiteleri, ücretsiz sağlık hizmeti, eğitim ve halkın güvenliği taleplerini dile getiriyor. Direniş Komiteleri, Cumhurbaşkanlığı Sarayı’na doğru yürüyüş yapılan 17 Ocak’taki protestoda aynı sloganları kullandı.
Direniş Komiteleri, geçtiğimiz salı günü ‘kahrolsun açlık politikaları’ adlı bir protesto yürüyüşü için çağrıda bulunurken ‘İnsanları aç bıraktınız... Kurtuluş için yürüyün’ sloganları attılar. Direniş Komiteleri’nden protesto yürüyüşü ile ilgili yapılan açıklamada, “Ordu, 25 Ekim’de iktidara geldi. İlk günden beri silahlı hareketlerle birlikte Sudan'ın ekonomik kaynaklarını yağmalamaya çalışan ordu, utanmadan elini Sudanlıların cebine uzattı” denildi.
Açıklamada, mevcut hükümetin vatandaşlara yönelik hizmet bedellerini ve vergileri ikiye katladığı, sağlık hizmetlerinden ve eğitimden elini çektiği ve halkın çıkarlarını, ‘vatandaşlara karşı şiddet mekanizmasını yöneten’ ordunun maaşlarını ödemek ve finanse etmek için tahsilat araçlarına dönüştürdüğü belirtildi. Direniş Komiteleri, vatandaşa haksızlık edilen ekonomi politikalarına karşı çıkmak, halkın otoritesinin, özgürlüğün, barışın ve onurlu bir devletin inşasını başlatmak ve siyasi grev ve sivil itaatsizlik için ortak çaba gösterilmesi çağrısında bulundu.
Sudan’da 2018 yılının Aralık ayında ekonomi ve hayati taleplerle halk devrimi başladı. Yüksek fiyatlarla, ürün kıtlığıyla ve düşük ücretlerle mücadele sloganları atıldı. Ardından tüm bunlar rejimin düşmesi çağrılarına dönüştü. Siyasi güçler ve protestocular, ünlü ‘git artık’ sloganını atmaya başladılar.  Böylece ülke tarihinin en büyük oturma eylemi düzenlendi. Tüm bu gelişmeler, orduyu Ömer el-Beşir rejimini düşürmeye ve Direniş Komiteleri tarafından bir yılı aşkın bir süredir devam ettirilen, siyasi olarak başlasa da ardından taleplerin dile getirildiği gösterilere dönüşen protestoların aksine Müslüman Kardeşler iktidarını sona erdirmeye itti.
Şarku’l Avsat’a konuşan siyasi aktivist ve analist Amr Şaban, konuya ilişkin değerlendirmesinde şunları söyledi:
“Kitlelerin çoğunluğu siyasi bilinçleri olmasına rağmen siyasi olarak organize değiller. Ancak ordunun politikaları, demokrasi ve özgürlük sloganlarının yerine hayati ihtiyaçları ve talepleri ön plana çıkardı ve bu taleplerin, devrimin kazanmaya çalıştığı kritik kitlenin en önemli sloganları arasında yer aldığını gösterdi. 2019 yılının Nisan ayında sloganların taleplerden siyasi söylevlere dönüşmesiyle süreç başarıya ulaştı. Kritik kitle, taleplerin siyaset ve özgürlüklerle ilgili olduğunu keşfederek devrime katıldı ve belirleyici unsur haline geldi. Küresel ekonomik merkezlere bağlı devrim hükümeti, tüm dertlerine ve kapitalist ekonomik yaklaşımına rağmen kitlelerin karşısına taleplerin yanıtlarıyla çıkamadı. Çünkü devrimin zafer duygusu talepleri gölgede bıraktı. Özgürlük talepleri vardı. Bu yüzden sendikalar, ekonomik koşulların iyileştirilmesi taleplerini dile getirdiler. Askeri darbe, demokrasi ve özgürlüğü ihlal ettiğinden direnişi de siyasi sloganlarla başladı. Devrimcilerin kitlelerin taleplerine olan duyarlılıkları, onları taleplerin dile getirildiği sloganları yeniden kullanmaya ve siyasi sloganlarla, onur, ekonomik ve siyasi bağımsızlık talepleriyle birleştirmeye itti.”
Şaban, birçok kişinin, taleplerin dile getirildiği sloganların ‘açlık devrimine’ dönüşebileceği uyarısını gerçek dışı olarak niteledi. Halkı sokağa çağıran Direniş Komiteleri’nin protesto hareketinin açlık devrimine dönüşmesine izin vermeyeceğini söyleyen Şaban, bunun nedeninin kitlelerin taleplerinin sadece yeme-içmeden ibaret olmamasından kaynaklandığını söyledi. Talepler ve politikalar arasındaki tartışmanın özünde bir ‘özgürlükler tartışması’ olduğunun altını çizen Şaban, “Bu yüzden kritik kitle özgürlük arayışına yönelecek. ‘Yiyecek nerede?’ diye durup bakmayacak” dedi.
Sudan Komünist Partisi’nin (SKP) önde gelen isimlerinden Kemal Karrar, dün Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, “Halk hareketi çeşitli direniş biçimlerine sahip. Siyaset çerçevesi dışındaki güçleri kendine çekmeyi, gösterilere ve protesto yürüyüşlerine katılmayanların taleplerini dile getirerek katılımcı sayısını artırmayı amaçlayan yeni taktiklere başvuruyor. Ancak taleplerin dile getirildiği protestolar kısa sürede siyasi taleplere dönüşüyor” ifadelerini kullandı.
Ekonomik durumun kötüleşmesini mevcut yönetime bağlayan Karrar, “Bu yüzden talepler, reddedilme çemberini genişletmeyi ve rejimi devirme sürecini tamamlamak için sendikalar, dernekler, Direniş Komiteleri ve devrimci güçlerin ortaklığında siyasi grevlere ve sivil itaatsizliğe hazır olan insanları harekete geçirmeyi amaçlayan bir taktiktir. Bu yeni bir taktik değil, daha çok Sudan halkının devrimlerinde daha önce de kullandığı kendini kanıtlamış bir taktik” değerlendirmesinde bulundu.
Halkın taleplerinin siyasi taleplerle çeliştiği iddialarını yalanlayan Karrar, protesto gösterilerinin, taleplerle ilgili sloganların atılmasına rağmen, ‘çatışma taktiklerinin farklı versiyonları’ olduğunu söyledi. Durumun, devletin parçalanmasına yol açabilecek bir ‘açlık devrimi’ aşamasına gelebileceği yönündeki iddiaları kategorik olarak reddeden Karrar, “Sudan’da devletin parçalanması söz konusu değil. Bu konuda uyarıda bulunmak, Ömer el-Beşir rejimi tarafından halkı kendisine karşı isyan etmeye karşı korkutmak için kullanılan bir taktiktir. Fakat Aralık Devrimi, bu korkuların yersiz olduğunu ortaya çıkardı. Sudan, siyasi deneyimi ve uzun yıllara yayılan deneyimlerinden kaynaklanan siyasi ve entelektüel farkındalığı sayesinde eksen kaymasına ve parçalanmaya karşı dirençli bir ülkedir” ifadelerini kullandı.



Hamas'ın ‘ajan avcısı’... İsrail tarafından öldürüldüğü açıklanan Ruhi Müşteha kimdir?

Ruhi Müşteha (en sağda) Hamas'ın üst düzey isimleriyle birlikte (Filistin Enformasyon Merkezi)
Ruhi Müşteha (en sağda) Hamas'ın üst düzey isimleriyle birlikte (Filistin Enformasyon Merkezi)
TT

Hamas'ın ‘ajan avcısı’... İsrail tarafından öldürüldüğü açıklanan Ruhi Müşteha kimdir?

Ruhi Müşteha (en sağda) Hamas'ın üst düzey isimleriyle birlikte (Filistin Enformasyon Merkezi)
Ruhi Müşteha (en sağda) Hamas'ın üst düzey isimleriyle birlikte (Filistin Enformasyon Merkezi)

İsrail ordusu bugün (Perşembe) yaptığı açıklamada, Gazze Şeridi'ndeki Hamas hükümetinin başı olarak tanımlanan Ruhi Müşteha ile Hamas güvenlik yetkilileri Samih es-Serrac ve Sami Avde'yi yaklaşık üç ay önce düzenlediği saldırılarda öldürdüğünü duyurdu.

1959 yılında Gazze'nin Şucaiyye mahallesinde doğan Müşteha, Hamas lideri Yahya Sinvar'ın potansiyel siyasi halefi olarak görülüyordu. Müşteha, Halid el-Hindi ve Sinvar, Hamas'ın kurucusu Ahmed Yasin tarafından 1986 yılında görevlendirilerek, hareket için ‘ajan ve casusları’ ortaya çıkarmak ve takip etmekle görevli Cihad ve Davet Teşkilatı’nı kurdular. Yaygın olarak Mecd adıyla bilinen teşkilat bir güvenlik servisi işlevi görüyordu.

1988 yılında tutuklanan ve yaklaşık 23 yıl boyunca İsrail hapishanelerinde tutuklu kalan Müşteha, 2011 yılında İsrailli asker Gilad Şalit karşılığında Filistinli mahkûmların takas edilmesi anlaşmasında Sinvar'ın yol arkadaşıydı. Müşteha cinayet ve terörizm suçlarından dört kez müebbet hapis cezasına çarptırılmıştı.

ABD’nin terörist listeleri

Müşteha Eylül 2015'te, Hamas lideri Yahya Sinvar ve İzzeddin el-Kassam Tugayları Komutanı Muhammed ed-Dayf ile birlikte ABD'nin terörist listesine alındı. ABD'nin listesine göre Müşteha, Kassam Tugayları'nın kuruluşundaki rolüyle öne çıkan bir Hamas mensubuydu.

ABD'nin suçlamalarına göre Müşteha 2015 yılında Kassam Tugayları'na ‘Hamas üyelerini serbest bırakmak için daha fazla esir takası anlaşması yapmak amacıyla daha fazla İsrailliyi kaçırma’ çağrısında bulundu.

İsrail hapishanelerinden salıverilmesinden bu yana Müşteha özellikle mahkûm dosyasında önemli bir rol oynamaya devam etti ve yıllar boyunca mahkûm takası ya da ateşkes için Kahire'yi ziyaret eden Hamas heyetlerinde her zaman kilit bir unsur oldu.

İsrail ona nasıl ulaştı?

Geçtiğimiz ağustos ayında Şarku’l Avsat'a bilgi veren kaynaklar, İsrail'in Müşteha ve Serrac'ın yanı sıra hareketin ve silahlı kanadının üç askeri ve güvenlik liderine Gazze Şeridi'ndeki bir tünelde düzenlenen saldırının ardından ulaşıldığını söyledi. İsrail onlardan önce de Kassam Tugayları komutan yardımcısı Mervan İsa'nın öldürüldüğünü duyurdu. Şarku’l Avsat'ın konuştuğu saha kaynaklarının ifadelerine göre, Hamas liderlerine ulaşılmasına yol açan birkaç doğrudan neden var.

yuık
Ruhi Müşteha

Kaynaklar, ‘savaşın başında Hamas'ın tünellerin içinde çeşitli kademelerdeki liderlere tam güvenlik sağlama ve onları uzun mesafeli ve farklı derinliklere sahip karmaşık bir tünel ağı aracılığıyla bir tünelden diğerine taşıma konusunda büyük beceriye sahip olduğunu’ açıkladı.

Kaynaklar, “Yerin üstünde bile, güvenli bir gizli daireden diğerine geçmek şimdikinden çok daha kolaydı. Bu yüzden İsrail liderlerin çoğuna ulaşamadı ama zaman geçtikçe ve birçok tünel yok edildikçe bu daha da zorlaştı” dediler.

Birden fazla kaynak, İsrail'in bu kadar büyük ve uzun bir kara operasyonuna girişeceğinin beklenmediğini, bu sayede birçok tünele erişebildiğini, bunun da birçok Hamas liderinin tünelleri terk edip yer üstünde daha güvenli yerler aramasına yol açtığını söyledi.

xzsfbg
Gazze Şeridi'ndeki bir tünelin içinde iki İsrail askeri (AFP)

Tünellere ve iletişim sistemine verilen zarara ek olarak, iletişim kurma ya da silah, para ve yiyecek elde etme ihtiyacı bazı liderlerin halk arasında açıkça hareket etmesine neden oldu. İsrail de sahadaki bazı işbirlikçilerini kullanarak bu hareketten faydalandı.