عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
DÜNYA Avrupa

İngiltere Başbakanı İran'ı Ekberi'nin idamına ilişkin sorulara yanıt vermeye çağırdı

Sunak dün Londra'da İngiltere Avam Kamarası'nda konuşurken (AFP)
Sunak dün Londra'da İngiltere Avam Kamarası'nda konuşurken (AFP)
TT
TT

İngiltere Başbakanı İran'ı Ekberi'nin idamına ilişkin sorulara yanıt vermeye çağırdı

Sunak dün Londra'da İngiltere Avam Kamarası'nda konuşurken (AFP)
Sunak dün Londra'da İngiltere Avam Kamarası'nda konuşurken (AFP)

İngiliz büyükelçisi Tahran'a dönerken, İngiltere Başbakanı Rishi Sunak İran hükümetinden İngiliz-İran vatandaşı Ali Rıza Ekberi'nin ölümü ve defnedilmesiyle ilgili sorulara yanıt vermesini istedi. Ekberi bu ay Tahran tarafından idam edilmişti.
Sunak parlamentoya hitaben yaptığı konuşmada, “Rejim ailenin acısını uzatıyor. Ne yazık ki, bu insanlık onuruna karşı her zamanki saygısızlıklarından biridir. İran'ın şu anda Ali Rıza Ekberi'nin ölümü ve defnedilme koşulları hakkındaki sorulara cevaplar vermesi gerek” ifadelerini kullandı.
Tahran, İngiltere ve ABD'nin çağrılarına kulak asmayarak İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi Genel Sekreteri Amiral Ali Şemhani’nin Savunma Bakanlığı görevini icra ettiği dönem yardımcılığını yapan Ekberi’yi 14 Ocak'ta idam etmişti. Bu nedenle Londra bu hafta başlarında İranlı yetkililere yeni bir dizi yaptırım uygulama kararı aldı.
İşçi Partisi Milletvekili Andy Slaughter, ‘bu acılı dönemde’ hükümetten yardım istemek için daha önce kendi seçim bölgesinde yaşamış olan Ekberi’nin ailesiyle birlikte bugün İngiltere Dışişleri Bakanı ile görüşeceğini söyledi.
Ekberi'nin idam edilmesinin ardından İngiltere, İranlı yetkililere yaptırım uygulamıştı. İngiltere tarafından geçici süreliğine geri çağrılan Tahran Büyükelçisi Simon Shercliff, dün işlerine kaldığı yerden devam etmek için İran’a döndüğünü açıkladı. Shercliff, twitter hesabından yaptığı paylaşımda İngiltere Büyükelçiliği’nin duvarını kaplayan ve iktidardaki müesses nizamın destekçileri tarafından çizilen grafitilere işaret etti.
Öte yandan yaptırımların uygulanmasının ardından İngiltere Dışişleri Bakanı James Cleverly yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Siyasi amaçlar için idam cezasını suistimal eden adli mercilerdeki şahsiyetlerden tutun sokaklarda protestocuları döven çete mensuplarına kadar bugün yaptırım uygulanan kişiler, rejimin İran halkına yönelik acımasız baskısının merkezinde yer almaktadır.”
Cleverlyi, İran Devrim Muhafızları Ordusu’nun (DMO) terör örgütleri listesine dahil edilmesini talep eden Avam Kamarası üyelerinin baskısıyla karşılaştı. Bu, Londra ve Avrupa Birliği'ndeki (AB) müttefiklerinin bu adımı atıp atmama konusunu incelediklerini açıklamasının ardından geldi.
The Sunday Telegraph gazetesi geçen hafta Rishi Sunak hükümetinin Ekberi’nin idam edilmesinin ardından 2015 nükleer anlaşmasına verdiği desteği yeniden gözden geçirmeyi düşündüğünü bildirdi.
Gazetenin aktardığına göre üst düzey hükümet yetkilileri, anlaşmayı yeniden canlandırmak için yapılan müzakere sürecinin başlamasından bu yana koşulların değiştiğini ve İngiltere'nin anlaşmaya katılıp katılmamakla ilgili seçeneklerini gözden geçirdiğini belirttiler.
İranlı yetkililer, Ekberi'nin idamının İran içindeki kanatların çatışmasının bir sonucu olduğunu yalanladı ve ayrıca Şemhani'nin görevinin sonlandırılacağına dair iddiaları doğrulamayı da reddetti. Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgiye göre İran Dini Lideri Ali Hamaney'in Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin ekibinin Şemhani'yi görevden alma girişimlerine karşı çıktığına dair iddialar dolaşıyor.

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

AB’nin “iki devletli çözüm” yol haritası büyük engellerle karşı karşıya

AB Dışişleri Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ve Filistin Dışişleri Bakanı Riyad el Maliki (EPA)
AB Dışişleri Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ve Filistin Dışişleri Bakanı Riyad el Maliki (EPA)
TT
TT

AB’nin “iki devletli çözüm” yol haritası büyük engellerle karşı karşıya

AB Dışişleri Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ve Filistin Dışişleri Bakanı Riyad el Maliki (EPA)
AB Dışişleri Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ve Filistin Dışişleri Bakanı Riyad el Maliki (EPA)

Avrupa Birliği (AB), Gazze Savaşı'nın üzerinden 109 gün geçmesine rağmen, üyeleri arasında derinleşen anlaşmazlıklar ve kendi içinde her biri büyük ölçüde bağımsız bir çizgiyi takip eden üç bloğun oluşması nedeniyle ateşkes çağrısı yapan tek bir toplu bildiri yayınlamayı başaramadı.

Ancak Pazartesi günü geçekleştirilen Dışişleri Bakanları toplantısında Suudi Arabistan, Mısır ve Ürdün Dışişleri Bakanları ile Arap Birliği Genel Sekreteri’nin yanı sıra Filistin ve İsrail ve AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell tarafından Gazze savaşındaki gelişmeleri “ertesi gün” olarak adlandırılan gün konusunda bir paradoks görüldü. Buradaki ironi, Avrupalıların bölünmelerine rağmen AB, Mısır, Ürdün, Suudi Arabistan ve Arap Birliği'nin düzenlediği "barışa hazırlık konferansı düzenlenmesi" çağrısına dayanan bir plan üzerinde anlaşması oldu. Filistinli ve İsrailli tarafların yokluğunda düzenlenebilecek konferansa ABD ve Birleşmiş Milletler (BM) de davet edildi. Amaç, “iki devletli çözümü” sahada gerçeğe dönüştürmek.

Avrupa planı, "barış için yol haritası" olarak adlandırılabilir. AB Ortadoğu Barış Süreci Özel Temsilcisi Sven Koopmans tarafından hazırlanan plan, Pazartesi günkü toplantıdan önce AB’nin 27 üyesine dağıtıldı. Hollanda, Danimarka ve Baltık Denizi ülkelerinin yanı sıra Almanya, Avusturya ve Çek Cumhuriyeti ağırlıklı olmak üzere AB içinde İsrail'e en yakın grubun buna karşı çıkmadı.

Onayın ana sinyali, bugüne kadar sadece diplomatik ve siyasi olarak değil, özellikle Alman ordusunun sahip olduğu en son silah ve teknolojileri sağlayarak kesinlikle İsrail'in yanında olmayı taahhüt eden Almanya'dan geldi. Berlin'in yaptığı son şey, Uluslararası Adalet Divanı önünde İsrail'e verdiği desteği teyit etmek ve İsrail'in Gazze'de “soykırım” yapmadığını tekrar tekrar iddia etmek oldu.

Paris'teki siyasi kaynaklar, Avrupalıların, yönelimleri ne olursa olsun, "Bugün Gazze savaşının İsrail'in sorunlarını çözmeyeceği ve bu başarılsa bile Hamas'ın ortadan kaldırılacağı kanaatine vardıklarını" ancak Hamas’ın yerini başka nesillerin alacağını ve bunun son olmayacağını söylüyor. Bu kaynaklar, Avrupalıların bugün İsrail'i kendisinden daha doğrusu onun yetkililerinden kurtarmaları gerektiğini düşündüklerini ve bunu başarmanın yolunun da İsrail'den geçtiğini aktarıyor.

srftbn
Netanyahu 18 Ocak'ta Tel Aviv'de basına konuşuyor (DPA)

Almanya Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock yaptığı açıklamada, “Böyle bir çözüm duymak istemediklerini söyleyenler başka bir alternatif de sunmadı” diyerek, barışın bölgenin tüm sakinlerini kapsamadığı sürece sağlanamayacağını ifade etti. Borrell, "Akıllarında başka hangi çözümler var? Tüm Filistinlilerin ayrılmasını sağlamak mı? Ya da hepsini öldürmek mi? Amacın, Hamas'ı ortadan kaldırmak olduğunu söylemek tek taraflı. Çünkü bu, Hamas'ın ne zaman yeterince zayıf olduğuna karar vermenin İsrail'e bağlı olacağı anlamına geliyor. Bu şekilde çalışmaya devam edemeyiz” dedi.

Gerçek şu ki, Avrupalıların ortaya attığı şey yeni bir şey değil, çünkü “barışın belirleyicileri” yıllardır biliniyor ve iki devletli çözüm, John Kirby'nin başarısız olduğu 2014'ten bu yana tartışılmıyor. Eski ABD Başkanı Barack Obama’nın danışmanı olan Kirby, İsraillileri Batı Şeria'daki yerleşim hızını azaltmaya ikna edemedi. Ancak bugün yeni olan şey, AB’nin farklılıklarını ve bölünmelerini bir kenara bırakmayı başarması.

AB’nin 7 Ekim'den bu yana sağladığı sınırsız desteğe rağmen AB’nin yayınladığı her açıklamaya İsrail’de büyük şüpheyle bakılıyor. Bunun son kanıtı, Fransız gazetesi Le Monde'un, İsrail Dışişleri Bakanı Israel Katz'ın Avrupa Birliği dışişleri bakanlarıyla yaptığı toplantıda aktardığı haber. Haberde Katz, İsrail’in tek müttefiki olduğunu bunun da ABD olduğunu ifade etti. Bu da Tel Aviv’in Brüksel’in değil yalnızca Washington’un planını kabul edeceği anlamına geliyor. Katz planı tartışmayı reddetti ve bunun yerine iki video kaset yayınladı. Birincisi İsrail'in Gazze Şeridi'ne liman olarak istediği yapay adayı, diğeri ise İsrail'i Hindistan'a bağlayan tren hattının güzergahını gösteriyor.

sdcevr
ABD Başkanı Joe Biden, 19 Ocak'ta ABD belediye başkanlarının toplantısı vesilesiyle Beyaz Saray’da konuşuyor (Reuters)

Avrupa Birliği'nin aradığı çözümün, İsrail'i tüm uluslararası forumlarda savunan, ona silah, teçhizat ve her türlü desteği sağlayan ABD tarafından benimsenmeden gün ışığına çıkamayacağına dair köklü bir kanaat var. Dolayısıyla onları etkileyebilecek ve bu tür bir çözümü kabul etmeye itebilecek olan taraf da AB. Geçtiğimiz hafta ABD Başkanı Joe Biden ile İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu arasında geçtiğimiz Pazar günü gerçekleşen son telefon görüşmesi, Netanyahu'nun reddettiği iki devletli çözüm konusunda aralarındaki derin anlaşmazlığı kamuoyuna ortaya çıkardı.

Pek çok analist, Netanyahu'nun cesaretini ve Biden'ı kızdırma isteğini iki devletli çözümü reddetmesini iki ana faktörle tekrarlayarak açıklıyor: Bunlardan biri, aşırı sağla olan siyasi ittifaka esir olması, iki devletli çözüme açılması durumunda bu ittifakın sürekli çökmesi ve Knesset'te sahip olduğu küçük çoğunluğu kaybetmesi tehdidi, ikinci ise Biden, başkanlık mücadelesinde İsrail'i desteklemek için Yahudi seslerine ve ABD'de İsrail adına çalışan dernek ve kuruluşların etkisine yöneldi. Ayrıca, Biden  İsrail Avrupalıların, Arapların ve dünya ülkeleri ve halklarının ezici çoğunluğunun istediği barışçıl çözümü kabul etmesi için İsrail'e ciddi baskı uygulayabilecek bir konumda.

Netanyahu iki devletli çözüme her zaman karşı çıktı ve bunu yalnızca bir kez ve gönülsüzce kabul etti. Burada, Avrupa'nın Washington'un tutumunun değişeceği yönündeki iddiası muhtemelen kaybedilecek ve eski Başkan Donald Trump'ın önümüzdeki Kasım ayında başkanlığı kazanması durumunda boşa çıkacak.

Soru şu, Avrupalıların elinde ne var? İsrail'in planlarına uymayı reddederek onlarla yüzleşmesi durumunda ellerindeki baskı araçlarına başvurmaya hazırlar mı? Bu soruları cevaplamak zor. Ancak bunun tersine, Tel Aviv'in geleneksel olarak Brüksel'de sahip olduğu siyasi ilişkiler ve diplomatik desteğe paralel olarak İsrail'in Birlik ile yakın ekonomik, ticari, bilimsel ve yatırım ilişkilerinin olduğu ve bu nedenle Avrupalıların İsrail üzerinde ciddi baskı kartlarının olduğu doğrulanabilir. Ancak İsrail'le daha önceki birleşme deneyimlerinden yararlanmak cesaret verici değil ve dolayısıyla buna güvenmek de garanti değil.