Lübnan'da liman patlaması davasındaki tutukluların serbest bırakılması protesto edildi

Liman patlaması kurbanlarının aileleri, Beyrut'taki Adalet Sarayı önünde Lübnan Cumhuriyet Başsavcısını protesto etti (Reuters)
Liman patlaması kurbanlarının aileleri, Beyrut'taki Adalet Sarayı önünde Lübnan Cumhuriyet Başsavcısını protesto etti (Reuters)
TT

Lübnan'da liman patlaması davasındaki tutukluların serbest bırakılması protesto edildi

Liman patlaması kurbanlarının aileleri, Beyrut'taki Adalet Sarayı önünde Lübnan Cumhuriyet Başsavcısını protesto etti (Reuters)
Liman patlaması kurbanlarının aileleri, Beyrut'taki Adalet Sarayı önünde Lübnan Cumhuriyet Başsavcısını protesto etti (Reuters)

Lübnan'daki Beyrut Limanı patlamasında hayatını kaybedenlerin yakınları, soruşturmada tutuklu yargılananların serbest bırakılmasına tepki göstermek için Adalet Bakanlığı önünde eylem düzenledi.
Onlarca kişi, Lübnan Temyiz Mahkemesi Başsavcısı Gassan Uvaydat'ın dün açıkladığı, "istisnasız bir şekilde" liman patlamasında yargılanan tüm tutukluların serbest bırakılması kararını kınamak ve soruşturmayı yürüten yargıç Tarık Bitar'a destek için Adalet Bakanlığı binasının önünde bir araya geldi.
Patlamada hayatını kaybedenlerin fotoğraflarını taşıyan göstericiler, soruşturmanın Lübnan mahkemelerinde değil adaletin yerini bulması için uluslararası mahkemelere taşınması talebinde bulundu.
AA muhabirine konuşan ve patlamada oğlunu kaybeden Ahmed Kadan, "Lübnan'daki yargıçlar ve yargı bağımsız değil. Yargımız suçluları yargılamak yerine onları serbest bıraktı. Bu yüzden dosyanın uluslararası mahkemeye taşınmasını istiyoruz." dedi.
Soruşturma dosyasından el çektirilen ve tüm yetkileri alınan yargıç Bitar'a destek için eyleme katılan Iyad İtani, "Bitar, şerefli, onurlu bir yargıçtır. Eli kanlı olanlardan hesap sormaya çalışıyor. Dosyanın siyasi bir mesele haline gelmesine karşıyız." diye konuştu.
Konuşmasında Hizbullah'ı işaret eden İtani, "Maalesef elinde silah bulunduran partinin sözünün dışına kimse çıkmıyor ve tüm siyasi partiler ona mahkum." ifadelerini kullandı.

Göstericiler bakanlığa girmeye çalıştı
Bakanlık binası önünde bekleyen bir grup gösterici de girişteki demir kapının zincirini kırarak Bakanlık binasına girmeye çalıştı.
Göstericilerin baskın girişimi, güvenlik güçlerinin sert müdahalesi ile sonuçlandı. Göstericiler ve emniyet güçleri arasında arbede yaşanırken, her iki taraftan da hafif şekilde yaralananlar oldu.
Eylemcilerin, Adalet Bakanlığı önündeki bekleyişi sürerken, polisin yanı sıra askerler de Bakanlık önüne intikal etti.

Beyrut Limanı'ndaki patlama
Beyrut Limanı'nda 4 Ağustos 2020'de patlayıcı maddelerin bulunduğu bir depoda önce yangın çıkmış, ardından tüm kenti sarsan çok güçlü bir patlama meydana gelmişti.
Patlamada 200'den fazla kişinin hayatını kaybettiği, 6 binden fazla kişinin yaralandığı ve 300 bin kişinin patlama nedeniyle yerinden olduğu açıklanmıştı.

Soruşturma süreci ve siyasi tartışmalar
Patlamayla ilgili soruşturma süreci Lübnan'da siyasi tartışmalara yol açmıştı.

Soruşturmayı yürütmekle görevlendirilen ilk yargıç Fadi Savvan, eski Başbakan Hassan Diyab ile 3 eski bakanı olayda "ihmali ve kusuru bulunmakla" suçlamasının ardından görevden alınmış ve yerine Tarık Bitar atanmıştı.
Ancak yargıç Bitar da Savvan gibi siyasilere yönelik kararlarından sonra hedef haline gelmişti.
Eski Maliye Bakanı Ali Hasan Halil ile eski Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanı Gazi Zuaytir'in avukatları, Aralık 2021'de, Bitar'ın "soruşturmayı siyasileştirdiği" iddiasıyla görevden alınması talebiyle dava açmıştı.
Bunun üzerine Temyiz Mahkemesi, Beyrut Limanı'ndaki patlamayla ilgili soruşturma sürecini askıya almıştı.
Lübnan basınında 23 Ocak'ta yer alan haberlerde ise hakkındaki şikayetlerin üzerinden yasal sürenin geçmesi ve herhangi bir sonuca varılmaması üzerine Bitar'ın yeniden soruşturmaya başladığı belirtilmişti.
Bitar, 13 aylık aradan sonra tekrar başladığı soruşturma kapsamında, "cinayet, kundaklama ve sabotaj" gibi suçlamalardan dolayı Başsavcı Uvaydat ve 3 hakimin ismini daha iddianameye eklemişti.
Uvaydat, dün yaptığı açıklamada, Bitar'ın dosyadan el çektirildiği ve hakkında yurt dışına çıkış yasağı kararı verilerek tüm yetkilerinin alındığını duyurmuştu.
Bitar ise hakkında iddianame hazırlanana kadar dosyayı inceleyerek görevine devam edeceğini ifade etmişti.
Uvaydat ayrıca "istisnasız bir şekilde" liman patlamasında yargılanan tüm tutukluların serbest bırakılması ve söz konusu kişiler hakkında yurt dışına çıkış yasağı kararı vermişti.



Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
TT

Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)

Eski Başbakan Haydar el-İbadi Irak'ta ‘seçim sisteminin reforme edilmesi’ çağrısında bulunurken, Koordinasyon Çerçevesi’nin Mukteda es-Sadr'ın Kasım 2025'te yapılması planlanan seçimleri boykot etme kararına karşı tavır alması bekleniyor.

El-İbadi liderliğindeki Zafer Koalisyonu, seçim sisteminin ‘yolsuzluk’ suçu işleyen kişilerin seçime katılmasını engellemesi gerektiğini bildirdi. Koalisyon tarafından bugün yapılan basın açıklamasında, “Ülkenin karşı karşıya olduğu zorluklar, özellikle de bu tarihi anda, sistemin siyasi tabanını genişletmeyi, herkesi dahil etmeyi ve seçim sürecini yolsuzluğa bulaşmış kişilerden ve manipülatörlerden korumayı gerektiriyor” denildi.

Koalisyon, ‘herhangi bir devletin çöküşünün üstesinden gelmenin, halkın çıkarlarını ve devletin varlığını koruyarak iç siyasi ve sosyal birlikle başarılabileceğini’ vurguladı. Açıklamada, “Ulusal bir reform vizyonu temelinde aday olmamak, çıkarlar nedeniyle başkalarının seçimlere katılmasına izin vermemekten temelde farklıdır” ifadesi yer aldı.

Koordinasyon Çerçevesi’nin ana bileşenlerinden biri olan el-İbadi'nin koalisyonu, Sadr'ın benzer bir açıklama yapmasından bir gün sonra seçimleri boykot ettiğini duyurdu.

 Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)

Koordinasyon Çerçevesi'nin pozisyonu

Koordinasyon Çerçevesi, Sadr ve el-İbadi'nin kararları ve bunların bir sonraki parlamentoda Şii temsiliyeti üzerindeki etkileri konusunda hemen bir görüş bildirmedi. Bilgi sahibi kaynaklar, “Sadr ve el-İbadi'nin kararlarını ele alma konusunda Şii meclisi içinde anlaşmazlıklar var” dedi.

Şarku’l Avsat'a konuşan kaynaklar şu ifadeleri kullandı: “Bedir Örgütü lideri Hadi el-Amiri ve Hikmet Hareketi lideri Ammar el-Hekim'in başını çektiği bazı Şii liderlerin durumu kontrol altına alma çabaları var. Yaşananlara uyum sağlamak için uzlaşmacı bir çözüm arayışının yanı sıra Sadr'a seçimlere katılması ve boykotu tersine çevirmesi için davette bulunma ve Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nu birkaç günlüğüne adaylık kapısını yeniden açmaya davet etme olasılığı da var… Koordinasyon Çerçevesi içinde farklı görüşler var, ancak Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri el-Maliki'nin tutumunun Sadr'ı boykotu kırmaya ve seçimlere katılacağını açıklamaya davet etme eğiliminde olduğu dikkat çekiyor.”

Sadr, Kasım ayında yapılması planlanan parlamento seçimlerini boykot etme kararından dönmek için zorlu koşullar öne sürdü.

Sadr X platformundaki hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, “Yolsuzluk var olduğu sürece hiçbir seçime katılmayacağım. Doğruluk ancak kontrolsüz silahların teslim edilmesi, milislerin dağıtılması ve ordunun güçlendirilmesiyle tesis edilecektir” ifadelerini kullandı.

Yerel platformlarda, Sadr Hareketi liderleri ile aralarında Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin de bulunduğu Şii liderler arasında seçimlere katılma amacıyla temaslar kurulduğuna dair sızıntılar dolaşıyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan siyasi bir kaynak, ‘Sadr Hareketi ile geri dönme olasılıkları konusunda şu ana kadar görüşmelerin durmadığını’ söyledi.

Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)

Seçimlerin meşruiyeti

Son dönemde izlenen çeşitli göstergelere göre seçimlerin meşruiyetine ilişkin endişeler bulunuyor. Boykotun kırılgan bir bölgesel ve uluslararası ortamda diğer kesimler tarafından da tekrarlanması, özellikle silah taşıyan ya da geçmişte silah taşımış olanlar başta olmak üzere pek çok Şii gücün, İran'ın hedef alınmasının ardından ABD ve İsrail tarafından hedef alınabilecekleri korkusunu taşımaya devam ettikleri bir dönemde, siyasi sistemin meşruiyetini etkileyebilir.

Aynı bağlamda araştırmacı Seyf es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı: “Irak'taki siyasi sınıf, boykot eden çoğunluğun seçimlere katılma güvenini yeniden tesis edecek olgun bir seçim sistemi sunamadı. Bunun nedeni, seçim yasasının her seçim döneminde, oy veren halkın gerekçeleri dikkate alınmaksızın, büyük geleneksel partilerin ölçülerine uyacak şekilde değiştirilmesidir… Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr ve iki eski başbakan Haydar el-İbadi ve Mustafa el-Kazımi'nin boykotu, seçimlere giden sürecin ciddiyetinin bir göstergesidir.”

Ancak es-Saadi, ‘seçim bölgesi sistemi, Sainte Lague sistemi ve benimsenen yüzde ile her seçimde sorunlara neden olan sonuç hızlandırma cihazlarına ilişkin doğru istatistiklere dayanan olgun bir yasanın çıkarılması yoluyla Irak'taki seçim sisteminde reform yapılabileceğini’ düşünüyor.