عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

İran 26 günde 55 kişiyi idam etti

İran güvenlik güçleri darağacı halatlarını hazırlıyor (arşiv - IRNA)
İran güvenlik güçleri darağacı halatlarını hazırlıyor (arşiv - IRNA)
TT
TT

İran 26 günde 55 kişiyi idam etti

İran güvenlik güçleri darağacı halatlarını hazırlıyor (arşiv - IRNA)
İran güvenlik güçleri darağacı halatlarını hazırlıyor (arşiv - IRNA)

Norveç merkezli İran İnsan Hakları Örgütü (IHR), İran rejiminin 2023 yılında şu ana kadar 55 kişiyi idam ettiğini açıklayarak, idam cezasının artan kullanımının ülkede meydana gelen protestolar çerçevesinde korku yaymayı amaçladığını belirtti.
İran'daki idamları takip eden Oslo merkezli örgüt, bu yılın ilk 26 gününde en az 55 idam gerçekleştiğini bildirdi.
4 kişinin protestolarla ilgili suçlardan idam edildiğini belirten IHR, idam edilenlerin çoğunluğunun -37 hükümlü- uyuşturucuyla ilgili suçlardan idam edildiğini belirtti.
IHR, idam cezasına çarptırıldıktan veya idam cezası gerektiren suçlardan sonra rejim karşıtı protestoların zemininde en az 107 kişinin idam tehlikesi altında olduğunu bildirdi.
İran'ın son yıllarda idam cezasını kullanımı artarken IHR “İran İslam Cumhuriyeti tarafından yapılan her idamın siyasi olduğunu” ve asıl amacın “toplumda korku ve panik yaratmak” olduğunu kaydetti.
IHR Başkanı Mahmud Emiri Mukaddem, “Hükümetin idam makinesini durdurmak için siyasi olsun ya da olmasın hiçbir idama müsamaha gösterilmemeli” dedi. Şarku’l Avsat’ın AFP kaynaklı haberine göre Mukaddem, uluslararası toplumdan yeterli bir tepki gelmemesinin “göstericileri idam etmenin siyasi bedelini” azaltma riski taşıdığını belirtti.
Aktivistler İran rejimini, idam cezasını geçen Eylül ayında ahlak polisi tarafından “başörtüsünü kurallara uygun olarak takmadığı” gerekçesiyle tutuklanan 22 yaşındaki Mahsa Amini'nin ölümünün ardından patlak veren protestoları bastırmak için bir sindirme aracı olarak kullanmakla suçluyorlar.
Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk, göstericilere karşı “İran'ın cezai usulleri kullanmasının devlet yaptırımıyla öldürme anlamına geldiğini” söyledi.
IHR ve diğer insan hakları örgütleri, 2022 yılında İran'daki idamlara ilişkin rakamları henüz yayınlamadı.
Bununla birlikte, aralık ayı başlarında IHR, o zamana kadar 500'den fazla kişinin -5 yılın en yüksek sayısı- asıldığını söylerken, veriler 2020 yılındaki 267 kişiye kıyasla 2021'de %25'lik bir artışla 333 kişinin idam edildiğini gösterdi.
İran emniyet güçleri binlerce insanı tutuklamanın yanı sıra protestoları bastırmak için aktivistlerin ölümcül güç olarak tanımladıkları yöntemleri de kullandı.
IHR'nin son verilerine göre, emniyet güçleri ülke genelini kapsayan protestolarda 64'ü 18 yaş altı olmak üzere en az 488 kişiyi öldürdü.
IHR’ye göre öldürülen 18 yaş altı 64 kişiden 10'u kızdı. İran İnsan Hakları Aktivistleri Haber Ajansı (HRANA), İran makamlarının protestoları bastırmak için başlattığı baskı sonucunda 527 kişinin öldürüldüğünü belirtiyor. Ölenler arasında küçük yaşta olan 71 kişi vardı. Öte yandan, İran emniyet güçleri saflarında da 70 ölü kaydedildi.
HRANA’ya göre, son protesto dalgasının vurduğu 164 yerleşim yerinde tutuklu sayısının 19 bin 571 kişi olduğu tahmin ediliyor. Yetkililer, emniyet güçleri ve yargı tarafından tutulan toplam tutuklu sayısına ilişkin bir rakam vermediler.
23 yaşındaki Muhsin Şikari 8 Aralık'ta Tahran'da idam edildi. Yine 23 yaşındaki Mecid Rıza Rehneverd, güvenlik güçlerinden iki kişiyi bıçaklayarak öldürdüğü iddiasıyla 12 Aralık'ta Meşhed'de halka açık bir şekilde asıldı.
7 Ocak'ta İran, Muhammed Mehdi Keremi ve Seyyid Muhammed Hüseyni'yi, kasım ayında Tahran'ın batısındaki Kerec şehrinde bir Besic üyesinin öldürülmesine karışmakla ilgili mahkumiyetlerinden dolayı idam etti.
İran 14 Ocak'ta, İran ve İngiltere çifte vatandaşlığına sahip Eski Savunma Bakan Yardımcısı Ali Rıza Ekberi'nin, iki yıldan fazla bir süre tutuklu kaldıktan sonra İngiltere adına casusluk yaptığı suçlamasıyla idam cezasına çarptırıldığını duyurdu.
Analistler, protestoların kasım ayından bu yana azaldığını, ancak protesto hareketinin hala İran rejimine meydan okuduğunu söylüyor.
 

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Geri dönüşü olmayan göç kapısı: Refah'taki yeni ‘İnsani Şehir’ planı

Gazzeliler, İnsani Şehir’e gitmenin bir sürgün tuzağı olduğuna inanıyor (Independent Arabia – Meryem Ebu Dakka)
Gazzeliler, İnsani Şehir’e gitmenin bir sürgün tuzağı olduğuna inanıyor (Independent Arabia – Meryem Ebu Dakka)
TT
TT

Geri dönüşü olmayan göç kapısı: Refah'taki yeni ‘İnsani Şehir’ planı

Gazzeliler, İnsani Şehir’e gitmenin bir sürgün tuzağı olduğuna inanıyor (Independent Arabia – Meryem Ebu Dakka)
Gazzeliler, İnsani Şehir’e gitmenin bir sürgün tuzağı olduğuna inanıyor (Independent Arabia – Meryem Ebu Dakka)

İzzettin Ebu Ayşe

Gazzeliler ve İsrailliler, Refah’taki ‘insani şehir’ planını reddettiler. Plan, Gazze'deki sivillerin topraklarından sürülüp kovulmasına yol açacağına dair öfke, eleştiri ve şüphe dalgası yarattı. Gazze sakinlerinin genellikle bu fikre, ABD Başkanı Donald Trump'ın onları sürgün etme planının bir ön adımı olduğunu düşündükleri için karşı çıkmaları anlaşılabilir fakat Tel Aviv neden bu planı eleştiriyor?

Hamas ve İsrail heyetleri beklenen ateşkesle ilgili dosyaları görüşürken, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Gazze'nin güneyindeki Refah'ın yıkıntıları üzerine bir insani şehir kurma, Gazzelileri buraya yerleştirme ve gönüllü göç için hazırlama planını ortaya attı. Bu plan, Trump'ın 60 günlük geçici ateşkesle sonuçlanmasını umduğu müzakerelere olumsuz yansıdı.

Bir çadır kent

İsrail Savunma Bakanı Yisrael Katz'ın ayrıntılarını açıkladığı İnsani Şehir Planı, İsrail ordusunun aylardır işgal ettiği ve binaları tamamen yıkılan Refah şehrinin enkazı üzerine, çadırlardan oluşan tam bir şehir inşa edilmesini öngörüyor. İnsani Şehir fikri, ilk aşamada yaklaşık 600 bin Gazzeli için devasa bir kamp kurulmasını, daha sonraki aşamada ise tüm Gazze sakinlerini barındırmayı öngörüyor. Plana göre Gazzeliler şehre girdikten sonra şehirden ayrılmaları engellenecek, uluslararası kuruluşlar onlara yiyecek sağlayacak, İsrail ordusu uzaktan onları koruyacak ve ardından göç etmeleri için teşvik edecek.

İnsani Şehir Planı, Trump'ın Gazze'ye yönelik planını uygulamaya koymak için bir kapı olabilir (Independent Arabia – Meryem Ebu Dakka)İnsani Şehir Planı, Trump'ın Gazze'ye yönelik planını uygulamaya koymak için bir kapı olabilir (Independent Arabia – Meryem Ebu Dakka)

Planın uygulanması için İsrail ordusunun Gazzelileri İnsani Şehir’de toplamasını ve aynı zamanda Gazze Şeridi'nde kalanları yok etmesini ve ‘İnsani Şehir’ adı verilen çadır kampına taşınmayı reddeden herkesi öldürmesini gerektiriyor. Böylece savaşın sonu asla gelmeyecek.

Netanyahu'nun fikri, onu duyan herkes tarafından eleştirildi. Bu fikir, Gazzelileri izole etmek için kurulan devasa bir toplama kampıydı. Birleşmiş Milletler (BM) bunu, geniş çaplı zorla yerinden edilmeye zemin hazırlayan bir ‘getto kampı’ olarak nitelendirdi. Uluslararası Af Örgütü (UAÖ) ise bunun savaş suçu niteliğinde olduğunu belirtti. Avrupa Birliği (AB) de bu fikri reddetti ve Almanya Başbakanı Friedrich Merz, bunun ‘kabul edilemez bir plan’ olduğunu ifade etti. Arap ülkeleri ise İsrail'i bu planı uygulamaya karşı uyardı ve planı tamamen reddetti.

Gazzeliler: Başarısız bir plan ve aldığımız ders

İnsani Şehir Gazze'de dehşet uyandırdı ve halk bu plana karşı çıkmaya karar verdi. Gazze sakinlerinden Şadi, İsrail ve ABD'nin bu sürgün planının ölü olarak doğduğunu ve askeri baskı ile bile başarılı olamayacağını, çünkü halkı çadır kentlerde toplamanın korkunç ve insanlık dışı bir fikir olduğunu söyledi.

Şadi, sözlerini şöyle sürdürdü:

“Netanyahu'nun Rafah'ta uygulamayı planladığı toplu yerinden etme ve göç planı gerçekleşmeyecek. İnsani ve güvenli bölgelere gitmeyi tekrarlamayacağız. Çünkü Mevasi’ye gittiğimizde öldürüldük ve orada ne yiyecek ne de sağlık ve lojistik hizmetleri bulduk. Sizce aynı hatayı tekrarlamak mantıklı mı?”

ABD Başkanı Trump, ikinci dönemine başladığında, Gazze'yi ‘Ortadoğu'nun Rivierası'na dönüştürme planını açıkladı. Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı analize göre bu plan, Gazzelileri bölgeden göç ettirip onları kabul eden ülkelere yerleştirmek ve bölgede geri dönmelerine izin vermemek gibi fikirleri içeriyordu. Plan yoğun olarak eleştirilse de Netanyahu bu planı beğenmiş ve uygulamaya çalışıyor gibi görünüyor.

Öfkeyle haykıran bir diğer Gazzeli Hayfa ise şunları söyledi:

“Burayı terk etmemizi istiyorlar ama biz yaşadığımız yerlerde kalmaya devam edeceğiz ve İnsani Şehir kampına gitmeyeceğiz. Çünkü yeniden göç etmeyi düşünmüyoruz. Her insani yardım bölgesinde zorlu deneyimler yaşıyoruz. Örneğin, Mevasi’de ailem korkunç bir katliamda öldürüldü, binlerce kişi öldü ve yaralandı. Çadırda yaşamanın yazın ayrı kışın ayrı zorlukları var. Çadırda yaşamak neredeyse imkansız. Netanyahu'nun planı başarılı olmayacak ve Gazzeliler bu plana iş birliği yapmayacak. Çünkü İsrail bize daha önce güvenli yerler ve bölgeler bulup yiyecek sağlayacağına dair birçok söz verdi ama bizi öldürdü ve öldürmeye devam ediyor.”

Gazze İnsani Yardım Kuruluşu'ndan (GHF) yiyecek almaya giden ve ayağı kesik olarak geri dönen Abid ise “Refah'ta yiyecek dağıtımı yapılan insani yardım bölgeleri insani değil. Çadır kentine gideceğimizi sanmıyorum, belki de o zamana kadar hepimiz ölmüş oluruz” ifadelerini kullandı. Gazze'den sürülmenin, GHF’nin gizlediği bir gerçek olduğunu ve bunun olmayacağını belirten Abid, “Yıkılmış haldeki Gazze'den yaşamayı bilmediğimiz, belki de yeni bir ‘getto’ olacak ve belki de bizim için daha zorlu olacak bölgelere gitmeyeceğiz” dedi.

İsrail muhalefet lideri Yair Lapid, bu planı alaycı bir dille hayal ürünü olarak nitelendirdi (Independent Arabia – Meryem Ebu Dakka)İsrail muhalefet lideri Yair Lapid, bu planı alaycı bir dille hayal ürünü olarak nitelendirdi (Independent Arabia – Meryem Ebu Dakka)

Yüksek maliyet

Gazzelilerin geneli zorla yerinden edilmeyi, göç etmeyi, çadırlarda yaşamayı ve yemek bulabilmek için ölmeyi reddettikleri için İnsani Şehir planını reddediyor, ancak plan İsrail tarafından da reddedildi. Peki, Tel Aviv neden bu plana karşı çıkıyor?

Netanyahu, planı uygulamak için İsrail ordusuna güveniyor. İsrail Genelkurmay Başkanı Eyal Zamir, kampların kurulması için bir yıldan fazla zamana ihtiyaç olduğunu düşünüyor. Fakat bu, savaşı kısaltma ve çatışmayı sonsuza kadar uzatmama ilkesine aykırı. Ayrıca Zamir, kurulması planlanan gettonun 15 milyar dolara mal olacağı ve buraya taşınması planlanan nüfusun onda birinin tahliyesinin bile aylar süreceğini düşünüyor. Sonuçta bu plan, Gazze'de İsrail askeri yönetiminin kurulması anlamına geliyor. Zamir, “Bu plana karşıyım, çünkü açık bir güvenlik ve düzenleme mekanizmasına sahip olmayan bu plan, Gazze'ye büyük askeri güçlerin konuşlandırılmasını gerektiriyor” ifadelerini kullandı. Planın yüksek maliyeti ve ağır askeri bedeli üzerinde duran Zamir, bu planın, İsrail ordusunun Gazze'deki görevlerini yerine getirme kabiliyetini, özellikle de Hamas'la mücadele ve kaçırılanların geri getirilmesi görevlerini yerine getirme kabiliyetini azaltacağını vurguladı.

İsrail muhalefeti: Bu bir toplama kampı

Öte yandan İsrail'de ana muhalefet lideri Lapid, bu planı hayal ürünü olarak nitelendirerek, “Her açıdan kötü bir fikir ve İsrail'in Gazze'de kalmaktan başka seçeneği kalmayacak. İnsanlar ayrılamazsa şehir bir toplama kampına dönüşecek, ayrılabilirlerse de bu plana gerek kalmayacak” dedi. Eski İsrail Başbakanı Ehud Olmert ise “Gazzeliler yeni insani şehre sürülürse, bunun dünyada daha önce görülmemiş bir etnik temizlik olduğunu söyleyebiliriz” yorumunda bulundu.

Netanyahu bazı değişiklik talep etti

Bu bağlamda, İsrailli 16 uluslararası hukuk araştırmacısı, Savunma Bakanı Yisrael Katz'a bir uyarı mektubu göndererek, Refah'ta kurulması öngörülen İnsani Şehir planının uluslararası insani hukuk uyarınca bir savaş suçu olduğunu ve uluslararası teamüllere ve savaş kurallarına aykırı olduğunu vurguladılar. İsrail istihbaratından eski Subay Michael Milstein, önerilen bölgenin herhangi bir altyapıya sahip olmadığını ve bu durumun elektrik, su ve kanalizasyon gibi en temel hizmetleri sağlayıp sağlayamayacağı konusunda şüpheler uyandırdığını belirtiyor. Bu çılgın bir fikir ve kimse İsrail halkına Gazze'nin yeniden işgal edilmesinin bedelini ve ekonomik, siyasi ve güvenlik açısından sonuçlarını anlatmıyor.

Bu planın şu anki haliyle gerçekçi olmadığını kabul eden Netanyahu ise bu gecikmeden dolayı hayal kırıklığına uğradığını ve makul bir zaman dilimi içinde uygulanabilir ve daha gerçekçi planlar içeren bir çözüm talep ettiğini, bunun daha kısa, daha az maliyetli ve daha pratik olması gerektiğini söyledi. Buna karşın Hamas Sözcüsü Cihad Taha, söz konusu planın başarısız olacağını söyledi. Hamas’ın müzakere heyeti de İsrail'in İnsani Şehir Planı’nı aşamalı olarak bozacağını belirterek, İsrail'in Morag Ekseni’nden çekilmesinin gerekli olduğunu vurguladı.