عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Yemen: Husilerden mültecilere füze tehdidi

Husi füzeleri ve insansız hava araçları, Marib'te yerinden edilmiş insanları tehdit etmeye devam ediyor

Husi SİHA’ları Yemen'in Marib vilayetinde vuruldu (Yemen Askeri Medyası)
Husi SİHA’ları Yemen'in Marib vilayetinde vuruldu (Yemen Askeri Medyası)
TT
TT

Yemen: Husilerden mültecilere füze tehdidi

Husi SİHA’ları Yemen'in Marib vilayetinde vuruldu (Yemen Askeri Medyası)
Husi SİHA’ları Yemen'in Marib vilayetinde vuruldu (Yemen Askeri Medyası)

Yemen hükümeti tarafından çatışma sırasında sivillerin korunması için Erken Uyarı Departmanı zerken uyarı departmanı kurulduğu bir zamanda sivillerin korunması için çalışan uluslararası bir kuruluş, Marib vilayetinde yerinden edilmiş kişilerin hâlâ Husi füzeleri ve insansız hava araçlarının tehdidiyle karşı karşıya olduğunu açıkladı.
Okula gitmeyen çocuk sayısının 7 milyona ulaştığının tahmin edildiğini açıklayan uluslararası kuruluş, bu rakamın neredeyse yarısını kız çocuklarının oluşturduğunu kaydetti.
Bu bağlamda, Sivil Merkez (Civic) İcra Direktörü Federico Borello, Marib'deki Yerinden Edilmiş Kişilerin Kaldığı (IDP) kamplara yaptığı ziyaretin ardından şunları söyledi: “Çadırları veya çocuk oyun alanlarını vuran füze saldırıları ve insansız hava araçlarından etkilenen birçok yerinden edilmiş aile var. Ancak, güvenlik arayışıyla Marib'e kaçan yerinden edilmiş kadın, erkek ve çocuklar sığınma yerlerinde hâlâ tehditlerle karşı karşıya.”
Civic tarafından medyaya yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi: “Yemen'de tahminen 6 milyon insanın insani yardım ve koruma hizmetlerine ihtiyacı olacak ve bunların yarısından fazlası (yüzde 51) 17 yaşın altındaki çocuklar. Kadınlar ve çocuklar, yerinden edilmiş toplam nüfusun yüzde 80'ini oluşturuyor. Okula kayıtlı olmayan 7 milyon çocuk olduğu tahmin ediliyor ve bunların yüzde 47'si kız. Su ve toprak çatışması ise ülkedeki en büyük ikinci çatışma nedeni. Her yıl 4 bin kişinin toprak ve su yüzünden çıkan çatışmalarda öldüğü tahmin ediliyor.”
Dokuzuncu yılına yaklaşan çatışmayı sona erdirmek için tüm taraflar arasında bir anlaşmaya varılması için çabaların iki katına çıkarılması gerektiğini vurgulayan Merkez açıklamasında, “Yemenlilerin bir yıl daha ölüm ve yıkım yaşamasına gerek yok. Ülke çapındaki çatışmayı bitirmenin zamanı geldi. 6 aylık ateşkes çatışmanın çözümüne yönelik önemli bir ilk adım. Ancak sivilleri etkileyen ve sivillere zarar veren silahlı çatışmalar Taiz ve Marib'te birkaç bölgede hala devam ediyor. Yemenliler ülkenin her yerindeki sivilleri koruyan bir ateşkese ihtiyaç duyuyor. Çünkü gerilimin tırmanma riski hala yüksek” ifadelerine yer verdi.
Merkez’in İcra Direktörü Aden ve Marib'e yaptığı ziyaretin sonunda tanıştığı kadın ve erkeklerin sözlerini aktardı: “Beklenen ateşkes savaşçılarla sınırlı kalmamalı. Sivillerin karşı karşıya kalmaya devam ettiği bir dizi başka tehlike ve tehditler de var. Başlıca tehditler arasında, savaştan kalma patlayıcı kalıntıların yaygın olarak kullanılması, Marib'teki IDP kamplarına ve güvenli olmayan yaşam koşullarına yönelik sık sık füze ve insansız hava araçları ile yapılan saldırılar ve ateşli silahların yayılması geliyor. Önceki ateşkes sırasında Marib vilayetinde silahlı çatışmalar devam etti ve siviller zarar gördü. Marib, Şubat 2021'den bu yana hükümet güçleri ile Husi isyancılar arasında sivillerin ağır bedeller ödediği şiddetli çatışmalara sahne oldu. Birçoğu füzeler, kara mayınları ve patlayıcı cihazlar tarafından öldürüldü veya yaralandı.”
Cephe hattından uzaktaki merkez, Aden şehrinin bugüne kadar şiddetli çatışmaların etkilerinden hala mustarip olduğunu belirtti. Şehrin altyapısının büyük bir kısmı yıkıldı, binalar enkaza dönüştü ve evler kurşunlarla delik deşik oldu.
Marib’i "şehir savaşının siviller ve sivil altyapı üzerindeki yıkıcı bedelinin acı verici bir hatırlatıcısı" olarak tanımlayan merkez ve Yemen hükümeti, çatışmalar sırasında sivilleri korumak için çalışan bir erken uyarı departmanı kurdu. Bu departmanın hareket mekanizmasının, sivillerin sığınmasına izin vermek için bir saldırının yaklaştığının tespit edilmesini sağlayacak şekilde tasarlanması bekleniyor.
Öte yandan, yerinden edilmişlerin kamplarını yöneten hükümet yürütme biriminin başkan yardımcısı Muhammed Cebbari, bu adıma övgüde bulundu. Ülke içinde yerinden edilmeyi doğal afetlerin veya savaşların zararlarından korumanın ulusal politikanın temel bir gerekliliği olduğunu söyleyen  Yemenli yetkili, sivilleri korumak için Erken Uyarı Departmanı'nın kurulmasının "insani yardım çalışmaları bağlamında önemli bir adımı temsil ettiğin ve 13 Yemen vilayetinde yerinden edilmiş kişiler için yaklaşık 646 kamp ve 927 konut toplantısını yöneten yürütme biriminin rolünü artıracağını” ifade etti.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

İsrail saldırganlığı karşısında Suriye'nin seçenekleri

 İsrail'in Suriye'ye saldırıları (Arşiv-Suriye İnsan Hakları Gözlemevi)
 İsrail'in Suriye'ye saldırıları (Arşiv-Suriye İnsan Hakları Gözlemevi)
TT
TT

İsrail saldırganlığı karşısında Suriye'nin seçenekleri

 İsrail'in Suriye'ye saldırıları (Arşiv-Suriye İnsan Hakları Gözlemevi)
 İsrail'in Suriye'ye saldırıları (Arşiv-Suriye İnsan Hakları Gözlemevi)

Mecid Kayalı

Mevcut koşullar altında İsrail, Hamas ve Hizbullah'ın gücünü ve konumunu zayıflattıktan, Suriye rejimi çöktükten ve İran'ın Arap Maşrık (Levant) ülkelerindeki nüfuzunu sonlandırdıktan veya sınırlandırdıktan sonra, bölgede politik ve güvenlik açısından yeni bir stratejik gerçeklik dayatmaya çabalıyor. Hatta Aksa Tufanı’nın, ABD'nin sınırsız desteği de dahil ortaya çıkardığı sonuçlardan yararlanarak, bu bölgede bir tür kırılgan rejimler kurmak için müdahalelerde bile bulunuyor.

Siyasi düzeyde İsrail, yalnızca zayıf ve dağılmış Arap sistemine karşı değil, aynı zamanda diğer iki bölge ülkesine, yani Türkiye ve İran'a karşı da bölgede daha güçlü bir bölgesel devlet veya baskın bir devlet olarak kendini dayatmaya çalışıyor. İsrail'in Türkiye ile sorunu, Türkiye'nin yeni Suriye'deki siyasi, ekonomik ve askeri ağırlığının azaltılmasıyla ilgili ise İran ile sorunu, İran'ın nükleer ve füze programlarını çökertme ve kendisini sınırları içine hapsetmekte ısrar etmesinden kaynaklanıyor. Filistinlilere gelince, İsrail onları siyasi denklemden silmeye, bağımsız bir Filistin varlığını engellemeye ve nehirden denize kadar üzerlerindeki hakimiyetini sağlamlaştırmaya çalışıyor.

Güvenlik açısından İsrail, yalnızca ordusunun prestijini yeniden kazanmasını sağlamayı veya yakın çevresinde herhangi bir askeri gücün belirmesini engellemek için önleyici savaşlara girişmeyi amaçlamıyor. Aynı zamanda Suriye ve Lübnan'da, kendine hayati bir alan yaratmaya çalışıyor. Gazze ve Batı Şeria'da oluşturulacak tampon bölgelerle birlikte, bu alan Suriye’de Dera, Kuneytra ve Suveyda illeri, Lübnan'da, Litani Nehri'nin kuzeyindeki Evveli Nehri sınırlarına kadar olan bölge dahil olmak üzere 60 kilometre derinlikte. Adı geçen iki ülkeye zaman zaman düzenlediği askeri saldırıların açıklaması da budur. Bu saldırılarla sanki hem devlet hem de milis güçler düzeyinde kendisi ile çatışmada askeri seçeneğin sonunu hazırlıyor.

Ancak İsrail, radikal hükümetinin savaşı sürdürme, Suriye, Lübnan, Gazze ve Batı Şeria’yı silahsızlandırma veya silahları sınırlandırma talebi konusundaki ısrarından da anlaşılacağı üzere, ayrıca Suriye ve Lübnan'daki mezhepsel ayrışmalara yatırım yaparak, komşu rejimlerin yapılarını değiştirmek için mevcut Arap, bölgesel ve uluslararası koşulları kullanmayı amaçlıyor. Böylece mezhepçi/Yahudi devleti karakterini genelleştirmeye çalışıyor. Zira Arap Maşrık ülkelerinin de kendisine benzemesi, onu Arap coğrafyasında bir Yahudi devleti olarak istisnai durumundan kurtaracaktır. Azınlıkları korumak ile övünmesinin anlamı da belki budur.

İsrail, tarih boyunca jeopolitik önemi nedeniyle, şu aşamada Suriye'ye diğer ülkelerden daha fazla odaklanıyor. Çünkü zorlu bir geçiş sürecinden yaşıyor ve Esed rejiminin bıraktığı ağır mirasın yükünü her düzeyde taşıyor.

Bu bakış açısının İsrail'de aşırı milliyetçi ve dinci sağın ideolojik cephaneliğinin her zaman bir parçası olduğu biliniyor. Bu, bazılarının inandığı gibi Suriye'yi sadece coğrafi olarak değil, aynı zamanda ve en önemlisi toplumsal düzeyde de bölmeyi amaçlıyor.

Tarih boyunca sahip olduğu jeopolitik önem nedeniyle, İsrail'in şu aşamada Suriye'ye diğer ülkelerden daha fazla odaklandığı aşikâr. Çünkü zorlu bir geçiş sürecinden geçiyor ve Esed rejiminin geride bıraktığı ağır mirasın yükünü her düzeyde taşıyor. Yani bu dönem, İsrail'in Suriye'yi devlet ve halk olarak zayıflatması, gelecekte de siyasi, ekonomik ve sosyal güç elde etme kabiliyetini sınırlaması için en uygun dönemdir.

İsrail'in Suriye'ye yönelik müdahale ve saldırılarını, öncelikle terörist ve cihatçı etkinin artması korkusuyla örtbas ettiğini belirtmekte fayda var. İkinci gerekçesi, İsrail'e karşı düşmanlık beslediğini varsaydığı, sanki bu konuda İran'ın yerini alabilecekmiş gibi algıladığı Türkiye'nin nüfuzunun artmasını engellemek. Üçüncüsü, yeni Suriye rejiminin, İsrail'e karşı savaşmayacağına dair İsrail'i rahatlatacak ölçüde kesin işaretler vermemesi. Dördüncüsü, bölgedeki yeni denklemler ve gelişmeler doğrultusunda Suriye'yi İsrail ile normalleşme dalgasına çekmek.

Suriye'nin İsrail'in bu pusuları ve müdahaleleri karşısındaki sorunu, bitkin ve güçsüz olması ve onu parçalanmaya sürükleyen etkenlerin varlığıdır. İsrail ile hegemonya mücadelesi veren bölgesel güçlerin ortadan kalkması veya zayıflamasıdır. İran, tüm milis güçlerinin başına gelenlerden sonra artık kendi bekasıyla ilgileniyor. Siyasi ve ekonomik baskı altında olduğu gibi, nükleer ve füze programlarının belini kıracak olası bir saldırı tehdidiyle de karşı karşıya.

Suriye için mümkün olan ve en güvenli seçenek, onu iki yönden güçlendirmektir: Birincisi, devleti bir kurumlar ve hukuk devleti olarak inşa etmek, Suriyeliler her anlamda bir halk olsun diye vatandaşlığa dayalı bir toplum tesis etmektir

Türkiye’ye gelince, Suriye liderliğini kucaklamasına veya desteklemesine rağmen, ABD'nin desteklediği İsrail politikalarına karşı fazla bir şey yapması mümkün değil. Türkiye, NATO'nun önemli bir üyesi ve Suriye'ye olan ilgisi büyük ölçüde, hemen yanı başında bağımsız bir Kürt oluşumunun kurulmasını engellemekle sınırlı. Söylemi ne olursa olsun Suriye'deki rolünü sadece yumuşak güç, ekonomik imkânlar, altyapı ve hatta güvenlik güçlerinin eğitimi ile sınırlıyor.

Bu durum karşısında Suriye'nin seçenekleri sınırlı ve kısıtlı görünüyor; yorgun, bitkin ve parçalanmış, siyasi, ekonomik ve sosyal olarak acilen toparlanmaya ihtiyaç duyan bir Suriye gerçeğinde askeri seçeneği önermek pervasızlıktır. Şarku'l Avsat'ın al Majalla'dan aktardığı analize göre buna ilave olarak, Suriye ordusunun kapasitesinin ve altyapısının tahrip edilmesinden ve İsrail’in uzun elinin İran'a kadar bütün Ortadoğu'ya uzanabildiği ortaya çıktıktan sonra, savaşacak gücü ve kapasitesi de yok.

Dolayısıyla Suriye için mümkün olan ve en güvenli seçenek, onu iki yönden güçlendirmektir: Birincisi, devleti kurumlar ve hukuk devleti olarak inşa etmek, ikincisi de Suriyeliler her anlamda bir halk olsun diye vatandaşlığa dayalı bir toplum tesis etmektir. Kastettiğimiz, Suriye'de coğrafi bölünmüşlüğü reddedip, merkezi bir devlete yönelmekten bahsetmekle yetinmenin mümkün veya yeterli olmadığıdır. Çünkü böyle bir devlet ne bir güç göstergesidir ne de birlik göstergesidir, önemli olan halkın birliğidir. Bu da ancak etnik, mezhepsel ve siyasal ayrımlardan uzak, özgür ve eşit yurttaşlardan oluşan bir devletin kurulmasıyla gerçekleşebilir. İsrail devletinin kuruluşundan bu yana ihmal edilen veya bastırılan, İsrail'e karşı en etkili silah da budur.

İkinci boyut, Suriye'nin uluslararası, bölgesel ve Arap dünyasıyla ilişkilerinin güçlendirilmesini, dünyaya ve gerçekliğe karşılık vermesini ve uyum sağlamasını gerektiriyor. Çünkü böyle bir uyum, İsrail'in öne sürdüğü argümanları elinden alacaktır.

Burada Suriye'nin şu anda bir geçiş sürecinde olduğunu, Suriye'nin ve halkının geleceğinin, bu süreci sağlam ve doğru temeller üzerinde geçirmesinin belirleyeceğini kastediyoruz.

*Bu analiz Şarku'l Avsat tarafınadan Londra merkezli al Majalla dergisinden çevrilmiştir.