Irak-Suriye sınırında hava saldırısı: 11 ölü

Silah taşıyan tırlar hedef alınmış olabilir. Hava saldırısının ardından Tahran, Bağdat ve Şam sessiz.

SOHR tarafından Elbukemal'deki gece bombardımanına ilişkin yayınlanan bir fotoğraf
SOHR tarafından Elbukemal'deki gece bombardımanına ilişkin yayınlanan bir fotoğraf
TT

Irak-Suriye sınırında hava saldırısı: 11 ölü

SOHR tarafından Elbukemal'deki gece bombardımanına ilişkin yayınlanan bir fotoğraf
SOHR tarafından Elbukemal'deki gece bombardımanına ilişkin yayınlanan bir fotoğraf

Suriye’de kimliği belirsiz silahlı insansız hava araçları (SİHA) tarafından dün, 24 saatten kısa bir süre içinde üç ayrı hava bombardımanı gerçekleşti. Deyrizor'un doğusunda yer alan Elbukemal’in kırsal kesimindeki es-Suveyya beldesinde, İran destekli milislere silah ve mühimmat taşıdığı iddia edilen bir petrol tankeri hedef alındı. Suriye İnsan Hakları Merkezi'nden (SOHR) aktarılan ilk bilgilerde pazarı pazartesiye bağlayan gece düzenlenen saldırıda tankerin infilak etmesi sonucunda bir kişinin öldüğü bildirildi. Gecenin ilerleyen saatlerinde düzenlenen iki bombardımanda bu sayı 11’e yükseldi. Ölenlerin İran destekli milisler olduğu, aralarında bir de milis liderinin bulunduğu ve bazılarının Suriye uyruklu olmadığı aktarıldı.
SOHR dün, İran destekli milislerin liderlerinden birinin ve Suriye uyruklu olmayan iki arkadaşının, Elbukemal kırsalındaki Herri köyünde yer alan el-Ustura Meydanı'nda gece baskını yapılan yeri incelerken içinde bulundukları kamyonetin hedef alındığını ve bunun sonucunda öldüklerini belgeledi.
Kimliği belirlenemeyen bir SİHA’nın ‘soğutmalı tır’ konvoyunu hedef alması sonucunda konvoydaki araçlar hasar alırken 7 kamyon şoförü ve beraberindeki kişiler hayatlarını kaybettiler. Irak plakalı tırların kimliği belirsiz SİHA’larca hedef alınmasıyla ilgili ne Irak ne İran ne de Suriye’den resmi bir açıklama yapılırken SOHR Direktörü Rami Abdurrahman, Fransız Haber Ajansı’na (AFP) verdiği demeçte, ‘tırların İran menşeli silahlar taşıdığını’ söyledi. Ancak Bağdat'tan tırların silah mı yoksa gıda maddesi mi taşıdığı konusunda çelişkili haberler geldi. Bazı silahlı gruplara yakın Iraklı bir kaynak Şarku'l Avsat'a yaptığı açıklamada, söz konusu tırların, mezarı Suriye topraklarında olan İmam Ali bin Ebi Talib'in kızı Seyyide Zeyneb’in ölüm yıldönümü münasebetiyle dini bir tören yapmak isteyen Suriye'nin başkenti Şam'ın güneyindeki Seyyide Zeyneb bölgesindeki Iraklı gruplara erzak taşıdıklarını söyledi. Kaynak, bu tür gıda maddelerini taşıyan çok sayıda tırın Suriye topraklarına girdiğini ve girmeye devam ettiğini’ de sözlerine ekledi.
Ancak İran'ın Suriye'deki askeri varlığına karşı olanlar, tırların soğutucu tırlar olması nedeniyle sadece gıda maddeleri taşıdıklarına şüpheyle yaklaşırken silahların genellikle gıda maddeleri ve sebzelerin arasına saklandığını belirttiler.
Son günlerde bölgenin zaman zaman özellikle Tahran'a yakın grupların konvoylarını hedef alan hava saldırılarına tanık olduğu bir dönemde Irak'tan el-Meyadin’e gitmek üzere çok sayıda tır konvoyunun Suriye'ye giriş yapması dikkati çekiyor.
Suriye hükümet güçleri, İranlı unsurlar ve onlara bağlı gruplar, Deyrizor’u ikiye bölen Fırat Nehri'nin batısındaki bölgeyi kontrol ederken ABD liderliğindeki Uluslararası Koalisyon tarafından desteklenen Suriye Demokratik Güçleri (SDG) ise doğu yakasındaki bölgeleri kontrol ediyor. İran destekli gruplar ise Hizbullah da dahil olmak üzere Iraklı ve Lübnanlı güçlerle birlikte, Deyrizor'un doğu kırsalında, özellikle Elbukemal ve el-Meyadin şehirleri arasında geniş bir alana konuşlanmış durumdalar.
Uluslararası Koalisyon, bölgede Tahran'a yakın unsurlara karşı sık sık saldırılar düzenliyor. ABD ordusu, son olarak geçtiğimiz yıl Ağustos ayında Suriye’deki İran yanlısı unsurların bulunduğu bölgelere şiddetli bir saldırı düzenledi. Saldırıda, Suriye'nin kuzeydoğusundaki Deyrizor’da İran Devrim Muhafızları Ordusu (DMO) destekli milislere ait ve en büyüğü olduğuna inanılan mühimmat depoları hedef alındı.
ABD Merkez Kuvvetler Komutanlığı’ndan (CENTCOM) saldırıdan sonra yapılan açıklamada “Bu tür saldırılar, ABD güçlerini İran destekli grupların saldırılarından korumayı amaçlıyor” denildi.
 



Libya, siyasi ve askeri bölünmüşlüğü sona erdirmek için ‘barışçıl bir çözümden’ bahseden Trump'ın kronik siyasi krizi çözecek ‘planını’ bekliyor

Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, ABD Afrika Komutanlığı'ndan (AFRICOM) bir heyetle yaptığı toplantıda (UBH Başbakanlık Ofisi)
Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, ABD Afrika Komutanlığı'ndan (AFRICOM) bir heyetle yaptığı toplantıda (UBH Başbakanlık Ofisi)
TT

Libya, siyasi ve askeri bölünmüşlüğü sona erdirmek için ‘barışçıl bir çözümden’ bahseden Trump'ın kronik siyasi krizi çözecek ‘planını’ bekliyor

Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, ABD Afrika Komutanlığı'ndan (AFRICOM) bir heyetle yaptığı toplantıda (UBH Başbakanlık Ofisi)
Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, ABD Afrika Komutanlığı'ndan (AFRICOM) bir heyetle yaptığı toplantıda (UBH Başbakanlık Ofisi)

Libya siyaset sahnesine, on yılı aşkın bir süredir kronik siyasi ve askeri bölünmüşlükten mustarip olan ülkede ‘barışçıl çözüme’ yol açacak bir ABD planının yaklaşmakta olduğuna dair bir beklenti atmosferi hâkim.

ABD Başkanı Donald Trump'ın detaylarına değinmeden bu planı açıklaması, özellikle de Afrika işlerinden sorumlu danışmanı Massad Boulos'un kısa süre önce ‘herkes için adil, eşitlikçi, şeffaf ve tatmin edici başkanlık seçimleri yapılması’ gerektiğinden bahsetmesinin ardından, Libyalı siyasetçi ve analistlerin beklentilerine geniş bir kapı açtı.

Radikal değişim

Bazı Libyalı siyasetçilerin gözünde ABD'nin krize çözüm yolu ‘radikal değişim’ seçeneğinden geçebilir. Bu bağlamda Libya-ABD Koalisyonu Başkanı Faysal el-Fituri, Trump yönetiminin ‘Libya'ya geniş yetkilere sahip özel bir başkanlık temsilcisi atayarak siyasi sahneyi tamamen yeniden şekillendirmek için Birleşmiş Milletler (BM) sürecine paralel çalışacağını’ öne sürdü.

El-Fituri bu senaryoya ilişkin vizyonunu açıklarken ‘çözümün önünde engel teşkil eden mevcut organların feshedilmesi ya da dondurulması ve daha önce herhangi bir yönetim organında yer almayan tüm Libyalı bileşenleri temsil eden bağımsız bir ulusal komite oluşturulması’ temeline dayandığını söyledi.

tyu7ı8
ABD Başkanı Donald Trump’ın Arap dünyası ve Ortadoğu işlerinden sorumlu kıdemli danışmanı Massad Boulos geçtiğimiz nisan ayında Libya Ulusal Petrol Şirketi (NOC) Başkanı ile bir görüşme gerçekleştirdi. (UBH)

Libya’da iktidardaki siyasi organlar, Temsilciler Meclisi (TM), Devlet Yüksek Konseyi (DYK), batı ve doğu Libya hükümetleridir.

Daha önce Libyalı uzmanlar BM gözetiminde bir siyasi çözüm planı ortaya koymuş ve bu plan seçim yasaları, yürütme yetkisi ve kalıcı anayasa konularında çözüme ulaşmak üzere bir siyasi diyalog komitesinin oluşturulmasıyla sonuçlanmıştı.

Libya-ABD Koalisyonu Başkanı Faysal el-Fituri Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada, ‘Lübnan iç savaşını yatıştıran 1989 tarihli Taif Konferansı benzeri bir uluslararası konferans düzenlenmesi’ olasılığını değerlendirdi.

Ancak istikrarı engelleyenlerin yargılanması için Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin (UCM) ve geçtiğimiz ekim ayında ABD Senatosu tarafından kabul edilen İstikrar Yasası'nın harekete geçirilmesini öneren el-Fituri'ye göre bu yol ‘havuç ve sopa’ yaklaşımından bağımsız olmayacaktır. El-Fituri, bunun karşılığında da ‘sıkı uluslararası şeffaflık koşulları altında yeni hükümeti desteklemek üzere dondurulmuş Libya fonlarının kademeli olarak serbest bırakılmasını’ önerdi.

ABD'nin Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff daha önce Libya'da diplomatik başarı elde edileceğine dair güvenini ve iyimserliğini dile getirmiş, mayıs ayında The Atlantic'e verdiği röportajda Washington'un ‘Libya'da başarı elde edeceğini ve bunun yakında duyulacağını’ söylemişti.

Libyalı siyasi analist Eyyub el-Evceli, Amerikan çözümünün ‘tüm siyasi tarafların diyalog masasına oturması’ yoluyla geleceği ihtimalini zayıf görüyor. Şarku’l Avsat'a konuşan el-Evceli, ‘Trump yönetiminin Libya'daki krizin taraflarından birini ortadan kaldırırken, bir tarafı güçlendireceği ve en fazla bir yıl içinde başkanlık veya parlamento seçimlerine gitmek için çözümün anahtarlarını ona vereceği’ beklentisindeydi.

“Washington, Libya'yı güvenlik ve istikrarı bozacak ya da çatışmanın tarafları arasında bir savaşı ateşleyecek her türlü girişimden uzak tutmak istiyor” diyen el-Evceli, ABD'nin ‘krizin tarafları arasındaki farklılıkların derin olduğuna’ inandığına dikkat çekti.

Mevcut organların devrilmesini dışlamak

Buna karşılık TM Milletvekili Rebia Buras mevcut siyasi organların devrilmesi senaryosuna sıcak bakmıyor. “Trump yönetimi siyasi sürecin ayrıntılarından çok dengeleri yönetmeye ve ABD'nin Libya'daki çıkarlarını sağlamaya büyük önem verecektir” diyen Buras, Beyaz Saray'ın planının ‘pragmatik olacağını, demokrasi ve insan hakları konularından çok ekonomik anlaşmalara odaklanacağını’ düşünüyor.

Şarku’l Avsat'a açıklamalarda bulunan Buras, herhangi bir planın başarısı ve sürdürülebilirliği için temel bir koşula işaret etti: ‘Libya halkının, dışarıdan dayatılan ve Libyalıların hak ve çıkarlarını dikkate almayan her türlü dikte ya da çözümden uzak, birleşik ve egemen bir devlet kurma arzusunu yansıtması.’

Bu arada gözlemciler, Libya'nın uluslararası nüfuz ve çıkar mücadelesinin bir parçası olması nedeniyle ABD'nin olası bir çözümünün Libya dosyasındaki bölgesel ve uluslararası aktörlerden soyutlanamayacağına inanıyor.

rfty6
Libya Temsilciler Meclisi'nin (TM) Bingazi'deki bir oturumundan (TM resmi sayfası)

Trablus Üniversitesi'nde uluslararası ilişkiler profesörü olan Dr. Ahmed el-Atraş, ‘ABD'nin çözüm yolunun başarı şansının, uluslararası ve bölgesel güçlerin Libya'daki çıkarlarını ve nüfuzlarını paylaşmalarına yönelik düzenlemelerle birlikte bölge için yeni bir siyasi haritanın yeniden çizilmesi konusunda uzlaşmaya bağlı olduğuna’ inanıyor.

El-Atraş, ‘uluslararası sistemde aktif olan ve BM Güvenlik Konseyi'nin daimî üyesi olan ülkeler arasında ABD dış politikasına taktiksel olarak karşı çıkan bir akımdan’ söz etti.

El-Atraş, ‘bazı ülkelerin Libya'nın içişlerine müdahalesinin derinliğini, bölgedeki yabancı çıkarlar üzerinde ciddi yansımaları olabilecek güvenlik durumunun kırılganlığını ve fiili otoritelerin yabancı baskılara boyun eğme ve iktidara tutunma tehdidini’ örnek gösterdi.

Libyalıların görüşlerinin aksine, ABD Ulusal Güvenlik Konseyi eski üyesi Ben Fishman Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, ABD'nin Libya politikasında bir değişiklik olduğuna dair hiçbir kanıt görmediğini söyledi.

Washington Yakın Doğu Politikaları Enstitüsü'nde kıdemli araştırmacı olan Fishman, Massad Boulos'un 20 Haziran'da Berlin'de düzenlenen Libya konulu uluslararası toplantıya katılmamasına dayanarak Trump'ın Libya siyasi çözüm planıyla ilgili açıklamasının ‘geçici’ olduğunu düşünüyor.

Geçtiğimiz hafta Trump, Libya'nın da aralarında bulunduğu birçok ülkeye yüzde 30 gümrük vergisi getirmiş ve bunun Libyalılar üzerinde olumsuz yansımaları olmayacağını savunmuştu.

Libyalı ekonomist Ömer Zermuh, “Libya'nın ABD'ye ham petrol ve küçük bir oranda petrol türevleri dışında hiçbir emtia ihracatı yok. Trump'ın açıklamalarına göre petrol bu kapsamda değil” ifadelerini kullandı.

Şarku’l Avsat'a konuşan Zermuh, “Petrole gümrük vergisi getirilse bile Libya'nın yüksek kaliteli ham petrolü için alternatif pazarlar bulması zor değil” dedi.

Öte yandan Fishman'a göre bu karar, Libyalıların ABD'ye giriş vizelerini kısıtlayan önceki karar da göz önünde bulundurulduğunda, Boulos'un Libya'da ekonomik fırsatlar arama çabalarının önüne engeller koyuyor.