Genetikçiler nesli 17. yüzyılda tükenen ikonik kuş türünü geri getirmek için kolları sıvadı

"Yok oluş krizi üzerine düşünmeleri için insanları motive etmek bizim sorumluluğumuz"

Dodolarla ilgili en eski tarihi kayıt 16. yüzyıla kadar uzanıyor (Wikimedia Commons)

ABD merkezli biyoteknoloji firması Colossal Biosciences, nesli 17. yüzyılda tükenen dodo kuşlarını geri getirmek istiyor.
Girişimci Ben Lamm ve Harvardlı genetikçi George Church'ün 2021'de kurduğu şirket, dodoyu "diriltmeyi" ve yeniden yaban hayatına salmayı planladığını duyurdu.
17. yüzyılın sonlarına kadar Hint Okyanusu'ndaki Mauritius adasının sembolü haline gelen dodo kuşları, yaklaşık 1 metre boyunda ve 20 kilogram ağırlığındaki iri hayvanlardı.
Güvercingiller familyasına ait olan ve uçamayan bu kuş, doğrudan insan faaliyetleri nedeniyle yok olduğu için zamanla çevre tahribatının ikonu haline geldi.
Adayı 15. yüzyılda denizcilerin ziyaret etmeye başlaması, avlanma gibi uygulamaları ve sıçanlar gibi istilacı türleri de beraberinde getirince dodo kuşları kısa süre içinde yok oldu.
Zira yerde yuvalanan ve ağaçlardan düşen meyvelerle beslenen dodolar, insanlara kolayca yakalanıyorlardı. İnsanların adaya getirdiği kedi, köpek ve domuzlar; dodo yumurtalarına zarar veriyordu. İnsanlar da acıktıklarında dodolarla besleniyordu. Uçamayan ve koşamayan dodoların kafasına sopayla vurmak, avlanmaları için yeterli oluyordu. 
Böylece dodo soyu, en fazla 200 yılda tamamen tükendi.
Colossal Biosciences araştırmacıları, işte bu kuşları geri getirmeyi amaçladıkları iddialı proje için Kaliforniya Üniversitesi, Santa Cruz'daki evrimsel biyolog Beth Shapiro'yla işbirliği yaptı.
Araştırma ekibi, eski DNA çalışmaları, gen düzenleme teknolojisi ve sentetik biyolojideki ilerlemeleri birleştirerek kuşu anavatanı Mauritius'taki habitatına yeniden kazandırmayı planlıyor.
"Açıkça bir yok oluş krizinin ortasındayız" diyen Shapiro, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Bu yok oluş krizi üzerine düşünmeleri için insanları motive etmek bizim sorumluluğumuz. Onları heyecanlandıracak hikayeler üretmek zorundayız."
Shapiro, Danimarka'daki dodo kalıntılarından elde edilen genetik materyali incelediklerini ve bu kuşların DNA'sını sıralamayı başardıklarını söyledi.
Bilim insanına göre projedeki ilk adım böyle tamamlanmış oldu.
Bir sonraki adım, genetik malzemeden elde ettikleri bilgileri, dodonun en yakın kuş akrabaları olan ve halen yaşayan Nicobar güverciniyle karşılaştırmak.
Bunun ardından ekip, genetik bilgiyi bir zamanlar Mauritius'a yakın bir adada yaşamış ve nesli tükenmiş olan, uçamayan dev güvercin türü Rodrigues solitaire'le de karşılaştıracak.
Bu çalışmaların sonucunda DNA'daki hangi mutasyonların dodoları meydana getirdiği daha iyi anlaşılacak. Araştırmacılar bu mutasyonları taklit ederek laboratuvarda dodo üretmeyi hedefliyor.
Öte yandan Colossal Bioscience'ın tek iddialı projesi dodolar değil. Şirket aynı zamanda yünlü mamutları ve Tazmanya kaplanlarını geri getirmek için de araştırma yürütüyor.
Şirketten 31 Ocak'ta gelen açıklamada, projeler için son dönemde 150 milyon dolar daha topladığı ifade edildi.
Böylece şirketin 2021'de faaliyete geçmesinden bu yana toplanan fon miktarı, 225 milyon dolara ulaştı.
Independent Türkçe, VICE, CNN International