Afganistan’da kadınların eğitim haklarının elinden alınmasını kınayan akademisyen gözaltına alındı

Afganistan’da bir televizyon kanalında Taliban hareketinin kadınların eğitimini yasaklamasını kınayan akademisyen İsmail Meşal’i gözaltına aldığı bildirildi. Meşal’in yardımcısının cuma günü AFP’ye belirttiğine göre İsmail meşal gözaltına alınırken darp edildi.

İsmail Meşal aralık ayında, Afganistan’ın önde gelen özel televizyon kanallarından biri olan TOLOnews’e verdiği röportajda, kadınların yüksek öğrenim hakkını savunmak için diplomalarını yırttı.

Yerel kanallar geçtiğimiz günlerde Meşal’in Kabil’deki üç özel üniversiteden istifa ettikten sonra başkentin sokaklarında bir araba dolusu kitabı yoldan geçenlere verdiğini gösteren fotoğrafları yayınladı.

Cuma günü AFP’ye konuşan Meşal’in yardımcısı Ferid Ahmed Fazli, “Meşal, İslam Emirliği (Taliban rejiminin resmi adı) üyeleri tarafından oldukça saygısız ve acımasızca bir şekilde darp edildi ve götürüldü” açıklamasında bulundu.

Bir Taliban yetkilisi de akademisyenin gözaltına aldığını doğruladı. Afganistan Bilgi ve Kültür Bakanlığı'nın Medya Gözlemcisi Abdul Hak Hammed, Twitter hesabında yaptığı paylaşımda “Profesör Meşal bir süredir yönetime karşı provokatif eylemlere girişmişti. Güvenlik teşkilatları kendisini soruşturma için aldı” ifadelerine yer verdi.

Ancak Fazlı, öğretim görevlisi olan Meşal’in ‘herhangi bir suç işlememesine’ rağmen perşembe günü gözaltına alındığını söyledi. “Kadınlara ve erkeklere bedava kitap veriyordu. Halen gözaltında ve nerede tutulduğunu bilmiyoruz” dedi.

Meşal’ın TOLOnews’te diplomalarını öfkeli bir şekilde yırttığı görüntüleri sosyal medyada gündem oldu. Olaydan sonra AFP’ye verdiği röportajda “Bir erkek ve bir öğretmen olarak onlar için başka bir şey yapamadım. Sertifikamın işe yaramaz hale geldiğini hissettim ve bu yüzden onları yırttım” ifadelerini kullandı.

Son derece muhafazakar ve ataerkil bir yapıya sahip olan Afganistan erkeklerin kadınları destekleyen bir protesto yaptığını görmek nadir olsa da Meşal, kadın haklarını korumak için eylemlerine devam edeceğini belirtti. “Sesimi yükseltiyorum. Kız kardeşlerimin (öğrencilerin) yanındayım. Hayatıma mal olsa da protestom devam edecek” dedi.

Birleşmiş Milletler (BM) Afganistan İnsan Hakları Özel Raportörü Richard Bennett, Meşal’in tutuklanmasını kınayarak derhal serbest bırakılması çağrısında bulundu.

Bennett, Twitter’dan şu paylaşımı yaptı:

“Barışçıl sivil faaliyetlerin hedef alınması ve bastırılması kabul edilemez. Ayrıca bu, Afganistan’ın uluslararası yükümlülükleriyle çelişir. Meşal’in derhal, koşulsuz bir şekilde serbest bırakılması çağrısında bulunuyorum.”

Taliban hareketi Ağustos 2021’de iktidara döndükten sonra daha fazla esneklik gösterme taahhüdüne bulunsa da kısa süre içinde 1996 - 2001 yılları arasındaki yönetiminde öne çıkan şeriat yasalarının çok katı bir yorumuna geri döndü.

Taliban, kadınları kademeli olarak ortaokul ve üniversitelerden dışlayarak kamusal yaşamdan da uzaklaştırdı.

Hareket, kadınların başını, yüzünü ve vücudunun tamamını örtme zorunluluğuna atıfta bulunarak ‘kıyafet kurallarına’ ve ‘tesettür talimatlarına’ uymadıklarını öner sürdü. Üniversitelere girmelerini yasakladı. Kadınlar aynı zamanda kamu işlerinden de uzaklaştırıldı, evde kalmaları için düşük ücretler verildi.

Taliban kasım ayında kadınların parklara, bahçelere, spor salonlarına ve halka açık yüzme havuzlarına gitmesini de yasakladı.