İranlı yetkililer başörtüsüne daha katı şartlar getirmeyi planlıyor

Yönetmen Penahi serbest bırakılırken Zahidan’daki gösteriler sürüyor.

Aktivistler, İran yönetimine karşı yürütülen protestolarda rejim kurbanlarının fotoğraflarını paylaştı. (Iran International)

İranlı yetkililer, kadınların başörtüsü takma zorunluluğunu kameralarla denetleyerek daha sıkı şartlar uygulamayı planlıyor. İran merkezli bir medya kuruluşunun dün aktardığına göre söz konusu kısıtlamalara hız verilmeye çalışıldığı bir dönemde ünlü yönetmen Cafer Penahi de serbest bırakıldı.
İran merkezli İtimad gazetesi dün, İran İslami Şura Meclisi Adalet Komitesi’nin halihazırda karayolu trafiğinde kullanılan denetim sistemini halka açık yerleri kapsayacak şekilde genişletmek istediğini aktardı. İhlalde bulunmaları halinde kadınların önce bir kısa mesajla uyarılacağı, ihlalin tekrarı halinde para cezası verileceği kaydedildi.
İtimad gazetesi ocak ayının başında, İran'daki kıyafet kuralı ihlallerini daha katı bir şekilde cezalandırmaya yönelik düzenlemeler hakkında bir haber yayınlamıştı. Söz konusu dönem sosyal hizmetlerde çalışma, yeniden eğitim kurslarına katılma, ülkeden çıkış yasağı, istihdam kısıtlamaları ve para cezalarına işaret edilmişti.
Gazeteye göre başörtüsü yasasının gerçekleştirdiği devriyelerle denetleyen Ahlak Polisi aylardır sokaklarda neredeyse hiç gözükmüyor.
İran'ın büyük şehirlerindeki pek çok kadın artık başörtüsü takmıyor. İran'da yeni sıkılaştırmaya yönelik toplumsal bir destek olmadığı vurgulanıyor. İranlılar dört ayı aşkın bir süredir baskıcı politikalara karşı protestolar düzenliyor.
Ülkedeki protesto dalgası, Mahsa Amini adlı Kürt asıllı genç bir kızın başörtüsü yasasını ihlal ettiği gerekçesiyle Ahlak Polisi tarafından gözaltına alındığı geçtiğimiz eylül ayının ortasında yaşamını yitirmesinin ardından patlak verdi.
Reuters’a göre başörtüsü zorunluluğuna karşı düzenlenen protestolara destek vermek için hapishanede açlık grevine başladıktan sonra bir deri bir kemik kalan İranlı bir doktora ait olduğu söylenen bir fotoğrafın sosyal medyada yayılması büyük tepkilere yol açtı. Doktorun ölümle yüz yüze olduğu uyarıları yapıldı.
Başörtüsü zorunluluğu politikasına karşı çıkan aktivistleri desteklediği için 2018'den bu yana tutuklu bulunan doktor Ferhad Meysami'nin (53) avukatı, müvekkilinin hükümetin göstericilere yönelik şiddeti protesto etmek için 7 Ekim'de açlık grevine başladığını aktardı.
Avukat Muhammed Muğimi, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda “Müvekkilim Ferhad Meysami’nin hayatı tehlikede. Hükümet tarafından son zamanlarda sokaklarda işlenen cinayetleri protesto etmek için açlık grevine başladı” ifadelerini kullanarak Meysami’nin 52 kiloya düştüğü bilgisini paylaştı.
Meysami’nin fotoğraflardan birinde hastanedekilere benzeyen bir yatakta uzandığı ve açlıktan kollarını vücuduna doladığı, bir diğer fotoğrafta da kaburgaları ve kemikleri sayılacak bir halde, ayakta durduğu görülüyordu.
ABD'nin İran Özel Temsilcisi Robert Malley, Twitter’dan yaptığı paylaşımda şu ifadeleri kullandı:
“Hapishanede açlık grevinde olan cesur kadın hakları savunucusu Dr. Ferhad Meysami'nin fotoğrafları dehşet verici. İran rejimi, onu ve diğer binlerce siyasi mahkumu haksız yere hak ve özgürlüklerinden mahrum etti. Şimdi de haksız yere hayatını tehdit ediyor.”
BBC Farsça Servisi tarafından yayınlanan mektubunda Meysami, idamların sonlandırılması, siyasi ve sivil tutukluların serbest bırakılması ve ‘başörtüsü tacizine’ son verilmesi taleplerinde bulundu.
Diğer yandan dün bir insan hakları grubuna ve basında çıkan haberlere göre İranlı yetkililer yaklaşık yedi aydır tutuklu olmasını protesto etmek için açlık grevine başlayan Penahi’yi kefaletle serbest bıraktı.
ABD merkezli İran İnsan Hakları Aktivistleri Haber Ajansı'nın (HRANA) Twitter üzerinden yaptığı duyuruya göre Penahi, Evin Hapishanesi’nden ‘özgürlüğüne kavuşmak için açlık grevine başladıktan iki gün sonra’ serbest bırakıldı. İran gazetesi Şark, Penahi'nin bir destekçisini kucaklarken çekilmiş bir fotoğrafını yayınladı.
Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre Ddün Zahidan şehri sakinleri yeniden sokaklara döküldü. 18 haftadır kesintisiz bir şekilde yaptıkları protestolar kapsamında bir kez daha rejim karşıtı sloganlar attılar.
Iran International haber sitesi, cuma günleri düzenledikleri protestolarla bilinen Zahidan kenti sakinlerinin 18’inci haftalarında devam ettirdikleri protestolardan videolar yayınladı. Göstericiler İran rejimi ve Dini Lider Ali Hamaney aleyhinde sloganlar attılar.
Zahidan'da halk, “İster bizi darağacı beklesin ister hapis, sonuna kadar dik duracağız”, “Siyasi tutuklular serbest bırakılmalı” ve “Kardeşimi öldüreni öldüreceğim” sloganlarını haykırdılar.
Göstericiler aynı zamanda protestocuların idam edilmesine karşı olduklarını ifade eden pankartlar kaldırdılar. Pankartlardan birinde “Beluçların idamı rejimin devrilmesi demek” yazıyordu. Göstericiler Zahidan sokaklarında “Hamaney'e ölüm” sloganları da attılar.
İran'ın batısında kalan Kürdistan'daki Senendec şehri ve İran'ın kuzeyinde kalan Gülistan eyaletine bağlı Galikeş şehri sakinleri de İbrahim Kerimi Nanaleh ve Lokman Amini adlarında iki Sünni din adamının kaçırılmasını protesto etmek ve görevinden azledilen Cuma İmamı Muhammed Hüseyin Gürgiç'e destek vermek için mitingler düzenlediler.
İranlı aktivistler ayrıca rejiminin kurbanlarının isimlerini hatırlatmak için “Unutmaya Karşı” etiketini kullanarak Twitter'da kampanya başlattılar.
Sosyal medya aktivistleri, söz konusu kampanya kapsamında 1979daki devrimden sonra İslam Cumhuriyeti rejimi tarafından tutuklanan, hapsedilen, işkence gören veya öldürülenlerin isimlerini, fotoğraflarını, faaliyetlerini ve videolarını yayınlayarak andı. Dün Iran International internet sitesine göre aktivistler Twitter’daki kullanıcılara kurbanların isimlerini söylemeleri çağrısında bulundular.
Kampanya birkaç gün içinde tüm İran’daki Twitter kullanıcıları tarafından büyük bir ilgi gördü. “Unutmaya Karşı” etiketli paylaşım sayısı 170 bini geçti.