عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
DÜNYA

Kahramanmaraş'ta 7,4 ve Gaziantep'te 6,5 ile 6,4 büyüklüğünde deprem

Kahramanmaraş'ın Pazarcık ilçesinde saat 4.17'de 7,4 büyüklüğünde deprem olurken Gaziantep'te de büyüklükleri 6,4 ile 6,5 olan iki deprem meydana geldi.

AA
AA
    Kahramanmaraş/Gaziantep-AA
TT
TT

Kahramanmaraş'ta 7,4 ve Gaziantep'te 6,5 ile 6,4 büyüklüğünde deprem

AA
AA

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının (AFAD) internet sitesinde yer alan bilgiye göre, deprem saat 4.17'de, Kahramanmaraş'ın Pazarcık ilçesinde gerçekleşti.
7,4 büyüklüğündeki deprem, 7 kilometre derinlikte oldu.

Gaziantep'te 6,4 ve 6,5 büyüklüğünde deprem
Öte yandan AFAD'ın internet sitesinde yer alan bilgiye göre 04.26'da Gaziantep'in Nurdağı ilçesinde 6,4 büyüklüğünde ve saat 04.36'da Gaziantep'in İslahiye ilçesinde 6,5 büyüklüğünde deprem meydana geldi.

6,5 büyüklüğündeki deprem, 9,77 kilometre derinlikte oldu.

10 ilde 284 kişi hayatını kaybetti, 2323 kişi yaralandı
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, Kahramanmaraş merkezli deprem nedeniyle 10 ilde 284 kişinin hayatını kaybettiğini, 2323 kişinin yaralandığını bildirdi.
Depremin Kahramanmaraş, Hatay, Osmaniye, Adıyaman, Gaziantep, Şanlıurfa, Diyarbakır, Malatya ve Adana başta olmak üzere çevre illerde yoğun şekilde hissedildiği ifade edilen açıklamada, şu bilgilere yer verildi:

Dışişleri Bakanlığı ile yapılan görüşmelerde ERCC üzerinden kentsel arama ve kurtarma alanında uluslararası yardım çağrısında bulunulmuştur. Bölgede koordinasyona destek sağlamak üzere Kahramanmaraş’a Kayseri Valisi, Hatay’a Mersin Valisi, Gaziantep’e Mardin Valisi, Adıyaman’a Tunceli Valisi, Osmaniye’ye Bingöl Valisi ve Malatya’ya Sivas Valisi görevlendirilmiştir.
Genelkurmay Başkanlığı tarafından bölgeye yönlendirilen ekipleri taşımak üzere 2 adet uçak görevlendirilmiştir. Tüm İl AFAD Müdürlükleri teyakkuza geçirilmiş olup arama ve kurtarma başta olmak üzere tüm ekipler bölgeye sevk edilmiştir."

Kahramanmaraş Büyükşehir Belediye Başkanı Güngör: Büyük bir afetle karşı karşıyayız
Kahramanmaraş Büyükşehir Belediye Başkanı Hayrettin Güngör, Pazarcık ilçesinde meydana gelen 7,4 büyüklüğündeki depremle ilgili "Büyük bir afetle karşı karşıyayız. Olay çok yeni. Devletimiz tüm imkan ve kabiliyetleriyle sahada." dedi.
Güngör, AA muhabirine, büyük bir afetle karşı karşıya kaldıklarını söyledi.

Herkese geçmiş olsun dileklerini ileten Güngör, "Olay çok yeni. Devletimiz tüm imkan ve kabiliyetleriyle sahada. Vatandaşlarımızdan ricamız, kalabalığa neden olmamaları, trafiği aksatmamaları. Ekiplerin çalışabilmesi için yardımcı olmamız gerekir. Herkese geçmiş olsun." diye konuştu.

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay ve ilgili bakanlar AFAD Koordinasyon Merkezinde
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay ve bazı bakanlar, Kahramanmaraş'ın Pazarcık ilçesindeki 7,4 büyüklüğünde depremin ardından çalışmaları AFAD Koordinasyon Merkezi'nde koordine ediyor.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Oktay, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, Gençlik ve Spor Bakanı Mehmet Kasapoğlu, Kahramanmaraş depreminin ardından hızla AFAD Koordinasyon Merkezi'ne gitti.
Oktay ve bakanlar, çalışmaları AFAD Koordinasyon Merkezi'nde koordine ediyor.

Bakan Kurum: Gaziantep'e hareket ediyoruz
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, Kahramanmaraş'ta meydana gelen 7,4 büyüklüğündeki deprem sonrası devletin tüm tedbirleri aldığını ve ekiplerin yönlendirildiğini belirtti.
Kurum, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, "Kahramanmaraş Pazarcık merkezde meydana gelen ve birçok çevre ilde de hissedilen deprem nedeniyle ülkemize, milletimize geçmiş olsun. Devletimiz tüm tedbirleri alıyor. Ekiplerimizi yönlendirdik. AFAD'da değerlendirmemizi yaptıktan sonra biz de Gaziantep'e hareket ediyoruz." ifadelerini kullandı.

Kahramanmaraş'taki deprem Doğu ve Güneydoğu'daki illerde de hissedildi
Kahramanmaraş'ın yanı sıra Gaziantep, Malatya, Batman, Bingöl, Elazığ, Kilis, Diyarbakır, Mardin, Siirt, Şırnak, Van, Muş, Bitlis, Hakkari, Adana, Osmaniye ve Hatay'da da hissedilen deprem nedeniyle bazı vatandaşlar binalardan çıkarak dışarıda bekledi.
Şehir merkezlerinde uzun araç kuyrukları oluştu.

Deprem nedeniyle Kahramanmaraş, Kilis, Diyarbakır, Adana, Osmaniye, Gaziantep, Malatya ve Hatay'da bazı binalar yıkıldı.
Ara ara sarsıntıların hissedildiği bölge illerinde valilikler koordinasyonunda kriz masaları oluşturuldu.
Yıkılan binaların bulunduğu bölgelerde arama kurtarma çalışmaları başlatıldı.

Malatya'da ilk belirlemelere göre 130 bina yıkıldı
Malatya Valisi Hulusi Şahin, "İlk belirlemelere göre 130 bina yıkıldı. 100'ü aşkın yaralı var, 3 kişinin enkazdan cesedi çıkarıldı. Arama kurtarma çalışmaları devam ediyor." dedi.

Şanlıurfa'da 15 vatandaş vefat etti
Şanlıurfa Valisi Salih Ayhan, "(Depremde) Şu an 15 vatandaşımız vefat etti, 30 vatandaşımız da yaralı." dedi. 
Diyarbakır'da 6 bina yıkıldı, 6 kişi hayatını kaybetti, 79 yaralı var
Diyarbakır Valisi Ali İhsan Su, "6 bina yıkıldı, 6 vatandaşımız hayatını kaybetti, 79 vatandaşımız yaralandı." dedi.

Osmaniye'de 34 bina yıkıldı, 5 kişi hayatını kaybetti
Osmaniye Valisi Erdinç Yılmaz, kentte 34 binanın yıkıldığını, 5 kişinin hayatını kaybettiğini, kurtarma çalışmalarının sürdüğünü söyledi.

Deprem İç Anadolu'da da hissedildi
Kayseri Valisi Gökmen Çiçek, kentte şu ana kadar mal ve can kaybı ihbarı gelmediğini bildirdi.
Çiçek, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, "İlimizde de hissedilen depremde şu ana kadar herhangi mal ve can kaybı ihbarı gelmemiştir. Bütün ekiplerimiz alanda, tarama çalışmaları devam etmektedir. Vatandaşlarımızdan panik yapmamaları ve araçlarla dışarı çıkarak trafik oluşturmamalarını rica ediyoruz." ifadelerini kullandı.
Sivas'ta hissedilen deprem nedeniyle bir binanın giriş katında duvarlarda çatlak oluştu.
Pulur Mahallesi'nde 12 katlı binanın giriş katında meydana gelen çatlaklar dolayısıyla apartman, polis ekiplerince tahliye edildi. Apartman sakinleri sokakta ve araçlarında beklemeye başladı.
Bu arada il genelinde de depremi hisseden çok sayıda vatandaş evlerini terk ederek cadde ve sokaklarda araçlarında bekledi.
Nevşehir’de depremi hisseden bazı vatandaşlar sokağa çıktı. Kar yağışının sürdüğü kentte vatandaşlar araçlarının içinde ve çevrede bekledi.
Niğde'de depremi hisseden vatandaşlar, evlerinden dışarı çıktı. Karın etkili olduğu kentte vatandaşlar araçlarıyla güvenli yerlere gitmeye çalıştı.
Valilikten, "Şu ana kadar kurumlarımıza intikal eden bir olumsuzluk bulunmamaktadır. Vatandaşlarımızın duyarlı olması ve resmi kurumlar tarafından yapılacak açıklamaları dikkate alması önemle rica olunur." açıklaması yapıldı.
Depremin ardından Kahramanmaraş Valiliğince kriz merkezi oluşturuldu. Kriz merkezine gelen bilgilere göre AFAD başta olmak üzere arama kurtarma ekipleri, kent merkezinin yanı sıra göçük meydana gelen ilçelere yönlendirildi.
Göçük altında kalan vatandaşların kurtarılmasına yönelik çalışmalar sırasında bazı vatandaşlar yaralı olarak kurtarıldı.
Deprem sırasında Kahramanmaraş-Kayseri ile Kahramanmaraş-Gaziantep kara yollarında göçük oluştuğu ve ulaşımın kontrollü sağlandığı bildirildi.
Depremin ilk anından itibaren evlerinden çıkan vatandaşların sokaklardaki bekleyişi de sürüyor. Vatandaşların sokaklarda ateş yakarak ısınmaya çalıştıkları gözlendi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan: Tüm vatandaşlarımıza geçmiş olsun dileklerimi iletiyorum
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, "Kahramanmaraş’ta meydana gelen ve ülkemizin pek çok yerinde hissedilen depremden etkilenen tüm vatandaşlarımıza geçmiş olsun dileklerimi iletiyorum." ifadelerini kullandı.
Erdoğan, şunları kaydetti:
"İlgili tüm birimlerimiz AFAD koordinasyonunda teyakkuz halindedir. Depremden etkilenen bölgelere arama kurtarma ekiplerimiz ivedilikle sevk edilmiştir. İçişleri ve Sağlık Bakanlığımız, AFAD, valiliklerimiz ve diğer tüm kurumlarımız çalışmalarına hızla başlamıştır. Yaşadığımız bu felaketi inşallah hep birlikte en kısa sürede ve en az hasarla atlatmayı temenni ediyor, çalışmalarımızı sürdürüyoruz."
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Adana, Malatya, Gaziantep, Diyarbakır, Hatay, Adıyaman, Osmaniye ve Şanlıurfa valileri ile telefonda görüşerek deprem sonrasındaki durum ve arama kurtarma faaliyetleri ile ilgili bilgi aldı.

İçişleri Bakanı Soylu: Bütün ekiplerimiz teyakkuz halinde
İçişleri Bakanı Soylu, "Bütün ekiplerimiz teyakkuz halinde. Dördüncü seviye alarm ortaya koyduk. Bu, uluslararası yardımı da içeren bir alarmdır." dedi.
Gazetecilerin, kaç deprem yaşandığına ilişkin sorusu üzerine Soylu, "Şu ana kadar 6'nın üzerinde en son 5 artçı olmuştu. 6'nın üzerinde 6 deprem var, en büyüğü 6,6. Bir tanesi de Nurdağı'nda oldu." ifadelerini kullandı.

Kapalı tüm telefon hatları açıldı
Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığının sosyal medya hesabından yapılan açıklamada, bölge halkının mağdur olmaması için tüm GSM operatörlerinin kapasite arttırarak kapanan telefon hatlarının açılacağı ve internet hizmeti sağlayacağı kaydedildi.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı da teyakkuza geçerek, vatandaşların kesintisiz iletişim sağlamaları için operatörlere talimat verdi ve borç nedeniyle kapalı tüm mobil, internet ve sabit hatların görüşmeye açılmasını sağladı.

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

Yükselen bölgesel güçler Kremlin'in nüfuzuna meydan okumaya mı başlıyor?

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, 8 Kasım 2023'te Dağlık Karabağ'da silahlı kuvvetlere hitap ederken (Reuters)
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, 8 Kasım 2023'te Dağlık Karabağ'da silahlı kuvvetlere hitap ederken (Reuters)
TT
TT

Yükselen bölgesel güçler Kremlin'in nüfuzuna meydan okumaya mı başlıyor?

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, 8 Kasım 2023'te Dağlık Karabağ'da silahlı kuvvetlere hitap ederken (Reuters)
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, 8 Kasım 2023'te Dağlık Karabağ'da silahlı kuvvetlere hitap ederken (Reuters)

Rusya ve Azerbaycan arasında son günlerde artan gerilim, Rusya'nın üç yıldan uzun süredir devam eden Ukrayna savaşına tam anlamıyla müdahil olmasının en önemli yansımalarından birine dikkat çekti. İlişkilerdeki mevcut bozulma türünün ilk örneği değil; zira öncesinde iki ülke arasında bir tür yabancılaşmaya zemin hazırlayan sarsıntılar yaşanmış, bu da son gelişmeye tırmanma eğilimi kazandırmış ve kötümser beklentilere yol açmıştı. Askeri bir çatışma senaryosu pek olası görünmese de, bazı uzmanların bunu olası senaryolar arasına koyması bile iki ülke ilişkilerindeki mevcut sarsıntının geçici olmadığını, aksine eski Sovyet coğrafyasındaki denge hesaplarında önemli bir gelişmeyi yansıttığını gösteriyor. Bu da Kremlin'e doğrudan meydan okuma mesajları gönderebilecek bölgesel güçlerin ortaya çıktığına işaret ediyor.

Mevcut durumun nedenleri

Moskova ve Bakü arasındaki ilişkiler, Rusya'da Azerbaycan vatandaşlarına yönelik toplu gözaltı operasyonunun ardından ciddi şekilde gerildi. Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı 28 Haziran'da, Yekaterinburg'da 50 Azerbaycan vatandaşının gözaltına alınmasıyla ilgili olarak Rusya'nın Bakü Büyükelçiliği Maslahatgüzarı Pyotr Volkovich'i çağırdı. Azerbaycan medyası, gözaltına alınanların kötü muamele ve aşağılanmaya maruz kaldığı sert gözaltı operasyonlarına ilişkin haberler yayınladı.

fgru76
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i Ağustos 2024'te Bakü'de karşılarken (EPA)

Rus anlatısı, cinayetler de dahil olmak üzere ciddi suçlara karışanların kovuşturulmasıyla sınırlıydı. Uygulamada, Sverdlovsk bölgesi Merkezi Soruşturma Servisi Soruşturma Departmanı'nın ‘bir dizi cinayet işlediğinden ve cinayete teşebbüs ettiğinden şüphelenilen etnik bir suç grubunun’ ortaya çıkarıldığını belirten verilerine göre, Azerbaycan asıllı Rus vatandaşı tüccar ve iş adamlarını hedef alan bir faaliyet yürüten organize suç şebekelerinden bahsediliyordu.

u78ı
Kazakistan'ın Aktau şehri yakınlarında düşen Azerbaycan Havayolları'na ait Embraer yolcu uçağının kurbanlarından birinin naaşının bulunduğu tabutu taşıyan görevliler (Reuters)

Ancak bu gerekçeler, Azerbaycan vatandaşlarının yargılandığı suçların bir kısmının neredeyse çeyrek asır öncesine dayandığını savunan Azerbaycan tarafını ikna etmedi. Bu durum, bu dosyanın şu anda açılmasının ardındaki gerçek nedenlere ilişkin şüpheleri arttırdı.

Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı, kolluk kuvvetlerinin baskınları sırasında ‘iki Azerbaycanlının vahşice öldürüldüğünü’ kaydederek, Rusya'ya ‘güçlü tepkisini’ ifade etti.

Bakanlık yaptığı ayrı bir açıklamada, Moskova'yı ‘acil bir soruşturma’ yürütmeye ve ‘bu kabul edilemez şiddetin sorumlularını derhal adalete teslim etmeye’ çağırdı.

Buna karşılık Rusya Dışişleri Bakanlığı, Rusya'nın Bakü Büyükelçiliği Maslahatgüzarı Pyotr Volkovich'in ‘Azerbaycan tarafına gerekli açıklamaları yaptığını ve durumun kolluk kuvvetlerinin kontrolü altında olduğunu yinelediğini’ bildirdi.

Bakü bu açıklamadan ikna olmadı ve hemen ertesi gün, 29 Haziran'da, Azerbaycan Parlamentosu, İkili Parlamenter İşbirliği Komisyonu toplantısı için Moskova'ya yapılması planlanan ziyareti iptal etme kararı aldı.

fgthy
Kazakistan'ın Aktau şehri yakınlarında düşen Azerbaycan Havayolları'na ait Embraer yolcu uçağı kazasında hayatını kaybeden genç bir adamın 28 Aralık'ta Bakü'de düzenlenen cenaze töreninden (Reuters)

Parlamenterler buna gerekçe olarak ‘etnik temelde Azerbaycanlılara yönelik kasıtlı, hedefli ve yargısız infazlar ve şiddet’ ile ‘bu tür vakaların son zamanlarda tekrarlanmasını’ gösterdiler. Aynı gün Azerbaycan Kültür Bakanlığı ülkedeki tüm Rus kültürel etkinliklerinin (konserler, festivaller, performanslar, sergiler, vs.) iptal edildiğini duyururken, Trend Haber Ajansı da Rusya Federasyonu Başbakan Yardımcısı Aleksey Overçuk'un Bakü ziyaretinin iptal edildiğini açıkladı.

Hızla gelişen kriz

Azerbaycan güvenlik güçlerinin Sputnik Azerbaycan'ın ofislerine baskın düzenlemesi ve iki Rus gazeteciyi tutuklaması Rusya Dışişleri Bakanlığı'nın sert tepkisine yol açtı.

Bu gelişmelerde dikkat çekici olan ‘Ukrayna etkisinin’ hızla ortaya çıkmasıdır. Moskova, Ukrayna'nın ‘Rusya-Azerbaycan ilişkilerini germeye çalıştığı’ ve bir çatışmanın fitilini ateşlediği uyarısında bulunurken, Rus gazeteleri ve önde gelen yazarlar Bakü'yü ‘bağları koparmaya, ilişkilerin ortak temellerini zayıflatmaya ve iki ülkeyi askeri çatışma yoluna sokmaya’ dayalı ‘Ukrayna senaryosunu takip ettiği’ konusunda uyardı.

Eski bir kriz için yeni nedenler

Bu, Rusya-Azerbaycan ilişkilerinin son aylarda ilk kez kötüleşmesi değil. Geçen yılın aralık ayı sonunda Bakü'den Grozni'ye gitmekte olan Azerbaycan Havayolları’na ait bir yolcu uçağı Kazakistan'ın Aktau şehri yakınlarında düşmüştü. Uçakta 67 kişi vardı ve ikisi mürettebat üyesi olmak üzere 38 kişi hayatını kaybetti. Ölenler arasında 25 Azerbaycan vatandaşı, 7 Rus ve 6 Kazak bulunuyordu. Kremlin, uçağın Grozni Havaalanı’na inmeye çalıştığı sırada bölgenin Ukrayna insansız hava araçları (İHA) tarafından saldırıya uğradığını belirtti.

sdfgt
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, Zafer Günü dolayısıyla 9 Mayıs'ta Moskova'da düzenlenen askerî geçit törenine katıldı. (EPA)

Şarku’l Avsat’ın Kremlin’in internet sitesinden aktardığına göre, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin 28 Aralık günü Azeri mevkidaşı İlham Aliyev'i arayarak, ‘Rus hava sahasında meydana gelen trajik olayda hayatını kaybedenlerin ailelerine derin ve içten taziyelerini sundu ve yaralılara acil şifalar diledi.’ Ertesi gün Aliyev, Azerbaycan Havayolları uçağının ‘dıştan hasar gördüğünü’ belirterek şunları söyledi: “İlk olarak Rus tarafı Azerbaycan'dan özür dilemelidir. İkinci olarak, suçunu kabul etmelidir. Üçüncü olarak da sorumluları cezalandırmalı, cezai olarak sorumlu tutmalı ve Azerbaycan'a ve yaralanan yolcu ve mürettebata tazminat ödemelidir.”

Bakü ilk kez Kremlin'e doğrudan bir meydan okuma gösterdi ve bu kadar güçlü bir tonda konuştu.

Şubat ayı başında Bakü, Moskova'yı ülkedeki Rusya Yurtdışında Yaşayan Vatandaşlar ve Uluslararası İşbirliği Ajansı’nın (Rossotrudniçestvo) faaliyetlerinin askıya alındığı konusunda bilgilendirmiş ve Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı'ndan 1997'den beri hükümetler arası bir anlaşma temelinde faaliyet gösteren Rus Evi'ni kapatmasını talep etmişti. Aynı zamanda Azerbaycan, ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı'nın (USAID) çalışmalarını da askıya aldı.

cdfgthy
Dönemin Avrupa Birliği (AB) Konseyi Başkanı Charles Michel, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan ile Brüksel'de, 14 Mayıs 2023 (AFP)

O dönemde Azerbaycan makamları, Rus medya kuruluşlarının çalışmalarını kısıtlamaya başlamış ve bu tutumlarını ‘yurtdışındaki Azerbaycan devlet yayınları ile ülkedeki yabancı gazetecilerin çalışma koşullarında dengenin yeniden sağlanmasını’ düzenleyen yeni bir yasa ile gerekçelendirmişlerdi. Bakü'ye göre bu denge, ülkedeki Sputnik muhabirlerinin sayısının, devlet tarafından işletilen AZERTAC ajansının Moskova'daki muhabirlerinin sayısına eşit olması gerektiği anlamına geliyordu.

Takip eden aylarda Bakü, Moskova'yı bir dizi Azeri medya kuruluşuna siber saldırı düzenlemekle suçladı. Ulusal parlamentonun bir üyesi olan Ramid Namazov, Moskova tarafından kontrol edildiğine inanılan hacker grubu Cozy Bear'ı bu saldırılara karışmakla suçladı ve bunları Rus parlamentosundan gelen bir direktifle ilişkilendirdi. Rusya suçlamalar hakkında yorum yapmadı.

Durum nasıl gelişebilir?

Kremlin etkinliklerin iptal edilmesini ve Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı'nın açıklamalarını üzüntüyle karşıladı ve kolluk kuvvetlerinin eylemlerinin diplomatik ilişkilerin bozulması için bir gerekçe olamayacağını vurguladı. Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, “Belki de Azerbaycan tarafının görüşüne göre bu tür gelişmelere neden olan olayların nedenlerini ve doğasını açıklamak için çalışmaya devam etmek önemlidir” dedi. Peskov'a göre devlet başkanları Vladimir Putin ve İlham Aliyev arasında bir görüşme şu anda planlanmıyor, ancak ihtiyaç duyulması halinde bu görüşme mümkün olan en kısa sürede gerçekleşecek.

Azerbaycanlı siyaset uzmanı ve Güney Kafkasya Araştırma Merkezi Başkanı Ferhad Memmedov, Rusya ile Azerbaycan arasındaki ilişkilerin iki lider arasındaki kişisel temasla bağlantılı olduğunu söyledi. “Uçak kazası olayından bu yana devlet başkanları arasında sadece bir temas kaydettik ve bu da bölge ülkelerinin bazı liderlerinin video konferans görüşmesinin bir parçasıydı” diyen Memmedov, Bakü'nün Moskova'nın uçak kazasına verdiği tepkiden memnun olmadığına ve bunun da Aliyev'in Moskova'daki Zafer Günü geçit törenine katılımını son anda iptal etmesine yol açtığına dikkat çekti. İki devlet başkanı arasında doğrudan iletişimin yokluğunda olumsuz olaylar arttı ve dışişleri bakanları düzeyinde çözülemeyen yollar geliştirdi. Memmedov, “Bu çatışma sarmalının giderek daha da kötüleştiğini görüyoruz” ifadesini kullandı.

gthy
Ukrayna-Rusya savaşındaki gelişmeleri ele almak üzere 14 Mayıs'ta Moskova'da düzenlenen üst düzey bir toplantıdan (Sputnik-Reuters)

Bağımsız Devletler Topluluğu ülkeleri uzmanı Arkady Dubnov, “Hataları kabul etmek ve özür dilemek Rus yönetimi için bir norm değil” dedi. Bugün Azerbaycan'ın Rusya için, Rusya'nın Azerbaycan için olduğundan çok daha önemli olduğunu ifade eden Dubnov sözlerini şöyle sürdürdü: “Azerbaycan etkili bir bölgesel güç. Gücünü Türkiye'nin desteğinden aldığını düşünmek yanlış olur. Tam tersine, bugün Ankara'nın Bakü'yü kendi desteği olarak gördüğünü görüyoruz.”

Her iki taraf için de kazançlar ve kayıplar

Resmi olarak Bakü ekonomik açıdan Moskova'ya Moskova'nın Bakü'ye olduğundan daha bağımlı. Ancak savaş ve yaptırım koşulları altında, Kremlin için küçük ortakların önemi keskin bir şekilde artıyor.

Azerbaycan Devlet Gümrük Komitesi'nin verilerine göre Rusya ve Azerbaycan arasındaki ticaret 2024 yılında 4,8 milyar dolara ulaştı. Rusya, Ukrayna ile savaşın başlamasından bu yana detaylı gümrük istatistiklerini yayınlamayı durdurdu. Azerbaycan'ın Rusya'ya ürün ihracatı yüzde 1,5 azalarak 1,2 milyar dolara düşerken, Rus mallarının ithalatı yüzde 14,5 artarak 3,6 milyar dolara yükseldi.

Rusya'nın Azerbaycan'a ihracatının büyük bir kısmını petrol, doğalgaz, petrol ürünleri, değerli metaller ve metal ürünleri oluşturuyor. Azerbaycan Rusya'ya ağırlıklı olarak meyve ve sebze (toplam ihracatın yaklaşık yarısı) ve plastik tedarik ediyor.

Bakü ile iyi ilişkiler, özellikle uluslararası yaptırımlardan zarar gördüğü alanlarda Moskova için önemli. Örneğin Azerbaycan, Rusya'nın askeri-endüstriyel kompleksi için gerekli olan çift kullanımlı malları elde edebileceği ülkelerden biri.

Savaşın patlak vermesinden sonra Türkiye, kendi istatistiklerine göre, Batı'dan çift kullanımlı mal alımlarını bir buçuk kattan fazla artırdı ve bunları Azerbaycan da dahil olmak üzere Rusya'nın bir dizi komşusuna tedarik etti.

dfrgty
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, 8 Kasım 2023'te Dağlık Karabağ'da silahlı kuvvetlere hitap ederken (Reuters)

Bakü'nün İkinci Kafkasya Savaşı'nda kazandığı zafer ve Dağlık Karabağ Bölgesi'ni yeniden ele geçirmesi, bölgesel güç dengesinde büyük bir değişikliğe yol açtı. Bakü ve Ankara'nın etkisi önemli ölçüde artarken, İran'ın ve Rusya'nın Güney Kafkasya bölgesindeki etkisi önemli ölçüde azaldı.

Savaş senaryosu pek olası değil ama...

İlginçtir ki bazı uzmanlar, Rusya ile Azerbaycan arasında bir savaş çıkabileceğine dair olası senaryolar öngörüyor. Bir Rus siyasi yorumcu, “Bakü, Rusya Federasyonu ile ikili ilişkilerini hızla tasfiye ediyor. Bu, savaşla sonuçlanan Ukrayna'nın yoludur” diye yazdı.

Bazı uzmanlara göre Ankara-Bakü ikilisi Moskova'nın Suriye ve Dağlık Karabağ'daki pozisyonlarının sarsılmasından yararlandı. Bazıları, nükleer endüstriden sorumlu Rosatom şirketinin aniden Türkiye'deki Akkuyu Nükleer Güç Santrali Projesi’nin yüzde 49 hissesini satma niyetini açıklaması ve Türkiye'nin Tayfun balistik füzesini üç kez test etmesi gibi gözle görülür gerginlik belirtilerine işaret etti.

Aynı bağlamda Azerbaycanlı askeri uzman Agil Rüstemzade Polonya Radyosu'na verdiği demeçte, Azerbaycan ordusunun Rusya ile askeri çatışma senaryolarını çoktan çalıştığını söyledi. Rüstemzade’ye göre Rusya, dağlık arazi nedeniyle ülkesinin topraklarına büyük kuvvetler konuşlandıramayacak, ancak petrol sahalarına füze atabilecek. Ancak, ‘Ukrayna cephesinde Ruslar için kitle imha silahları kesinlikle gerekli’ olduğundan, askeri tırmanış riskini görmüyor.

Buna karşılık emekli Albay Anatoly Matviychuk askeri bir çatışmayı ihtimal dışı bıraktı. Matviychuk, “Türkler, Aliyev'in Rusya ile doğrudan bir çatışmaya girmesine izin vermeyecektir, çünkü bu hemen Karadeniz bölgesine ve Türkiye yönüne uzanacaktır” dedi.

Uzmanların çoğu daha büyük bir kötüleşme potansiyelini hafife alıyor. Ancak uzmanlara göre buradaki en önemli şey, mevcut gerilimin bölgedeki yeni güç dengesinin bir göstergesi olması.

Washington'daki Kennan Enstitüsü'nde uzman olan Maxim Trudolyubov, “Bakü'nün Moskova'ya meydan okumaya istekli olması, Azerbaycan'ın kendisini daha bağımsız bir oyuncu olarak konumlandırmasıyla birlikte bölgesel güç dengesinde bir değişime işaret ediyor. Bakü artık uysal bir küçük ortak rolünü oynamaya istekli değil. Bu, dış politika yapıcılar için Moskova'nın kırılganlıklarını vurgulayan ve bölgesel güçlerin onun etkisine nasıl meydan okumaya başladığını gösteren çok önemli bir hikâye” değerlendirmesinde bulundu.