Sudanlı siyasi güçler ‘anayasa belgesini’ değiştirme konusunda anlaşmaya vardıklarını duyurdu

Kahire çalıştayına katılanlar, başbakanı seçmek için yeni kriterler önerdi

Mısır’ın ev sahipliğinde düzenlenen siyasi çalıştaya katılan Sudanlı siyasi güçler anayasa belgesini kabul etti
Mısır’ın ev sahipliğinde düzenlenen siyasi çalıştaya katılan Sudanlı siyasi güçler anayasa belgesini kabul etti
TT

Sudanlı siyasi güçler ‘anayasa belgesini’ değiştirme konusunda anlaşmaya vardıklarını duyurdu

Mısır’ın ev sahipliğinde düzenlenen siyasi çalıştaya katılan Sudanlı siyasi güçler anayasa belgesini kabul etti
Mısır’ın ev sahipliğinde düzenlenen siyasi çalıştaya katılan Sudanlı siyasi güçler anayasa belgesini kabul etti

Mısır’ın ev sahipliğinde düzenlenen ‘Herkesi barındıran bir Sudan’a doğru demokratik geçiş beklentileri’ başlıklı siyasi çalıştaya katılan Sudanlı siyasi güçler, geçiş döneminin gereklerine uygun değişiklikler önererek, anayasa belgesini kabul etme konusunda anlaştı.
Anlaşma, Ağustos 2019’da imzalanan ve 2020’de değiştirilen anayasal belgenin, özellikle yeni bir anayasayı onaylayabilecek bir kurucu otorite olmadığı için, geçiş döneminin geri kalanını yönetmek amacıyla mevcut gerekliliklere uygun değişikliklerle kabul edilmesini içeriyor.
Çalıştayın nihai bildirgesine göre, altı gün süren çalıştayın sonunda katılımcılar Siyasi Uzlaşma Belgesi ve Geçiş Dönemi Belgesi’ni yayınladılar.
Ayrıca, misyonu ‘demokratik geçişi destekleyen tüm taraflarla iletişim kurmak’ olan çalıştaya katılan tüm bloklar, bileşenler ve kişiler için kapsayıcı bir organ olarak Ulusal Demokratik Güçler Koordinasyonu oluşturma konusunda anlaştılar.
Katılımcılar, silahlı kuvvetlerin ‘tüm siyasi güçlere aynı mesafede’ olması gerektiğini vurgulayarak, Hızlı Destek Güçleri ve Silahlı Mücadele Hareketi güçlerinin silahlı kuvvetler bünyesinde birleştirilmesini önerdi.
Buna ek olarak, tüm düzenli güçler (ordu, hızlı destek, genel istihbarat, polis) için yatırım ve ticari faaliyetlerin Maliye Bakanlığı’nın yetkisi altına alınmasının önemini vurguladı.
Katılımcılar, anayasal belgede öngörülen ihtisas komisyonlarının kurulmasına ek olarak, hukuka ve anayasal otoritelere bağlı kalmayı gerektiren hukukun üstünlüğünü tesis etme süreci içinde 30 Haziran 1989 rejiminin güçlendirme yapısının feshedilme ihtiyacına atıfta bulundu.
Ayrıca, ‘partizan siyasi çalışmalara karışmadan, devrimle aynı çizgide olan, yetkin ve yetenekli profesyoneller’ olmaları gibi Başbakan ve hükümet üyelerini seçmek için yeni kriterler önerdiler.
Nihai bildiride, 35 parti ve hareketin en az 85 temsilcisi ile sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri katıldığı Sudan diyaloğuna ev sahipliği yapma daveti takdir edildi.
Geçtiğimiz dönemlerde geçiş otoritesine katılan çeşitli bileşenler arasındaki ihtilafların, 25 Ekim tedbirleriyle sona eren ve geçiş sürecini tamamen durduran büyük bir krize yol açtığı vurgulandı.
Siyasi çalıştaya katılan Sudanlı güçlerin açıklamasında şu ifadelere yer verildi;
“Oluşturulan 10 komite, Ağustos 2019’da imzalanan ve 2020’de değiştirilen anayasal belgenin bazı değişikliklerle kabul edilmesi de dahil olmak üzere, anayasal düzenlemelere ve hükümet sistemine ilişkin bir dizi teklifle sonuçlandı. Seçimlerle ilgili olarak, katılımcılar özgür ve adil seçimlerin bağımsız bir komisyon kurulmasını gerektirdiği ve seçimlerin başbakan atanma tarihinden itibaren en geç iki yıl içinde yapılması gerektiği konusunda anlaştılar.”
Barış düzenlemeleri ile ilgili olarak, katılımcılar Ekim 2020’de imzalanan Cuba Barış Anlaşması’na ve gözardı edilen bölgelerin ekonomik ve yaşam durumunu iyileştirerek, çeşitli iç savaşlara neden olan koşulları ele almaya olan bağlılıklarını teyit ettiler.
Açıklamada, düzenli kuvvetlerin tüm siyasi ve toplumsal güçlere aynı mesafede olduğu ve siyasi işlere karışmadığı vurgulandı.
Tek bir ulusal orduyu içeren bir güvenlik ve askeri reform planına uygun olarak, güvenlik düzenlemelerinin hızla uygulanması çağrısında bulunuldu.
Kahire’deki çalışmalarının sonunda katılımcılar, görevleri gençliği istikrara kavuşturma projelerini finanse etmek ve işsizlik oranlarını azaltmak olacak bir gençlik komisyonunun kurulmasını önerdi.
Çalıştaya katılanlar, Sudan siyasi yapısının bir grup ya da bloğun geçiş dönemini tek başına yönetemeyeceğini vurguladı ve demokratik geçişi destekleyen tüm güçleri, ulusal bir fikir birliğine varmak için ulusal sorunları tartışmaya davet etti.
Çalıştay katılımcılarından olan Ulusal Ümmet Partisi lideri Dr. Sadık el-Hadi el-Mehdi, “Sudan güçlerinin elde ettiği şey, üzerine inşa etmeyi gerektiren büyük bir başarıyı temsil ediyor. Kahire çalıştayına katılan güçler, Sudan sahnesinde şu anda uyumlu en büyük bloklardır” dedi.
Şarku’l Avsat’a özel açıklama yapan Mehdi, Sudan güçleri tarafından açıklanan siyasi mutabakat belgesinin siyasi olarak dışlanmayacak bir anlaşmayı temsil ettiğini ve herkesin buna katılabileceğini söyledi.
Mehdi, açıkça partizan olmayan siyasi yeterlilikleri içeren gerçek bir ulusal birlik hükümeti kurmanın önemini de vurguladı.
Şarku’l Avsat’a konuşan bir diğer isim, Afrika meselelerinde araştırmacı olan Dr. Rami Zuhdi, Sudan güçlerinin elde ettiği başarının ‘Sudan geçiş deneyiminde gerçek bir dönüm noktası’ olduğunu belirtti.
Dr. Zuhdi, nihai belgede yer alan yürütme önerilerinin, karşılaşılan birçok eksiklik nedeniyle sahada uygulama yolu bulamayan çerçeve anlaşmadaki açık bir eksikliği giderdiğini vurguladı.
Kahire’de toplanan güçlerin, geçiş dönemini yönetmede en önemli araç olan hükümetin kurulabilmesi için ‘boşluğu giderebildiğini’ ifade eden Dr. Zuhdi, “Siyasi güçlerin ulaştığı genel sonuçlar, çerçeve anlaşmanın başaramadığı en belirgin kusuru dolduruyor” dedi.
Dr. Zuhdi, çerçeve anlaşmayı siyasi güçlerin Kahire’deki istişarelerinin sonuçlarıyla birleştirecek bir sonraki adımın önemine de işaret etti.



Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
TT

Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)

Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani'nin açıklamaları, yardımcısı Muhsin el-Mendelavi ile yaşadığı tartışmanın ardından siyasi krize yol açarak dün yapılması planlanan oturumun ertelenmesine neden oldu.

El-Meşhedani, ‘Irak'ın kimliği’ olarak tanımladığı şeyin anayasa metninde belirtildiği gibi ‘Arap Birliği'nin kurucu üyesi’ olmakla ilişkilendirilmesini kınamış ve açıklamasında ‘bu kimliğin binlerce yıl öncesine dayandığını’ belirtmişti.

Söz konusu kimliğin bu bağlantıyla nitelendirilmesine ilişkin bir soruya cevaben el-Meşhedani, bu bağlantıyı tamamen uygunsuz bularak ‘saçma’ kelimesini kullandı ve siyasi bir krize yol açtı.

Oturumun ertelenmesine, yapılmaması konusunda ısrar etmesine ve açıklamalarını geri çekmemesine rağmen el-Meşhedani bugün X platformunda “Gerçek bir sınav anında Sünni bloklar başkan etrafında kenetleniyor” diye yazdı ve meclis başkanına destek vermek için parlamento merkezinde toplanan Sünni milletvekillerine atıfta bulundu.

Irak'ın siyasi geleneğine göre meclis başkanlığı Sünni güçlerin elindeyken, Kürtler cumhurbaşkanlığı, Şiiler ise başbakanlık koltuğuna oturuyor.

Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu, yardımcısıyla patlak veren krizi kontrol altına almak amacıyla Sünni kampı dışından el-Meşhedani'ye desteğini açıklayan ilk siyasi bloklardan biri oldu.

İnşa ve Kalkınma Bloğu Sözcüsü Firas el-Meslemavi yaptığı basın açıklamasında, “Cabbar el-Kenani, Muhammed es-Sayhud, Kazım et-Tuki ve Murtaza es-Saadi'nin de aralarında bulunduğu 5 milletvekilinden oluşan blok liderliği, oturumu etkileyen sözlü tartışmalarla ilgili olarak parlamento içinde yaşananların koşullarını belirlemek üzere Temsilciler Meclisi Başkanlığı ile kapalı bir toplantı gerçekleştirdi” dedi.

El-Meslemavi, “Yaşananlar, meclis başkanlığının toplu olarak sorumlu olduğu bir emsal teşkil ediyor. Çünkü en yüksek yasama otoritesi olan yasama kurumunun başkanlığını ve üyelerini düzenleyen usul kuralları ve Temsilciler Meclisi yasası vardır. Bu nedenle bir blok olarak çözümlerle birlikteyiz ve oturumları düzenlemek ve önemli yasaları geçirmek için uygun yolları destekliyoruz” ifadelerini kullandı.

Sudani liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu’nun el-Meşhedani ve yardımcılarıyla görüşmesi, parlamentodaki Sünni blokların el-Meşhedani'yi destekleyici bir tutum sergilemek üzere bir araya gelmesinin ardından gerçekleşti.

 Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)

Yanlış anlama

Sünni bir siyasetçiye göre, ‘el-Meşhedani'nin açıklamaları herhangi bir belirsizlik içermiyor, ancak Şii güçlerin yardımcısını bu yöne iten kasıtlı bir iradesi olduğu anlaşılıyor’.

Adının açıklanmaması kaydıyla Şarku'l Avsat'a konuşan Sünni siyasetçi, “El-Meşhedani ile pek çok konuda aynı fikirde olmasam da, Irak'ın kimliği ve anayasal olarak Arap Birliği üyeliğiyle ilişkilendirilmesi konusunda söyledikleri doğru. Hatalı olan Irak anayasasını hazırlayan taraftır” dedi.

Söz konusu tartışma, Temsilciler Meclisi Başkan Yardımcısı Muhsin el-Mendelavi’nin el-Meşhedani'yi telefonla arayarak “Irak'a hakaret ettin” demesiyle başladı.

Telefon görüşmesiyle yetinmeyen el-Mendelavi tartışmayı sürdürmek üzere el-Meşhedani'nin ofisine gitti ve ‘Irak'ın kimliği’ hakkındaki açıklamalarına itiraz etti. El-Meşhedani ise “Irak, Arap Birliği kurumundan daha büyüktür, 7 bin yıllıktır ve kimliğini onlarca yıllık bir kurumdan alması makul değildir” şeklinde yanıt verdi.

El-Meşhedani'nin Arap Birliği'ne ilişkin açıklamaları, meclis başkanlığı ile ilişkilerde bardağı taşıran son damla gibi görünse de el-Meşhedani televizyonda yaptığı açıklamalarda, Irak'ta önümüzdeki ay gösteriler düzenleneceğini ve bir güvenlik sorunu yaşanması halinde ‘acil durum hükümetine’ gidilebileceğini söylemek gibi başka önemli konuları da gündeme getirdi. ABD'nin Halk Seferberlik Güçleri (Haşdi Şabi) ile ilgili olarak tüm siyasi liderlere mesaj gönderdiğini de doğrulayan el-Meşhedani, ABD'nin yaklaşımının Halk Seferberlik Güçleri’ni yapılandırmak değil, güvenlik güçlerine entegre etmek olduğunu belirtti.

‘Boşluğu doldurmak’

Araştırmacı Yahya el-Kubeysi Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada şöyle dedi: “Devlet içindeki Sünni temsiliyeti sadece bir boşluğu dolduruyor, çünkü bu boşluğu Şii siyasi aktörler yönlendiriyor.”

El-Kubeysi'ye göre bu durum, Federal Yüksek Mahkeme'nin Irak Temsilciler Meclisi eski Başkanı Muhammed el-Halbusi'yi görevinden alma ve parlamentodan ihraç etme kararına kadar uzanıyor.

El-Kubeysi, “Bu karar anayasal ya da yasal bir argümana dayanmıyordu; daha ziyade siyasi bir karardı. Federal Yüksek Mahkeme de bu kararı almak için bir araçtı” ifadelerini kullandı.

Araştırmacı Seyf es-Saadi'ye göre ‘Temsilciler Meclisi'nin krizi 61. madde ve fıkralarında öngörülen yasama sürecinden sapması ve siyasi bloklar ile liderlerinin meclisin genel gidişatını kontrol etmesidir. Tüm sorumluluk meclis başkanlığına atfedilemez; aksine Temsilciler Meclisi Başkanı’nın sorumluluğu milletvekillerinin sorumluluğunu tamamlayıcı niteliktedir. Milletvekillerinin çoğu kendi bloklarının direktiflerini takip etmekte ve başkanlarının kararlarına uymamakta, bu da parlamento içinde tıkanıklığa yol açmaktadır.’

Es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, ‘beşinci parlamento döneminin sona erdiğini ve halen yürütme makamının performansını denetleyecek anayasal bir dayanaktan yoksun olduğunu’ ifade etti.