Maraş depremlerinde 9. gün… Can kaybı artıyor, arama-kurtarma çalışmaları devam ediyor

Kahramanmaraş'ta bir konutta kurtarma ekipleri (Reuters)
Kahramanmaraş'ta bir konutta kurtarma ekipleri (Reuters)
TT

Maraş depremlerinde 9. gün… Can kaybı artıyor, arama-kurtarma çalışmaları devam ediyor

Kahramanmaraş'ta bir konutta kurtarma ekipleri (Reuters)
Kahramanmaraş'ta bir konutta kurtarma ekipleri (Reuters)

Kahramanmaraş merkezli iki büyük deprem 10 ilde büyük yıkım yarattı. Deprem felaketinde 9'uncu güne girilirken, arama kurtarma çalışmaları devam ediyor.
Son verilere göre, deprem nedeniyle 35 bin 418 kişi yaşamını yitirdi. 10 ilde 41 bin 791 bina için yıkık, acil yıkılacak veya ağır hasarlı tespiti yapıldığı bildirildi.
20.10 | Cumhurbaşkanı Erdoğan, Kahramanmaraş merkezli depremlerde 35 bin 418 kişinin hayatını kaybettiğini bildirdi.
20.01 | Cumhurbaşkanı Erdoğan başkanlığındaki Kabine toplantısı sona erdi. Kahramanmaraş merkezli depremlerin koordine edildiği AFAD Merkez Binası'ndaki Kabine Toplantısı, 4,5 saat sürdü.
19.42 | Adıyaman'da Alitaş Mahallesi'ndeki Merve Apartmanı'nın enkazından 207 saat sonra bir çocuk sağ çıkarıldı.
19.35 | Kahramanmaraş, Malatya ve Şanlıurfa'da depremde yıkılan binalara ilişkin soruşturmalar kapsamında müteahhitlerin de aralarında bulunduğu 3 kişi İstanbul'da gözaltına alındı.
19.30 | Irak hükümeti, depremlerin ardından Türkiye'ye kükürt oranı yüksek 30 bin ton akaryakıt desteğinde bulunma kararı aldı.
16.59 | Kahramanmaraş'ta İsabey Apartmanı'nın enkazından 35 yaşındaki kadın, depremin 205. saatinde kurtarıldı.
16.24 | TFF Başkanı Büyükekşi, 2. Lig'den Adıyaman FK ve Diyarbekirspor, 3. Lig'den Kahramanmaraşspor, Osmaniyespor ve Malatya Arguvanspor'un çekilme taleplerini onayladıklarını açıkladı.
16.20 |Tarım ve Orman Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, Kahramanmaraş merkezli meydana gelen ve 10 ilde hasara neden olan deprem afeti nedeniyle kara avcılığının Türkiye genelinde ikinci bir duyuruya kadar durdurulduğu bildirildi.
15.49 | Kahramanmaraş merkezli depremlerin 204. saatinde, Hatay'ın merkez Antakya ilçesinde enkaz altında kalan yabancı uyruklu Muna Dabul kurtarıldı. Merkez Antakya ilçesi Burçak Apartmanı'nda enkazında ekiplerce arama kurtarma çalışması gerçekleştirildi. Ekipler, depremin 204. saatinde Muna Dabul adlı yabancı uyruklu kadını binanın enkazından kurtardı.
15.36 | Prefabrik yapı ve konteynerlerin, depremden etkilenen 10 ilde afetzedeler ile ilgili kurum ve kuruluşlara tesliminde KDV oranı yıl sonuna kadar yüzde 18'den yüzde 1'e düşürüldü.
15.10 | Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Avrupa Direktörü Hans Kluge, Kahramanmaraş merkezli depremler için "WHO Avrupa'da yüzyılın en kötü doğal afetine tanıklık ediyoruz" dedi.
14.21 | Hatay'da yıkılan binanın enkazında kalan 26 yaşında bir kadın, 201. saatte enkaz altından çıkarıldı. Cebrail Mahallesi Selvi Apartmanı enkazında çalışma yapan Zonguldak'tan bölgeye giden Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) Kozlu Müessesine bağlı madenciler ve diğer arama kurtarma ekipleri, 26 yaşındaki Emine Akgül'e ulaştı.
13.51 | AFAD, Kahramanmaraş merkezli depremlerde 31 bin 974 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı.
13.30 | Malatya'da depremde yıkılan binalarda tespit edilen kusurlara ilişkin 26 şüpheli gözaltına alındı.
13.15 | Sağlık Bakanlığı, deprem sonrası halk sağlığını korumaya dönük kişilerin ve sağlık görevlilerinin ne gibi önlemler alması gerektiğine ilişkin bilgilerin yer aldığı "deprem.saglik.gov.tr" isimli internet sitesini yayına açtı.
12.30 | Irak Kürdistan Bölgesi (IKB)Başkanı Neçirvan Barzani Gaziantep’te bulunan AFAD merkezini ziyaret etti.
12.32 | Cumhurbaşkanı Erdoğan yaptığı açıklamada, "Depremlerden yaralı olarak kurtulan 81 bini aşkın vatandaşımızın önemli bir kısmını taburcu ettik." dedi.
12.27 | Milli Eğitim Bakanı Özer, depremden etkilenen 10 ildeki lise öğrencileri için 71 ilde 1 milyon 279 bin öğrenci kapasitesi oluşturduklarını bildirdi.
12.25 | Milli Eğitim Bakanı Özer: Depremden etkilenen 10 ildeki lise öğrencileri için 71 ilde 1 milyon 279 bin öğrenci kapasitesi oluşturduk, 10 ilde çadır merkezleri, yurtlar, konteyner merkezleri gibi konaklama alanlarını taşımalı eğitim kapsamına aldık.
11.00 | Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar yaptığı açıklamada, "Terhislerle ilgili herhangi bir erteleme veya erken terhis yoktur. Mehmetçiğimizin terhisleri planlanan zamanda yapılacaktır. Milli Savunma Bakanı Akar: "Depremin etkilediği bölgelerde ikamet eden veya ailesi buralarda yaşayan 10 bin 738 askere izin verildi" dedi. 
10.59 | Partisinin grup toplantısında konuşan MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, "Yağma ve talan yapan namussuzların vatandaşlıktan çıkartılması, şayet yağmacılar sığınmacıysa hemen ülkelerine gönderilmeleri değerlendirilmelidir" dedi. 
10.01 | Adıyaman'da yıkılan binanın enkazında kalan 18 yaşındaki Muhammed Cafer Çetin, 198 saat sonra enkaz altından sağ kurtarıldı. Türk Silahlı Kuvvetleri arama kurtarma ekipleri, Zonguldak maden işçileri, UMKE ve diğer ekipler, Cumhuriyet Mahallesi Abdul Musa Caddesi 25134 Sokak'taki 7 katlı Fırat Sitesi'nin enkazında 18 yaşındaki Muhammed Cafer Çetin'e ulaştı.
09.27 | Kahramanmaraş'ta depremden 198 saat sonra 2 kişi enkazdan kurtarıldı. Merkez Dulkadiroğlu ilçesi Sütçü İmam Mahallesi Salman Zülkadiroğlu Bulvarı'nda yıkılan Pınar Apartmanının enkazında çalışma yapan çok sayıda arama kurtarma ekibi, depremin 198. saatinde önce 17 yaşındaki Muhammed Enes Yeninar'a, ardından da ağabeyi 21 yaşındaki Baki Yeninar'a ulaştı.
08.58 | İstanbul'a getirilen 5 bin 939 yaralıdan 4 bin 575'i u taburcu edildi, 1364 depremzedenin ise tedavisi sürüyor.
04.41 | CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, afet bölgesindeki eksiklikleri dile getirdi. Gürer, “Malzeme konusunda, ısınma, çadır, jeneratör ve tuvaletlerle ilgili sorun var. Belli bölgelerde artık yemek sorunu çözümlenmiş durumda” dedi.
04.30 | İnternet güvenliği uzmanları, dolandırıcıların Türkiye ve Suriye’deki depremi kullanarak sahte yardım kampanyaları düzenlediği uyarısında bulundu.
03.46 | CHP Adıyaman Milletvekili Abdurrahman Tutdere, "Vatandaşlarımıza, devlet olarak başını sokacağı bir çadır dahi veremedik. En büyük sorun şu anda çadır. Bugün bize ‘donuyoruz, çadır istiyoruz’ talepleri geldi. Bir kez daha çağrı yapıyoruz. Adıyaman’a arama kurtarma ekiplerini gönderemediniz. Vatandaşları zamanında kurtaramadınız. Hiç olmazsa kurtulan vatandaşlarımızı, donmaktan kurtarmak için çadır gönderin. Biraz vicdana gelin” diye konuştu.
01.35 | Uzman uyardı: Depremden kurtardığımız bebekler, çocuklar enfeksiyon hastalıkları nedeniyle ölmesin.
00.49 | Cumhurbaşkanlığı Kabinesi, Cumhurbaşkanı ve AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan başkanlığında Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) merkez binasında saat 15.00'te toplanacak. Toplantıya, deprem bölgesinde çalışmalarını sürdüren bazı bakanlar video konferansla katılacak. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, toplantıda tek gündem maddesinin Kahramanmaraş merkezli depremler olacağını açıkladı.
00.19 | Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, gündemi tamamen Kahramanmaraş merkezli depremler ve alınacak tedbirler olan Cumhurbaşkanlığı Kabinesi'nin bugün toplanacağını açıkladı. Oktay, AFAD'a gönderilen yardımlara ilişkin olarak, "Amaçları dışında 1 kuruşunun dahi kullanılmasına asla müsaade edilmeyecek" dedi. 



Somali'de Türk kuvvetlerinin konuşlandırılmasının askeri ve siyasi sonuçları

Somali'ye konuşlandırılması beklenen Türk askerlerinin toplam sayısının 2 bin 500'ü aşabileceği belirtiliyor (AFP)
Somali'ye konuşlandırılması beklenen Türk askerlerinin toplam sayısının 2 bin 500'ü aşabileceği belirtiliyor (AFP)
TT

Somali'de Türk kuvvetlerinin konuşlandırılmasının askeri ve siyasi sonuçları

Somali'ye konuşlandırılması beklenen Türk askerlerinin toplam sayısının 2 bin 500'ü aşabileceği belirtiliyor (AFP)
Somali'ye konuşlandırılması beklenen Türk askerlerinin toplam sayısının 2 bin 500'ü aşabileceği belirtiliyor (AFP)

Mahmud Ebu Bekir

Somali medyası, yaklaşık 500 asker taşıyan iki Türk askeri uçağının, Ankara ile Mogadişu arasında artan askeri iş birliğini yansıtacak şekilde, Somali'nin başkenti Mogadişu'daki Aden Adde Uluslararası Havalimanı'na ulaştığını bildirdi.

Somali'ye konuşlandırılması beklenen Türk askerlerinin toplam sayısının 2 bin 500'ü aşabileceği belirtiliyor. Resmi bir açıklama yapılmamış olsa da Türk medya kaynakları bu yıl toplam asker sayının 5 bini bulabileceğine işaret ediyor.

Bu kuvvetler, Somali hükümetinin eş-Şebab hareketine karşı operasyonlarını yoğunlaştırdığı bir dönemde Mogadişu’ya ulaştı. Hükümet, Türk savaş uçaklarının hava desteğiyle harekete ait hedeflere yönelik saldırılar gerçekleştiriyor.

Temmuz 2024'te Türkiye Büyük Millet Meclisi, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın imzaladığı Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Somali'de iki yıl süreyle konuşlanmasına izin veren tezkereyi onaylamıştı. Bu adım, bölgesel ve uluslararası ortaklarla iş birliği yaparak, Somali Federal Hükümeti'nin terörle mücadele çabalarına destek sağlamayı amaçlıyor.

Mogadişu ile Ankara arasında son dönemde imzalanan anlaşmaların özellikle bir yandan Somali-Etiyopya anlaşmazlığının, diğer yandan da Kızıldeniz Havzası'ndaki bölgesel gerginliğin yaşandığı bir döneme denk geldiği göz önüne alındığında gözlemciler, Türk kuvvetlerinin misyonunun yalnızca terörle mücadeleyle sınırlı olmadığını, bunun siyasi, askeri ve ekonomik sonuçları da olduğunu düşünüyor.

Addis Ababa'nın Somaliland bölgesi ile denize erişim ve iki askeri üs kurmak amacıyla imzaladığı mutabakat zaptının ardından Mogadişu, Etiyopya'nın Somali kıyılarına yönelik müdahalelerinin önüne geçmek için bölgesel ittifaklar kurmaya çalışıyor. Mutabakat zaptı Etiyopya’nın bunlar karşılığında Somaliland'ın bağımsızlığını tanıyıp, uluslararası alanda tanınmayan bu Somali bölgesinin uluslararası toplum tarafından mümkün olan en üst düzeyde tanınması için uluslararası forumlarda çaba göstermesini öngörüyor.

Güvenlik endişeleri

Afrika Boynuzu uzmanı Abdurrahman Seyyid ise Türk kuvvetlerinin Mogadişu'ya gelişinin, son dönemde Somali devletine karşı bir dizi askeri eylem düzenleyen Somalili terör örgütü Şebab'ın ilerleyişini durdurmak amacıyla Somali Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud'un acil talebi üzerine gerçekleştiğini düşünüyor.

Seyyid, bu hareketin yönetimin dizginlerini ele geçirmesinin Somali'nin ulusal ve bölgesel istikrarının daha da kötüleşmesine yol açabileceğine inanıyor. Bunun yanı sıra ülkedeki Türk çıkarlarını, özellikle madencilik ve Somali kıyılarında petrol arama faaliyetlerini tehdit ettiğini belirtiyor. Ona göre Ankara, altyapı yatırımlarına katkıda bulunarak ve ekonomiyi canlandırarak Somali hükümetinin güvenlik, askeri ve ekonomik alanlardaki çabalarını desteklemekten de çekinmedi. Ayrıca Somalili öğrencilere Türk üniversitelerine kayıt imkânı sağlanarak iki ülke arasında bilimsel alanda da iş birliği bulunuyor. Buna bir de 2 bin 500 askere varan askeri iş birliği anlaşması ekleniyor. Seyyid, Türkiye'nin hayati jeopolitik ve ekonomik çıkarları olan bölgesel bir güç olduğunu, Akdeniz, Kızıldeniz, Ortadoğu ve Orta Asya gibi dünyanın birçok bölgesinde fırsatları değerlendirip nüfuzunu artırmayı hedeflediğini belirtiyor.

Afrika Boynuzu uzmanı, Somali'nin Hint Okyanusu'na en uzun kıyı şeridine ve Kızıldeniz ile Aden Körfezi bölgesine kadar uzanan stratejik bir coğrafi alana sahip olduğunu belirtiyor. Bunun da bilhassa uluslararası seyrüsefer açısından stratejik bir geçiş noktası olan Kızıldeniz havzasında yaşanan gerginlikler göz önüne alındığında, uluslararası ve bölgesel planlarda stratejik önemini iki katına çıkardığını ifade ediyor.

Seyyid’e göre Somali birçok alanda Türkiye'nin desteğine ve iş birliğine ihtiyaç duyuyor. Mogadişu ayrıca Türkiye'yi, özellikle Etiyopya ve Kenya'nın yayılmacı emelleri karşısında Somali çıkarlarını savunmada güvenilir ve sadık bir müttefik olarak görüyor. Zira Türkiye'nin müttefiklerini savunma konusunda ciddi bir geçmişi var. Trablus'taki Libya hükümetinin Halife Hafter güçlerinin eline geçmesini engellemedeki rolü, Azerbaycan'ın 30 yıllık Ermeni işgali sonrasında Dağlık Karabağ'daki topraklarını geri almasına verdiği destek buna örnek verilebilir.

Güvenli ittifak

Seyyid, Ankara'nın Suriye, Azerbaycan ve Libya gibi çatışma bölgelerinde koordinasyon yeteneğini kanıtladığını, başka ülkelerle karşı karşıya geldiğinde bile, çoğu zaman bir iş birliği ve çatışmasızlık formülü bularak, Türkiye ile bölge ülkeleri arasında herhangi bir çatışma ihtimalini ortadan kaldırdığını düşünüyor. Dahası anlaşma iki bağımsız devlet arasında yapılmış olup, belirli bir devleti hedef almıyor ve güvenliğin sağlanması ile terörle mücadele alanlarında iki başkentin hayati çıkarlarına odaklanıyor.

Seyyid, son dönemde Kızıldeniz ülkelerinde bölgede artan yabancı askeri varlığına ilişkin bir hassasiyet oluştuğunu ve bu hassasiyetin, onları Kızıldeniz Ülkeleri Forumu adı altında bir oluşum kurmak zorunda bıraktığını belirtiyor. Ancak forum henüz kuruluş aşamasında ve bölgesel bir güvenlik sistemi oluşturacak çerçeve ve yapılar henüz tamamlanmadı. Ayrıca Türkiye, Etiyopya'da ekonomik varlığı, Sudan'da güvenlik ve askeri varlığı ve Somali ile yıllardır süren kapsamlı iş birliği ile bölgedeki nüfuzunu pekiştirme konusunda bu forumdan önce davrandı. Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı analize göre bundan dolayı Türkiye’yi Kızıldeniz ve Afrika Boynuzu denkleminin dışında tutmak zor. Afrika Boynuzu uzmanı Abdurrahman Seyyid, hayati çıkarları ile çatışmadığı sürece Türkiye’nin katılımının bu ülkeler için doğrudan bir endişe yaratmasının muhtemel olmadığını söylüyor.

Jeopolitik etkiler

Somalili siyasi analist İdi Muhammed ise Mogadişu'yu Ankara'ya bağlayan stratejik çıkarlar göz önüne alındığında, Türk askeri misyonunun görevinin terörizm ve organize suç ile mücadeleye odaklandığını düşünüyor. Somali'de inşaat ve altyapı gelişimine yönelik katkılarına ilave olarak, özellikle petrol arama ve madencilik alanlarında artan Türk yatırımlarına dikkat çekiyor.

Muhammed, Türk askeri varlığının misyonunun terörle mücadele ve Somali'deki Türk çıkarlarını koruma gibi güvenlik boyutuyla sınırlı olmasına rağmen, Somali kıyılarını bölgesel emellerden korumak da dahil olmak üzere birçok jeopolitik anlamı olduğunu da vurguluyor. Etiyopya'nın, ülkenin kuzeyindeki ayrılıkçı bölge ile imzaladığı mutabakatla Somali kıyılarını işgal etme ve kalıcı askeri üsler kurma çabaları da bu emellere dahil.

Muhammed, Türk askeri gücünün Somali'nin birliğini ve tüm toprakları üzerindeki egemenliğini korumaya katkı sağlayacağını vurguluyor. Buna ilaveten, Somali egemenliğindeki liman hizmetlerinden Etiyopya'nın yararlanmasını öngören Addis Ababa ile Mogadişu arasındaki Ankara Anlaşması'nın aslına sadık bir şekilde uygulanmasını sağlamaya yönelik katkısının da altını çiziyor.

Siyasi analist, Türk askeri varlığının, Kızıldeniz'de bulunan bölgesel ve uluslararası güçlerle, özellikle Cibuti'deki yabancı üslerle, uluslararası nakliye yolu olarak Kızıldeniz'in girişlerini güvence altına almak amacıyla, koordinasyon fırsatları yaratabileceğini ifade ediyor. Zira dünya deniz ticaretinin yüzde 12'si, Asya-Avrupa ticaretinin ise yaklaşık yüzde 40'ı buradan geçiyor.

Muhammed, Türk kuvvetlerinin Somali'ye konuşlandırılmasının, Afrika Boynuzu ve Kızıldeniz bölgesindeki aşırılıkçı grupların oluşturduğu tehdidi azaltacağına dikkati çekiyor. Nitekim el-Kaide örgütünün Doğu Afrika'daki bir kolu olan Somalili Şebab hareketi son dönemde varlığını güçlendirdi ve eylemlerini artırdı. Bu eylemlerinden biri de Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed’in orada bulunduğu bir sırada Mogadişu Havaalanı’nı hedef alan saldırısıydı. Bu da Somali hükümetinin Türk kuvvetleriyle koordineli olarak hareketin mevzilerine karşı şiddetli saldırılar düzenlemesini gerektirdi. Zira hareketin askeri kabiliyetlerini geliştirdiği ve birçok cephede ilerlediği yönünde haberler geliyor.

İdi Muhammed, Türk kuvvetlerinin Kızıldeniz Havzası'nda yaşanan gerginlikte olumsuz bir rolünün olduğu iddialarını reddediyor. Türkiye’nin, Suudi Arabistan, Ürdün, Eritre ve Sudan ile iyi ilişkilere sahip olduğunu, ayrıca Mısır ile de yakın zamanda ilişkilerini normalleştirdiğini belirtiyor. Dahası Etiyopya'nın Kızıldeniz'de askeri üs kurma planlarına karşı çıkan kararlı duruş ile kıyaslandığında, Somali ile Türkiye arasındaki Türk kuvvetlerinin konuşlandırılması anlaşmasının, Kızıldeniz'e kıyısı olan ülkelerde herhangi bir sonuca ve tepkiye neden olmadığını söylüyor.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrilmiştir.