Lübnan’da Hristiyan-Şii gerilimi artıyor

Nasrallah, Basil ile görüşmesini Franciyye’nin Lübnan cumhurbaşkanlığı adayları listesine dahil edilmesine bağladı

Özgür Yurtsever Hareket Genel Başkanı Cibran Basil, geçen Ocak ayında Halil ve Safa ile bir araya geldi (NNA)
Özgür Yurtsever Hareket Genel Başkanı Cibran Basil, geçen Ocak ayında Halil ve Safa ile bir araya geldi (NNA)
TT

Lübnan’da Hristiyan-Şii gerilimi artıyor

Özgür Yurtsever Hareket Genel Başkanı Cibran Basil, geçen Ocak ayında Halil ve Safa ile bir araya geldi (NNA)
Özgür Yurtsever Hareket Genel Başkanı Cibran Basil, geçen Ocak ayında Halil ve Safa ile bir araya geldi (NNA)

Şii İkili’nin (Hizbullah ve Emel Hareketi) önde gelen bir kaynağına göre, (Maruni Hristiyan) Özgür Yurtsever Hareket Genel Başkanı Cibran Basil, Hizbullah irtibat ve koordinasyon yetkilisi Vefik Safa’yı arayarak, kendisinden Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah ile cumhurbaşkanı adayları hakkında bir görüşme sağlamasını talep etti. Kaynak, bu gelişme sonrasında Hizbullah ile Basil arasındaki anlaşmazlığın doruk noktasına gelmeden önce ‘şimdilik’ kontrol altında olduğunu açıkladı.
Şarku’l Avsat’a konuşan kaynak, yaptığı açıklamada Safa’nın Basil’e listenin (Hristiyan) Marada Hareketi Genel Başkanı Süleyman Franciyye’nin ismini içerip içermediğini sorduğunu söyledi. Kaynağa göre Basil ise listede Franciyye’nin adının yer almadığı yönünde yanıt verdi. Nasrallah’ın, Basil ile önceki görüşmesinde Franciyye’nin cumhurbaşkanlığına adaylığı en yüksek olduğunu belirtmesi sonrasında Safa, Franciyye isminin listede yer almama nedenlerini sordu.
Kaynak, Safa’nın Basil’e tavrını koruduğu sürece yakın gelecekte Nasrallah ile görüşmesine gerek olmadığını açıkça söylediğine dikkat çekti. Basil’in tavrı, geçen ocak ayında Mirna Chalouhi Center’daki ÖYH’nin merkezinde Safa’nın katılımıyla Nasrallah’ın siyasi yardımcısı Hüseyin Halil’e söylediklerinin tekrarıydı.
Önde gelen kaynak, Basil’in bazı cumhurbaşkanı adaylarının isimleri hakkında fikrini alma bahanesiyle Nasrallah ile görüşme arzusunu dile getirdiğini, o sırada kendisine listenin Franciyye ismini içerip içermediğini sorulduğunu belirtti. Kaynağa göre Basil, aday gösterdiği kişilerin isimlerini açıklamadan soruya da olumsuz yanıt verdi.
Kaynağa göre Halil ve Safa, Basil’e ‘özellikle başkanlık seçenekleri yelpazesini genişletmeye ihtiyaç varken, Franciyye’nin adının listede yer almasını engelleyen şeyin ne olduğunu’ sordu. Aynı şekilde onu dışlamak yerine adaylığını desteklemeye veya başka bir aday aramaya karar verilebilir mi diye soruldu.
Ancak aynı kaynağa göre Basil, fikrini değiştirmedi ve tavrında ısrar etti. Halil ve Safa da Basil’e “Sizi ne rahat ettiriyorsa onu yapın, biz size baskı yapmayız ve kararınıza saygı duyarız. Umuyoruz ki bizi istemediğimiz bir siyasi çatışmaya sokmazsınız. Çünkü ülkenin tanık olduğu zor şartlarda daha fazla krize tahammülü yok” demek zorunda kaldı.
Öte yandan Nasrallah, yaptığı son açıklamada Hizbullah ile "Özgür Vatansever Hareket arasındaki anlayış kağıdının kritik bir aşamadan geçmekte olduğuna, bu durumun ise iki müttefik arasındaki ilişkinin ne hale geldiğini gösterdiğini vurguladı. Nasrallah ayrıca, bir soruya yanıt olarak, hareketin kurucusu eski Cumhurbaşkanı Mişel Avn’un, 17 yıl sonra aralarındaki uçurumu kapatmak ya da en azından ilişkiyi tehdit eden patlamayı ertelemek amacıyla, müdahale etmekten uzak durduğunu dile getirdi. Kaynak, Basil’in şu anda Hristiyan kamuoyunda hüküm süren pazarlıklara katılarak, başta Lübnan Kuvvetleri Partisi lideri Samir Caca ve Ketaib Partisi lideri Sami Cemayel olmak üzere rakipleriyle yüzleşmedeki rolünü yeniden kazanabilmesi için şu anda başka bir dünyada yaşadığını söyledi.
Aynı kaynak, Basil’in Cumhurbaşkanı Avn’ın katılımıyla yaptığı son konuşmada istisnasız herkesi hedef almak istediği küresel bir savaş başlatmaktan çekinmediğini belirtti.
Kaynak, Basil’in şu anda rakiplerine karşı açık bir siyasi savaş yürüttüğünü ve bu sayede zaman kazanmak, belki de cumhurbaşkanlığı yarışında aday listesine dahil edilmesini sağlamak için itibarını geri kazanmak istediğini vurguladı. Kaynak ayrıca, parlamenter blokların Franciyye’yi destekleyenler ile Genelkurmay Başkanı Joseph Avn’ı destekleyenler arasında bölünmesi ortasında Basil’in, mevcut ittifakın dışından bir cumhurbaşkanı üzerinde anlaşmaya varmak için birden fazla adayın yer aldığı bir listeye sahip olduğunu iddia etse de rakiplerinin isimlerini yakmayı kendisine görev edindiğini söyledi.
Aynı kaynağa göre Basil ile Hizbullah arasındaki ilişki kopmuş durumda ve Nasrallah ile doğrudan siyasi bir çatışmaya girme kararı sonrasında bu ilişkiyi yeniden kurmanın bir yolu yok. Hizbullah’ın sessiz kalmayacağını söyleyen kaynak, Basil’in ise Nasrallah’a doğrudan saldırısında, şu anda Hizbullah ve İran karşıtı güçlerle uyum içerisinde başka bir yerde konumlanmak istediğini belirtti. Söz konusu güçler, Rusya- Ukrayna savaşında bir taraf olma kararı verdi.
Kaynağa göre Basil’in son açıklaması sırasında Nasrallah’ı dolaylı olarak Lübnan Merkez Bankası Başkanı Riyad es-Selame’ye siyasi kılıf sağlamakla suçlamasının nedenlerine ve ‘Batı’yı kaosla tehdit etmek yerine gücünü Selame’ye karşı kullansın’ derken neyi kastettiğine ilişkin bir soruya ise Basil, “Kimse bizi kaosla, yaptırımlarla ve boşlukla tehdit etmiyor” dedi.
Aynı şekilde kaynak, ‘Basil, adını vermeden Nasrallah’ı eleştirerek, belki de kendisine uygulanan ABD yaptırımlarını kaldırmak için harekete geçip, bölgesel ve uluslararası güçler nezdinde itibarını göstermek için doğru zamanı mı seçmek istedi?’, ‘Hizbullah ile ilişkileri koparma belgelerini tamamlamak için neden acele ediyor?’ ve ‘Avrupa sağından direniş ekseniyle çatışmaya girmesi şartıyla Washington’a müdahale sözü mü aldı?’ sorularını gündeme getirdi.
Bu çerçevede Basil’in müttefiki Hizbullah ile ilişkisi, dolaylı da olsa Nasrallah’ı hedef alarak kırmızı çizgileri aşıp yasakları ihlal ettikten sonra geçmişte kalabilir. Bu durum ise cumhurbaşkanlığındaki boşluğu uzatacaktır. Çünkü Paris’teki beşli görüşmeden beklenenler, birinci seçimin bitiminden hemen sonra salonu terk ederek ikinci seçime engel olanlara karşı olumsuz bir tavır sergileyenlere el sallamakla sınırlı kaldı.



Gazze ateşkesi: Anlaşmanın imzalanacağına dair sinyaller artıyor

Gazze Şeridi'nin güneyindeki bir mülteci kampına düzenlenen saldırıda yaralanan ve tedavisi altına alınan küçük bir kız çocuğu (AFP)
Gazze Şeridi'nin güneyindeki bir mülteci kampına düzenlenen saldırıda yaralanan ve tedavisi altına alınan küçük bir kız çocuğu (AFP)
TT

Gazze ateşkesi: Anlaşmanın imzalanacağına dair sinyaller artıyor

Gazze Şeridi'nin güneyindeki bir mülteci kampına düzenlenen saldırıda yaralanan ve tedavisi altına alınan küçük bir kız çocuğu (AFP)
Gazze Şeridi'nin güneyindeki bir mülteci kampına düzenlenen saldırıda yaralanan ve tedavisi altına alınan küçük bir kız çocuğu (AFP)

Gazze Şeridi'ndeki ateşkes müzakereleri, arabulucu ABD'nin Gazze Şeridi'nde 60 günlük ateşkes için sunduğu yeni öneriyle yeni bir aşamaya girdi.

ABD Başkanı Donald Trump'ın yaptığı açıklamada, ilk kez Hamas'ın talep ettiği savaşın sona erdirilmesi konusunun tartışılacağı vurgulanırken Hamas’ın öneriyi kabul etmesi gerektiği, aksi takdirde durumun daha da kötüye gideceği belirtildi. Şarku’l Avsat’a konuşan Hamas liderlerinden biri, bu sözlerin müzakerelere ivme kazandırdığını ve ABD tarafından İsrail üzerinde gerçek bir baskısı oluşturulması durumunda bir ateşkes anlaşması imzalanabileceğine dair yeni bir işaret taşıdığını söyledi.

Hamas Hareketi tarafından dün yazılı olarak yapılan basın açıklamasında, arabulucu kardeş ülkelerin, savaşan taraflar arasındaki uçurumun kapatılması, bir çerçeve anlaşmaya varılması ve ciddi müzakerelerin başlatılması için yoğun çaba sarf ettikleri belirtildi. Açıklamada Hamas’ın yüksek sorumluluk bilinciyle hareket ettiğini ve arabulucuların önerilerini tartışmak üzere ulusal istişareler yürüttüğünü, saldırıların sona erdirilmesi, geri çekilmenin sağlanması ve Gazze Şeridi'ndeki halkımızın acil olarak yardım alması için bir anlaşmaya varılması için çalıştığını vurguladı.

gthy
Gazze Şeridi'nin güneyindeki bir mülteci kampına düzenlenen saldırıda ölen Filistinlilerin cenaze töreninde yakınlarını kaybedenlerin gözyaşları ve feryatları (AFP)

Hamas'tan üst düzey bir yetkili dün Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, müzakere masasında, ABD Başkanı Donald Trump'ın Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff’un daha önce önerdiği çerçeve anlaşmasını içeren ve Katar'ın arabuluculuğunda üzerinde değişiklikler yapılan bir öneri olduğunu ve bu önerinin 60 günlük bir ateşkes ve bu süre içinde savaşı tamamen sona erdirecek bir anlaşma sağlanmasını öngördüğünü söyledi.

Hamas’ın İsrail'in Filistinlilere yönelik soykırımını sona erdirecek tüm önerilere açık olduğunu vurgulayan kaynak, Kahire'de bir Hamas heyetinin bulunduğunu belirterek, savaşın tamamen durdurulması, yardımların ulaştırılması ve İsrail'in Gazze'den çekilmesi olmak üzere üç temel talebin yerine getirilmesinin önemine dikkati çekti.

Hamas'ın şu anki tutumunu, Trump'ın Washington'da ABD’li ve İsrailli yetkililerle yaptığı toplantının ardından sosyal medya platformu Truth Social üzerinden yaptığı, “İsrail, 60 günlük ateşkesin tamamlanması için gerekli şartları kabul etti ve bu süre zarfında savaşı sona erdirmek için tüm taraflarla birlikte çalışacağız” şeklindeki açıklamasından sonra sergilemeye başladı.

frgty
İsrail'in Han Yunus'un kuzeyindeki mülteci kampına düzenlediği hava saldırısının ardından yükselen dumanlar (AFP)

Barışı sağlamak için yoğun çaba sarf eden arabulucular Katar ve Mısır’ın bu nihai öneriyi sunacaklarını söyleyen Trump, “Ortadoğu'nun iyiliği için Hamas'ın bu anlaşmayı kabul etmesini umuyorum. Aksi takdirde durum düzelmeyecek, hatta daha da kötüye gidecek” ifadelerini kullandı.

Trump'ın Ortadoğu Özel Temsilcisi Witkoff, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ve Başkan Yardımcısı JD Vance ve İsrail Stratejik İşler Bakanı Ron Dermer ile bir araya geldi.

İsrail gazetesi Haaretz, İsrailli bir kaynağın Dermer'in yeni öneriye insani yardım ve ateşkes süresince İsrail ordusunun Gazze Şeridi'nden kademeli olarak çekilmesini öngören maddeyi kabul ettiğini söylediğini bildirdi. Bunu ‘İsrail'in verdiği bir taviz’ olarak değerlendiren kaynak, buna karşın önerinin savaşı sona erdirmek için açık ve net bir taahhüt içermediğinin altını çizdi.

ABD Başkanı Trump salı günü gazetecilere yaptığı açıklamada, önümüzdeki hafta rehinelerin serbest bırakılması karşılığında ateşkes anlaşması sağlanmasını umduğunu söyledi. ABD merkezli haber sitesi Axios'a göre Trump, pazartesi günü Beyaz Saray'da Netanyahu ile görüşecek.

“Temel sorun”

Filistinli siyasi analist ve Hamas uzmanı İbrahim el-Medhun, mevcut bilgilere göre önerinin Hamas liderlerinin sınır dışı edilmesi veya silahlarının toplatılmasına ilişkin açık bir madde içermediğini söyledi. Medhun, “Öneri, ateşkesin sağlanmasına ve aşamalı bir takas anlaşmasının uygulanmasına odaklanıyor. Anlaşma, ilk günlerde sekiz rehinenin serbest bırakılmasıyla başlayacak ve 60’ıncı güne kadar aşamalı olarak devam edecek” dedi.

Ancak Medhun, Hamas’a göre önerinin savaşın kalıcı ve kapsamlı bir şekilde durdurulması için gerçek garantiler sunmaması ve özellikle Gazze Şeridi'ndeki felaketi ele almak için etkili bir insani protokolün uygulanmasını garanti etmemesi temel bir sorun teşkil ediyor.

cdfrgth
Gazze Şeridi'nin orta kesimlerinde yer alan ve yerinden edilmiş kişilerin sığındığı UNRWA'ya ait bir okuldaki yıkımı inceleyen Filistinliler (AFP)

Hamas'ın bu konudaki tutumuna değinen Medhun, Hamas’ın devam eden girişimlere büyük bir ciddiyet ve açıklıkla yaklaşacağını ve anlaşmanın sağlanacağına dair işaretlerin artmasıyla birlikte şartlı bir esneklik sergilediğini düşünüyor. Medhun’a göre bu tutum, iki önceliğe dayanıyor. Bunlardan biri saldırıların tamamen durdurulması, ikincisi ise herhangi bir bahaneyle soykırım ve açlık politikasına geri dönülmeyeceğine dair gerçek garantiler verilmesi ve bunun süre dolduğunda kapsamlı bir anlaşmaya varılamaması durumunda da geçerli olması.

Medhun'a göre Hamas, aşamalı çözümleri kabul etmeye karşı değil, ancak bunun için ‘önce savaşın durdurulması, ardından saldırı sonrası düzenlemelere geçilmesi, şantaj veya askeri baskı yapılmaması’ gibi açık ve kesin şartlar konulması gerektiğini savunuyor.

Washington'ın müzakerelere başlamadan önce savaşın durdurulmasını şart koşarak İran meselesini ele aldığı önceki deneyiminin, bu konuda örnek alınabilecek bir model olduğunu vurgulayan Filistinli siyasi analist, “Bombardıman altında müzakere yapılamaz ve katliamlar devam ederken güven inşa edilemez” dedi.

Trump'ın savaşı sona erdireceğine dair sözleri müzakerelere ivme kazandırsa da bu sözlerin ötesine geçip somut adımlar atılması gerekiyor.

“Fırsat kaçırılmamalı”

İsrail'in tutumu da bu gelişmelerden uzak değildi. ABD Dışişleri Bakanı Gideon Sa'ar dün sosyal medya platformu X üzerinden yaptığı bir paylaşımda, Gazze Şeridi'nde tutulan rehinelerin serbest bırakılmasını sağlamak amacıyla bir anlaşmaya varılması için ‘bu fırsatın kaçırılmaması’ gerektiğini söyledi. İsrailli Bakan paylaşımında “Halkın ve hükümetin büyük çoğunluğu rehinelerin serbest bırakılmasına yol açacak bir anlaşmayı destekliyor. Böyle bir fırsat kaçırılmamalı” diye yazdı.

Eski muhalefet lideri Yair Lapid, dün X platformundaki hesabından Netanyahu'ya tüm rehineleri geri getirmesini tavsiye ederek, “(Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar) Ben-Gvir ve (Maliye Bakanı Bezalel) Smotrich'in 13 milletvekiline karşı durmak için, rehine anlaşması için 23 milletvekilini güvenlik ağı olarak kullanabilirsiniz. Hepsini şimdi evlerine geri getirmeliyiz” diye seslendi.

İsrail televizyonu Kanal 12’nin aktardığına göre Lapid, Ben-Gvir ve Smotrich'in, Gazze Şeridi'nde ateşkes ve esir takası anlaşmasının imzalanmasını engellemek için hükümet koalisyonu içinde ortak hareket etme niyetinde olduklarını belirtti.

İsrail'de hem iktidar hem de muhalefet tarafından ateşkesin önemi hakkında konuşulurken, medya da bu konuya büyük ilgi gösteriyor. İsrail Yayın Kurumu (IBA), İsrail'e sunulan yeni öneriye göre 60 günlük bir ateşkesin ilan edileceğini, ilk gün sekiz rehinenin serbest bırakılacağını ve 50’nci günde iki rehinenin daha serbest kalacağını aktardı.

Haaretz gazetesi ise, yeni esir takası anlaşması taslağında, 60 günlük ateşkes süresi içinde bir anlaşmaya varılamaması halinde, arabulucuların İsrail ile Hamas arasındaki müzakereleri nihai bir anlaşmaya varılana kadar sürdürmekle yükümlü olacağını belirten bir maddenin yer aldığını doğruladı.

Bu değişiklikler çerçevesinde Medhun, yakında bir anlaşmaya varılması olasılığını dışlamazken, aksine ABD'nin uluslararası bir irade ortaya koyması ve İsrail’e saldırılarını açıkça ve kesin olarak durdurması için baskı yapması halinde, ateşkes anlaşmasına varılmasının her zamankinden daha mümkün olduğunu düşünüyor.

O, topun artık arabulucuların, özellikle de ABD'nin sahasında olduğunu ve onların girişimlerinin sadece bir kriz yönetimi değil, savaşın sona ermesi ve yeni bir dönemin başlaması için bir kapı olduğunu kanıtlamaları gerektiğini düşünüyor.

Topun artık arabulucuların, özellikle de ABD'nin sahasında olduğunu söyleyen Medhun, arabulucuların girişimlerinin sadece bir kriz yönetimi değil, savaşın sona ermesi ve yeni bir dönemin başlaması için aralanacak bir kapı olduğunu kanıtlamaları gerektiğini vurguladı.