Libyalı taraflar, ABD'nin ‘askeri birlik’ kurma önerisine yanıt vermekte yavaş kalıyor

Libya Ulusal Ordusu’ndan bir yetkili, askeri birliği sağlamanın önündeki ‘lojistik engellere’ dikkat çekti.

Muhammed el-Haddad ve Abdurrezzak en-Nazuri, AFRICOM Komutanı General Michael Langley arabuluculuğunda Roma'da bir araya geldi. (ABD Büyükelçiliği)
Muhammed el-Haddad ve Abdurrezzak en-Nazuri, AFRICOM Komutanı General Michael Langley arabuluculuğunda Roma'da bir araya geldi. (ABD Büyükelçiliği)
TT

Libyalı taraflar, ABD'nin ‘askeri birlik’ kurma önerisine yanıt vermekte yavaş kalıyor

Muhammed el-Haddad ve Abdurrezzak en-Nazuri, AFRICOM Komutanı General Michael Langley arabuluculuğunda Roma'da bir araya geldi. (ABD Büyükelçiliği)
Muhammed el-Haddad ve Abdurrezzak en-Nazuri, AFRICOM Komutanı General Michael Langley arabuluculuğunda Roma'da bir araya geldi. (ABD Büyükelçiliği)

Libya'daki askeri ve siyasi taraflar, ABD'nin Libya'daki askeri güçlerin yeniden birleşmesinin önünü açan bir adımla ilk kez her iki taraftan askeri kuvvetleri içeren bir ‘ortak askeri birlik’ kurma konusunda yinelenen girişime yanıt vermekte yavaş kalıyor.
Mareşal Halife Hafter liderliğindeki Libya Ulusal Ordusu (LUO), ABD Büyükelçiliği’nin LUO Genelkurmay Başkanı Abdurrezzak en-Nazuri ile Libya Ulusal Birlik Hükümeti’ne (UBH) bağlı kuvvetlerin Genelkurmay Başkanı Muhammed el-Haddad’ın birlikte olduğuna dair açıklamasına yönelik herhangi bir yorum yapmadı. İkili çarşamba akşamı Roma'da düzenlenen Afrika Savunma Şefleri Sempozyumu'na ABD Afrika Kuvvetleri Komutanlığı (AFRICOM) Komutanı General Michael Langley’in davetiyle katıldı.
Hafter'in sözcüsü Tümgeneral Ahmed el-Mismari de Libya Başkanlık Konseyi Sözcüsü Necva Vehibe de duruma ilişkin sessiz kaldı. Diğer yandan, LUO’dan bir askeri yetkili Şarku'l Avsat'a, ‘ortak askeri birliğin oluşumunun halen aksadığını’ söyledi ve söz konusu girişimin gerçeğe dönüştürülmesini engelleyen ‘lojistik ve mali engeller’ olarak tanımladığı nedenlere işaret etti.
Adının açıklanmamasını isteyen bir kaynak, LUO’nun ‘askeri kurumu birleştirmek için herhangi bir yerel veya uluslararası çaba’ olarak tanımladığı girişimlerle iş birliği yapma taahhüdünü doğruladı.
ABD, önceki gün büyükelçiliği aracılığıyla Twitter üzerinden yaptığı açıklamada, Nazuri ve Haddad'ın Libya askeri kurumunu yeniden birleştirme taahhüdüne övgüde bulundu. İlk adım olarak iki tarafın güçleri arasında bir ‘ortak birim’ kurulmasına verdiği desteği yineledi. Ayrıca ekonomik refah ve bölgesel istikrarla karakterize edilen güvenli bir geleceğe ulaşmak için Libya halkının barış, ulusal birlik ve tam egemenlik çağrılarında yer almaya devam edeceğine söz verdi.
Libya, askeri kurumun ülkenin doğusu ile batısı arasında birleştirilmesi yolunda ‘önemli’ olarak nitelendirilen adımlar attı. Ancak siyasi bölünmeler nedeniyle bocalıyor. Bunlardan en önemlisi, Eylül 2017'den bu yana Kahire'nin ev sahipliği yaptığı Libya askeri liderlerinin toplantılarıydı.
O dönemki toplantılar, bir buçuk yıl boyunca ordunun birleşmesi konusunda görece bir yakınlaşma sağlama ve Libya askeri kurumunun teşkilat yapısı, Yüksek Savunma Konseyi, Milli Güvenlik Konseyi ve Genel Komuta Konseyi'nin kurulması konusunda anlaşmada kayda değer bir başarı kaydetti.
Libya Devlet Yüksek Konseyi (DYK), Temsilciler Meclisi (TM) tarafından onaylanan ve ülkede ertelenen cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerinin yapılmasının önünü açan Anayasa Beyannamesi’ndeki 13’üncü değişikliğe onay verdiğini savundu. DYK yaptığı açıklamada, ‘oylama oturumunun hukuka uygunluğunu sorgulamayı reddettiğini’ belirterek, ‘yasal ve tam bir nisap olduğuna inandığını ve anayasa değişikliğine ilişkin oylamanın sonucunun hazır bulunanların çoğunluğunun ‘evet’ oyu ile sonuçlandığını’ bildirdi. Açıklamanın devamında, oturumun olağan ve acil oturumların organizasyonuna ilişkin iç düzenlemelere uygun olarak yapıldığı ifade edildi. Ayrıca oturumun yasallığına itiraz edenlerin uyuşmazlığı karara bağlamak için Yargıtay’ın Anayasa Dairesi’ne başvurma hakkına sahip olduğunu değerlendirdi.
DYK ayrıca önümüzdeki kasım ayında seçimlerin yapılması için ‘ciddi ve gerçek çalışmaların’ yapılması umudunu da dile getirdi. Açıklama, oylamanın geçerliliği konusunda çıkan anlaşmazlıklara yanıt olarak geldi.
TM gelişmeler hakkında yorum yapmazken Enerji ve Tabii Kaynaklar Komisyonu, TM tarafından onaylanan anayasa değişikliğinin DYK tarafından onaylanmasını memnuniyetle karşıladı. Söz konusu değişikliğin ‘Libya iç işlerine dış müdahalenin önünü tıkadığına’ dikkat çekti.
Buna karşılık, Libya Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi dün Bağlantısızlar Hareketi Temas Grubu Zirvesi’nin oturum aralarında Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile ortak iş birliği perspektiflerini görüştüğünü söyledi. Görüşmede ayrıca Başkanlık Konseyi'nin kapsamlı ulusal uzlaşı yolundaki çabaları ve ülkedeki istikrarı artırmadaki başarısı ve siyasi sürecin ilerletilmesi amacıyla seçimlerin içinde bulunulan yılda sağlıklı ve yasal zeminde yapılması yönündeki çabaları ele alındı.
Diğer yandan Abdulhamid Dibeybe liderliğindeki UBH, İçişleri Bakanı olarak atanan İmad Trabelsi'nin Paris Havaalanı’nda tutuklandığı ve büyük miktarlarda paraya sahip olduğu gerekçesiyle sorguya çekildiği iddialarına sessiz kaldı. UBH Sözcüsü Muhammed Hammude, yerel medya ve özellikle yerel aktivistler tarafından yayınlananlar hakkında yorum yapmaktan kaçındı.
Dibeybe konut, kamu hizmetleri ve ulaşım projeleri ile merkezlerin geliştirilmesini yürüten dairelerin yöneticileriyle yaptığı toplantıda, bu yılki iş planında taahhüt edilen stratejik projelerin tamamlanması için takvim belirlenmesi ve ardından sözleşme ve teknik işlemlerin tamamlanmasını takiben söz konusu projelerin tüm bölge ve belediyelerde başlatılması çağrısında bulunmuştu.



Sudan, Rusya'ya silah karşılığında deniz üssü ve altın teklif ediyor

TT

Sudan, Rusya'ya silah karşılığında deniz üssü ve altın teklif ediyor

Sudan, Rusya'ya silah karşılığında deniz üssü ve altın teklif ediyor

Amerikan yönetimi Sudan’daki çatışmanın taraflarına ülkedeki savaşı durdurmaya yönelik bir yol haritasını kabul ettirmeye çalışırken, ABD ve Sudanlı kaynaklar, Port Sudan yönetiminin Rusya’dan silah desteği almak için Moskova ile temas kurduğunu bildirdi. Kaynaklara göre Port Sudan, gelişmiş silahlar karşılığında Rusya’ya Kızıldeniz kıyısında deniz üssü kurma imkânı ve maden ile altın yatırımları teklif etti. Bu durum, Sudan’daki savaşın, küresel ölçekte kritik öneme sahip deniz geçişlerinden birinde, ABD baskıları ile Rusya’nın cazip teklifleri arasında daha geniş bir güç mücadelesine dönüşmesi riskini artırıyor.

Bu gelişmelerle eş zamanlı olarak, ABD’nin Sudan’da ateşkes için hazırladığı yeni öneriye ilişkin daha fazla ayrıntı ortaya çıktı. Teklifin, İslamcı akım ve Müslüman Kardeşler’i dışarıda bırakan, askeri, insani ve siyasi alanları kapsayan üç paralel yol haritası içerdiği belirtildi.

Rusya için deniz üssü ve altın

ABD’nin yoğun diplomatik girişimleri sürerken, Wall Street Journal dün yayımladığı haberinde, geçici başkent olarak Port Sudan’ı kullanan hükümetin Rusya’ya Kızıldeniz kıyısında deniz üssü kurma ve maden ile altın alanlarında yatırım yapma teklifinde bulunduğunu aktardı. Habere göre bu teklif, Sudan ordusunun Rusya’dan gelişmiş silahlarla yeniden donatılması karşılığında yapıldı.

fvbg
Kızıldeniz'deki Port Sudan limanı (Getty Images)

Gazetenin adını vermediği Sudanlı yetkililere dayandırdığı habere göre, Sudan’ın Rusya’ya ilettiği teklif, 25 yıllık bir anlaşmayı kapsıyor. Buna göre Rusya, Port Sudan Limanı’nda veya Kızıldeniz kıyısındaki başka bir deniz tesisinde, aralarında nükleer güçle çalışan savaş gemilerinin de bulunduğu dört deniz unsurunu ve en fazla 300 askeri konuşlandırabilecek.

Amerikan gazetesi, böyle bir üssün Rusya’ya Süveyş Kanalı üzerinden geçen ve küresel ticaretin yaklaşık yüzde 12’sini oluşturan deniz hattını izleme imkânı vereceğine dikkat çekti.

ABD uyarısı

Gazete ayrıca, üst düzey bir ABD yetkilisinin, Port Sudan ya da Libya’da kurulacak bir Rus askeri üssünün Moskova’nın güç kullanma kapasitesini artırabileceği ve daha az kısıtlamayla hareket etmesine yol açabileceği uyarısında bulunduğunu aktardı. Emekli Tümgeneral Mark Hicks’in değerlendirmesine göre ise böyle bir deniz üssü, Rusya’nın uluslararası konumunu güçlendirecek ve bölgedeki nüfuz alanını genişletecek.

fv
Sudan Ordusu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan (AFP)

Bu gelişme, Port Sudan’daki askeri yönetimin yeni silah kaynakları arayışını sürdürdüğü bir dönemde ortaya çıktı. Gazetenin adını açıklamadığı bir Sudanlı yetkili, ülkenin gelişmiş silah sistemlerine ve hava savunma kapasitesine ihtiyaç duyduğunu, ancak bu tür bir anlaşmanın ABD ve Avrupa Birliği (AB) ile sorun yaratabileceğini belirtti.

Gazetenin değerlendirmesine göre Washington, savaşı durduracak ve sivil yönetime geçiş sürecini başlatacak bir yol haritasına odaklanırken, Port Sudan yönetimi ise Rusya ile yakınlaşmanın getireceği askeri ve ekonomik kazanımları önceliklendiriyor.

Ateşkes ve uluslararası mekanizma

Bu çerçevede, ABD’nin Sudan’da ateşkese yönelik yeni önerisine ilişkin ayrıntılar da ortaya çıkmaya devam ediyor. Al Arabiya’ya konuşan kaynaklar, teklifin askeri, insani ve siyasi başlıklardan oluşan üç paralel süreci kapsadığını ve İslamcı akım ile Müslüman Kardeşler’in bu süreç dışında tutulduğunu aktardı.

Mısır kaynaklarına dayandırılan habere göre, askeri başlık, ülke genelinde kapsamlı bir ateşkesi öngörüyor. Buna göre ateşkesten sonra geniş ölçekli bir insani operasyon başlatılacak, yardım kuruluşlarının erişimi sağlanacak ve temel hizmetler yeniden tesis edilecek. Ayrıca ateşkesi denetlemek üzere, sahada gözetim mekanizmalarına sahip bir uluslararası komite kurulması planlanıyor. Bu komite, insani koridorların güvenliğini sağlamak, sivilleri korumak ve olası ihlalleri takip etmekle görevlendirilecek.

cdfrgt
ABD Başkanı Donald Trump’ın Arap ve Afrika İşlerinden Sorumlu Başdanışmanı Massad Boulos (AFP)

İnsani sürecin başarısı, ateşkesin kalıcılığına ve yardımın ülke geneline etkin biçimde ulaşmasına bağlanıyor. Buna göre sağlam bir ateşkes, insani operasyonların başlaması için temel koşul olacak; bu da yardım ekiplerinin erişimini kolaylaştırarak yerinden edilmiş kişiler ile mültecilerin güvenli dönüşü için gerekli ortamın hazırlanmasına katkı sağlayacak.

Siyasi sürece ilişkin öneri ise eski rejim mensupları ve İslamcılar hariç, sivil güçlerin öncülüğünde bir geçiş süreci öngörüyor. Bu süreç, ordunun ve Hızlı Destek Kuvvetleri’nin (HDK) ateşkese onay vermesiyle eş zamanlı olarak başlayacak ve savaşın sonlandırılmasına giden yolun ilk adımını oluşturacak.

Askeri alanda kapsamlı reform

Yol haritası ayrıca kapsamlı bir askeri reform sürecini de içeriyor. Buna göre Sudan İslami Hareketi ve Müslüman Kardeşler çizgisine yakın isimlerin ordu ve güvenlik kurumlarından çıkarılması, silahlı grupların entegrasyonu ve iki tarafla birlikte savaşan milis yapılanmalarının tasfiyesi planlanıyor. Amaç, sivil otoriteye tabi, birleşik ve profesyonel bir ordu ile yeniden yapılandırılmış güvenlik kurumları oluşturmak. Bu süreçte karar merciinin ordu veya HDK olmayacağı özellikle vurgulanıyor.

Öte yandan, eylül ayında ABD’li arabulucu Massad Boulos tarafından sunulan planın, Sudan hükümeti ile HDK temsilcilerine ateşkes ve kapsamlı bir insani süreç önerdiği biliniyor. Ancak Boulos 25 Kasım’da her iki tarafın da plana henüz onay vermediğini açıklamıştı.

Boulos o dönemde yaptığı açıklamada, tarafların ateşkesi ‘ön koşul olmadan’ kabul etmesinin önemine dikkat çekmiş; bunun can kayıplarını azaltmak, siyasi sürecin yeniden başlamasını sağlamak ve ülkenin sivil yönetime geçişi için gerekli koşulları oluşturmak açısından kritik olduğunu ifade etmişti.


Netanyahu, ABD elçisiyle Lübnan'daki durumu görüştü

Beyrut'un güney banliyölerinde son İsrail saldırısının gerçekleştiği yer (Şarku'l Avsat)
Beyrut'un güney banliyölerinde son İsrail saldırısının gerçekleştiği yer (Şarku'l Avsat)
TT

Netanyahu, ABD elçisiyle Lübnan'daki durumu görüştü

Beyrut'un güney banliyölerinde son İsrail saldırısının gerçekleştiği yer (Şarku'l Avsat)
Beyrut'un güney banliyölerinde son İsrail saldırısının gerçekleştiği yer (Şarku'l Avsat)

Papa 14. Leo'nun uçağı Beyrut'tan ayrılır ayrılmaz İsrail'e ait insansız hava araçlarının (İHA) yeniden şehrin semalarında uçmaya başlaması, ziyarete eşlik eden sakinliğin hesaplanmış, geçici ve ziyaretle ilgili kaygılarla dayatılan bir durum olduğunu gösteriyor.

İsrail Yayın Kurumu, Başbakan Binyamin Netanyahu ve Savunma Bakanı Yisrael Katz'ın, Lübnan'a yönelik İsrail tehditleri arasında, ABD elçisi Morgan Ortagus'la, Lübnan'ın başkenti Lübnan'a yapacağı ziyaret öncesinde bir araya geldiğini bildirdi.

Ayrıca İsrail ordusu sözcüsü Avichay Adraee, "X" hesabından paylaştığı videoda, "Hizbullah"ın 121. Birimi'nin, 2020'deki Beyrut limanı patlamasıyla ilgili ipuçlarını ortaya çıkarmak üzere oldukları için Joseph Skaff, Munir Ebu Racili, Joe Bejjani ve Lokman Slim olmak üzere dört önemli Lübnanlı ismin öldürülmesinin arkasında olduğunu söyledi.

Papa Leo, liman patlamasının yaşandığı yeri ziyaret ederek, patlamada hayatını kaybedenlerin ruhları için sessizce dua etti ve kendisini gözyaşlarıyla karşılayan, ellerinde sevdiklerinin fotoğrafları olan çok sayıda vatandaşla tokalaştı.


İsrail: Hizbullah, Beyrut limanındaki patlamayla bağlantılı olarak 4 Lübnanlıyı öldürdü

Beyrut limanındaki tahrip olmuş tahıl silosu sütunlarından bazıları, büyük patlamadan üç yıl sonra görülebiliyor (DPA)
Beyrut limanındaki tahrip olmuş tahıl silosu sütunlarından bazıları, büyük patlamadan üç yıl sonra görülebiliyor (DPA)
TT

İsrail: Hizbullah, Beyrut limanındaki patlamayla bağlantılı olarak 4 Lübnanlıyı öldürdü

Beyrut limanındaki tahrip olmuş tahıl silosu sütunlarından bazıları, büyük patlamadan üç yıl sonra görülebiliyor (DPA)
Beyrut limanındaki tahrip olmuş tahıl silosu sütunlarından bazıları, büyük patlamadan üç yıl sonra görülebiliyor (DPA)

İsrail, Lübnanlı Hizbullah örgütünü, 2020 yılında Beyrut limanında meydana gelen ölümcül patlamada örgütün rolünü ifşa edebilecekleri gerekçesiyle çok sayıda Lübnan vatandaşını öldürmekle suçladı.

İsrail ordusunun dün yaptığı açıklamaya göre dört kurban, patlamanın Hizbullah'ın yüksek patlayıcı amonyum nitrat depolamasından kaynaklandığını ortaya koymuş olabilir.

İsrail ordusu, ölen kişilerin Hizbullah ile patlama arasında bir bağlantı olduğunu ileri süren gümrük memurları ve gazeteciler olduğunu iddia etti.

Bilgiler bağımsız kaynaklarca doğrulanamadı. Hizbullah daha önce patlamanın sorumluluğunu reddetmişti.

Ağustos 2020'de Beyrut limanında meydana gelen patlamada 200'den fazla kişi hayatını kaybetmiş, 6 bin kişi yaralanmış ve mahalleler yerle bir olmuştu.

Patlamaya, güvenlik önlemleri alınmadan yıllarca depolanmış yüzlerce ton yüksek patlayıcı amonyum nitrat neden oldu. Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgiye göre bu, dünyanın en büyük nükleer olmayan patlamalarından biriydi.

Patlamadan bugüne kadar kimse sorumlu tutulmadı.

Soruşturma, öncelikle siyasi nüfuz, yargısal engeller ve yaygın yolsuzluk nedeniyle tıkandı.

Yetkililer soruşturmadan kaçıyor ve hâkimler engelleniyor.

Hükümet, yılın başında soruşturmayı yeniden başlatacağını duyurdu. Bu girişim, siyasi açıdan güçlü Hizbullah'ın İsrail'le savaş nedeniyle zayıflaması ve soruşturmaların yıllardır ilerlemesinin engellenmesiyle de desteklendi.