İhvan bir kez daha gençlere mi bel bağladı?

Yurt dışındaki liderler arasında anlaşmazlıklar tırmanıyor.

Mısır’daki İhvan gençleri, ‘terör örgütü’ üyeliği suçlamasıyla yargılanıyor (AFP)
Mısır’daki İhvan gençleri, ‘terör örgütü’ üyeliği suçlamasıyla yargılanıyor (AFP)
TT

İhvan bir kez daha gençlere mi bel bağladı?

Mısır’daki İhvan gençleri, ‘terör örgütü’ üyeliği suçlamasıyla yargılanıyor (AFP)
Mısır’daki İhvan gençleri, ‘terör örgütü’ üyeliği suçlamasıyla yargılanıyor (AFP)

Müslüman Kardeşler (İhvan-ı Müslimin) Gençliği, örgütün tarihi boyunca her zaman bel bağladığı önemli bir kart oldu. Bununla birlikte ‘yurt dışındaki İhvan liderleri’ arasında örgütlenme yönteminin idaresine dair artan anlaşmazlıklar ortasında, İhvan gençliğine yeniden bel bağlama hakkında bir soru gündeme geldi. Soru, özellikle de yurt dışındaki gençlerin ‘ortaya çıkma ve arzularını gerçekleştirme’ çabasıyla uluslararası kurumlarla iletişim kurmaya çalışması üzerine ortaya atıldı. Öyle ki örgüt içerisindeki gençlik hareketi, ‘yeni bir Mürşid ofisi açılması’ çağrısı yapmaya başladı.
İslami hareketlerdeki araştırmacılar, “Örgüt, şu anda gençlerin çifte vatandaşlığına bel bağlıyor. Yeni bir örgütlenme şekli oluşturma girişimi olarak, yurt dışından daha fazla gençliği kendisine çekmeye çalışıyor” dedi. Mısır’daki İslami hareketler araştırmacısı Amr Abdulmunim’e göre yurt dışındaki İhvan gençlik grupları, özellikle de yurt dışındaki liderlerin mücadelesi ortasında örgütün maruz kaldığı şiddetli acıların ardından, gelecekte İhvan’ın fikirleriyle başa çıkma ve bunları ele alma konusunda farklı bir şekilde görünme eğilimindedir” dedi. Şarku’l Avsat’a konuşan Abdulmunim, “Bu gençlerin birçoğu, siyaset bilimi ve sosyal bilimler okumaya başladı ve Batılı ülkelerden vatandaşlık almaya yöneldi” diyerek, “Gençler açısından bu yeni başlangıç noktaları, örgüt içerisindeki kriz ortamıyla başa çıkma girişimidir” ifadelerini kullandı. Amr Abdulmunim, “Birçok genç, başka uyruklara sahip olduğundan bahsetti. Onlar, özellikle bazıları Mısır’da şiddet ve cinayet suçları nedeniyle hüküm giymiş oldukları için terör listelerine alınmaları durumunda gelecekte Mısır’a sınır dışı edilme girişimlerine maruz kalmamak amacıyla Mısır vatandaşlığını iptal etmeye çalışıyorlar. Aynı şekilde bu gençler, bulundukları toplumlara uyum sağlama çabasıyla isimlerini Mısır’da kullanılmayan isimlerle değiştirmeye başladılar” dedi.
İhvan’ın adımları hususunda bilgi sahibi kaynaklara göre örgüt unsurları, Avrupa’da ikamet eden liderlerin oğulları aracılığıyla, entelektüel konularda uzmanlaşmış insan hakları merkezleri ve kurumları kurmaya çalışıyor. “Örgüt, modern bir imaj sunmak üzere İhvan’ın Batı’daki gençliğinden, yurt dışındaki İhvan liderlerinin oğulları tarafından yönetilen yeni bir örgütsel yapı oluşturmayı hedefliyor” diyen kaynaklar, “Bazıları (yurt dışındaki İhvan gençleri), hala örgütün liderliği için çatışan iki cephe olan İstanbul ve Londra liderlerinin, örgütün kurucusu olan Hasan el-Benna ve örgütün teorisyeni Seyyid Kutub’un çizgisinden uzaklaştığına inanıyor. Örgütün, bu liderlerden uzaklaşması gerektiğini düşünüyor” şeklinde konuştu.
Londra Cephesi’ne destek veren gençlere yönelik yakın tarihli bir mesaj, ‘İhvan mensuplarının uzlaşısıyla örgüt için yeni bir Mürşid ofisi ve yeni bir liste hazırlanması’ taleplerinin ardından gençlerin rollerine ilişkin yeni özellikler taşıdı, grup pahasına ve örgütün iç sorunlarına çözümler içerdi.
Londra ve İstanbul cephelerinin liderlik pozisyonuna ilişkin mücadelesi, Mürşid Meclisi Başkanı İbrahim Münir’in 4 Kasım’da hayatını kaybetmesinin ardından Londra Cephesi’nin bir kriz oluşturmasıyla artarak devam ediyor. Londra Cephesi, o dönemde Muhyiddin Zayit’in geçici olarak Mürşid olacağını açıklamıştı. İstanbul Cephesi de Mahmud Hüseyin’in bu göreve atandığını duyurmuştu.
Şarku’l Avsat’a konuşan gözlemciler, “Londra Cephesi, İhvan liderlerinden Salah Abdulhak’ı Mürşid olarak aday göstermeyi kabul etti. Ancak ilanı, tüm taraflardan yeni Mürşid’e bir bağlılık sözü alınana kadar resmi olarak ertelendi” dedi. Gözlemciler ayrıca, “Mürşid pozisyonuna ilişkin yeni seçimler konusunda örgütün gençleri arasında kaygılar var. Bazı gençler, geçmişte İhvan’ın silahlı kanadının ve onun özel komitelerinin kurucusu olan ve Ekim 2016’da öldürülen Muhammed Kemal tarafından kurulan Kemalciler hareketine katılmaya zorlandı” şeklinde konuştu.
Geçen Aralık ayında Türkiye’de örgütün gençlerinden birinin ölümüyle ilgili ‘örtülü bir olay’, gençlerin yurt dışındaki liderler tarafından terk edildikleri ve liderlerin yalnızca pozisyonlar ve anlaşmazlıklarla meşgul oldukları söylentilerine yol açtı. Gözlemciler, “Örgütteki birkaç genç, mali ve yaşamsal krizler ve kimlik belgeleriyle ilgili sorunlar nedeniyle acı çekiyor. Gençler, daha önce Clubhouse’da bir panel düzenledi ve Londra ve İstanbul gruplarıyla çektikleri acıları ve krizleri açıkça konuştu” dedi.
Mısır’daki İslami hareketler araştırmacısı, örgütün şu anda yurt dışındaki gençlerin çift vatandaşlığına bel bağladığına dikkati çekti. Amr Abdulmunim, daha fazla genci kendine çekme çabası ortasında örgütün, hayata geçirmeye çalıştığı bir fikir olan çift vatandaşlık tehlikesi hakkında uyarı yaparken, örgüt içerisinde yeni çalışma yöntemlerine ilişkin bir fikirsel ve organizasyonel yapılanma olacağını dile getirdi. Abdulmunim, “Örgütlenmenin birinci zemini çifte vatandaşlık, ikincisi ise büyük ölçüde Batı yasalarıyla bir nevi özdeşleşme olarak gençlere yeni bir başlangıç ​​için bilimsel bir oluşum bulmaktır” dedi.
Daha önce Londra Cephesi, gençliği kazanmaya çalıştı ve İbrahim Münir, Suheyb Abdulmaksud’u İhvan’ın sözcüsü olarak atadı. Ayrıca ‘gençlerin yüzüstü bırakıldığı ve görevlere alınmadığı suçlamalarını yalanlamak üzere’ Abdulmaksud, Mürşid ofisine alternatif olarak Teşkilat İşleri Dairesi Yüksek İdare Komitesi üyeliğine dahil edildi.
İstanbul Cephesi de Londra Cephesi’nin yolunu takip ederek, gençliği kendisine çekmeye çalıştı. Gözlemcilere göre ancak iki cephenin amacı, gençlere inanmak değil, cephe liderlerine karşı tepkilerinden korktukları için yalnızca onları asimile etmektir. 



Hizbullah savaşçılarını Lübnan ordusuna entegre etme fikri gerçeklerle çarpışıyor

21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)
21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)
TT

Hizbullah savaşçılarını Lübnan ordusuna entegre etme fikri gerçeklerle çarpışıyor

21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)
21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)

Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn'ın Hizbullah savaşçılarının, 1990 iç savaşından sonra olduğu gibi Lübnan ordusuna entegre edilmesi önerisi siyasi çevrelerde ve uzmanlar arasında tartışma konusu oldu.

Ordunun çeşitli sebeplerle bu savaşçıları bünyesine katamaması nedeniyle öneri henüz yaygın kabul görmezken, uzmanlar bu meselenin doğuracağı sonuçlar konusunda uyarıda bulundu. Bunun ‘silahlarını devlete teslim etmesi karşılığında Hizbullah için bir teselli ödülü’ olduğunu belirten uzmanlar, ‘dini emir alan ve ideolojik inanca sahip olan unsurların orduda yer alamayacağını’ vurguladı.

Cumhurbaşkanı Avn basına verdiği demeçte, “Ordu içinde Hizbullah savaşçılarından oluşan bağımsız bir birim oluşturmak mümkün değil. Ancak 1990'ların başında Lübnan'daki iç savaşın sonunda çeşitli taraflarla olduğu gibi üyeleri orduya katılabilir ve kurslara tabi tutulabilir” ifadelerini kullandı.

Bu öneriyi yorumlayan Güçlü Cumhuriyet Bloğu Milletvekili Giyas Yazbek, ordunun ‘Hizbullah'ın dış uzantılarla ordusunu oluşturduğunu iddia ettiği 100 bin savaşçıyı absorbe edemeyeceğini’ söyledi. Şarku’l Avsat'a konuşan Yazbek, “Hizbullah'ın 25 bin savaşçısı olsa bile, şu anda subaylarının ve üyelerinin maaşlarını dış yardımlarla güvence altına almaya çalışan askeri kuruma bunları dahil etmek imkânsız” dedi.

Yazbek, ‘ordunun cumhurbaşkanı ve hükümetle birlikte geliştirdiği ulusal güvenlik stratejisinin henüz Lübnan'ın ordu ve güvenlik güçlerinin sayısına olan ihtiyacını belirlemediğini’ vurguladı. Yazbek, “Sınırlarımızı çizdiğimizde, savaşın nedenlerini ortadan kaldırdığımızda ve Lübnan'da siyasi bir çözüme doğru ilerlediğimizde, ordunun mevcut subay ve personel sayısı yeterli olacak ve artacaktır” şeklinde konuştu.

Hizbullah savaşçılarının durumu

Askeri uzman Halid Hamade'ye göre, ‘Taif Anlaşması'ndan sonra silahlı milislerin dağıtılmasında olduğu gibi bugün de Hizbullah savaşçılarının orduya alınması önerisi, Cumhurbaşkanı'nın Hizbullah'ı silahlarını devlete teslim etmeye ikna etme çabaları bağlamında Hizbullah için bir teselli ödülüdür.’

Hamade, ‘Hizbullah savaşçılarının orduya entegre edilmesinin, özellikle ateşkes anlaşmasının imzalanmasının ardından yaşanan gelişmelerden sonra, birçok engelle karşı karşıya olduğunu’ savundu.

fvdgh
Hizbullah Genel Sekreteri Haşim Safiyuddin'in 24 Şubat 2025 tarihinde Lübnan'ın güneyindeki Deyr Kanun en-Nahr kasabasında düzenlenen cenaze töreni sırasında Hizbullah üyeleri (Reuters)

“İç savaşın sona ermesinin ardından Lübnan devletinin yüzlerce milisi orduya ve güvenlik güçlerine katmayı başardığı doğrudur, ancak Hizbullah'ın durumuyla karşılaştırma yapmak artık mümkün değildir” diyen Hamade, Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Ulusal Mutabakat Belgesi imzalandığında milis liderleri belgeyi tanıdı, milislerin feshedildiğini duyurdu, silahlarını gönüllü olarak devlete teslim etti ve siyasi sürecin bir parçası oldu. Hizbullah ise ateşkes anlaşmasını tanımıyor ve silahlarını teslim etmeyi kabul etmiyor. Dolayısıyla siyasi sürecin bir parçası haline geldiğini ve artık askeri bir kanadı olmadığını kabul etmeden milislerini orduya dahil etmekten bahsetmek bağlamdan kopuktur.”

Hizbullah'ın ideolojisi

Yazbek'e göre Hizbullah'ın ideolojisi, savaşçılarının orduya entegrasyonunun önündeki en büyük engel. Yazbek, “Hizbullah, Lübnan'ı İran'ın uzantısı olan coğrafi bir nokta olarak görüyor. Hizbullah Genel Sekreteri Naim Kasım'ın silahları teslim etmeyeceğini ve silahların devletin elinde olmasıyla ilgili konuşmalarla ilgilenmediğini açıklamasının da gösterdiği gibi bu doktrin halen varlığını sürdürüyor” ifadelerini kullandı.

ukıo
24 Şubat 2025 tarihinde düzenlenen cenaze töreninde eski Hizbullah Genel Sekreteri Haşim Safiyuddin'in tabutunu taşıyan Hizbullah savaşçıları (AP)

‘Lübnan iç savaşı sırasında milisleri olan ve devlet şemsiyesi altına giren liderlerin Lübnanlı liderler olduğunu, kararlarının Lübnanlıların kararı olduğunu’ hatırlatan Hamade, “Hizbullah ise organik olarak bölgesel bir otoriteye bağlıdır ve hem Lübnan içinde hem de dışında tehlikeli askeri ve güvenlik rolleri oynamıştır” dedi. Hizbullah'ın ‘Tahran'dan ayrıldığını, yerel bir siyasi bileşen olmayı kabul ettiğini ve askeri kolunu feshettiğini açıklamadığına, böylece savaşçılarının ordu içinde absorbe edilmesi konusunun tartışılabileceğine’ dikkat çeken Hamade sözlerini şöyle sürdürdü: “Veliyyül Fakih tarafından verilen ve uygulanması gereken meşru yetki çerçevesinde faaliyet gösteren askeri bir grup ile anayasal makamlar tarafından demokratik mekanizmalar çerçevesinde alınan siyasi bir karar çerçevesinde faaliyet gösteren başka bir grubu uzlaştırmak nasıl mümkün olabilir? İster sivil idarelerde ister güvenlik kurumlarında milislerin devlete entegre edilmesi deneyimi tekrarlanabilecek kadar başarılı oldu mu?”

Ordu disiplini

Bazılarının iddia ettiği gibi iç savaş sürecindeki milislerin orduya alınmadığını belirten Yazbek, ‘güvenlik ve askeri kurumlara alınanların Lübnan'ı yöneten Suriye rejimine yakın olduğunu, ülkenin egemenliği için savaşan ve Suriye işgaline karşı çıkanların ise kovalandığını, hapsedildiğini ve birçoğunun Lübnan'ı terk etmek zorunda kaldığını’ vurguladı. Yazbek ayrıca, ‘ordu personeli tarafından uygulanan disiplinin Hizbullah savaşçıları için geçerli olmadığını, çünkü milislerin orduyla, ordunun da onlarla uyumlu olmadığını’ belirtti.

Hamade, “Hizbullah savaşçılarının Lübnan ordusuna ve diğer devlet kurumlarına dahil edilmesinin artıları ve eksileri ne olursa olsun, doğru yol Hizbullah'ın silahlarını devlete teslim etmesiyle başlamalı. Hizbullah üyeleri Lübnan toplumundan izole edilmiş bir grup değildir ve topluma entegre edilmelidir. Ancak Hizbullah’ın silahlarını teslim etmesi için bir tür ayartma olarak özümsenmeleri konusunu gündeme getirmekte acele etmek hedefe ulaşılmasını sağlamayacaktır. Gerekli olan, Hizbullah’ın öncelikle devleti, silahların yalnızca devletin elinde olmasını, savaş ve barış kararının devletin elinde olduğunu ve bu konuda meydana gelebilecek herhangi bir düzenlemenin başlangıcı olarak uluslararası kararları uygulama ihtiyacını tanımasıdır” dedi.