Batı, Ukrayna'daki savaş devam ederken cephane kıtlığı ile karşı karşıya

Bahmut cephesinde 105 mm mühimmat taşıyan bir Ukrayna askeri aracı. (Reuters)

Avrupa Birliği halihazırda devam eden Ukrayna'daki savaşta cephane sıkıntısı ile karşı karşıya. AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, komisyonun üye devletlere sunduğu, Ukrayna kuvvetlerine mümkün olan en kısa sürede 155 mm'lik mühimmat tedarik edilmesi için birliğin bütçesinden 1 milyar euro ayrılması için harekete geçilmesine yönelik sunulan ortak teklifi artırdı. Çarşamba günü Stockholm'de savunma bakanlarının katıldığı toplantıda söz alan Borrell, ulusal cephaneliklerden tedariki hızlandırmak ve üye devletlerin ulusal cephane stoklarını yenilemelerine yardımcı olmak 1 milyar euro daha tahsis edilmesini önerdi. Avrupa Barış Fonu'na başvurulmasını içeren bu yeni öneri, Avrupa savunma sanayilerinin üretim kapasitesinin yalnızca silahlı çatışmalar sırasında değil, daimi olarak artırılmasını kapsıyor.
Hristiyan Demokrat Birlik Partisi (CDU) dış politika uzmanı Norbert Röttgen, Ukrayna'daki mühimmat eksikliğini Ukrayna'nın ortakları için bir başarısızlık olarak gördüğünü söyledi.  Dün bir Alman radyosuna konuşan Röttgen, “Bu zaten beklenen bir gelişmeydi. Ancak kimse tepki vermedi” ifadelerini kullandı. Avrupalıların, Ukrayna müttefikleri ve destekçilerinin beklenen bu duruma izin vermesinin ciddi bir başarısızlık olduğunu belirten Röttgen, şu an tüm stokları toplayarak mühimmat açığını kapatmaya çalışmanın ve bu eksikliğe bir çözüm getirmenin önemli olduğunu vurguladı.
Ukrayna, savaş cephelerinde ayda en az 400 bin mermiye acil ihtiyacın olduğunu duyurmuştu. Ukrayna Savunma Bakanı Oleksii Reznikov, Stockholm'deki toplantıda yaptığı açıklamada bu yöndeki ihtiyaçlardan bahsetmişti. Borrell ise dün yaptığı açıklamada,şu ifadeleri kullandı:
“Ukrayna'nın barışı kazanması için savaşı kazanması gerekiyor. Ukrayna silahlı kuvvetlerinin sürekli desteğimize ihtiyacı var. Acilen harekete geçilmesi gerektiği konusunda herkes aynı görüşte. Ukrayna'ya olabildiğince çok ve mümkün olan en kısa sürede yardım etme hedefinde hemfikiriz.”
Stockholm'de NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg huzurunda bir araya gelen savunma bakanları, üç maddeden oluşan bir plan belirledi. Kiev temsilcisi, gazetelere verdiği demeçte, “Önceliğimiz hava savunma sistemleri. Ayrıca cephane, cephane ve daha fazla cephane” vurgusunda bulundu. Nitekim Ukrayna ordusu, ülkenin doğusundaki Bahmut'ta kuşatma tehdidi altında. Sevkiyatların sürekliliğini sağlamak için büyük ortak alımlara dayanan proje, Kiev'in acil ihtiyaçlarını karşılamayı, ayrıca uzun vadede Avrupa savunma sanayisinin yeteneklerini pekiştirmeyi hedefliyor.
İlk madde, ülkelerin ordu stoklarında bulunan mühimmatın haftalar içerisinde gönderilmesini, bu yönde Avrupa Barış Fonu'ndan 1 milyar avronun tahsis edilmesini hedefliyor. Ukrayna'nın Avrupalı ​​müttefikleri, şimdiye kadar Avrupa Barış Fonu'ndan tahsis edilen 3,6 milyar euro dahil olmak üzere, 12 milyar avro değerindeki destekle askeri stoklarını kullanmıştı. Birçok Avrupa ordusunun elindeki stoğun savaştan önce zaten ciddi derecelerde düşük olmasına rağmen Avrupa ülkeleri halen Ukrayna'nın ihtiyaçlarını karşılayabileceklerini tahmin ediyor.
Söz konusu planda, füze üreticilerini yeteneklerini artırmaya teşvik etmek için AB ve Ukrayna ordularına yönelik ortak talepler yer alıyor. Daha fazlasını (4 milyar euro ve 1 milyon mühimmat) sağlamayı teklif eden Estonya gibi ülkeler daha da ileri gitmek istiyor. Estonya Savunma Bakanlığından yetkili Madis Roll, AFP'ye verdiği demeçte, “Ukrayna’nın ayda en az 350 bin 155 mm’lik mermiye ihtiyaçları olacak” dedi. Reznikov ise “Bu yeterli değil, 1 milyon mermiye veya yaklaşık 4 milyar euroya ihtiyacımız var” ifadelerini kullandı.
27 ülke, Soğuk Savaş ve sözde asimetrik çatışmaların sonrasında azalan askeri yatırımın birkaç yıl ardından, büyük güçler arasındaki çatışmalara yeniden hazırlanılması yönünde hemfikir. 
AB İç Pazar Komiseri Thierry Breton, Salı günü yaptığı açıklamada, Avrupa endüstrisinin çok yoğun bir mücadelenin ihtiyaçlarına hazır olmadığı uyarısında bulundu. Gazetecilere konuşan Breton, “Savunma sanayimiz bir an önce savaş ekonomisi moduna geçmeli” ifadelerini kullandı. Almanya Savunma Bakanı Boris Pistorius ise “Silah ve mühimmat üretmek için her şeyi kullandığımız anlamına gelen ölümcül bir sinyal verilecek. Biz Almanya ve AB savaşta değiliz” vurgusunda bulundu.
Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre, Borrell önümüzdeki hafta sonu Brüksel'de birliğin dışişleri bakanlarının bir araya geleceği toplantıda bu konuda ayrıntılı bir teklif sunacak. Ertesi gün devlet ve hükümet başkanlarının bir araya geleceği zirvede bu hususta nihai kararın verilmesi bekleniyor. Ukrayna ordusunun askeri sevkiyata acil ihtiyacı olduğunu vurgulayan Borrell, “Artık aylar değil, haftalar söz konusu” ifadelerini kullandı.
Avrupa Komisyonu’ndan kaynaklar ise üretici şirketler hükümetlerle imzalanan siparişlerin ilk partilerini teslim etmeye başlayana ve bu yönde Avrupa Barış Fonu’na başvurulana kadar önümüzdeki haftalarda Ukrayna'ya cephane tedarik edilmesi için üye devletlerin ulusal stoklarına başvurması yönünde acil bir ihtiyaç olduğunu söyledi. 
Borrell, en az bir yıl önce başlayan bu savaşın büyük miktarlarda cephane gerektirmesi dolayısıyla bir yıpratma ve mevzilerin kontrolü savaşına dönüştüğünü hatırlattı. Savaş cephelerindeki durum, Donbass’taki sürekli çatışma, Bahmut'taki şiddetli çatışma ve güney cephesinde karşı saldırı hazırlıklarının mühimmata duyulan ihtiyacı Ukrayna ordusunun temel ihtiyaçlarından biri haline getirdiğini vurguladı. Askeri istihbarat verilerine göre Rus ordusunun savaş cephelerinde günde yaklaşık 50 bin mermi, Ukrayna kuvvetlerinin ise beş veya altı bin mermi ateşlediğini de hatırlattı. 
Avrupa askeri kaynaklarının bildirdiğine göre topçu saldırılarına bağımlılığı azaltmak isteyen Rusya, son zamanlarda Ukrayna ordusunu büyük miktarlarda mühimmat kullanmaya zorlamak amacıyla Ukrayna mevzilerine piyade tümenleri gönderme stratejisine başvuruyor. Dolayısıyla kaynaklar, Ukrayna kuvvetlerinin mühimmat ihtiyacının önümüzdeki aylarda artacağı tahmininde bulunuyor.