PJD, Fas Kralı’nın yetkilerine müdahale ettiği iddialarını yalanladı

Fas Adalet ve Kalkınma Partisi (PJD) Genel Sekreteri ve eski Başbakan Abdulilah Benkiran. (MAP)
Fas Adalet ve Kalkınma Partisi (PJD) Genel Sekreteri ve eski Başbakan Abdulilah Benkiran. (MAP)
TT

PJD, Fas Kralı’nın yetkilerine müdahale ettiği iddialarını yalanladı

Fas Adalet ve Kalkınma Partisi (PJD) Genel Sekreteri ve eski Başbakan Abdulilah Benkiran. (MAP)
Fas Adalet ve Kalkınma Partisi (PJD) Genel Sekreteri ve eski Başbakan Abdulilah Benkiran. (MAP)

Fas muhalefetindeki Adalet ve Kalkınma Partisi (PJD) Genel Sekreterliği, Kraliyet Divanı tarafından 13 Mart'ta yayınlanan beyanı Kral 6. Muhammed’in konumu ve partinin Kral’a olan ihtiramından hareketle takdirle karşıladığını bildirdi.
Genel Sekreterlik tarafından çarşamba akşamı yapılan açıklamada şu ifadeler kullanıldı:
“Devletin başı, en yüce temsilcisi, milletin birliğinin simgesi, devletin bekasının hamisi konumu göze alındığında ve elindeki verilerden hareketle Kral 6. Muhammed’in verdiği notlar ve uyarıların kabulünden çekinmiyoruz.”
Kral 6. Muhammed'in anayasal yetkilerine ve stratejik rollerine bir müdahalede bulunmak istediği iddialarını kesin bir dille reddeden PJD, 4 Mart’ta yaptığı açıklamasını şöyle sürdürdü:
“Parti, Kral'ın yetkinliğine olan yüksek saygısını, ülkenin yüksek çıkarlarını savunmak, toprak bütünlüğünü ve ulusal egemenliği himaye etmek için ülke dahili ve haricinde gösterdiği çabalara sürekli takdir ve desteğini ifade ediyor.”
Açıklamada ‘müminlerin Emiri’ ve Kudüs Komitesi Başkanı konumundaki Kral 6. Muhammed’in Filistin meselesine ve bu meselenin Fas’ın toprak bütünlüğü düzeyinde olduğuna dair sabit ve ilkeli tutumu ile gurur duyulduğu vurgulandı.
Partinin uygulamaları, pozisyonları ve bildirilerinin anayasanın herhangi bir siyasi partiye izin verdiği ölçüde belirli olduğuna değinen PJD, partilerin anayasaya ve hukuka saygı çerçevesinde ve ifade özgürlüğü kapsamında partizan ve vatansever görevini anayasal kurumlara ve yüksek ulusal çıkarlara tam saygı içerisinde yerine getirmeyi esas alarak özgürce kurulup faaliyetlerini yürütebildiklerine dikkat çekti. Aynı zamanda son açıklamasında partinin Filistin davasından, Filistin halkını destekleme ve normalleşmeyi reddetme konusundaki kararlı duruşundan sapmadığını açıkça belirtti.
Açıklamasının partinin Dışişleri Bakanı'nın açıklamalarıyla doğrudan etkileşimi bağlamında kaydedildiğine dikkat çeken PJD, zira hükümetin bir üyesi olduğunu, hükümetteki diğerleri gibi bilhassa ulusal faaliyetin çeşitli alanlarındaki hükümet eylemlerinin ana hatlarını içeren hükümet programları temelinde eleştiriye ve denetime tabi olduğunu vurguladı. 
Sosyal medyada bir grup tarafından PJD’nin açıklamalarının, Kral 6. Muhammed aleyhinde çarpıtıldığı kampanyayı şiddetle kınadığını belirten PJD, bu tarafların gazetecilik mesleği yasalarını ve etiğini açıkça ihlal ettiklerine değindi. Bu kampanya ile aslında siyasi tarihinde yüce vatansever bir duruş sergilemiş, belirleyici hususlarda çeşitli katkılarda bulunmuş bir partiyi kötülemeyi hedeflediklerini öne sürdü.
Fas Kraliyet Divanı, PJD’yi Rabat'ın Tel Aviv ile ilişkilerine karışması dolayısıyla terslemişti. Fas Kraliyet Divanı tarafından pazartesi günü yapılan açıklamada şu ifadelere yer vermişti:
“Fas'ın Filistin meselesindeki tutumundan geri dönülemez. ‘Müminlerin Emiri’ ve Kudüs Komitesi Başkanı konumundaki Fas Kralı’nın Krallığın toprak bütünlüğü meselesi ile bir tuttuğu bu mesele, Krallığın dış politikası önceliklerinden biridir. Siyasi açık artırmalara veya dar seçim kampanyalarına tabi olmayan, kararlı ve ilkeli bir tutumdur.”
Şarku’l Avsat’ın edindiği bililere göre Fas Kraliyet Divanı, PJD Genel Sekreterliği’nin açıklamasına verdiği yanıtta, bu açıklamanın Fas Krallığı ile İsrail Devleti arasındaki ilişkilere, işgal altındaki Filistin topraklarındaki son gelişmelere ilişkin sorumsuzca yanlışlar ve ciddi yanılgılar içerdiğine dikkat çekti. Krallığın dış politikasının anayasa gereği Fas Hükümdarı’nın yetkinliğine girdiği, bunu ulusal değişmezlere, başta toprak bütünlüğü olmak üzere ülkenin yüce çıkarlarına göre yönettiğini vurgulayan Kraliyet Divanı açıklamasında “Krallığın uluslararası ilişkileri, bilhassa bu karmaşık uluslararası sahnede hiç kimsenin şantaj konusu olamaz. Bu nedenle, Krallığın dış politikasının partizan bir iç gündem için istismar edilmesi tehlikelidir, kabul edilemez bir emsal teşkil etmektedir” ifadelerini kullandı.
Fas ile İsrail arasındaki ilişkilerin yenilenmesinin; Kraliyet Divanı tarafından 10 Aralık 2020'de yayınlanan açıklamada, Fas Kralı ile Filistin Devlet Başkanı arasındaki telefon görüşmesi ardından kaydedilen beyan ve 22 Aralık 2020’de Fas Kralı huzurunda imzalanan üçlü bildiri çerçevesinde, aynı zamanda herkesçe bilinen koşullarda gerçekleştiği kaydedildi.



Libya’nın yurtdışında dondurulmuş fonlarının çözülmesine yönelik olası gizli anlaşmalar

Basında yer alan haberlerde Abdulhamid ed-Dibeybe hükümeti ile ABD Başkan Donald Trump'ın yönetiminden yetkililer arasında Libya'nın yurtdışında dondurulan fonlarına ilişkin gizli müzakereler yürütüldüğü belirtiliyor (UBH Başbakanlık Basın Ofisi)
Basında yer alan haberlerde Abdulhamid ed-Dibeybe hükümeti ile ABD Başkan Donald Trump'ın yönetiminden yetkililer arasında Libya'nın yurtdışında dondurulan fonlarına ilişkin gizli müzakereler yürütüldüğü belirtiliyor (UBH Başbakanlık Basın Ofisi)
TT

Libya’nın yurtdışında dondurulmuş fonlarının çözülmesine yönelik olası gizli anlaşmalar

Basında yer alan haberlerde Abdulhamid ed-Dibeybe hükümeti ile ABD Başkan Donald Trump'ın yönetiminden yetkililer arasında Libya'nın yurtdışında dondurulan fonlarına ilişkin gizli müzakereler yürütüldüğü belirtiliyor (UBH Başbakanlık Basın Ofisi)
Basında yer alan haberlerde Abdulhamid ed-Dibeybe hükümeti ile ABD Başkan Donald Trump'ın yönetiminden yetkililer arasında Libya'nın yurtdışında dondurulan fonlarına ilişkin gizli müzakereler yürütüldüğü belirtiliyor (UBH Başbakanlık Basın Ofisi)

Zayed Hediyye

Libya'da Abdulhamid ed-Dibeybe’nin başbakanı olduğu Ulusal Birlik Hükümeti’nin (UBH) son aylarda karşı karşıya kaldığı siyasi ve ekonomik krizler devam ederken UBH ile ABD yönetimi arasında yapılan anlaşmalara ilişkin uluslararası basında art arda çıkan haberler UBH’nin sıkıntılarını daha da arttırdı. Bu anlaşmalar arasında Washington'da dondurulan Libya fonlarının, ABD'ye bu fonların bir kısmının verilmesi karşılığında çözülmesini amaçlayan bir anlaşma da yer alıyor.

Bu anlaşmanın onaylanması halinde bu hamle, Temsilciler Meclisi'nin (TM) yeni bir bütçe vermeyi reddetmesi ve Libya’nın doğu kampının ABD ve Türkiye gibi Libya sahnesindeki önde gelen ve etkili olan uluslararası tarafların teveccühünü kazanmayı başarması sonucu UBH’nin son dönemde rakiplerine karşı gerilediği ekonomik ve siyasi düzeylerdeki konumunu iyileştirmesine katkı sağlayacak.

Washington için cazip bir anlaşma

Anlaşmanın ayrıntıları, İngiltere merkezli Middle East Eye haber sitesi ve diğer uluslararası basın kaynakları tarafından hazırlanan ve UBH ile Trump yönetiminden yetkililer arasında Libya'nın yurtdışında dondurulan ve 30 milyar dolar değerinde olduğu tahmin edilen fonlarına ilişkin gizli müzakerelerden bahseden bir haberde ortaya çıktı.

Söz konusu habere göre taraflar arasındaki görüşmeler geçtiğimiz nisan ayı sonlarında Katar'ın başkenti Doha'da gerçekleşti. ABD Başkanı Trump'ın Ortadoğu işlerinden sorumlu kıdemli danışmanı Massad Boulos ile UBH Başbakanı Dibeybe’nin Ulusal Güvenlik Danışmanı ve kuzeni İbrahim ed-Dibeybe’nin bir araya geldiği görüşmede, Libya'nın, Washington'ın dondurulan fonların çözülmesinde rol oynaması karşılığında, dondurulan fonların bir kısmını belirli ABD kuruluşlarına verme planı ele alındı.

Şarku’l Avsat’ın Middle East Eye'den aktardığı kaynaklara göre plan Trump'ın ekibinin ciddi ilgisini çekmiş ve planın uygulanmasına yönelik mekanizmaların takibi için iç görüşmeler çoktan başladı. Ancak bu durum, bazı tarafların dondurulmuş Libya fonlarını bir sonraki aşamada siyasi olarak değerlendirme niyetleri hakkında soru işaretleri yaratıyor.

Libyalı yetkililerden yalanlama

Öte yandan Libya Yatırım Otoritesi (LIA), fonların serbest bırakılmasına ilişkin olarak basında yer alan haberleri yalanladı. Bu iddiaların doğruluktan yoksun olduğunu ve güvenilir kaynaklara ya da yetkili makamlar tarafından yayınlanan resmi raporlara dayanmadığını vurgulayan LIA, tüm yatırım portföylerinin ve egemen fonlarının Denetim Bürosu ve İdari Kontrol Dairesi gibi yerel kuruluşların yanı sıra akredite sahibi uluslararası denetçiler de dahil olmak üzere uluslararası kuruluşlar tarafından periyodik izlemeye tabi tutulduğunu ve hesaplarının uluslararası kabul görmüş yönetişim, açıklama ve şeffaflık standartlarına uygun olarak düzenli olarak gözden geçirildiğini kaydetti.

Libya’dan hamleler

ABD son zamanlarda Libyalı kurumların ve önde gelen resmi şahsiyetlerin Libya’nin ABD bankalarında dondurulmuş fonlarının serbest bırakılmasına yönelik hamleleri için aktif bir arena haline geldi. Libyalı resmi kaynakların tahminlerine göre bu fonlar Libya'nın yurtdışındaki toplam fonlarının yüzde 25'inden fazlasını oluşturuyor ve yaklaşık 200 milyar dolar olduğu tahmin ediliyor.

Bu hamlelerden en öne çıkanı, birkaç gün önce İngiltere merkezli Africa Confidential dergisinin sayfalarında yayınlanan ve Libya Devlet Varlıklarının Geri Kazanımı ve Yönetimi Ofisi (LAROM) eski Başkanı Muhammed el-Menseli'nin ‘çalıntı’ olarak nitelendirilen ve 50 milyar dolar değerinde olduğu tahmin edilen Libya’nın yurtdışındaki fonlarını kurtarmaya yönelik hamlelerinin ardından ABD makamları tarafından tutuklanmasının hangi koşullarda gerçekleştiğinden bahseden tartışmalı bir haberde ortaya çıktı.

Africa Confidential haberinde, Muhammed el-Menseli'nin geçtiğimiz yıl aralık ayında Washington'da Dışişleri, Adalet ve Hazine bakanlıkları yetkilileriyle bir araya geldiğini ve Muammer Kaddafi rejimi tarafından ABD’deki gizli hesaplara kaçırılan paraları Libya'nın geri alma niyetini kendilerine bildirdiğini aktardı. Habere göre Menseli bundan sadece birkaç hafta sonra 7 Ocak'ta izinsiz eylemlerde bulunduğu ve çifte vatandaşlığa sahip olduğu gerekçesiyle tutuklandı.

Libya’nın fonları onlarca yıldır dondurulmuş durumda

Libya'nın yurtdışında dondurulan fonları, 2011 yılında Muammer Kaddafi rejiminin devrilmesinden bu yana ülkenin karşı karşıya kaldığı en çetrefilli konulardan biri. Zira o tarihten bu yana göreve gelen hiçbir hükümet bu dosyayı yerinden oynatmayı başaramadı. Libya’nın yurtdışındaki fonları, 17 Şubat 2011'deki halk ayaklanmasını bastırmakla suçlanmasının ardından Kaddafi rejimine yaptırım uygulanmasını öngören 1973 sayılı Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) kararı kapsamında dondurulmuştu.

Libya’nın dondurulmuş fonları, eski rejimin yurtdışında doğrudan veya dolaylı olarak sahip olduğu tüm finansal varlıkları, fonları ve ekonomik kaynakları kapsıyor. Resmi verilere göre yurt dışındaki bankalarda bulunan dondurulmuş fonlar, varlıklar ve tahviller de dahil olmak üzere 200 milyar dolar tutarında olduğu tahmin ediliyor.

Bu fonların yüzde 37’si Avrupa’da, yüzde 33’ü Kuzey Amerika’da, yüzde 23’ü Afrika’da, yüzde 6’sı Ortadoğu’da ve yüzde 1’i Güney Amerika bulunuyor.

Devasa yatırımlar

Dondurulan fonlar arasında şimdiki adı Libya Yatırım Otoritesi olan Libya Yatırım Fonu'na ait yatırımlar da yer alıyor. Libya'nın egemen varlık fonu, ülkenin fazla petrol gelirlerini yönetmek ve yatırım yapmak için 2006 yılında kuruldu. Kaddafi döneminde 100 milyar dolardan fazla kaynak tahsis edilen fon, tarım, emlak, finans, petrol ve gaz gibi çeşitli alanlardaki yatırımları yönetiyor ve gelirlerinin milyarlarca dolar olduğu tahmin ediliyor.

Bazı ülkeler geçtiğimiz yıllar boyunca, Libya'nın dondurulmuş fonlarına, bu fonlardan faydalanmak amacıyla göz dikti. Bazıları yasadışı yollardan ve Libya'ya karşı tazminat davaları açarak bu fonları elde etmeye çalıştı, ancak tüm bu girişimler başarısız oldu.

LIA Direktörü Ali Mahmud Reuters'a yaptığı açıklamada, LIA’nın 70 milyar dolarlık fonlarının aktif yönetiminin on yılı aşkın bir süre sonra ilk kez BMGK tarafından bu yılın sonlarına kadar onaylanmasını beklediğini söyledi. Mahmud, LIA'nın mart ayında sunduğu yatırım planının kasım ya da aralık ayında BMGK tarafından onaylanacağından emin olduğunu da sözlerine ekledi.

LIA’nın dört bölümden oluşan planının ilk bölümünün oldukça basit olduğunu belirten Mahmud, bu bölümde fonların dondurulduğu yıllar boyunca biriken fonların tahvil ödemeleri olarak yeniden yatırılmasının planladığını ifade etti.

Birçok hedef

Bingazi Üniversitesi'nde ekonomi ve siyaset bilimi profesörü olan Ali Cuma, UBH’nin bu olası anlaşmayla sadece bir değil, birkaç hedefe ulaşmayı amaçladığını düşünüyor.

Prof. Cuma, Dibeybe hükümetinin Libya'nın yurtdışındaki fonlarının kontrolünü yeniden ele geçirme çabasının öncelikle ekonomik sıkıntısını çözmeyi ya da hafifletmeyi amaçladığını, zira hükümetin şu anda TM başta olmak üzere çeşitli taraflarca kendisine dayatılan iç siyasi ve mali baskı nedeniyle kamu harcamalarını karşılayamadığını söyledi.

Prof. Cuma, değerlendirmesini şöyle sürdürdü:

“Bu teklif aynı zamanda ABD ve pragmatik tutumlarıyla tanınan yeni başkanı Donald Trump ile ilişkileri geliştirmeyi ve Libya'nın doğu kampının son haftalarda nispeten başarılı olduğu Washington'a karşı üstünlük sağlama çabalarının önünü kesmeyi amaçlıyor.”

Ancak birçok tarafın bu sızıntıları mali kazançlar karşılığında ulusal egemenliğin bir kısmının teslim edilmesi olarak istismar etmeye çalışacağı için anlaşmanın Dibeybe ve UBH üzerindeki olumsuz etkisi konusunda uyaran Prof. Cuma, Dibeybe hükümetinin bu hamlesinin, dondurulmuş fonların geri alınması ile ulusal egemenliğin korunması arasında bir denge kurma becerisi açısından gerçek bir sınav niteliği taşıdığını, fakat mevcut aşamada bu iki zıt kutbu bir araya getirmenin oldukça zor olduğunu vurguladı.