ABD, Şi'nin Moskova ziyareti öncesi Ukrayna'da ateşkes çağrılarını desteklemeyeceğini yineledi

Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü John Kirby (Reuters)
Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü John Kirby (Reuters)
TT

ABD, Şi'nin Moskova ziyareti öncesi Ukrayna'da ateşkes çağrılarını desteklemeyeceğini yineledi

Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü John Kirby (Reuters)
Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü John Kirby (Reuters)

Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi Stratejik İletişim Koordinatörü John Kirby, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in Moskova ziyareti öncesi olası ateşkes çağrılarını desteklemeyeceklerinin bir kez daha altını çizdi.
Kirby, çevrim içi düzenlenen günlük basın toplantısında gazetecilerin sorularını yanıtladı.
Çin Devlet Başkanı Şi'nin, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in davetiyle 20-22 Mart'ta Moskova'yı ziyaret edeceğinin açıklanmasının ardından Kirby, Ukrayna'da halihazırda bir ateşkesi desteklemedikleri vurgusunu yineledi.
Kirby, Çin'in Rusya-Ukrayna savaşına dair ateşkes önerisini gündeme getirip, kendilerini "arabulucu" addetme girişimleri olabileceği ihtimaline işaret etti. Ancak bunun Ukrayna pahasına Rusya'ya fayda sağlayacak bir girişim olabileceğini aktaran Kirby, bu nedenle ziyaret öncesi bu endişelerini dile getirdiklerini kaydetti.
Koordinatör Kirby, "Şu anda ateşkes çağrılarını desteklemiyoruz. Çin'in Moskova'da bir toplantıda yapacağı, sadece Rusya'ya fayda sağlayacak ateşkes çağrılarını kesinlikle desteklemiyoruz." ifadesini kullandı. Kirby, Çin'in bu çabalarının "nüfuzlarını artırma veya nüfuzları zaten artmış gibi görünme girişimlerinin" bir parçası olduğunu söyledi.
Çin'in Rusya-Ukrayna savaşı ile ilgili motivasyonları konusunda yorum yapmaktan kaçınan Kirby, diğer taraftan Ukrayna'ya destek veren uluslararası topluluğa katılmadığına dikkati çekti.
Kirby, Çin'in Rusya'ya Ukrayna'da kullanmak üzere silah temin etme seçeneğini masadan kaldırmadıklarına ilişkin ise "Doğru olmasaydı bunu söylemezdik." dedi. Bu hususta Çin tarafıyla da özel olarak görüştüklerini söyleyen Kirby, diğer müttefiklerle de bilgileri paylaşıp kamuoyuna açıkladıklarını ifade etti.
Çin'in Rusya'ya hem savaş kapsamında hem farklı amaçlarla kullanılabilecek "ikili kullanımlı" materyaller sağladığını belirten Kirby, bunların savaş alanında kullanıldığına dair bir göstergenin olmadığını kaydetti.

Biden-Şi görüşmesi
Kirby, ABD Başkanı Joe Biden'ın, Çin Devlet Başkanı Şi ile yakın zamanda görüşme planına ilişkin ise henüz bir girişimleri olmadığını ancak gelecek günlerde bu konuyla ilgileneceklerini aktardı.
Gelecek hafta Irak'ın işgalinin 20. yıl dönümü olmasıyla ilgili bir soruya ise Kirby, Irak ile ortak işbirliklerine işaret etti ve ABD'nin, Irak'ın davetiyle bu ülkede faaliyet gösterdiğini kaydetti.
Kirby, iklim krizinden DEAŞ ile mücadele ve insan haklarına kadar, Irak ile ortaklıklarının birçok meselenin çözülmesine katkı sağladığını bildirdi.



İran, Husiler ve İsrail: Washington karşısındaki üçlü ittifak

ABD Başkanı Donald Trump (AFP)
ABD Başkanı Donald Trump (AFP)
TT

İran, Husiler ve İsrail: Washington karşısındaki üçlü ittifak

ABD Başkanı Donald Trump (AFP)
ABD Başkanı Donald Trump (AFP)

Hüda Rauf

İran ile ABD arasındaki müzakereler, her iki müzakereci ve arabulucu tarafın iyimser ve olumlu açıklamalarıyla ilerleyen üç turdan sonra durdu. Dördüncü turun ertelenmesi, ABD-İran arasında geçici veya kalıcı bir anlaşmaya varılma şansı konusunda soru işaretlerine yol açtı.

Donald Trump'ın göreve gelmesinden bu yana tüm göstergeler, hem İran hem de Amerikan tarafının bir anlaşma imzalamaya hazır ve niyetli olduğuna işaret etse de, şimdilik görüşmelerin üçüncü turda durmasının -ama bu geçici ve yakında dördüncü turla devam edecek gibi görünüyor- her bir tarafın istediği şeyin teknik ayrıntılarından ibaret olmayan başka nedenleri de vardı. Nitekim Washington'daki bazı taraflar İran'ın nükleer programının tamamen ortadan kaldırılmasından bahsederken, diğerleri ise sıfır zenginleştirmeden bahsediyor ve İran her ikisini de reddediyor.

Trump yönetiminin İran ile müzakerelerdeki temsilcisi Steve Witkoff, Tahran'ın uranyumu yüzde 3.67 oranında zenginleştirme hakkı olduğunu söylese de, ertesi gün İran'ın uranyum zenginleştirmemesi gerektiğini açıkladı. Ardından Dışişleri Bakanı Marco Rubio, İran'ın uranyum zenginleştiren tek nükleer olmayan ülke olmak istediğini söyledi.

Öte yandan İran'ın yüzde 3.67 oranında uranyum zenginleştirme imkânına sahip olması durumunda bu oranın barışçıl amaçlarla uyumlu olmadığı belirtiliyor. Zira birkaç hafta içinde yüzde 20, sonra yüzde 60 ve en sonunda da yüzde 90 zenginleştirme oranına ulaşabilir ki bu da silah üretmek için gereken oran.

Her iki taraftan gelen belirsiz açıklamalara rağmen İran ve Washington'un çok yakında bir anlaşmaya varma noktasında olduğu kesin. Ancak görüşmelerdeki duraklamanın bölgesel bir başka gelişmeyle bağlantılı olduğu anlaşılıyor. İran'da Recai Limanı’nda ağır kayıplara yol açan ve etkileri halen devam eden bir patlama meydana gelirken, Husilerin İsrail hedeflerine yönelik saldırısı gerçekleşti. Husilere ait bir insansız hava aracı İsrail'deki enerji merkezini çevreleyen köprünün yakınına düşerek geniş çaplı bir hasara yol açtı. İsrail güvenlik birimlerinin yaptığı değerlendirmelerde, Husilerin Ben Gurion Havalimanı'na yeni tip bir füze fırlattığı belirtiliyor. Saldırı üzerine İsrail, İran’ı hedef alma ve eleştirme bahanesi bulma fırsatını kaçırmayarak, Tahran’ı Husi saldırısının arkasında olmakla suçladı.

İran'ın yıllardır Husilere askeri, mali ve lojistik destek sağladığı biliniyor. Ancak İsrail, bu olayı İran'ı eleştirmek ve Washington ile yürüttüğü müzakereler kapsamında ona baskı yapmak için kullandı. Öte yandan İran da Husi saldırılarını, Washington'u Kızıldeniz'deki saldırıları durdurmaları için Husileri etkileme gücüne sahip olduğuna ikna etmek amacıyla kullanıyor ve bu, İran'ın bilinen meseleleri birbirine bağlama politikasıyla örtüşüyor.

Daha sonra üçüncü tur görüşmelerin ardından müzakereler durdu, ama dördüncü tur görüşmeler yakın. Trump da Husiler ile Kızıldeniz'de ABD gemilerine yönelik saldırıların durdurulması ve ABD’nin Yemen'deki Husilere yönelik saldırılarının durması konusunda anlaşmaya vardıklarını duyurdu.

Bilhassa saldırılardan zarar gören Mısır ve Suudi Arabistan gibi Kızıldeniz'e kıyısı olan bölge ülkeleri olduğu için, iki taraf arasındaki saldırıların durması, bölgede sükunetin sağlanması ve gerginliğin azalması için olumlu bir gösterge. Suudi Arabistan, Yemen'de gerginliğin azaltılması ve Yemen krizinin barışçıl bir şekilde çözülmesi amacıyla bu anlaşmaya mutlaka destek verecektir. Ancak anlaşma diğer yandan, Trump'ın övünebileceği herhangi bir başarı elde etmek isteyen Washington'a baskı yaparak, İran ve İsrail'in çıkarları doğrultusunda birbirlerini nasıl kullandıklarını da ortaya koydu.

Kaldı ki Washington ile Husiler arasındaki anlaşmaya ilişkin soru işaretleri de gündemde; anlaşma Trump'ın bölge ziyareti bitene kadar geçici mi olacak, yoksa devam mı edecek? Yemenli isyancılar sadece İsrail gemilerine saldırmaya devam ederse ne olacak? Bu durum İsrail'in Gazze'ye yönelik saldırılarının durmasına yol açacak mı? Tüm bunlar önümüzdeki ziyaretten sonra cevapları daha da netleşebilecek sorular.

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre İran, İsrail ve Husiler, mevcut süreçte çıkarlarını korumak için Amerikan rolünü kullanmayı, ondan faydalanmayı başardılar. Ancak gelişmeler henüz şekillenme aşamasında ve bunların kısa sürede çökecek geçici düzenlemelerle mi yoksa daha uzun süre devam edecek düzenlemelerle mi sonuçlanacağı belirsiz.