Cezayir Barış Toplumu Hareketi yeni başkanını seçti

Cezayir Barış Toplumu Hareketi yeni başkanı (Partinin web sitesi)
Cezayir Barış Toplumu Hareketi yeni başkanı (Partinin web sitesi)
TT

Cezayir Barış Toplumu Hareketi yeni başkanını seçti

Cezayir Barış Toplumu Hareketi yeni başkanı (Partinin web sitesi)
Cezayir Barış Toplumu Hareketi yeni başkanı (Partinin web sitesi)

Cezayir’deki İslamcı partilerden Barış Toplumu Hareketi (MSP) kadroları, Abdurrezzak Makri’nin yerine yeni bir başkan seçti. Rakibi, eski Sanayi Bakanı Abdulmecid Menasra’nın aksine, liderliğin Makri’ye yakın olan ve onu organize etmekten sorumlu olan Abdulali Hassani’ye intikal etmesi dikkat çekiciydi.
300’den fazla üyeden oluşan ve partinin en üst organı olan Şura Konseyi, liderlerin 2012’de cumhurbaşkanlığını devraldığında Makri’nin çizdiği çizgiyi düzeltme kararlılığının bir göstergesi olarak Hassani’ye çoğunluk oyu verdi. O dönemde hükümet kadrosunda kalmayı seçen Ticaret Bakanı Mustafa bin Bade bu liderlik eğilimine katılmayı reddetti.
Menasra, Şura Konseyi saflarında destek toplamak için gazete köşelerinde ve sosyal medya platformlarında güçlü bir erken kampanya yürütürken, Hassani partinin başkanlığına adaylığını ancak konferansın ikinci gününde açıklayabildi. Parti kaynakları Makri’nin konferansını, seçtiği halefinin büyüklüğüne göre hassasiyetle uyarladığını doğruladı. Bu, aynı kaynaklara göre 2017’de hükümete geri dönme teklifini reddeden Makri’nin partideki etkisinin kapsamını gösteriyor.
Menasra taraftarlarına göre, başkanlığı üstlenememesinin nedeni son yıllarda ‘Değişim Cephesi’ adını verdiği bir parti kurması ve partiye dönmeden önce partiden uzun süre çekilmesinden kaynaklanıyor. Ancak kısa bir süre sonra partiyi feshetti ve büyük aile evine dönmeye karar verdi.  Ancak Şura Meclisi’ndeki liderlerin çoğu bu olaya karşı olumsuz bir tavır aldı.
Partinin eski başkanı Ebu Cerrah Sultani’nin, ikinci meclis odası olan Millet Meclisi’nde Cumhurbaşkanını temsil eden üçüncü partiye katılarak aylar önce partiden ayrılması dikkat çekici.
Hassani’nin yaklaşmakta olan ilk bakanlık değişikliğinde hükümete katılmasının teklif edilmesi beklenirken, gözlemciler Hassani’nin 5 yıllık görev süresinin sona ermesinden sonra Makri’nin liderliğe dönüşünü göz ardı etmiyor. O zamana kadar, parti yasalarının art arda yalnızca iki başkanlık dönemine izin verdiği göz önüne alındığında, yeniden seçime aday olma yasağı kaldırılacak.
Konferansa, Arap ve İslam dünyasındaki İhvan hareketine bağlı çok sayıda İslami şahsiyet, özellikle de Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Haniye katılırken, Fas Adalet ve Kalkınma Partisi İsrail ile normalleşme sorunu nedeniyle etkinlikte yoktu. Fas partisi, Cezayirli mevkidaşının tüm konferanslarına katılmıştı.
Cumhurbaşkanı Tebbun Zafer Bayramı’nda konuştu
Ayrıca Cezayir Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun, dün kurtuluş savaşı mücahitleri ile Fransız sömürge yönetimi arasında ateşkes ilanının 61. yıldönümünü kutlandığı Zafer Bayramı (19 Mart 1962) vesilesiyle yaptığı konuşmasında ülkesinin önemli adımlar attığını ve adaletsizliğin kalan tezahürlerini ortadan kaldırmak için çalıştıklarını belirtti.
Dışarıdan bakıldığında, Tebbun’a göre ülkenin kalkınması tarihi ihtişamıyla gurur duyan, kendi yeteneklerine ve yaratıcı gençliğe güvenen kilit rol ile temsil edilmekte.
Tebbun merhum Cumhurbaşkanı Abdulaziz Buteflika’nın (1999-2019) iktidarlığı dönemine atıfta bulunarak, “Cezayir kendisini yolsuzluk ve gasp çevrelerine bağımlı olmaktan kurtardı” dedi.
Tebbun’un konuşması şu ifadelerle sonlandırdı: “Cezayir, kalkınma projeleri ve çalıştayların uygulanmasına başladı. Ülke, halkın özlemlerine ulaşması için zamana karşı yarışıyor ve stratejik çıkarlarını en etkili şekilde sağlama yönünde cesur adımlarla koşuyor.”



Libya, siyasi ve askeri bölünmüşlüğü sona erdirmek için ‘barışçıl bir çözümden’ bahseden Trump'ın kronik siyasi krizi çözecek ‘planını’ bekliyor

Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, ABD Afrika Komutanlığı'ndan (AFRICOM) bir heyetle yaptığı toplantıda (UBH Başbakanlık Ofisi)
Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, ABD Afrika Komutanlığı'ndan (AFRICOM) bir heyetle yaptığı toplantıda (UBH Başbakanlık Ofisi)
TT

Libya, siyasi ve askeri bölünmüşlüğü sona erdirmek için ‘barışçıl bir çözümden’ bahseden Trump'ın kronik siyasi krizi çözecek ‘planını’ bekliyor

Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, ABD Afrika Komutanlığı'ndan (AFRICOM) bir heyetle yaptığı toplantıda (UBH Başbakanlık Ofisi)
Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, ABD Afrika Komutanlığı'ndan (AFRICOM) bir heyetle yaptığı toplantıda (UBH Başbakanlık Ofisi)

Libya siyaset sahnesine, on yılı aşkın bir süredir kronik siyasi ve askeri bölünmüşlükten mustarip olan ülkede ‘barışçıl çözüme’ yol açacak bir ABD planının yaklaşmakta olduğuna dair bir beklenti atmosferi hâkim.

ABD Başkanı Donald Trump'ın detaylarına değinmeden bu planı açıklaması, özellikle de Afrika işlerinden sorumlu danışmanı Massad Boulos'un kısa süre önce ‘herkes için adil, eşitlikçi, şeffaf ve tatmin edici başkanlık seçimleri yapılması’ gerektiğinden bahsetmesinin ardından, Libyalı siyasetçi ve analistlerin beklentilerine geniş bir kapı açtı.

Radikal değişim

Bazı Libyalı siyasetçilerin gözünde ABD'nin krize çözüm yolu ‘radikal değişim’ seçeneğinden geçebilir. Bu bağlamda Libya-ABD Koalisyonu Başkanı Faysal el-Fituri, Trump yönetiminin ‘Libya'ya geniş yetkilere sahip özel bir başkanlık temsilcisi atayarak siyasi sahneyi tamamen yeniden şekillendirmek için Birleşmiş Milletler (BM) sürecine paralel çalışacağını’ öne sürdü.

El-Fituri bu senaryoya ilişkin vizyonunu açıklarken ‘çözümün önünde engel teşkil eden mevcut organların feshedilmesi ya da dondurulması ve daha önce herhangi bir yönetim organında yer almayan tüm Libyalı bileşenleri temsil eden bağımsız bir ulusal komite oluşturulması’ temeline dayandığını söyledi.

tyu7ı8
ABD Başkanı Donald Trump’ın Arap dünyası ve Ortadoğu işlerinden sorumlu kıdemli danışmanı Massad Boulos geçtiğimiz nisan ayında Libya Ulusal Petrol Şirketi (NOC) Başkanı ile bir görüşme gerçekleştirdi. (UBH)

Libya’da iktidardaki siyasi organlar, Temsilciler Meclisi (TM), Devlet Yüksek Konseyi (DYK), batı ve doğu Libya hükümetleridir.

Daha önce Libyalı uzmanlar BM gözetiminde bir siyasi çözüm planı ortaya koymuş ve bu plan seçim yasaları, yürütme yetkisi ve kalıcı anayasa konularında çözüme ulaşmak üzere bir siyasi diyalog komitesinin oluşturulmasıyla sonuçlanmıştı.

Libya-ABD Koalisyonu Başkanı Faysal el-Fituri Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada, ‘Lübnan iç savaşını yatıştıran 1989 tarihli Taif Konferansı benzeri bir uluslararası konferans düzenlenmesi’ olasılığını değerlendirdi.

Ancak istikrarı engelleyenlerin yargılanması için Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin (UCM) ve geçtiğimiz ekim ayında ABD Senatosu tarafından kabul edilen İstikrar Yasası'nın harekete geçirilmesini öneren el-Fituri'ye göre bu yol ‘havuç ve sopa’ yaklaşımından bağımsız olmayacaktır. El-Fituri, bunun karşılığında da ‘sıkı uluslararası şeffaflık koşulları altında yeni hükümeti desteklemek üzere dondurulmuş Libya fonlarının kademeli olarak serbest bırakılmasını’ önerdi.

ABD'nin Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff daha önce Libya'da diplomatik başarı elde edileceğine dair güvenini ve iyimserliğini dile getirmiş, mayıs ayında The Atlantic'e verdiği röportajda Washington'un ‘Libya'da başarı elde edeceğini ve bunun yakında duyulacağını’ söylemişti.

Libyalı siyasi analist Eyyub el-Evceli, Amerikan çözümünün ‘tüm siyasi tarafların diyalog masasına oturması’ yoluyla geleceği ihtimalini zayıf görüyor. Şarku’l Avsat'a konuşan el-Evceli, ‘Trump yönetiminin Libya'daki krizin taraflarından birini ortadan kaldırırken, bir tarafı güçlendireceği ve en fazla bir yıl içinde başkanlık veya parlamento seçimlerine gitmek için çözümün anahtarlarını ona vereceği’ beklentisindeydi.

“Washington, Libya'yı güvenlik ve istikrarı bozacak ya da çatışmanın tarafları arasında bir savaşı ateşleyecek her türlü girişimden uzak tutmak istiyor” diyen el-Evceli, ABD'nin ‘krizin tarafları arasındaki farklılıkların derin olduğuna’ inandığına dikkat çekti.

Mevcut organların devrilmesini dışlamak

Buna karşılık TM Milletvekili Rebia Buras mevcut siyasi organların devrilmesi senaryosuna sıcak bakmıyor. “Trump yönetimi siyasi sürecin ayrıntılarından çok dengeleri yönetmeye ve ABD'nin Libya'daki çıkarlarını sağlamaya büyük önem verecektir” diyen Buras, Beyaz Saray'ın planının ‘pragmatik olacağını, demokrasi ve insan hakları konularından çok ekonomik anlaşmalara odaklanacağını’ düşünüyor.

Şarku’l Avsat'a açıklamalarda bulunan Buras, herhangi bir planın başarısı ve sürdürülebilirliği için temel bir koşula işaret etti: ‘Libya halkının, dışarıdan dayatılan ve Libyalıların hak ve çıkarlarını dikkate almayan her türlü dikte ya da çözümden uzak, birleşik ve egemen bir devlet kurma arzusunu yansıtması.’

Bu arada gözlemciler, Libya'nın uluslararası nüfuz ve çıkar mücadelesinin bir parçası olması nedeniyle ABD'nin olası bir çözümünün Libya dosyasındaki bölgesel ve uluslararası aktörlerden soyutlanamayacağına inanıyor.

rfty6
Libya Temsilciler Meclisi'nin (TM) Bingazi'deki bir oturumundan (TM resmi sayfası)

Trablus Üniversitesi'nde uluslararası ilişkiler profesörü olan Dr. Ahmed el-Atraş, ‘ABD'nin çözüm yolunun başarı şansının, uluslararası ve bölgesel güçlerin Libya'daki çıkarlarını ve nüfuzlarını paylaşmalarına yönelik düzenlemelerle birlikte bölge için yeni bir siyasi haritanın yeniden çizilmesi konusunda uzlaşmaya bağlı olduğuna’ inanıyor.

El-Atraş, ‘uluslararası sistemde aktif olan ve BM Güvenlik Konseyi'nin daimî üyesi olan ülkeler arasında ABD dış politikasına taktiksel olarak karşı çıkan bir akımdan’ söz etti.

El-Atraş, ‘bazı ülkelerin Libya'nın içişlerine müdahalesinin derinliğini, bölgedeki yabancı çıkarlar üzerinde ciddi yansımaları olabilecek güvenlik durumunun kırılganlığını ve fiili otoritelerin yabancı baskılara boyun eğme ve iktidara tutunma tehdidini’ örnek gösterdi.

Libyalıların görüşlerinin aksine, ABD Ulusal Güvenlik Konseyi eski üyesi Ben Fishman Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, ABD'nin Libya politikasında bir değişiklik olduğuna dair hiçbir kanıt görmediğini söyledi.

Washington Yakın Doğu Politikaları Enstitüsü'nde kıdemli araştırmacı olan Fishman, Massad Boulos'un 20 Haziran'da Berlin'de düzenlenen Libya konulu uluslararası toplantıya katılmamasına dayanarak Trump'ın Libya siyasi çözüm planıyla ilgili açıklamasının ‘geçici’ olduğunu düşünüyor.

Geçtiğimiz hafta Trump, Libya'nın da aralarında bulunduğu birçok ülkeye yüzde 30 gümrük vergisi getirmiş ve bunun Libyalılar üzerinde olumsuz yansımaları olmayacağını savunmuştu.

Libyalı ekonomist Ömer Zermuh, “Libya'nın ABD'ye ham petrol ve küçük bir oranda petrol türevleri dışında hiçbir emtia ihracatı yok. Trump'ın açıklamalarına göre petrol bu kapsamda değil” ifadelerini kullandı.

Şarku’l Avsat'a konuşan Zermuh, “Petrole gümrük vergisi getirilse bile Libya'nın yüksek kaliteli ham petrolü için alternatif pazarlar bulması zor değil” dedi.

Öte yandan Fishman'a göre bu karar, Libyalıların ABD'ye giriş vizelerini kısıtlayan önceki karar da göz önünde bulundurulduğunda, Boulos'un Libya'da ekonomik fırsatlar arama çabalarının önüne engeller koyuyor.