Suriye'de İslami Cihad liderinin öldürülmesi İsrail'in Ramazan'dan önce ‘önleyici’ saldırısı mı?

Mühendis Ali el-Esved'in İslami Cihad’a yakın siteler tarafından dağıtılan bir fotoğrafı
Mühendis Ali el-Esved'in İslami Cihad’a yakın siteler tarafından dağıtılan bir fotoğrafı
TT

Suriye'de İslami Cihad liderinin öldürülmesi İsrail'in Ramazan'dan önce ‘önleyici’ saldırısı mı?

Mühendis Ali el-Esved'in İslami Cihad’a yakın siteler tarafından dağıtılan bir fotoğrafı
Mühendis Ali el-Esved'in İslami Cihad’a yakın siteler tarafından dağıtılan bir fotoğrafı

İsrail kaynakları, İslami Cihad Hareketi’nden Mühendis Ali el-Esved'in Pazar günü Suriye'de öldürülmesinin, İslami Cihad’ın yaklaşan Ramazan ayındaki operasyonlarını engellemek için harekete karşı organize bir İsrail operasyonu bağlamında gerçekleştiğini söyledi.
Yedioth Ahronoth gazetesinin askeri analisti Ron Ben-Yishai, İslami Cihad Hareketi Genel Sekreteri Ziyad en-Nehhale'nin Lübnan Hizbullahı Genel Sekreteri Hasan Nasrallah ile görüşmesinden bir gün sonra Şam'da meydana gelen suikastın, hareketin Ramazan ayında planladığı operasyonları engellemeyi amaçladığını belirtti.
Ben-Yishai, İsrail'in operasyon hakkında resmi olarak açıklama yapmamasına rağmen, operasyonun hareket tarafından planlanan faaliyetleri ‘önlemeyi’ amaçladığını ve birçok tehdit ve uyarının arka planına karşı geldiğini ifade etti.
Yedioth Ahronoth, Esved suikastını İsrail'in geçen hafta sonunda Cenin'de gerçekleştirdiği suikastlara bağladı. Tüm bunların, Şin Bet ve askeri istihbaratın İslami Cihad’ın Ramazan ayında operasyonlarını açığa çıkarma niyetine dair uyarılar almasının ardından İsrail'in İslami Cihad’ı dizginleme operasyonlarının bir parçası olduğunu ifade etti. Esved, Pazar günü Şam kırsalında kurşuna dizilerek öldürüldü. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu olayın arkasında İsrail'in olduğunu ima ederek “Teröristlere ve terörün mimarlarına her yerde, nerede olurlarsa olsunlar ulaşıyoruz. Güçlerimiz, teröristlerle hesaplaşmak ve altyapıyı engellemek için gece gündüz çalışıyor. Son zamanlarda onlarca terörist ortadan kaldırıldı ve birçoğu tutuklandı. İsrail vatandaşlarına zarar vermeye çalışan herkesin kafası kesilecek” dedi.
Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgiye göre, Netanyahu'nun açıklamaları, İslami Cihad'ın İsrail'i Esved'e suikast düzenlemekle suçlamasından kısa bir süre sonra geldi. İslami Cihad Hareketi ve askeri kolu Kudüs Tugayları da Pazar sabahı Şam kırsalında ‘Siyonist düşmanın ajanları’ tarafından öldürülen 31 yaşındaki Ali Remzi el-Esved (Ebu Abdurrahman) için bir bildiri yayınladı.
1948 yılında ailesi Hayfa şehrinden göç ettirilerek Suriye'ye yerleşen Filistinli bir mülteci olan Esved'in küçük yaşta Kudüs Tugayları saflarına katılması dikkat çekicidir. Kudüs Tugayları, Esved'in Filistin'in kurtuluşunu, topraklarına ve ailesinin sürüldüğü anavatanı Hayfa şehrine dönüşünü düşünerek zamanını görevlerini yerine getirmekle geçirdiğini açıkladı.
İslami Cihad, İsrail'i ‘bu hain suçtan sorumlu’ tuttu. Netanyahu, İsrail'in sorumluluğunu ima etmeden önce, İsrail medyası suikastta İsrail'e ait net bir işaret olmadığını belirtmiş ancak daha sonra Netanyahu'nun konuşmasının ‘neredeyse açık bir itiraf’ olduğunu belirtmişti. İsrail Kamu Yayın Kuruluşu (KAN), Suriye'de meydana gelen suikastın Şam'ın kuzeybatısındaki Kadisiye kentinde çok sayıda kişi tarafından gerçekleştirildiğini bildirdi. Bu, İsrail'in Suriye'deki ve başka yerlerdeki Filistinli gruplara karşı ilk kez harekete geçmesi değil. İsrail, on yıllardır yabancı ve Arap ülkelerinde birçok Filistinli yetkiliye suikast düzenledi. İsrail, Suriye'de İslami Cihad'a karşı en son harekete geçtiğinde takvimler 2019 yılını gösteriyordu. Olayda, suikasttan sağ kurtulan ve oğlu öldürülen hareketin ilk askeri komutanı Ekrem el-Acuri'nin bulunduğu bir karargâh hedef alınmıştı.
Hamas, ‘ihanet ve Siyonist terörizmin alamet-i farikalarını taşıyan korkakça bir suikast sonucu’ mühendis Ali Remzi el-Esved'in hayatını kaybettiğini açıkladı.
Suriye'nin bölgesel hesaplaşma kapsamında askeri personele yönelik suikastlara tanık olması dikkat çekicidir. Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR), geçtiğimiz Ağustos ayından bu yana Suriye topraklarında biri Filistinli, ikisi İranlı, diğer sekizi Suriyeli olmak üzere toplam 11 Arap uyruklu rütbeli kişinin öldürüldüğünü açıkladı.



Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
TT

Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)

Eski Başbakan Haydar el-İbadi Irak'ta ‘seçim sisteminin reforme edilmesi’ çağrısında bulunurken, Koordinasyon Çerçevesi’nin Mukteda es-Sadr'ın Kasım 2025'te yapılması planlanan seçimleri boykot etme kararına karşı tavır alması bekleniyor.

El-İbadi liderliğindeki Zafer Koalisyonu, seçim sisteminin ‘yolsuzluk’ suçu işleyen kişilerin seçime katılmasını engellemesi gerektiğini bildirdi. Koalisyon tarafından bugün yapılan basın açıklamasında, “Ülkenin karşı karşıya olduğu zorluklar, özellikle de bu tarihi anda, sistemin siyasi tabanını genişletmeyi, herkesi dahil etmeyi ve seçim sürecini yolsuzluğa bulaşmış kişilerden ve manipülatörlerden korumayı gerektiriyor” denildi.

Koalisyon, ‘herhangi bir devletin çöküşünün üstesinden gelmenin, halkın çıkarlarını ve devletin varlığını koruyarak iç siyasi ve sosyal birlikle başarılabileceğini’ vurguladı. Açıklamada, “Ulusal bir reform vizyonu temelinde aday olmamak, çıkarlar nedeniyle başkalarının seçimlere katılmasına izin vermemekten temelde farklıdır” ifadesi yer aldı.

Koordinasyon Çerçevesi’nin ana bileşenlerinden biri olan el-İbadi'nin koalisyonu, Sadr'ın benzer bir açıklama yapmasından bir gün sonra seçimleri boykot ettiğini duyurdu.

 Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)

Koordinasyon Çerçevesi'nin pozisyonu

Koordinasyon Çerçevesi, Sadr ve el-İbadi'nin kararları ve bunların bir sonraki parlamentoda Şii temsiliyeti üzerindeki etkileri konusunda hemen bir görüş bildirmedi. Bilgi sahibi kaynaklar, “Sadr ve el-İbadi'nin kararlarını ele alma konusunda Şii meclisi içinde anlaşmazlıklar var” dedi.

Şarku’l Avsat'a konuşan kaynaklar şu ifadeleri kullandı: “Bedir Örgütü lideri Hadi el-Amiri ve Hikmet Hareketi lideri Ammar el-Hekim'in başını çektiği bazı Şii liderlerin durumu kontrol altına alma çabaları var. Yaşananlara uyum sağlamak için uzlaşmacı bir çözüm arayışının yanı sıra Sadr'a seçimlere katılması ve boykotu tersine çevirmesi için davette bulunma ve Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nu birkaç günlüğüne adaylık kapısını yeniden açmaya davet etme olasılığı da var… Koordinasyon Çerçevesi içinde farklı görüşler var, ancak Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri el-Maliki'nin tutumunun Sadr'ı boykotu kırmaya ve seçimlere katılacağını açıklamaya davet etme eğiliminde olduğu dikkat çekiyor.”

Sadr, Kasım ayında yapılması planlanan parlamento seçimlerini boykot etme kararından dönmek için zorlu koşullar öne sürdü.

Sadr X platformundaki hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, “Yolsuzluk var olduğu sürece hiçbir seçime katılmayacağım. Doğruluk ancak kontrolsüz silahların teslim edilmesi, milislerin dağıtılması ve ordunun güçlendirilmesiyle tesis edilecektir” ifadelerini kullandı.

Yerel platformlarda, Sadr Hareketi liderleri ile aralarında Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin de bulunduğu Şii liderler arasında seçimlere katılma amacıyla temaslar kurulduğuna dair sızıntılar dolaşıyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan siyasi bir kaynak, ‘Sadr Hareketi ile geri dönme olasılıkları konusunda şu ana kadar görüşmelerin durmadığını’ söyledi.

Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)

Seçimlerin meşruiyeti

Son dönemde izlenen çeşitli göstergelere göre seçimlerin meşruiyetine ilişkin endişeler bulunuyor. Boykotun kırılgan bir bölgesel ve uluslararası ortamda diğer kesimler tarafından da tekrarlanması, özellikle silah taşıyan ya da geçmişte silah taşımış olanlar başta olmak üzere pek çok Şii gücün, İran'ın hedef alınmasının ardından ABD ve İsrail tarafından hedef alınabilecekleri korkusunu taşımaya devam ettikleri bir dönemde, siyasi sistemin meşruiyetini etkileyebilir.

Aynı bağlamda araştırmacı Seyf es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı: “Irak'taki siyasi sınıf, boykot eden çoğunluğun seçimlere katılma güvenini yeniden tesis edecek olgun bir seçim sistemi sunamadı. Bunun nedeni, seçim yasasının her seçim döneminde, oy veren halkın gerekçeleri dikkate alınmaksızın, büyük geleneksel partilerin ölçülerine uyacak şekilde değiştirilmesidir… Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr ve iki eski başbakan Haydar el-İbadi ve Mustafa el-Kazımi'nin boykotu, seçimlere giden sürecin ciddiyetinin bir göstergesidir.”

Ancak es-Saadi, ‘seçim bölgesi sistemi, Sainte Lague sistemi ve benimsenen yüzde ile her seçimde sorunlara neden olan sonuç hızlandırma cihazlarına ilişkin doğru istatistiklere dayanan olgun bir yasanın çıkarılması yoluyla Irak'taki seçim sisteminde reform yapılabileceğini’ düşünüyor.