Oumuamua'nın uzaylılara atfedilen esrarengiz özelliğine açıklama getirildi

Harvardlı fizikçi Loeb, nesnenin bu özellik yüzünden uzaylılara ait bir araç olduğunu savunuyordu

Hawaii dilinde "izci" anlamına gelen Oumuamua'nın 400 metre uzunluğunda olduğunu tahmin ediyor (Avrupa Güney Gözlemevi)
Hawaii dilinde "izci" anlamına gelen Oumuamua'nın 400 metre uzunluğunda olduğunu tahmin ediyor (Avrupa Güney Gözlemevi)
TT

Oumuamua'nın uzaylılara atfedilen esrarengiz özelliğine açıklama getirildi

Hawaii dilinde "izci" anlamına gelen Oumuamua'nın 400 metre uzunluğunda olduğunu tahmin ediyor (Avrupa Güney Gözlemevi)
Hawaii dilinde "izci" anlamına gelen Oumuamua'nın 400 metre uzunluğunda olduğunu tahmin ediyor (Avrupa Güney Gözlemevi)

Harvard Üniversitesi'nden astrofizik profesörü Avi Loeb'in uzaylılara ait olduğunu öne sürdüğü gök cismi Oumuamua'ya dair yeni bir araştırma yayımlandı.
ABD'li araştırmacılar, cismin uzaylılara atfedilen sıradışı hareketlerinin aslında daha "makul" bir açıklaması olduğunu savunuyor.
Hakemli bilimsel dergi Nature'da yayımlanan araştırmada cismin açıklanamayan hızlanmasının hidrojen moleküllerinden kaynaklandığı savunuluyor.

Oumuamua neden hızlanıyor?
İlk kez 2017'de Güneş Sistemi'nden çıkarken tespit edilen ve sisteme dışarıdan geldiği gözlemlenen ilk yıldızlararası nesne unvanlı gök cismi, keşfedildiğinden beri bilim dünyasında tartışmalara yol açıyor.
Yıllardır nesnenin ne olduğunu tartışan bilim insanları, bir dizi teori ortaya atıyor. Örneğin gök cisminin önce bir kuyrukluyıldız olduğu düşünülüyordu. 
Ancak nesnenin Güneş'e yaklaşırken kuyruk oluşturmadığı veya toz ve gaz bulutu yaymadığı görülünce bu kategoriden çıkarılmıştı.
Birçok bilim insanı nesnenin yalnızca bir asteroit olduğunu düşünüyor. Ancak nesnenin Güneş'in çekim kuvvetinden uzaklaşarak hızlanması bilim dünyasını büyük bir tartışmaya sürükledi.
Normalde kuyrukluyıldızların da Güneş'ten uzaklaştıkça hızlanabildiği biliniyor. Öte yandan bu, söz konusu cisimlerin kuyruğundaki roket etkisinden kaynaklanıyor.
Bu noktada akla şu soru geliyor: Oumuamua bir kuyrukluyıldız olmadığı halde nasıl böyle hızlanabiliyor?

Nesnenin arkasında uzaylılar mı var?
Harvardlı fizikçi Loeb, "Güneş'in uyguladığı çekim kuvvetine ek olarak, nesne son derece büyük bir güçle itiliyor. Bu da bize Güneş'in çekim kuvvetinin yanında nesneyi iten başka bir kuvvetin de bulunduğunu gösteriyor" diyor.
Bilim insanı, işte bu özelliğin Dünya dışı yaşama ait bir teknolojiye işaret ettiğini savunuyor. Ona göre bu durum, nesnenin uzaylılara ait bir ışık yelkenlisi olduğunu ve insanların yıllardır aradığı Dünya dışı yaşama dair ilk ipucunu 2017'de yakalamış olabileceğini gösteriyor.
Loeb, ışık yelkenlisini şöyle tanımlıyor:
"Işık yelkenlisini rüzgar gücünden yararlanan bir yelkenli gibi düşünebilirsiniz. Rüzgar onu iter. Işık yelkeni söz konusu olduğunda ise onu iten şey, yüzeyinden yansıyan ışıktır. Işık, foton adı verilen parçacıklardan oluşur. Bu parçacıklar nesnemizi, tıpkı bir duvardan seken bilardo topları gibi itiyor."
Bilim insanı uzun süredir Oumuamua'nın hızlanmasının bu teknolojiyle açıklanabileceğini yazıyor.

Yeni araştırma doğal bir sürece işaret ediyor
Berkeley'deki California Üniversitesi'nden Jennifer Bargner ve ekibi ise 22 Mart'ta yayımladıkları makalede, Oumuamua'nın bu sıradışı davranışını açıklayabilecek yeni bir teori ortaya attı.
Bu teoriye göre Oumuamua'nın yüzeyinin altındaki buzun içinde hapsolmuş hidrojen molekülleri, nesne Güneş'in yakınından geçip ısınırken salınmaya başladı.
Bargner ve meslektaşlarının bilgisayarda ürettiği modeller, Oumuamua'nın bunun için gereken miktarda hidrojen içerebileceğini ortaya koydu.
Bu senaryoda Oumuamua'nın uzak bir gezegen sisteminde sıradan, kuyruklu yıldız benzeri bir nesne olarak doğduğu öngörülüyor. Milyonlarca yıl önce bu gezegen sisteminden ayrıldığı düşünülen nesne, derin uzayda bir yolculuğa başlamış olabilir.
Buna göre hidrojen molekülleri, yıldızlararası uzayın çok soğuk ortamında nesnenin üzerindeki buz ceplerinde hapsolmuş halde kaldı. Ancak Oumuamua, Güneş Sistemi'nin nispeten sıcak ortamına girdiğinde hidrojen kaçmaya başladı ve nesneyi Güneş'in çekim kuvvetine karşı hafifçe itmeye başladı.
Avrupa Uzay Ajansı'ndan gökbilimci Marco Micheli, "Bence bu açıklama çok mantıklı" diyor.
Nature'da bu çalışmayla ilgili bir başyazı yazan Michelli, şöyle ekliyor:
"Muhtemelen şimdiye kadar Oumuamua'da gözlemlediğimiz özellikleri eksantrik bir açıklamaya ihtiyaç duymadan tam olarak açıklayabilen en tutarlı model."
Independent Türkçe, Livescience, Nature, The Salon



İlk kez bir Antik Mısırlının tam genomu çözüldü

Üç boyutlu taramayla yüzü oluşturulan kişinin, ileri yaşlarda hayatını kaybettiği saptandı (Caroline Wilkinson/Liverpool John Moores Üniversitesi)
Üç boyutlu taramayla yüzü oluşturulan kişinin, ileri yaşlarda hayatını kaybettiği saptandı (Caroline Wilkinson/Liverpool John Moores Üniversitesi)
TT

İlk kez bir Antik Mısırlının tam genomu çözüldü

Üç boyutlu taramayla yüzü oluşturulan kişinin, ileri yaşlarda hayatını kaybettiği saptandı (Caroline Wilkinson/Liverpool John Moores Üniversitesi)
Üç boyutlu taramayla yüzü oluşturulan kişinin, ileri yaşlarda hayatını kaybettiği saptandı (Caroline Wilkinson/Liverpool John Moores Üniversitesi)

Bilim insanları ilk kez bir Antik Mısırlının tüm genomunu diziledi. Yaklaşık 4 bin 500 yıl önce yaşayan adamın kalıntıları, antik uygarlıktan gelen en eski genetik veriyi de sunuyor.

Uzmanlar, bölgenin sıcak iklimi DNA'nın kolayca bozunmasına yol açtığı için Antik Mısır'dan genetik kayıtlar bulmanın epey zorlu bir iş olduğunu söylüyor. Ayrıca bu toplumda yaygın olan mumyalama da yumuşak dokuları muhafaza etmesine karşın DNA'nın düzgün bir şekilde korunmasını engelliyor.

Bugüne kadar Antik Mısır'dan sadece üç kişinin genomunun bir kısmı dizilenmişti. Ayrıca bu kişiler uygarlığın daha geç dönemlerinde yaşamıştı. 

Bulguları önde gelen hakemli dergi Nature'da dün (2 Temmuz) yayımlanan çalışmadaysa, bu örneklerden en az bin yıl daha önceye ait bir genom ilk kez tamamen dizilendi. 

Kahire'nin güneyindeki Nuwayrat köyünde 1900'lerin başında bulunan kalıntılar, kayaya oyulmuş bir mezarın içine yerleştirilmiş bir çömlek kabın içindeydi.

Liverpool John Moores Üniversitesi'nden Dr. Adeline Morez Jacobs liderliğindeki araştırmacılar, 4 bin 500 ila 4 bin 800 yıl önce yaşamış kişinin kemiklerini inceledi. Ayrıca dişinden aldıkları örneklerle genomunu dizileyen ekip, Antik Mısırlı hakkında eşsiz bilgiler elde etti.

VFDGH
Adamın kalıntılarını içeren çömlek 1902'de keşfedilmişti (Garstang Arkeoloji Müzesi/Liverpool Üniversitesi)

İlk piramitler inşa edilirken yaşayan kişinin kalıntıları, 44-64 yaşında ölen bir erkek olduğuna işaret ediyor. Makalenin yazarlarından Joel Irish, MÖ 2855 ila 2570'de hayatını kaybeden adam hakkında "Öldüğünde muhtemelen 60'lı yaşlarındaydı, ki bu o dönem için inanılmaz derecede ileri bir yaş" diyor.

Bilim insanları kişinin genetik materyalinin yüzde 80'inin beklendiği gibi Kuzey Afrika kökenine sahip olduğunu tespit etti. Ancak yüzde 20'si, Batı Asya ve Mezopotamya bölgesindeki insanlara dayanıyordu.

Araştırmacılar Antik Mısır ve Mezopotamya halkları arasında bir ilişki olduğunu uzun zamandır düşünüyordu. Arkeolojik bulgular bu etkileşime güçlü kanıtlar sunsa da bugüne kadar genetik bir veri elde edilememişti. 

Harvard Üniversitesi'nden Iosif Lazaridis, yer almadığı çalışmanın bulguları hakkında "Bu örnek bize, bu kadar erken bir tarihte Mısır'da çoğunlukla Kuzey Afrikalı soyundan gelen ancak Mezopotamya'dan da bir miktar soy katkısı olan insanlar olduğunu söylüyor" diyor: 

Bu coğrafi açıdan mükemmel derecede mantıklı.

Araştırmacılar bulunan kemiklerde artrit ve osteoporoz belirtilerinin yanı sıra yaşamının büyük bölümünde aşağı baktığını ve öne doğru eğildiğini gösteren işaretler tespit etti. Ayrıca kollarını uzun süre önünde tuttuğunu, ağır malzemeler taşıdığını ve sert yüzeylere oturduğunu gösteren bulgulara rastlandı. 

Ekip bu verilere dayanarak bu kişinin ağır işçilik yaptığı ve muhtemelen çömlekçi olduğu sonucuna vardı. Irish çömlekçi çarkının da Mısır'a bu dönemde geldiğini söyleyerek ekliyor:

Öte yandan bir çömlekçiye genellikle böyle üst sınıf bir cenaze töreni düzenlenmez. Belki de olağanüstü yetenekli ya da başarılı olduğu için sosyal statüsü yükselmişti.

Bilim insanları Antik Mısır ve Mezopotamya ilişkisine ışık tutan yeni çalışmanın sadece tek bir genom örneğine dayandığına ve daha fazla kanıt bulmayı beklediklerine değiniyor. Bu sayede iki bölgede yakın zamanda ortaya çıkan yazının kökenlerini ve farklı toplumlar arasındaki göçleri daha iyi anlamayı umuyorlar.

Makalenin ortak yazarı Dr. Linus Girdland-Flink "Bu, insan genetik varyasyonu bulmacasının sadece bir parçası: Bugüne kadar yaşamış her insan ve onların genomu bu bulmacanın benzersiz bir parçasını oluşturuyor" diyerek ekliyor:

Hiçbir zaman herkesin genomunu dizileyemeyeceğiz ancak insanlık tarihinde bugün kim olduğumuzu şekillendiren önemli olayları doğru bir şekilde yeniden yapılandırmak için dünyanın dört bir yanından yeterince çeşitli örnek toplamayı umuyoruz.

Independent Türkçe, CNN, New Scientist, Nature