عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Irak’ta bölgesel çözümün Koordinasyon Çerçevesi’nin konumuna etkisi

Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başbakanı Mesrur ​​Barzani. (AFP)
Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başbakanı Mesrur ​​Barzani. (AFP)
TT
TT

Irak’ta bölgesel çözümün Koordinasyon Çerçevesi’nin konumuna etkisi

Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başbakanı Mesrur ​​Barzani. (AFP)
Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başbakanı Mesrur ​​Barzani. (AFP)

Bağdat ve Erbil hükümetleri arasında Kürt Bölgesel Yönetimi’ndeki (IKBY) çalışanların maaşlarının ödenmesine ilişkin anlaşmanın, ‘Suudi Arabistan ile İran arasındaki uzlaşının bir yansıması olarak, Koordinasyon Çerçevesi tarafından onaylanan anlaşmasının bir parçası’ olduğu kaydedildi.
Siyasi kaynaklar, geçtiğimiz hafta IKBY iki taraf arasında çalışanların maaşlarını finanse etmek için yapılan anlaşmanın ardından Bağdat'tan 400 milyar dinar aldığını açıkladı. Birkaç gün sonra ise Irak Yüksek Federal Mahkemesi, devlet çalışanlarının maaşlarının ödenmesi için Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’ne 400 milyar dinar gönderilmesinin durdurulması için bir ‘devlet emri’ çıkarılması talebini reddetti.
Şarku’l Avsat’ı edindiği bilgilere göre aynı mahkeme 25 Ocak tarihinde, federal hükümetin bölgedeki kamu sektöründeki çalışanların ve işçilerin aylık maaşlarını finanse etmek için meblağlar göndermesinin anayasaya aykırı olduğuna karar verdi.
Önceki hükümetlerin IKBY çalışanlarının maaşlarını finanse etmek için para harcaması veya harcama girişimleri sonucunda siyasi ve popüler eleştiriler alması alışılmış bir durum. Bu da yakın zamanda yaşanan bir siyasi değişikliğin oyunun kurallarını değiştireceği anlamına geliyor.
Konu hakkında bilgi sahibi olan siyasi kaynaklar Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, İran'ın kararındaki hızlı değişimler göz önüne alındığında, Riyad ile anlaşmanın ardından etkili Şii partilerin liderlerinin Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) lideri Mesud Barzani ile ile çözülmemiş sorunların bir kısmının sona ermesini memnuniyetle karşıladığını aktardı.
Bağdat ve Erbil arasındaki diyaloglara aşina bir kaynak, Koordinasyon Çerçevesi liderlerinin, bölgesel karar verme sürecinin bir parçası olduklarına ve iç siyasi muhaliflere taviz verilmesinin aslında bölgedeki gerilimin ciddiyetinin farkında olduğuna inandıklarını ifade etti.
Koordinasyon Çerçevesi’nden milletvekillerine göre Erbil ile Bağdat arasındaki son anlaşma, ‘Sadr Hareketi’nin’ yokluğunun yıkıntıları üzerinde yükselen siyasi ittifakın temelini attı.
Farklı kaynaklara göre ise Erbil, "son zamanlarda Riyad ile Tahran arasında yaşananlara yatırım yaparak, bölgesel güçlerden Irak ve IKBY’deki durumunu çözmek için garantiler aldı.
Ancak kaynaklar, yerleşim biriminin iç durumun kargaşasına dayanma kabiliyetini sorguluyor ve bunun herhangi bir yansımasının Irak denklemine yansıması geçici olacağını düşünüyor.
Şii bir siyasi kaynak Şarku'l Avsat'a yaptığı açıklamada, Koordinasyon Çerçevesi’nin, Irak siyasi yaşamı için yeni kurallar oluşturmaya tamamen hazır olduğunu belirterek, parti liderlerinin mevcut durumun gerekli olanı yapmak için çok uygun olduğuna inandığını aktardı.
Ancak kaynak, Sadr Hareketi liderinin, Koordinasyon Çerçevesi’nin etkilerinden uzaklaşarak kuralları değiştirerek ilerlemesine izin vermeyeceğine inandığını vurguladı.
Bu beklentiler, Sadr Hareketi’nin önde gelen liderlerinin kamu ve özel durumu ilgilendiren özel konular sebebiyle toplantılara katılımı önemsediğinden Ramazan Ayı boyunca Irak dışına seyahat etmemelerini konusunda verilen direktifin ardından geldi.
Mukteda es Sadr’ın Hannane’deki ofisine yakın bir kaynak, “Ramazan ayında olabilecek bir şey (...) seçim yasasıyla ilgili olabilir” ifadelerini kullandı.
Şarku’l Avsat’a konuşan kaynak sözlerini sürdürdü:
“Beklenen hamleler, devam eden bölgesel yerleşimler Sadr'ı hızlı hareket etmeye sevk edecek farklı bir gerçeklik dayattığından, St. Lego formülündeki seçim yasasını iptal etme girişiminden daha fazlası olabilir.”
Aynı zamanda Şii ortamı içindeki siyasi denge eksikliğinin, güçleri ve partileri daha sonra il ve parlamento seçimlerine katılabilecek bir seçim ittifakı oluşturmaya ittiğine dikkat çekti.
Bu yeni hamleler, kaynakların ‘Sadr'ın uyanışı’ olarak tanımladığı olaylarla örtüşüyor. Sadr Hareketi’nin üçüncü bir Şii güçte ‘Koordinasyon Çerçevesi’nin’ genişlemesini baltalamak için perde arkasında rol oynama fırsatı bulacağı da beklentiler arasında.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Yüksek Savunma Konseyi'nin Filistinlilerin silahlarını teslim etmelerine istemesi Hamas'ı Lübnan'da zor durumda bırakıyor

Cumhurbaşkanı Joseph Avn başkanlığında toplanan Yüksek Savunma Konseyi, hükümete Hamas'ı Lübnan topraklarını ulusal güvenliğe zarar verecek eylemler için kullanmaması konusunda uyarması yönünde tavsiye kararı aldı (Lübnan Cumhurbaşkanlığı)
Cumhurbaşkanı Joseph Avn başkanlığında toplanan Yüksek Savunma Konseyi, hükümete Hamas'ı Lübnan topraklarını ulusal güvenliğe zarar verecek eylemler için kullanmaması konusunda uyarması yönünde tavsiye kararı aldı (Lübnan Cumhurbaşkanlığı)
TT
TT

Yüksek Savunma Konseyi'nin Filistinlilerin silahlarını teslim etmelerine istemesi Hamas'ı Lübnan'da zor durumda bırakıyor

Cumhurbaşkanı Joseph Avn başkanlığında toplanan Yüksek Savunma Konseyi, hükümete Hamas'ı Lübnan topraklarını ulusal güvenliğe zarar verecek eylemler için kullanmaması konusunda uyarması yönünde tavsiye kararı aldı (Lübnan Cumhurbaşkanlığı)
Cumhurbaşkanı Joseph Avn başkanlığında toplanan Yüksek Savunma Konseyi, hükümete Hamas'ı Lübnan topraklarını ulusal güvenliğe zarar verecek eylemler için kullanmaması konusunda uyarması yönünde tavsiye kararı aldı (Lübnan Cumhurbaşkanlığı)

Hamas ile Lübnan otoritesi arasındaki ilişki iç savaştan bu yana görülmemiş bir noktada. Mart ayında İsrail'e roket fırlatmasının ardından Lübnan Yüksek Savunma Konseyi'nin Cuma günü hareketin adını anarak Lübnan topraklarını ülkenin “ulusal güvenliğine zarar verecek eylemler” için kullanmaması konusunda uyarıda bulunması, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas'ın bu ayın 21'inde Beyrut'a yapması beklenen ziyareti sırasında akıbetine karar verilmesi beklenen Lübnan'daki Filistin silahları meselesine yaklaşımda önemli bir gelişme teşkil ediyor.

Lübnan'daki Hamas liderleri Yüksek Savunma Konseyi'nin duyurusu hakkında yorum yapmaktan kaçınırken, Şark'l Avsat'a konuşan kaynaklar hareketin liderliği tarafından daha sonra bir açıklama yapılacağını söyledi.

Lübnan ordusu geçen ay yaptığı açıklamada 22 ve 28 Mart 2025 tarihlerinde işgal altındaki Filistin topraklarına yönelik iki roket fırlatma operasyonu gerçekleştiren, aralarında Lübnanlı ve Filistinlilerin de bulunduğu grubun tespit edildiğini duyurmuş, bunun sonucunda bazı grup üyelerinin tutuklandığını ve iki operasyonda kullanılan mekanizma ve ekipmanların ele geçirildiğini kaydetmişti. Daha sonra AFP'ye konuşan bir güvenlik kaynağı da Lübnan ordu istihbaratının ikisi Filistinli, biri Lübnanlı olmak üzere Hamas mensubu üç kişiyi tutukladığını söyledi.

Şarku'l Avsat'ın kısa süre önce üst düzey bir Lübnanlı kaynaktan aktardığına göre Lübnanlı yetkililer Hamas'tan roket saldırısına karıştıkları gerekçesiyle aranan diğer kişileri de teslim etmesini isteyecek.

Hamas'ın Katar kararı

Siyasi yazar Kasım Kassir Şarku'l Avsat'a verdiği demeçte Yüksek Savunma Konseyi'nin tutumunun Lübnan'ı bir çatışma arenasına dönüştürmeyi reddeden resmi tutumla uyumlu olduğunu ve son gelişmelerden sonra bunun Lübnan'ın çıkarına olduğunu belirterek edindiğimiz bilgilere göre Hamas Lübnan'ın güvenliğine önem veriyor ve Lübnan'ın güvenliğine zarar vermeyi reddetiğini belirtti. Bir soruya cevaben Kassir, “Hamas'ın kararının şu anda liderliğinin bulunduğu Katar'da olduğunu” açıkladı.

Sınırlı seçenekler

Hamas'ın Lübnan'daki mevcut durumunu yakından izleyenler, örgütün kuşatıldığı ve çok sınırlı seçeneklere sahip olduğu, Lübnan devletinin kendisinden silahlarını teslim etmesini istemeye kadar varan taleplerine yanıt vermekten başka çaresi olmadığı konusunda hemfikir.

Filistinli bir araştırmacı olan Tatweer Studies Center direktörü Hişam Dabsi Şarku'l Avsat'a şu değerlendirmelerde bulundu: “Yüksek Savunma Konseyi'nin kararları, Lübnan topraklarındaki Filistin silahlarının dosyasını açmayı amaçladığı için doğru yönde atılmış bir adımdır. Karar bir uyarı ve yargı denetimi içermekle birlikte, Filistinli olsun ya da olmasın, Hamas olsun ya da olmasın, herhangi bir tarafın yasalar dışında yürüttüğü herhangi bir askeri faaliyete karşı kesin bir siyasi duruş da taşımaktadır. Dolayısıyla bu adımın herkesi sorumluluklarının önüne koyduğuna ve Hamas'ın Ayn el-Hilve kampında arananların teslim edilmesi konusunda işbirliği yapması gerektiğini vurguladığına inanıyorum.

Bu gerçekleşmediği takdirde sürecin katı bir güvenlik ve yargı yoluna gireceğine şüphe yoktur.”

“Hamas önümüzdeki günlerde Lübnan meşruiyetinin egemenliğine bağlılığı ve Lübnan devleti ve kurumlarıyla işbirliği yapma konusundaki iyi niyetinin bir göstergesi olarak aranan kişileri teslim edip etmeyeceği ya da bundan kaçınmaya devam edip etmeyeceği konusunda bir sınavla karşı karşıya” diyen Dabsi, ”Hareketin önünde çok fazla seçenek yok, ya kendisini Lübnan meşruiyetine karşı çıkma ve isyan etme kategorisine sokacak ki bu da Ya kendisini Lübnan'ın meşruiyetine itiraz ve isyan kategorisine sokar ki bu çok maliyetli bir seçenektir ya da pozisyonunu yeniden gözden geçirir ve Lübnan devletinin taleplerine yanıt verir ki bu benim açımdan en olası seçenektir, özellikle de sağlam olmayan iç durumu ve bu aşamadaki zayıf durumu göz önüne alındığında şu anda tırmandırıcı bir itirazda bulunmak için gerçek bir fırsatı olmadığı için. Ayrıca İran ile çalışmaya devam eden aşırılık yanlısı eğilimler ile bu askeri çıkmazdan kurtulmaya çalışan ve Müslüman Kardeşler'in daha geniş çerçevesi içinde siyasi bir hareket olarak yeniden dönmeyi arzulayan diğer eğilimler arasında ciddi iç bölünmelerden muzdarip.”

Abbas'ın Beyrut'a yapacağı ziyaretin hedefleriyle ilgili olarak Dabsi şunları söyledi: “Yeni dönem, devletin egemenliğini Filistin kampları da dahil olmak üzere tüm topraklara yayma ve Suriye rejiminin Bekaa ve Nameh'teki Filistin askeri varlığının tasfiyesini tamamladıktan sonra kamplardaki silah olgusunu sona erdirmek için Filistin Yönetimi tarafından desteklenen bir Lübnan yol haritası geliştirmeye çalışma gibi tarihi bir görevle karşı karşıya olduğundan, iki meşruiyet arasındaki resmi ilişkilerin uluslararası, bölgesel ve Lübnan'daki gelişmeler ışığında yeniden düzenlenmesinden daha önemli bir hedef yoktur.”

Hamas'ın Lübnan'daki rolünün evrimi

Hamas'ın Lübnan'daki varlığı geçtiğimiz yıllarda medya, siyasi, kültürel, sosyal ve kitlesel faaliyetlerle sınırlı kalırken, hareketin güvenlik ve askeri faaliyetlerdeki yükselişi Aralık 2022'de Kuzey Kulesi kampında meydana gelen patlamadan sonra ortaya çıkmaya başladı; o dönemde patlamanın dizel yakıt deposunda çıkan ve Hamas'a ait bir mühimmat deposuna sıçrayan bir yangından kaynaklandığı bildirilmiş, Hamas ise konuyu yalanlayarak Koronavirüse (COVID-19) karşı koruma sağlayan malzemelerin bulunduğu bir depodaki elektrik kontağından kaynaklandığını söylemişti.

Güney Lübnan'daki Ayn el-Hilve Filistin mülteci kampındaki ortak güvenlik gücü dışında Hamas'ın hiçbir askeri ya da güvenlik operasyonu kaydedilmedi. Ancak El-Aksa Tufanı Operasyonu ve Hizbullah'ın Lübnan'ın güneyindeki Ayn el-Hilve Filistin mülteci kampını dönüştürmesiyle durum tamamen tersine döndü. Güney Lübnan, Gazze'ye destek cephesine dönüştü. Bu durum, hareketin askeri kanadı olan Kassam Tugayları ve diğer silahlı grupların, Hizbullah'ın gözetimi ve kontrolü altında kalmasına rağmen, Lübnan topraklarından işgal altındaki Filistin topraklarına askeri operasyonlar düzenlemesine ve roket fırlatmasına yol açtı.

Ekim 2023'ten bu yana hareket, Lübnan'daki üyelerine ve liderlerine yönelik birçok suikasta maruz kalmıştır ve bu suikastlar devam etmektedir. İsrail, Ocak 2024'ün başlarında Beyrut'un güney banliyölerinde hareketin başkan yardımcısı Salih el-Aruri'yi hedef almıştı.