عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Libya kamuoyuna göre, BMGK’nın seçimleri ‘engelleyenlere’ yaptırımı gerçekçi değil

BMGK’nın bir önceki oturumundan bir kare (BM'nin Libya misyonu)
BMGK’nın bir önceki oturumundan bir kare (BM'nin Libya misyonu)
    Kahire / Jacquline Zahir
TT
TT

Libya kamuoyuna göre, BMGK’nın seçimleri ‘engelleyenlere’ yaptırımı gerçekçi değil

BMGK’nın bir önceki oturumundan bir kare (BM'nin Libya misyonu)
BMGK’nın bir önceki oturumundan bir kare (BM'nin Libya misyonu)

Libyalı siyasetçiler, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) Libya'daki seçim sürecini engelleyenlere yaptırım uygulama tehdidini hafife aldı. Bu tehdidin, özellikle 2021'in sonu olarak planlanan bir önceki vade tarihinin başarısızlığıyla, hiçbir siyasi parti nezdinde harekete geçirilmeden ‘tekrarlandığını’ düşünüyorlar.
Libya Temsilciler Meclisi üyesi Celal eş-Şuhveydi, konuya ilişkin yaptığı açıklamada, “Ülkede siyasi geçişe engel olanlara ceza tehdidi, BM misyonu ne zaman siyasi krizle ilgili herhangi bir yeni girişim veya plan açıklasa, Libyalılardan tarafından söylenir oldu” dedi. Şuhveydi, bu tehdidin ‘öncelikle parlamentoya ve devlete yönelik’ olduğuna inanıyor. Ancak bunu diğer şahsiyetler ve güçlerle karşılaştıran Libyalı Milletvekili, “Uluslararası toplum, bir önceki seçimi iptal etmek için çalıştığını ve hesap sorulmadığını çok iyi biliyor” dedi.
BMGK tarafından yayınlanan son açıklamada, ‘Libya'da barışı, istikrarı veya güvenliği tehdit eden veya siyasi geçiş sürecinin başarılı bir şekilde tamamlanmasını, ayrıca BM elçisi Abdoulaye Bathily’nin yıl sonundan önce yapmaya çalıştığı seçimleri engelleyen veya baltalayan kişi veya oluşumların cezalandırılacağı’ sözü verildi.
Öte yandan eski Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Hasan es-Sagir, uluslararası toplumun yaptırım kartını sallamasını ‘mükerrer ve yararsız’ olarak nitelendirdi. Bu bağlamda, Sağir, Şarku'l Avsat’a yaptığı açıklamada "BMGK’nın Libya'da siyasi çözümü engelleyen taraflara yaptırım uygulama konusunda ciddi olduğunu varsayarsak, daimi üye ülkeler bu konuda birbirleriyle görüş ayrılığına düşecektir" dedi. Tüm yerel partilerin, önerenlerin bakış açısından makul görünseler veya yandaşlarının desteğini alsalar bile, bazılarının seçimlerin yapılmasını engelleyebilecekleri koşullar koymasına rağmen BMGK’nın dahil edebileceği ve yaptırım uygulayabileceği isimleri sordu.
Sağir, “Ulusal Birlik Hükümeti’nin Başkanı Abdulhamid ed-Dibeybe, seçimlere gitmeden önce anayasa referandumunu şart koşuyor. Öte yandan, Temsilciler Meclisi ve Devlet Yüksek Konseyi (DYK), seçime doğru herhangi bir adım atmadan hükümetini değiştirmesi gerektiğini talep ediyor. Libya sahnesindeki bu derecede likidite, engellemeden kimin sorumlu olduğunu belirlemeyi zorlaştırıyor” dedi. Bu bağlamda, BM Elçisinin girişiminin özelliklerini açıklamak için düzenlediği basın toplantısında söylediklerini hatırlatarak, “Seçimleri engelleyenlere uluslararası yaptırım uygulanması ihtimali sorulduğunda, Libya halkına, ‘yabancı ülkeler tarafından kendilerine yaptırım uygulanmasını beklemek yerine seçimlerde onlara oy vermeyerek’ onları cezalandırmaya çağırarak yanıt verdi” şeklinde konuştu. Bunun, bu tür cezaların olasılığının ortadan kaldırıldığına dair erken bir kanıt olduğunu düşünen Sağir, BMGK'nin daha önce bazı Libyalı kişileri insan ve yakıt kaçakçılığı ve cinayetlere karışmak da dahil olmak üzere suçlar ile suçlayarak yaptırım listesine dahil ettiğini ancak şimdiye kadar hala serbest olduklarına dikkat çekti.
Öte yandan Libya Ulusal Meclisi Partisi’nin Kurucu Başkanı Esad Zeho, bu uluslararası tehdide ilişkin değerlendirmesi iki faktöre dayandırdı: Birinci faktör, uluslararası toplumun ülkede seçim yapılmasının önünü açan siyasi bir çözüme varılmasındaki ciddiyeti. İkincisi ise bu yaptırımların ne ölçüde etkili ve caydırıcı olduğu. Zeho, Şarku'l Avsat’a yaptığı açıklamada, Uluslararası toplumun 2021'in sonunda seçime gitme konusundaki ciddiyetine dair birçok açıklama yaptığı, bunu engelleyenleri yaptırımla tehdit ettiği ama sonunda 'engellendiği' açıkladı. Uluslararası toplumun 2yerel taraflara bunu iptal etme talimatı veren ve izin veren kişi olduğuna ve bu nedenle Libyalıların meseleden şüphe duymamasının zor olduğuna’ inandığını ifade etti.
Zeho, “Washington'un Rus Wagner paramiliter unsurlarını ülkeden uzaklaştırmak amacıyla seçime gitme arayışında olduğu, yerel partilerin bir slogan olarak seçimleri yükselttikleri ancak odaklarının başka kazanımlar olduğu biliyoruz” dedi. Zeho, uluslararası yaptırımların getirilmesinin önemine de dikkat çekti. Bunun, özellikle caydırıcı olması ve siyasi hakların kullanılmasının reddedilmesine kadar uzanması ve seyahat yasağı ve yurtdışındaki varlıkların dondurulması ile sınırlı olmaması durumunda, seçim yarışının herhangi bir ihlalini bir kez başladığında azaltmaya bir dereceye kadar katkıda bulunabileceğini düşünüyor.
2020 yılının Ekim ayında Avrupa Birliği (AB), Libya Temsilciler Meclisi Başkanı Akila Salih'e ve Genel Ulusal Kongre Eski başkanı Nuri Ebusehmen’e uyguladığı yaptırımları kaldırdı. AB, 2016 yılının Nisan ayında ‘barış çabalarını engellemekle’ suçlandıkları için varlıklarının dondurulması ve AB ülkelerine seyahatlerinin yasaklanması da dahil olmak üzere Salih ve Ebusehmen’e yaptırımlar uygulamıştı.
Tehdit mesajının ‘ayrım gözetmeksizin herkese yöneltilmesi gerektiği’ sonucuna varan Zeho, “Bir dereceye kadar Temsilciler Meclisi ve DYK veya yürütme otoritesinin veya silahlı oluşumların rolüne odaklanılırken, kaosun devam etmesinin çıkarlarını güvence altına aldığını gören bazı iş insanları var; Bu lobi, silahlı oluşumlar ve siyasi güçlerle yakından bağlantılıdır” dedi.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Hamas yanlısı bir araştırmacının özür tweeti, destekçileri arasında öfkeye yol açtı

Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye Mülteci Kampı’nda İsrailli rehinelerin cesetlerini arayan İzzeddin el-Kassam Tugayları savaşçılarının yanında duran Filistinli bir çocuk, 1 Aralık 2025 (EPA)
Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye Mülteci Kampı’nda İsrailli rehinelerin cesetlerini arayan İzzeddin el-Kassam Tugayları savaşçılarının yanında duran Filistinli bir çocuk, 1 Aralık 2025 (EPA)
TT
TT

Hamas yanlısı bir araştırmacının özür tweeti, destekçileri arasında öfkeye yol açtı

Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye Mülteci Kampı’nda İsrailli rehinelerin cesetlerini arayan İzzeddin el-Kassam Tugayları savaşçılarının yanında duran Filistinli bir çocuk, 1 Aralık 2025 (EPA)
Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Cibaliye Mülteci Kampı’nda İsrailli rehinelerin cesetlerini arayan İzzeddin el-Kassam Tugayları savaşçılarının yanında duran Filistinli bir çocuk, 1 Aralık 2025 (EPA)

Hamas yanlısı Filistinli bir araştırmacının, hareketin siyasi büro üyelerinden birinden kamuoyu önünde özür dilemesi, özellikle bu özrün söz konusu üyenin siyasi bir açıklamasına yöneltilen eleştirinin ardından gelmesi nedeniyle Hamas destekçileri arasında tepkiye yol açtı.

Katar’da yaşayan ve Hamas’a desteğiyle bilinen Filistinli siyasi araştırmacı Mahmud Hamid el-İle, salı akşamı X platformunda, hareketin yine Katar’da bulunan siyasi büro üyesi Muhammed Nazzal’dan özür diledi. El-İle, özrünü bir ay önce aynı platformda Nazzal’ın Hamas’ın silahları ve Gazze Şeridi’ndeki geleceğine ilişkin açıklamalarının ardından paylaştığı bir mesajda yer verdiği ifade nedeniyle yaptı.

Krizin kökeni, geçen yıl ekim ayında Reuters’ın yayımladığı bir habere dayanıyor. Haberde, Nazzal’a Hamas’ın Gazze Şeridi’nde silah bırakıp bırakmayacağı sorulduğunda verdiği yanıt aktarılmıştı. Nazzal, “Evet ya da hayır diyemem” ifadesini kullanmış, ardından “Silah meselesi genel bir ulusal konudur ve yalnızca Hamas’la ilgili değildir. Sahada silahlı gücü olan başka gruplar da var” demişti.

Bu açıklamalar Hamas içinde geniş çapta tepki çekti. Tepki gösterenler arasında, sözlerin muğlaklığı nedeniyle eleştiriler yönelten araştırmacı Mahmud el-İle de vardı. El-İle, açıklamaların hem siyasi büro üyesi tarafından yapılmış olmasına hem de hareketin farklı kademelerindeki, özellikle Gazze’de yaşayan veya aslen Gazze kökenli olan diğer yöneticilerin tutumlarıyla çelişmesine dikkat çekmişti.

Nazzal’ın sözlerine yönelik itirazların büyümesi üzerine Hamas bir açıklama yayımlayarak beyanların ‘bağlamından koparıldığını’ bildirdi.

Paylaşımına gelen tepkilerin ardından birkaç gün sonra eleştirisini silmek zorunda kalan el-İle, krizin bu noktada sona erdiğini düşünüyordu.

Özrün sebebi neydi?

Ancak özrün yayımlanması, bunun nedenine ilişkin yeni soru işaretleri doğurdu. Daha sonra X platformundaki bazı Hamas yanlısı kullanıcıların paylaşımlarına ve Katar’daki hareket kaynaklarının Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamalara göre, olayın arka planında Muhammed Nazzal’ın attığı adım bulunuyor. Buna göre Nazzal, uzun yıllardır ikamet ettiği Doha’da Katar resmi makamlarına Mahmud el-İle hakkında şikâyette bulunarak, kendisine hakarette bulunduğu ve manevi zarar verdiği iddiasını gündeme getirdi.

ghy
Katar'ın başkenti Doha'da İsrail’in hava saldırısı düzenlediği bina (Reuters)

Kaynaklardan birine göre, pek çok kişi, aralarında bazı üst düzey yöneticiler de olmak üzere, arabuluculuk yaparak anlaşmazlığı çözmeye çalıştı, ancak Nazzal, kendisine yönelik ifadeler nedeniyle X platformu üzerinden kamuoyuna açık bir özür yayınlanmasında ısrar etti. Bu şart yerine getirilince, Nazzal’ın başka bir talepte bulunmaması ve anlaşmazlığın kapanması üzerinde uzlaşıldı. Buna rağmen Nazzal’ın ‘maddi tazminat talebinde ısrar ettiği’ ifade edildi.

Hareketle ilişkili başka kaynaklar ise ‘Mahmud el-İle’nin özrünün krizi çözmek için yalnızca ilk adım olduğunu, sürece müdahil olan bazı kişilerin Nazzal’ın öfkesini yatıştırmak ve onu şikâyeti geri çekmeye ikna etmek amacıyla el-İle’yi bu yöne yönlendirdiğini’ aktardı.

Aktivistler arasında öfke

Hamas’ın içinden ve dışından birçok isim özür meselesine tepki gösterdi. Tepki verenler arasında Filistinli gazeteci Muna Havva da vardı. Havva, sosyal medya hesabında, “Filistin’deki özgürlük hareketlerinin tarihinde, ne yaşanırsa yaşansın, bir liderin kendi mensuplarından birini üçüncü bir tarafa ya da başka bir otoriteye şikâyet ettiği tek bir örnek dahi yoktur. Bu davranış ne ulusal örgütlerin ahlakıyla ne de kabile geleneklerinde kabul gören en basit sığınma kurallarıyla bağdaşır. Utanç verici, acı verici, üzücü” diye yazdı.

Havva bir başka paylaşımında ise şu ifadeleri kullandı: “İsrail’in bugünkü genişlemesi kadar tehlikeli bir dönem görülmedi; tarih de Gazze’de halkımızın yaşadığı kadar vahim bir katliama tanıklık etmedi. Bu felaketin ortasında, halkımızın önde gelen isimlerinden biri, bir gencin attığı bir tweet yüzünden onu başka bir devlete şikâyet ediyor; geçimini ve güvenliğini riske atıyor. ‘Direniş’in liderleri halkımızdan ateş altında direnmelerini isterken, tek bir eleştiri cümlesine dahi tahammül edemiyor.”

Ayrıca Hamas gibi gruplara verdiği destekle bilinen aktivist Cemil Mikdad da konuya ilişkin paylaşım yaptı. Mikdad, “Hamas’tan bir yönetici, Katar’da yaşayan bir Filistinliyi, hakkında Katar mahkemelerinde dava açtıktan sonra uzun bir özür metni yayımlamaya zorladı; üstelik yalnızca kendisini eleştirdiği bir önceki paylaşım yüzünden!” ifadesini kullandı. Mikdad sözlerini şöyle sürdürdü: “Harika gerçekten… Nereye geldik? Halk olarak eleştirme hakkına sahip olduğumuz ve bizi dinlemekle yükümlü olan liderlerimiz, şimdi Arap mahkemelerini bize karşı bir güç olarak kullanıyor. Bu da ne demek oluyor? Siz ne hale geldiniz böyle, cahiller?!”

Hamas’ın silahlı yapısının geleceği, hareketin üst düzey isimlerinin açıklamalarında uzun süredir farklılık gösteren bir başlık olarak öne çıkıyor. Hamas’ın yurt dışı sorumlusu Halid Meşal, geçtiğimiz cumartesi günü İstanbul’da düzenlenen bir panelde, “Hamas’ın ancak bir Filistin devleti kurulması hâlinde silah bırakabileceğini” söyledi.

Buna karşın, Meşal’in açıklamasından yalnızca bir gün sonra, Hamas yetkilisi Basim Naim AP’ye yaptığı değerlendirmede, hareketin kapsamlı bir güvenlik ve siyasi düzenlemenin parçası olmak kaydıyla ‘silahların depolanması ya da dondurulması gibi seçeneklerin görüşülmesine açık olduğunu’ belirtti.

Hamas’ın siyasi büro üyelerinden Husam Bedran ise salı günü yaptığı açıklamada, sürecin ikinci aşamaya geçmesinin ‘İsrail’in ihlalleri durdurmasına’ bağlı olduğunu ifade etti. Öte yandan Hamas’ın birçok lideri ve sözcüsü, aralarında Halil el-Hayye ve Hazım Kasım’ın da bulunduğu isimler, hareketin ikinci aşamaya geçmeye ‘hazır olduğunu’ vurgulayan açıklamalarını sürdürdü.

ARAP DÜNYASI

Amerika Birleşik Devletleri'nin Gazze'de yakın zamanda ikinci aşamanın yaşanacağına dair beklentileri

Filistinliler, dün Gazze şehrinde fırtınanın ardından sular altında kalan caddeden geçmek için bir aracın çektiği el arabasına biniyorlar (AP)
Filistinliler, dün Gazze şehrinde fırtınanın ardından sular altında kalan caddeden geçmek için bir aracın çektiği el arabasına biniyorlar (AP)
TT
TT

Amerika Birleşik Devletleri'nin Gazze'de yakın zamanda ikinci aşamanın yaşanacağına dair beklentileri

Filistinliler, dün Gazze şehrinde fırtınanın ardından sular altında kalan caddeden geçmek için bir aracın çektiği el arabasına biniyorlar (AP)
Filistinliler, dün Gazze şehrinde fırtınanın ardından sular altında kalan caddeden geçmek için bir aracın çektiği el arabasına biniyorlar (AP)

ABD'nin Birleşmiş Milletler Büyükelçisi Mike Waltz dün Kudüs'te yaptığı açıklamada, Başkan Donald Trump'ın Gazze barış planının ikinci aşamasına ilişkin gelişmeler hakkında "yakında" duyurular beklediğini belirterek, Washington'un Hamas'ın yeniden yapılanmasına izin vermeyeceğini vurguladı.

Waltz, planın ana bileşenlerinin, hizmetleri yönetecek teknokrat bir Filistin yönetimi, ilgili tarafların maliyetleri karşılamasını sağlayacak bir finansman mekanizması ve son olarak uluslararası bir istikrar gücü olduğunu açıkladı.

ARAP DÜNYASI

İsrail, Gazze'ye gönderilecek yardımlar için Ürdün ile olan sınır kapısını yeniden açtı

Kral Hüseyin Köprüsü ile Ürdün arasındaki sınır geçişi (AFP)
Kral Hüseyin Köprüsü ile Ürdün arasındaki sınır geçişi (AFP)
TT
TT

İsrail, Gazze'ye gönderilecek yardımlar için Ürdün ile olan sınır kapısını yeniden açtı

Kral Hüseyin Köprüsü ile Ürdün arasındaki sınır geçişi (AFP)
Kral Hüseyin Köprüsü ile Ürdün arasındaki sınır geçişi (AFP)

İsrail ve Filistinli yetkililer AFP'ye verdikleri demeçte, İsrail'in, Gazze'ye yardım taşıyan kamyonlar için Ürdün ile işgal altındaki Batı Şeria arasındaki Kral Hüseyin Köprüsü (Allenby Köprüsü) sınır kapısını, kapanmasından yaklaşık üç ay sonra dün yeniden açtığını söyledi.

İsrail, eylül ayında Ürdünlü bir sürücünün sınırda ateş açarak iki İsrail askerini öldürmesinin ardından sınır kapısını kapatmıştı. Şarku’l Avsat’ın aldığı bilgiye göre birkaç gün sonra, sınır kapısı bireysel geçişlere yeniden açıldı, ancak savaşın harap ettiği Gazze Şeridi'ne yönelik insani yardımlara kapalı kaldı.

İsrail hükümetinin Topraklardaki Hükümet Faaliyetleri Koordinatörlüğü (COGAT) sözcüsü, "Allenby Köprüsü sınır kapısı bugün açıldı ve kamyonlar Allenby Köprüsü'nden Gazze'ye geçiyor" dedi. Adının açıklanmasını istemeyen bir Filistinli yetkili de sınır kapısının yeniden açıldığını doğruladı.

Yetkilinin açıklamasına göre, salı günü çimento ve yapım malzemesi taşıyan 96 kamyonun geçişine izin verildi. Dün ise insani yardım taşıyan 20 kamyon bu sınır kapısından giriş yaparken, inşaat sektörü için kumun da bugün girişine izin verilmesi bekleniyor.

Sınır kapısının kapatılmasından bu yana Ürdünlü yetkililer, Batı Şeria'nın kuzeyindeki Şeyh Hüseyin sınır kapısından Gazze'ye yardım ulaştırabildiklerini söylüyor. Salı günü bir İsrailli yetkili, Ürdün'den Allenby Köprüsü sınır kapısından mal ve yardım transferinin yakında yeniden başlayacağını söyledi.

Yetkili şöyle devam etti: “Gazze Şeridi'ne giden tüm yardım kamyonları, kapsamlı bir güvenlik kontrolünden geçtikten sonra, refakat ve güvenlik eşliğinde seyahat edecek… Ürdünlü sürücüler ve kargolar için güvenlik kontrolü ve kimlik doğrulama prosedürleri sıkılaştırıldı. Geçişi güvence altına almak için özel güvenlik güçleri görevlendirildi.”

Ürdün Vadisi'ndeki sınır geçişi, Batı Şeria'dan Filistinlilerin İsrail topraklarına geçmeden ayrılmalarına olanak tanıyan tek geçiş noktasıdır.

İsrail, özel izinleri olmadığı sürece Filistinlilerin havaalanlarından geçmesine izin vermiyor.