عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

ABD’nin Suriye’deki konuşlanışı ve bunun İran çatışmasıyla ilişkisi

ABD’nin Suriye'nin doğusundaki konuşlanmasının Suriye ve Irak sahnelerini nasıl ayırabileceğini açıkça gösteren bir Google haritası.
ABD’nin Suriye'nin doğusundaki konuşlanmasının Suriye ve Irak sahnelerini nasıl ayırabileceğini açıkça gösteren bir Google haritası.
TT
TT

ABD’nin Suriye’deki konuşlanışı ve bunun İran çatışmasıyla ilişkisi

ABD’nin Suriye'nin doğusundaki konuşlanmasının Suriye ve Irak sahnelerini nasıl ayırabileceğini açıkça gösteren bir Google haritası.
ABD’nin Suriye'nin doğusundaki konuşlanmasının Suriye ve Irak sahnelerini nasıl ayırabileceğini açıkça gösteren bir Google haritası.

ABD ile İran arasında İslam Devrimi’nin kurulmasından bu yana süregelen bir çatışma söz konusu. Çoğu arabuluculuk yoluyla ve gri alanlarda gerçekleşiyor.
Çatışma 1983'te, Beyrut'ta Deniz Piyadeleri'nin bombalanmasıyla ve 2020 yılında İran'ın Ortadoğu bölgesindeki büyük stratejisinin mimarı ve uygulayıcısı General Kasım Süleymani'nin Bağdat'ta bir ABD İHA’sı tarafından ve eski ABD Başkanı Donald Trump'ın doğrudan emriyle öldürülmesiyle zirve noktasına ulaştı.
İki ülke arasındaki iş birliği zirvesinde iki önemli konu ön plana çıktı. Birincisi; 1987 yılındaki İran-Kontra Skandalı, yani Beyrut'taki ABD’li rehinelerin serbest bırakılması karşılığında İsrail'den İran'a silah verilmesi olayı. İkincisi, bir yanda İran ile diğer yanda 5+1 grubu arasında 2015 yılında imzalanan nükleer anlaşma.
Ancak 2003'te Irak'ın ve 2011'deki Arap Baharı olarak adlandırılan süreç sırasında da Arap ülkelerinin düşüşü, İran'a projesini uygulamak için bir daha elde edemeyebileceği stratejik bir pencere ve jeopolitik bir fırsat verilmesine yol açtı. Tiyatronun büyük bir bölümü Irak, Suriye, Lübnan ve işgal altındaki Filistin’e işaret eden Bereketli Hilal olarak adlandırılan bölge içindeydi. İran, ABD’yi bölgeden çıkarmak istiyor. Amerikan askeri varlığı, onun büyük stratejisine uymuyor ve büyük bir engel oluşturuyor. Bu büyük bir engeldir. Bugün İran, Doğu'yu (Çin’i) Amerikan Batı'sının bir alternatifi olarak görüyor. Ama (coğrafi anlamda) büyük stratejisinin bel kemiğinin, yani ‘direniş ekseninin’ olduğu batıya yöneliyor.

Makro mikroya karşı
ABD’nin dün Suriye’deki İran destekli milis mevzilerini bombalaması yeni bir durum değil. Aslında bu, ABD kuvvetlerinin DEAŞ'A karşı savaşmak için hem Irak'a hem de Suriye'ye dönmesinden bu yana görülen bir üslup. İran, DEAŞ’la ABD Ordusu eliyle savaşmak istedi. Ancak ABD’linin görevini tamamladıktan sonra bölgede kalmasından hoşlanmıyor. Amacı her zaman stratejisini uygulamaktır. Ancak bunun için ödeme yapmaz. Denklemi, “Diğer kazanırsa kârı onunla paylaşırım, kaybederse tek başına kaybeder” şeklindedir.
Ocak 2021’den bu yana hem Irak hem de Suriye'de ABD güçlerine ve Uluslararası Koalisyon kuvvetlerine çeşitli yollarla yaklaşık 78 saldırı düzenlendi. O zamandan bu yana Başkan Biden, ABD kuvvetlerine en sonuncusu dün olmak üzere dört kez karşılık verme emri verdi. ABD’nin herhangi bir saldırıya tepkisinin ölçütü her zaman ABD kayıpları olup olmadığına bağlı olmuştur.

Stratejik koşullar
ABD’nin yanıtı birkaç jeopolitik, stratejik ve taktik olayla aynı zamana denk geldi:
- Jeopolitik düzeyde, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in Moskova ziyareti merkez sahneyi alıyor. Bu çok önemli, ama ABD’nin yanıtından çok daha büyük durumlar için. Keza Suudi-İran yakınlaşması da önemli bir bölgesel jeopolitik dönüşüm düzeyine giriyor.
-Bu olaylara ek olarak, İran'ın uranyum zenginleştirmede ileri seviyeye ulaştığı, ancak bomba yapma kararı almadığı haberi sızdırıldı.
-Aynı şekilde Pentagon'un ABD askeri gücünün (Posturing) araçlarını hem Avrupa'ya hem de Doğu Asya'ya yeniden dağıtma kararı, Ortadoğu bölgesinde bulunan ABD güçlerinin yetenekleri pahasına düşüyor.
-Bu yeni konumlandırma, ABD Genelkurmay Başkanı Mark Milley'in Suriye'nin doğusuna yaptığı ziyaretten önce geldi. Bu da ABD'nin gelinen aşamada bu bölgeye verdiği önemi göstermektedir. Büyük bir stratejik ve taktik kazanım için küçük bir yatırımdır.
-Doğu Fırat ve Ürdün-Suriye-Irak sınırındaki Tanf Üssü’ndeki ABD varlığı çok önemli, ama nasıl? İran ile kötü bir senaryo yaşanması durumunda. Bu iki bölgede bulunan ABD Kuvvetlerinin, güçlendirmelerinin ardından elbette Elbukemal koridorunu ister doğrudan ister ateş gücüyle askeri olarak kontrol ederek Irak sahnesini Suriye sahnesinden ayırması mümkün olabilir.
-Suriye’nin doğusunda meydana gelen olaylar, Suriye’nin batısında meydana gelen olaylardan, özellikle de İsrail Hava Kuvvetleri’nin İran bölgelerine yaptığı saldırılardan ayrılamaz. İsrail, ‘savaşlar arası savaş’ ilkesi çerçevesinde saldırılar düzenliyor. Amaç her zaman İran'ın Suriye'de askeri varlığını kurmasını ve pekiştirmesini engellemek.
-Dolayısıyla ABD, Fırat'ın doğusunda İran destekli milislere saldırılar düzenlerken İsrail, Suriye'deki İran hedeflerine yönelik saldırılarını tekrarladı. Şimdiye kadar doğu ve batı cepheleri arasında en azından istihbarat düzeyinde bir koordinasyon olduğu söylenebilir. Bununla birlikte Suriye arenasındaki büyük değişimin göstergesi, koordinasyonun ABD ile İsrail arasındaki bilgi alışverişi seviyesinden, aralarında fiili ortak uygulama seviyesine kaymasıdır.
Yarın onun bekleyen için yakındır.

*Bu yazı bir askeri analist tarafından Şarku’l Avsat için kaleme alınmıştır.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Beyt Cin operasyonu... İsrail'in gerilimi artıran adımları, Şam'ın işgal altındaki toprakları terk etmeyi reddetmesiyle bağlantılı mı?

İsrail'in Beyt Cin operasyonunda hayatını kaybedenlerden birinin cenazesi dün toprağa verildi. (EPA)
İsrail'in Beyt Cin operasyonunda hayatını kaybedenlerden birinin cenazesi dün toprağa verildi. (EPA)
TT
TT

Beyt Cin operasyonu... İsrail'in gerilimi artıran adımları, Şam'ın işgal altındaki toprakları terk etmeyi reddetmesiyle bağlantılı mı?

İsrail'in Beyt Cin operasyonunda hayatını kaybedenlerden birinin cenazesi dün toprağa verildi. (EPA)
İsrail'in Beyt Cin operasyonunda hayatını kaybedenlerden birinin cenazesi dün toprağa verildi. (EPA)

İsrail, güçlerinin son saatlerde Suriye'nin Beyt Cin kasabasına düzenlediği saldırının terör örgütlerini hedef alan bir güvenlik operasyonu olduğunu savunurken, analistler bu saldırının ardındaki asıl nedenin Şam ile Tel Aviv arasındaki son müzakere turunun başarısız olmasından kaynaklandığını belirtti. Analistlere göre İsrail, ‘güç yoluyla barış’ ilkesi doğrultusunda Suriye topraklarını ilhak etme iradesini dayatmaya çalışıyor.

Söz konusu analistlerin aktardığına göre İsrailli müzakereciler, Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şera hükümetine iki seçenek sundu: Ya Şam, 1967’den bu yana İsrail işgali altında bulunan Golan topraklarından vazgeçecek ve tam kapsamlı bir barış anlaşması yapılacak; ya da İsrail’in kuzeyde Şeyh Dağı’ndan (Hermon Dağı) güneye sınır hattına kadar Suriye topraklarının derinliklerinde yer alan on noktayı işgal altında tutmasına imkân tanıyan aşamalı bir mutabakat anlaşması imzalanacak.

Anlaşmazlığın özünü ise İsrail Savunma Bakanı Yisrael Katz, son açıklamalarıyla ortaya koydu. Katz, parlamentonun Dışişleri ve Güvenlik Komitesi’nin kapalı oturumunda yaptığı değerlendirmede, Suriye ile ‘bir barış eğiliminin’ bulunmadığını söyledi. Katz, “Suriye, İsrail’in Golan’dan çekilmesini talep ediyor. Bu imkânsız” ifadelerini kullandı.

Katz ayrıca, İsrail ordusunun Suriye içlerinde operasyon yürütmeye devam etmesi için gerekçeler sundu. Suriye sınırları içinde ‘Golan kasabalarını işgal etmeyi ve buraları İsrail yerleşimlerine saldırı düzenlemek için bir çıkış noktası olarak kullanmayı düşünen güçler bulunduğunu’ ileri sürdü.

Bu güçler arasında Husiler, İran’a bağlı milisler, DEAŞ, Hamas ve başka İslami grupların olduğunu söyleyen Katz, bunların hepsini ‘kuzey İsrail'e karadan yapılacak bir işgal’ için tehdit olarak değerlendirdi.

Söz konusu açıklamalar, Tel Aviv’de bile tepki çekti. Şarku’l Avsat’ın Yediot Aharonot gazetesinden aktardığına göre “İsrail daha önce Yemen’deki Husilerin Suriye topraklarından İsrail’e karşı faaliyet yürüttüğünden” hiç söz etmedi. Gazeteye göre Husilerin, Gazze’nin yok edilmesine yol açan savaş nedeniyle son iki yılda İsrail’e füze ve insansız hava aracı (İHA) fırlatmış olmalarına karşın, Suriye’de faaliyet gösterdiklerine dair herhangi bir bilgi de bulunmuyor.

İsrail askerlerinin Beyt Cin'den çekilmeleri sırasında imha ettikleri bir askeri araç (AFP)İsrail askerlerinin Beyt Cin'den çekilmeleri sırasında imha ettikleri bir askeri araç (AFP)

Katz, Suriye’deki Dürzi meselesinin ‘İsrailli yetkilileri endişelendiren bir konu’ olduğunu söyledi. Katz, ‘İsrail ordusunun hazır bir planı bulunduğunu, Dürzi Dağı’na (Güney Suriye) yönelik saldırıların yinelenmesi halinde yeniden müdahalede bulunacaklarını ve buna sınırın kapatılmasının da dahil olacağını’ belirterek tehdit etti.

Aynı dönemde İsrail ordusu, Beşşar Esed rejiminin devrilmesinden bu yana Suriye’nin iç kesimlerinde işgal ettiği ve 450 kilometrekareyi bulan geniş bölgede varlığını güçlendirdi. İsrail ayrıca Şeyh Dağı’nın tüm zirvelerini kontrol altına aldı ve burada 10 büyük askeri üs kurdu. Rejimin yaklaşık bir yıl önce devrilmesinin hemen ardından İsrail hava kuvvetleri, Suriye’nin havaalanları ve askeri üslerine kapsamlı saldırı düzenleyerek ülkenin hava savunma kapasitesinin yüzde 85’ini imha etmişti. Ardından İsrail, Deyrizor’dan Humus’a, Halep’ten Dera’ya kadar Suriye’nin farklı noktalarına hava saldırıları düzenlemeyi sürdürdü ve ‘terör şüphelisi’ olarak nitelediği kişileri yakalamak için çeşitli bölgelerde operasyonlar gerçekleştirdi. İsrail ordusu, Dürzileri koruma iddiasıyla Suriye’nin güneyindeki iç çatışmalara da müdahil oldu ve çoğunlukla Dürzilerin yaşadığı Süveyda’ya Golan’dan uzanan bir İsrail koridoru açılmasını talep etti.

İsrail, Suriye’nin güneyini iki bölgeye ayırdı. İlk bölge, sınır boyunca 5 ila 7 kilometre derinliğinde bir güvenlik kuşağıydı ve buraya herhangi bir silahlı unsurun girmesi yasaktı. İkinci bölge ise Şam’dan Dera’ya uzanan ve Suriye ordusunun ağır araç sokamadığı silahtan arındırılmış bir alandan oluşuyordu. Bu sınır bölgelerinde İsrail, iki ülkenin üst düzey müzakere heyetlerinin ABD, Türkiye ve Azerbaycan gibi arabulucuların gözetiminde farklı başkentlerde toplandığı bir dönemde dahi zaman zaman saldırılar düzenledi.

İsrail askerlerinin Suriye'nin Beyt Cin kasabasında bombaladığı bir evde meydana gelen yıkım (Suriye Sivil Savunma Müdürlüğü – AP)İsrail askerlerinin Suriye'nin Beyt Cin kasabasında bombaladığı bir evde meydana gelen yıkım (Suriye Sivil Savunma Müdürlüğü – AP)

Analistler, İsrail’in son saldırılarının müzakere sürecinin bir parçası olduğunu ve Şam’a taviz kabul ettirmek için baskı aracı olarak kullanıldığını ifade etti.

Son haftalarda İsrail, ordunun komando birlikleri olarak bilinen 55. Tugay’ı Gazze Şeridi’ndeki Han Yunus bölgesinden çekerek Suriye’ye konuşlandırdı. Bu birliklerin, Gazze’de ve Lübnan’ın Bint Cubeyl kasabasında yürüttüğüne benzer operasyonlar gerçekleştirmesi planlandı. Dün şafak vakti, geniş bir güçle Şam kırsalındaki Beyt Cin kasabasına giren birlikler, İsrail’e karşı saldırı hazırlığında oldukları iddia edilen üç kişiyi gözaltına almak için operasyon düzenledi. Evlerinde yatakta yakalanan üç kişi gözaltına alındı. Birlikler bölgeden çekilmeye hazırlanırken açılan ateş sonucu paniğe kapıldı; bir zırhlı personel taşıyıcı çamura saplandı ve İsrail gücü geri çekilerek geride tank işlevi gören ağır donanımlı bir Hummer aracını bırakmak zorunda kaldı. Araç, silahlı kişilerin eline geçmesinin önlenmesi için havadan imha edildi.

İsrail ordusu, olayda altı asker ve subayın yaralandığını; ikisinin durumunun ağır olduğunu açıkladı. Suriye tarafı ise 13 sivilin yaşamını yitirdiğini bildirdi ve saldırıların yalnızca sivilleri hedef aldığını savundu. İsrail ordusu, operasyonun tamamlandığını, aranan kişilerin gözaltına alındığını ve ‘çok sayıda terör unsurunun etkisiz hâle getirildiğini’ duyurdu. Ayrıca bölgede kuvvetlerin konuşlu olduğunu ve İsrail’e yönelik her türlü tehdide karşı harekete geçileceğini belirtti. İsrailli yetkililer yakalanan kişilerin ‘İslamcı bir gruba mensup militanlar’ olduğunu iddia etse de yerel kaynaklar, gözaltına alınanların herhangi bir örgütsel bağlantısının bilinmediğini, çiftçilik ve hayvancılıkla geçinen siviller olduğunu söyledi.

Olayın ardından İsrail misilleme saldırılarına başladı. Kuneytra’da işgal güçleri, kentin doğusundaki Tel Ahmer bölgesini topçu ateşiyle vurdu. Ayrıca Kuneytra’nın kuzey kırsalında, Um Batna kavşağı çevresine doğru ilerleyerek üç askeri araçla bölgeye sızdı. İsrail, Beyt Cin’de askerlerinin yaralanmasına karşılık vermek üzere elinde ‘hedef bankası’ bulunduğunu açıkladı.

ARAP DÜNYASI

Patrik Bişara, Hizbullah'ın İran'dan ayrılmasını istiyor

Maruni Patriği Bişara er-Rahi
Maruni Patriği Bişara er-Rahi
TT
TT

Patrik Bişara, Hizbullah'ın İran'dan ayrılmasını istiyor

Maruni Patriği Bişara er-Rahi
Maruni Patriği Bişara er-Rahi

Maruni Patriği Bişara er-Rahi, Hizbullah'ın silahsızlandırılmasının "vatanımızdaki kardeşlerimiz" olan Şiilere yönelik bir saldırı olmadığını belirterek, grubu İran'dan kurtulmaya çağırdı.

Şarku'l Avsat'a verdiği röportajda er-Rahi, "Parti, silah tekeli konusunda nihai bir karar verildiğinin farkında. Bu nedenle silahlarını Lübnan ordusuna teslim etmeli ve diğer tüm Lübnan partileri gibi siyasi bir parti olarak yaşamalıdır" ifadelerini kullandı.

İsrail ise 1701 sayılı Karar'a uymadığı gibi, ateşkese de uymamış, sanki Lübnan'ı bir eyaletiymiş gibi her gün vuruyor, bombalıyor, yer yer hedef alıyor. Lübnan, taş yığınına dönüşecek.

Hizbullah Genel Sekreteri Naim Kasım ise buna karşılık, "İsrail'in istediği gibi silahsızlanmayı isteyen herkes, İsrail'in çıkarlarına hizmet ediyor ve hedeflerine ulaşmasına yardım ediyor demektir" dedi. Kasım, partinin, komutan Heysem el-Tabtabai suikastına misillemede bulunacağını belirterek, "Bu, apaçık bir saldırganlık ve iğrenç bir suçtur ve karşılık verme hakkımız var. Bu karşılığın zamanlamasını biz belirleyeceğiz" dedi. Kasım, partiye sızan ajanların varlığını kabul ederek, "Düşünmemiz ve ders çıkarmamız gereken hatalar var" ifadesini kullandı.

ARAP DÜNYASI

İsrail, kanlı bir operasyonla Suriye'ye baskı yapıyor

"Saldırganlığı Önleme" Harekatı'nın başlamasının yıldönümü nedeniyle dün Şam'da büyük bir gösteri düzenlendi (Reuters).
"Saldırganlığı Önleme" Harekatı'nın başlamasının yıldönümü nedeniyle dün Şam'da büyük bir gösteri düzenlendi (Reuters).
TT
TT

İsrail, kanlı bir operasyonla Suriye'ye baskı yapıyor

"Saldırganlığı Önleme" Harekatı'nın başlamasının yıldönümü nedeniyle dün Şam'da büyük bir gösteri düzenlendi (Reuters).
"Saldırganlığı Önleme" Harekatı'nın başlamasının yıldönümü nedeniyle dün Şam'da büyük bir gösteri düzenlendi (Reuters).

İsrail, Suriye'nin güneyindeki ihlallerle Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şara hükümetine baskı yapmaya devam ediyor. Sonuncusu dün şafak vakti Şam kırsalında kanlı bir baskın düzenlenmesiydi. Bu baskın, eş-Şara'nın Beşşar Esed rejiminin devrilmesiyle sonuçlanan " saldırganlığı caydırma" operasyonunun birinci yıl dönümünü kutlamak için başkentte ve diğer şehirlerde düzenlediği gösterilerden önce gerçekleşti.

İsrail komandoları, İsrail'in "terörist" olarak tanımladığı ve kendilerine saldırı planladıklarından şüphelenilen üç kişiyi tutuklamak için Beyt Cin kasabasına baskın düzenledi. Şüphelileri yakalayıp kasabadan ayrılmaya başlayan İsrailli komandolar, ateş altına alındı. Panikleyen askerler, büyük bir askeri Hummer cipini terk ederek kaçtı. Cipin daha sonra militanların eline geçmesini önlemek için havadan imha edildiği bildirildi.

İsrail ordusu, olayda 6 asker ve subayının yaralandığını duyururken, Suriye yetkilileri "tam teşekküllü bir savaş suçu" olarak nitelendirdikleri olayda 13 sivilin hayatını kaybettiğini bildirdi.

İsrail'in müdahalesi Arap ve uluslararası alanda yaygın bir kınamayla karşılandı. Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, Riyad'ın İsrail'in Suriye topraklarına yönelik tüm ihlallerini tamamen reddettiği teyit edildi ve Krallığın, başta Güvenlik Konseyi daimi üyeleri olmak üzere uluslararası toplumdan, İsrail'in Suriye egemenliğine yönelik tekrarlanan ihlallerini ele alması talebi yinelendi.