UBH’nin Genelkurmay Başkanı Haddad, siyasetçileri birlik üzerinde çalışmaya çağırdı

Tarhuna mezarlarındaki kurbanların aileleri, katillerden hesap sormakta kararlı.

Trablus sakinleri Ramazan’ın ilk gününde kentin meydanlarını doldurdu. (AFP)
Trablus sakinleri Ramazan’ın ilk gününde kentin meydanlarını doldurdu. (AFP)
TT

UBH’nin Genelkurmay Başkanı Haddad, siyasetçileri birlik üzerinde çalışmaya çağırdı

Trablus sakinleri Ramazan’ın ilk gününde kentin meydanlarını doldurdu. (AFP)
Trablus sakinleri Ramazan’ın ilk gününde kentin meydanlarını doldurdu. (AFP)

Libya geçici Ulusal Birlik Hükümeti’ne bağlı güçlerin Genelkurmay Başkanı Korgeneral Muhammed el-Haddad, ülke siyasetçilerini ‘birlik’ üzerinde çalışmaya çağırdı. Ramazan münasebetiyle yaptığı konuşmada, yönetimin sivil devlete saygı doğrultusunda mesleki yeteneklerini geliştirerek ordu güçlerini tamamlama çabalarından bahseden Haddad, bu durumun politikacıları yeniden bir araya gelmeye teşvik ettiğini söyledi.
Birleşmiş Milletler Libya Destek Misyonu (UNSMIL) ve İngiltere, daha önce güvenlik şeridi, ateşkes anlaşmasının devamlılığı ve askeri kurumların yeniden birleştirilmesi amacıyla Tunus’ta bir toplantı düzenlemişti. Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre toplantıda, Ulusal Ordu Genelkurmay Başkanı Korgeneral Abdurrazık en-Nazuri ve Libya’nın batısındaki mevkidaşı Muhammed el-Haddad’ın yanı sıra 5+5 Ortak Askeri Komite üyeleri ve Fransa, Türkiye, İtalya ve Afrika Birliği'nin diğer güvenlik çalışma grubu eş başkanlarının temsilcileri yer aldı.
Haddad geçen perşembe günü yaptığı konuşmada, ‘adaletin, eşitliğin ve hukukun hâkim olduğu demokratik bir devlette, vatanın korunması, kazanımlarının korunması ve halkın emellerinin gerçekleştirilmesi konusunda ordunun milli görevini yerine getirme’ gerekliliğini vurguladı. Ordu güçlerinin mali haklarına dikkat çeken yetkili açıklamasında şu ifadeleri kullandı:
“Bir dönem kesilen maaşlara ikramiye eklenmesi kararı devreye girmiş ve ordu mensupları arasında eşitlik sağlanmıştır. Ayrıca memurlara maaşlarının askeri meslektaşlarına eşit olacağı konusunda güvence veriyoruz. Aynı şekilde emekli askerlerimizin maaşlarının ödenmesi için SGK ile yaptığımız görüşmelerde de ileri adımlar attık.”
Diğer yandan İtalya Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri ve Uluslararası İşbirliği Bakanı Antonio Tajani, ülkesinin Libya’yı istikrarlı bir ülke yapmak için çalıştığını bildirdi. İtalya merkezi ‘Nova’ ajansının aktardığına göre Tajani, 24 Mart’ta ülkesinin bu hedefe ulaşmak için çalıştığını belirtirken “Libya Sahil Güvenliğine devriye botları sağlandı” ifadesini kullandı.
Tajani ayrıca, Avrupa ülkelerini ‘özellikle insan kaçakçılarıyla mücadele etmek üzere göç akışını durdurmak için müdahale etmeye’ çağırdı. Onlara karşı güçlü önlemler alınması ve denizdeki insanların kurtarılması gerekliliğine işaret eden yetkili sözlerine şöyle devam etti:
“Çünkü bu, tüm denizcilik kurallarının gereğidir. Ancak akışlarının çıkış noktalarıyla mücadele etmemiz ve yasal göç akımlarını teşvik etmemiz gerekiyor.”
Diğer taraftan ‘toplu mezar’ kurbanlarının aileleri, adli makamlara ‘çocuklarının katillerini’ yargılama ve hesap soma sözü verilmesini talep etti. Tarhuna Mağdurları Derneği, geçen perşembe akşamı yaptığı açıklamada Tarhuna şehrindeki ‘cinayet mezarlığı’ ve adli suçlardan arananların halen firarda olduğunu bildirdi. ‘M.A.’ olarak çağrılan bir aranan hakkında konuşan dernek, Tarhuna’daki çoğu toplu mezar vakasında suçlandığını dile getirdi.
İlk kez Haziran 2020 başlarında açıklanan ‘toplu mezarların’ hikayesi, iki yılı aşkın bir süre önce Muhammed el-Kani liderliğindeki ‘Kaniyat’ milislerinin kontrolündeki bu şehirde yaşananlara dair halen pek çok sırrı açığa çıkarıyor. İlgili makamlar, zaman zaman toplu mezarlarda milisler tarafından tutuklananların bazılarının cesetlerini buluyor. Bu mezarlardan çıkarılan 261 cesetten 160’ının kimliği, Kayıp Şahısları Araştırma ve Kimlik Tespiti Genel Müdürlüğü tarafından tespit edildi.
Libya Başsavcısı Sıddık es-Sur geçen ağustos ayında, Kaniyat suçlarını soruşturmakla görevli Adli Soruşturma Komitesi’nin 280 ceza davası açtığını ve bunların 10’unun yargıya intikal ettiğini duyurdu. Ancak bazıları daha önce Şarku’l Avsat’a konuşmuş olan kurbanların aileleri, davanın yeni olmadığını ve faillerin yargılanmadan veya takip edilmeden hala serbest olduğunu dile getirdi. 
Diğer yandan Sıddık es-Sur, ülkenin kuzeydoğusundaki Verdame belediyesinde dört mali hizmetler kontrol görevlisinin ‘yolsuzluk’ suçlamasıyla gözaltına alınmasını emretti. Söz konusu gelişme, başsavcılığın ülkedeki birçok sektörde ‘yaygın yolsuzluk suçları’ ile mücadele çabaları çerçevesinde yaşandı. Geçtiğimiz aylarda da yolsuzluk davalarıyla bağlantılı olarak onlarca çalışan ve yetkili gözaltına alınmıştı.



Mısır'ın Somali'ye askeri desteğinin sınırları ne?

Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi ve Somalili mevkidaşı Hasan Şeyh Mahmud geçtiğimiz ağustos ayında Kahire'de bir askeri iş birliği protokolünün imza törenine katıldı. (Mısır Cumhurbaşkanlığı)
Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi ve Somalili mevkidaşı Hasan Şeyh Mahmud geçtiğimiz ağustos ayında Kahire'de bir askeri iş birliği protokolünün imza törenine katıldı. (Mısır Cumhurbaşkanlığı)
TT

Mısır'ın Somali'ye askeri desteğinin sınırları ne?

Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi ve Somalili mevkidaşı Hasan Şeyh Mahmud geçtiğimiz ağustos ayında Kahire'de bir askeri iş birliği protokolünün imza törenine katıldı. (Mısır Cumhurbaşkanlığı)
Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi ve Somalili mevkidaşı Hasan Şeyh Mahmud geçtiğimiz ağustos ayında Kahire'de bir askeri iş birliği protokolünün imza törenine katıldı. (Mısır Cumhurbaşkanlığı)

Somali'nin Mısır'dan askeri destek aldığını tekrar tekrar açıklaması, Addis Ababa ile çatışma halinde olan Mogadişu hükümetine verilen bu desteğin sınırları ve Etiyopya'nın ayrılıkçı Somaliland bölgesinde bir deniz limanı elde etme çabalarına ilişkin soru işaretlerini gündeme getirdi.

Somali Dışişleri Bakanı Ahmed Muallim Fiqi, ülkesinin ‘Mısır'dan askeri yardım ve mühimmat’ aldığını açıkladı. Fiqi cumartesi günü yaptığı basın açıklamasında, ‘Kahire'nin Somali için destekleyici bir rol oynadığını ve tarihsel olarak her zaman Mogadişu'yu savunduğunu’ belirtti.

Uzmanlar ve askeri yetkililer Mısır'ın Somali'ye verdiği askeri desteğin şekillerini sıraladılar. Somali'nin şu anda karşı karşıya olduğu güvenlik sorunları çerçevesinde bu desteğin “ortak savunma ve bilgi alışverişinin yanı sıra Afrika Birliği (AfB) barışı koruma güçlerine katılımı” da içerdiğini ifade ettiler.

Mısır, Etiyopya hükümetinin ocak ayında Somaliland ile imzaladığı ve Etiyopya'nın Somaliland'ı bağımsız bir devlet olarak tanıması karşılığında, Addis Ababa'nın bir deniz limanı alacağı mutabakat zaptına karşı çıktı. Kahire söz konusu anlaşmayı ‘Somali'nin egemenliğine saldırı’ olarak değerlendirdi.

Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi ve Somalili mevkidaşı Hasan Şeyh Mahmud geçtiğimiz ağustos ayında Kahire'de ‘askeri iş birliği protokolü’ imzaladı. Sisi ayrıca ülkesinin Ocak 2025'ten itibaren AfB’nin barışı koruma güçlerine katılacağını duyurdu.

Mısır Askeri Akademisi danışmanlarından Tümgeneral Pilot Dr. Hişam el-Halebi'ye göre Mısır'ın Somali'ye askeri desteği ‘Somali tarafından gelen ve Somali Cumhurbaşkanı tarafından sunulan resmi bir talebe’ dayanıyor.

El-Halebi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, “Kahire'nin Mogadişu'ya sağladığı güvenlik ve askeri yardım iki şekilde gerçekleşiyor. Birincisi, AfB'nin barışı koruma güçleri çerçevesinde, hafif silahlı Mısır güçlerinin de katılımıyla, güvenliğin sağlanması ve insani yardımların ulaştırılması. İkincisi ise iki ülkenin silahlı kuvvetleri arasında ikili iş birliği çerçevesinde gerçekleşiyor. Somali ordusunun etkinliğini ve yeteneklerini arttırmak için eğitim programlarını içeriyor” ifadelerini kullandı.

El-Halebi, ‘Mısır'ın askeri desteğinin kimseye karşı olmadığını ve diğer bölgesel taraflarla savaşmayı amaçlamadığını’ belirtti. ‘Mısır'ın Somali'yi terör örgütlerinin tehdidi ve Kızıldeniz bölgesinin güvenliğiyle ilgili güvenlik sorunları çerçevesinde desteklemeyi amaçladığını’ ifade eden el-Halebi, bunun, ‘Mısır'ın Libya, Sudan, Yemen ve Suriye'ye yönelik politikasıyla aynı olan, egemenliklerini korumak için çatışmalarla karşı karşıya olan ülkelerin ulusal kurumlarını desteklemeye dayanan dış politika parametreleriyle tutarlı olduğunu’ kaydetti.

Somali geçtiğimiz ağustos sonunda, Mısır'ın barışı koruma güçlerine katılımının bir parçası olarak Mısır askeri teçhizatının ve heyetlerinin başkent Mogadişu'ya geldiğini duyurdu. Bunu, Etiyopya'nın ‘bölge için risk oluşturan bazı ülkelerin dış müdahalesini eleştiren’ açıklaması izledi. Söz konusu açıklamada, ‘buna karşı kayıtsız kalınmayacağı’ belirtildi.

Öte yandan el-Halebi, Etiyopya'nın Kızıldeniz'de bir liman elde etme hamlesini eleştirerek, bunun ‘uluslararası hukuk kurallarını ihlal ettiğini ve Somali'nin endişesinin meşru olduğunu, zira Etiyopya'nın hamlesinin, bölgenin resmi olarak bölünmesinin bir başlangıcı olduğunu’ vurguladı.

Mısırlı Afrika uzmanı Rami Zuhdi, Mısır'ın Somali'ye verdiği askeri desteğin sınırlarını ve şeklini sıralayarak, bunun ‘ortak savunma anlaşması, bilgi alışverişi, Somali silahlı kuvvetleri için eğitim programları ve AfB barışı koruma güçlerine katılımı’ içerdiğini belirtti. Zuhdi, ‘barışı koruma misyonundaki Mısır güçlerinin 10 bin personele ulaşabileceğini, bunların 7 bininin sınır korumasına, 3 bininin ise şehirlerdeki güvenlik durumunun korunmasına katılacağını’ söyledi.

Şarku’l Avsat'a konuşan Zuhdi, “Mısır'ın istikrarı sağlama ve Somali'yi koruma arzusu, karşılıklı savunma anlaşması ve uluslararası hukuk kuralları doğrultusunda askeri iş birliği seviyesini mümkün olduğunca sınırsız hale getirebilir” dedi.

“Kahire, Somali'nin bağımsızlığından bu yana Mogadişu'ya her zaman destek olmuştur” diyen Zuhdi, ‘bu desteğin kriz dönemlerinde arttığını ve şekillerinin çoğaldığını’ belirtti. Zuhdi ayrıca ‘mevcut Somali Cumhurbaşkanı’nın Mayıs 2022’de göreve gelmesinden bu yana Kahire'yi üç kez ziyaret ettiğini’ vurguladı.

Somali, topraklarında Etiyopya birliklerinin varlığını sürdürmesi nedeniyle bir güvenlik sorunuyla karşı karşıya. Zuhdi, Addis Ababa'nın AfB barış gücü misyonunun bir parçası olarak bu yılın sonunda görev süresi dolacak olan birliklerini sürdürmekte ısrar etmesi halinde gerilimin artabileceğini kaydetti.

Somali Dışişleri Bakanı geçtiğimiz günlerde basına yaptığı açıklamada, AfB barış gücü misyonuna katılan Etiyopya güçlerinin bu yılki görev sürelerinin sonunda Somali topraklarını terk etmelerini talep etti. Etiyopya güçlerinin bölgede kalışını ‘ülkesinin mevcut tüm imkanlarla mücadele edeceği askeri bir işgal’ olarak değerlendiren Fiqi, ‘Addis Ababa'nın sadece deniz limanlarını elde etmeye değil, Somali topraklarını kontrol etmeye ve egemenliğine katmaya çalıştığına’ işaret etti.