İran Emniyet Teşkilatı kuvvetlerinin sayısını iki katına çıkarmaya çalışıyor

İran’da 400 şehir ve bölgede protestolar bekleniyor.

Geçen ekim ayında gerçekleşen Tahran protestolarından (AP)
Geçen ekim ayında gerçekleşen Tahran protestolarından (AP)
TT

İran Emniyet Teşkilatı kuvvetlerinin sayısını iki katına çıkarmaya çalışıyor

Geçen ekim ayında gerçekleşen Tahran protestolarından (AP)
Geçen ekim ayında gerçekleşen Tahran protestolarından (AP)

İran Emniyet Teşkilatı’na bağlı Özel Kuvvetler Komutanı Hasan Kerami, ülkedeki 400 noktada olası protestolara hazırlık olarak kuvvetlerin sayısının iki katına çıkarılması çağrısında bulundu. Devrim Muhafızları Ordusu’nda (DMO) albay rütbesine sahip eski bir subay olan Kerami, protestolarla mücadele etmenin yeni İran yılında askeri kurumun gündeminin bir parçası olacağını söyledi.
İran’ın resmi haber ajansı Mehr’e göre Kerami, “Vizyonumuz, en az 400 şehir ve bölgede olası karışıklıklar ve düşman hareketleri ile ilgilenmeyi içeriyor” ifadelerini kullandı. Kerami, İran'ın 400 bölgesinde bu büyüklükte bir operasyonu gerçekleştirmek için ABD ve Avrupa'nın yaptırım listesinde yer almalarına rağmen kuvvet sayısının iki katına çıkarılması gerektiğini belirtti.
İran medyası, Nevruz Bayramı kutlamaları ile eş zamanlı olarak son protestolarda Özel Kuvvetler'in Nubu biriminin müdahalesine ilişkin bir belgesel yayınladı. Kerami, son aylarda patlak veren protestoları ‘aşırı bozgunculuk’ olarak nitelendirdi. Kerami, “Operasyon (Lebbeyk Ya Zeyneb) ile bozgunculuğu yendik ve bunu yapanlar hedeflerine ulaşamadılar” dedi. Güçlerinin coğrafya ve tehditlerle orantılı olarak operasyonlarını düzenlediğini belirten Kerami, her türlü operasyon için gerekli donanıma sahip olduklarına dikkat çekti. Protestoların bastırılmasını bölgesel gelişmelere bağlayarak “Son dönemdeki kaosu kontrol altına alma sürecinin etkileri ve yansımaları, bölgedeki yeni siyasi düzenlemeye bağlıdır” dedi.
İran Dini Lideri Ali Hamaney yıllık konuşmasında, ABD'yi ve Avrupalı ​​müttefiklerini ülkeyi aylardır sarsan halk protestolarının arkasında olmakla suçlamıştı. Aynı zamanda, ekonominin ülkenin karşı karşıya olduğu en önemli sorun olduğunu vurgulayarak, ülke içindeki değişim çağrılarına son noktayı koymuştu. Dini Lider, Asya'da diplomatik ilişkilerin gelişmesini memnuniyetle karşıladığını belirterek, ABD politikasını ‘körü körüne takip etmekten’ kaçınmaları şartıyla, Avrupalılarla ilişkilere açık kapı bırakmıştı.
Hamaney, geçtiğimiz eylül ayında Mahsa Amini’nin ölümünün ardından ülkeyi kasıp kavuran protestolara ilişkin, ABD'yi protesto hareketini kışkırtmakla suçlayarak eleştirmişti.
Hamaney “Halk, ülkenin temel meselelerinin farkında olmalı ve bunların ele alınmasına katılmalı” ifadelerini kullanarak ‘kamuoyunun bir fikri hoş karşılamadığı durumlarda pratikte bu fikrin uygulanmayacağını’ vurgulamıştı.
Ülkede son sözü söyleyen Hamaney, İran devlet televizyonunda yayınlanan konuşmasında, “Düşmanların istediği gelişme ve geçiş, bizim inandığımız noktanın tam tersidir” demişti. Bu kişileri ‘yapısal değişim ve devrimden bahsederken İran’ın İslami kimliğini’ değiştirmeye çalışmakla suçlayarak, “Amaçları, insanlara kimliklerini hatırlatan her şeyi silmektir. Bu kişiler, ‘ilk Dini Lider’in (Humeyni) hatırasına ve velayet-i fakihe karşı çıkmaktalar’ ifadelerini kullanmıştı.
İran’ın resmi haber ajanslarının aktardığına göre Hamaney; “Düşmanın amacı, dini halk egemenliğine dayalı hükümeti, görünüşe göre sahte bir Batı demokrasisi biçiminde kendilerine sadık bir hükümete dönüştürmektir” diyerek, ‘içeride anayasa değişikliğinden bahsedenlerin düşmanların söylediklerini tekrarladığını’ belirtmişti.
Hamaney bu sözleri ile üstü kapalı olarak, reformist lider Mir Hüseyin Musevi ve İran'ın en önde gelen Sünni din adamı Zahidan Cuma İmamı Abdulhamid İsmailzehi tarafından yapılan referandum çağrılarına atıfta bulunuyordu. Hamaney uyarıcı bir ses tonuyla “Gözümüzü açmazsak, değişim adına güçlü yönlerimize zarar verebiliriz. Rejimi koruyan ve devrimi sevenler, bazen olumlu bir adım için dikkatli olmuyorlar ve böylece güçlü yönlere zarar veriyorlar” değerlendirmesinde bulunmuştu.

Vahidi: Ekonomik krizin arkasında 'düşmanlar' var
Öte yandan İran İçişleri Bakanı Ahmed Vahidi, başta İran riyalinin dolar ve diğer yabancı para birimleri karşısında değer kaybetmesi olmak üzere ülkedeki ekonomik krizin arkasında 'düşmanların' olduğunu söyledi. Yetkililer, İran para birimindeki düşüş ve yaşam şartlarının kötüleşmesi nedeniyle protestoların yeniden başlamasından endişe ediyor.
Hemşehri gazetesine konuşan İçişleri Bakanı; “Ülkede son dönemde döviz ile ilgili yaşananları bir komplo olarak değerlendiriyoruz” ifadelerini kullandı. Vahidi “Döviz piyasasının alevlenmesinde sadece ekonomik nedenlerin rol oynamadığını, bilakis bunun düşmanın izlediği bir komplo olduğunu düşünüyoruz. Düşman isyanlarla sonuç alamayınca, ülkede huzursuzluk yaratmaya zemin hazırlamak için ekonomi alanına ve döviz meselesine müdahale etti” dedi. Vahidi “Enflasyon, kronik ekonomik sorunlarımızdan biridir. Biz hükümeti devraldığımızda enflasyon yüzde 59'du. Sonra oldukça azalarak yüzde 40'lara kadar geriledi” ifadelerini kullandı.
2018'de ABD yaptırımlarının yeniden yürürlüğe girmesi, İran'ın petrol ihracatını ve dövize erişimini sınırlayarak ekonomisine zarar verdi. Yaptırımların kaldırılması karşılığında İran ile dünya güçleri arasında Tahran'ın nükleer programını kısıtlamaya yönelik nükleer müzakereler geçen eylül ayından bu yana durmuş durumda. Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgiye göre bu durum, İran'ın geleceğine ilişkin ekonomik beklentilerin azalmasına neden oldu. Hasan Ruhani başkanlığındaki önceki hükümet, bütçe açığını kapatmak ve hükümet harcamalarını karşılamak için piyasalarda doların fiyatını yükseltmekle suçlanıyordu.



Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
TT

Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)

Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani'nin açıklamaları, yardımcısı Muhsin el-Mendelavi ile yaşadığı tartışmanın ardından siyasi krize yol açarak dün yapılması planlanan oturumun ertelenmesine neden oldu.

El-Meşhedani, ‘Irak'ın kimliği’ olarak tanımladığı şeyin anayasa metninde belirtildiği gibi ‘Arap Birliği'nin kurucu üyesi’ olmakla ilişkilendirilmesini kınamış ve açıklamasında ‘bu kimliğin binlerce yıl öncesine dayandığını’ belirtmişti.

Söz konusu kimliğin bu bağlantıyla nitelendirilmesine ilişkin bir soruya cevaben el-Meşhedani, bu bağlantıyı tamamen uygunsuz bularak ‘saçma’ kelimesini kullandı ve siyasi bir krize yol açtı.

Oturumun ertelenmesine, yapılmaması konusunda ısrar etmesine ve açıklamalarını geri çekmemesine rağmen el-Meşhedani bugün X platformunda “Gerçek bir sınav anında Sünni bloklar başkan etrafında kenetleniyor” diye yazdı ve meclis başkanına destek vermek için parlamento merkezinde toplanan Sünni milletvekillerine atıfta bulundu.

Irak'ın siyasi geleneğine göre meclis başkanlığı Sünni güçlerin elindeyken, Kürtler cumhurbaşkanlığı, Şiiler ise başbakanlık koltuğuna oturuyor.

Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu, yardımcısıyla patlak veren krizi kontrol altına almak amacıyla Sünni kampı dışından el-Meşhedani'ye desteğini açıklayan ilk siyasi bloklardan biri oldu.

İnşa ve Kalkınma Bloğu Sözcüsü Firas el-Meslemavi yaptığı basın açıklamasında, “Cabbar el-Kenani, Muhammed es-Sayhud, Kazım et-Tuki ve Murtaza es-Saadi'nin de aralarında bulunduğu 5 milletvekilinden oluşan blok liderliği, oturumu etkileyen sözlü tartışmalarla ilgili olarak parlamento içinde yaşananların koşullarını belirlemek üzere Temsilciler Meclisi Başkanlığı ile kapalı bir toplantı gerçekleştirdi” dedi.

El-Meslemavi, “Yaşananlar, meclis başkanlığının toplu olarak sorumlu olduğu bir emsal teşkil ediyor. Çünkü en yüksek yasama otoritesi olan yasama kurumunun başkanlığını ve üyelerini düzenleyen usul kuralları ve Temsilciler Meclisi yasası vardır. Bu nedenle bir blok olarak çözümlerle birlikteyiz ve oturumları düzenlemek ve önemli yasaları geçirmek için uygun yolları destekliyoruz” ifadelerini kullandı.

Sudani liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu’nun el-Meşhedani ve yardımcılarıyla görüşmesi, parlamentodaki Sünni blokların el-Meşhedani'yi destekleyici bir tutum sergilemek üzere bir araya gelmesinin ardından gerçekleşti.

 Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)

Yanlış anlama

Sünni bir siyasetçiye göre, ‘el-Meşhedani'nin açıklamaları herhangi bir belirsizlik içermiyor, ancak Şii güçlerin yardımcısını bu yöne iten kasıtlı bir iradesi olduğu anlaşılıyor’.

Adının açıklanmaması kaydıyla Şarku'l Avsat'a konuşan Sünni siyasetçi, “El-Meşhedani ile pek çok konuda aynı fikirde olmasam da, Irak'ın kimliği ve anayasal olarak Arap Birliği üyeliğiyle ilişkilendirilmesi konusunda söyledikleri doğru. Hatalı olan Irak anayasasını hazırlayan taraftır” dedi.

Söz konusu tartışma, Temsilciler Meclisi Başkan Yardımcısı Muhsin el-Mendelavi’nin el-Meşhedani'yi telefonla arayarak “Irak'a hakaret ettin” demesiyle başladı.

Telefon görüşmesiyle yetinmeyen el-Mendelavi tartışmayı sürdürmek üzere el-Meşhedani'nin ofisine gitti ve ‘Irak'ın kimliği’ hakkındaki açıklamalarına itiraz etti. El-Meşhedani ise “Irak, Arap Birliği kurumundan daha büyüktür, 7 bin yıllıktır ve kimliğini onlarca yıllık bir kurumdan alması makul değildir” şeklinde yanıt verdi.

El-Meşhedani'nin Arap Birliği'ne ilişkin açıklamaları, meclis başkanlığı ile ilişkilerde bardağı taşıran son damla gibi görünse de el-Meşhedani televizyonda yaptığı açıklamalarda, Irak'ta önümüzdeki ay gösteriler düzenleneceğini ve bir güvenlik sorunu yaşanması halinde ‘acil durum hükümetine’ gidilebileceğini söylemek gibi başka önemli konuları da gündeme getirdi. ABD'nin Halk Seferberlik Güçleri (Haşdi Şabi) ile ilgili olarak tüm siyasi liderlere mesaj gönderdiğini de doğrulayan el-Meşhedani, ABD'nin yaklaşımının Halk Seferberlik Güçleri’ni yapılandırmak değil, güvenlik güçlerine entegre etmek olduğunu belirtti.

‘Boşluğu doldurmak’

Araştırmacı Yahya el-Kubeysi Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada şöyle dedi: “Devlet içindeki Sünni temsiliyeti sadece bir boşluğu dolduruyor, çünkü bu boşluğu Şii siyasi aktörler yönlendiriyor.”

El-Kubeysi'ye göre bu durum, Federal Yüksek Mahkeme'nin Irak Temsilciler Meclisi eski Başkanı Muhammed el-Halbusi'yi görevinden alma ve parlamentodan ihraç etme kararına kadar uzanıyor.

El-Kubeysi, “Bu karar anayasal ya da yasal bir argümana dayanmıyordu; daha ziyade siyasi bir karardı. Federal Yüksek Mahkeme de bu kararı almak için bir araçtı” ifadelerini kullandı.

Araştırmacı Seyf es-Saadi'ye göre ‘Temsilciler Meclisi'nin krizi 61. madde ve fıkralarında öngörülen yasama sürecinden sapması ve siyasi bloklar ile liderlerinin meclisin genel gidişatını kontrol etmesidir. Tüm sorumluluk meclis başkanlığına atfedilemez; aksine Temsilciler Meclisi Başkanı’nın sorumluluğu milletvekillerinin sorumluluğunu tamamlayıcı niteliktedir. Milletvekillerinin çoğu kendi bloklarının direktiflerini takip etmekte ve başkanlarının kararlarına uymamakta, bu da parlamento içinde tıkanıklığa yol açmaktadır.’

Es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, ‘beşinci parlamento döneminin sona erdiğini ve halen yürütme makamının performansını denetleyecek anayasal bir dayanaktan yoksun olduğunu’ ifade etti.