İran Emniyet Teşkilatı’na bağlı Özel Kuvvetler Komutanı Hasan Kerami, ülkedeki 400 noktada olası protestolara hazırlık olarak kuvvetlerin sayısının iki katına çıkarılması çağrısında bulundu. Devrim Muhafızları Ordusu’nda (DMO) albay rütbesine sahip eski bir subay olan Kerami, protestolarla mücadele etmenin yeni İran yılında askeri kurumun gündeminin bir parçası olacağını söyledi.
İran’ın resmi haber ajansı Mehr’e göre Kerami, “Vizyonumuz, en az 400 şehir ve bölgede olası karışıklıklar ve düşman hareketleri ile ilgilenmeyi içeriyor” ifadelerini kullandı. Kerami, İran'ın 400 bölgesinde bu büyüklükte bir operasyonu gerçekleştirmek için ABD ve Avrupa'nın yaptırım listesinde yer almalarına rağmen kuvvet sayısının iki katına çıkarılması gerektiğini belirtti.
İran medyası, Nevruz Bayramı kutlamaları ile eş zamanlı olarak son protestolarda Özel Kuvvetler'in Nubu biriminin müdahalesine ilişkin bir belgesel yayınladı. Kerami, son aylarda patlak veren protestoları ‘aşırı bozgunculuk’ olarak nitelendirdi. Kerami, “Operasyon (Lebbeyk Ya Zeyneb) ile bozgunculuğu yendik ve bunu yapanlar hedeflerine ulaşamadılar” dedi. Güçlerinin coğrafya ve tehditlerle orantılı olarak operasyonlarını düzenlediğini belirten Kerami, her türlü operasyon için gerekli donanıma sahip olduklarına dikkat çekti. Protestoların bastırılmasını bölgesel gelişmelere bağlayarak “Son dönemdeki kaosu kontrol altına alma sürecinin etkileri ve yansımaları, bölgedeki yeni siyasi düzenlemeye bağlıdır” dedi.
İran Dini Lideri Ali Hamaney yıllık konuşmasında, ABD'yi ve Avrupalı müttefiklerini ülkeyi aylardır sarsan halk protestolarının arkasında olmakla suçlamıştı. Aynı zamanda, ekonominin ülkenin karşı karşıya olduğu en önemli sorun olduğunu vurgulayarak, ülke içindeki değişim çağrılarına son noktayı koymuştu. Dini Lider, Asya'da diplomatik ilişkilerin gelişmesini memnuniyetle karşıladığını belirterek, ABD politikasını ‘körü körüne takip etmekten’ kaçınmaları şartıyla, Avrupalılarla ilişkilere açık kapı bırakmıştı.
Hamaney, geçtiğimiz eylül ayında Mahsa Amini’nin ölümünün ardından ülkeyi kasıp kavuran protestolara ilişkin, ABD'yi protesto hareketini kışkırtmakla suçlayarak eleştirmişti.
Hamaney “Halk, ülkenin temel meselelerinin farkında olmalı ve bunların ele alınmasına katılmalı” ifadelerini kullanarak ‘kamuoyunun bir fikri hoş karşılamadığı durumlarda pratikte bu fikrin uygulanmayacağını’ vurgulamıştı.
Ülkede son sözü söyleyen Hamaney, İran devlet televizyonunda yayınlanan konuşmasında, “Düşmanların istediği gelişme ve geçiş, bizim inandığımız noktanın tam tersidir” demişti. Bu kişileri ‘yapısal değişim ve devrimden bahsederken İran’ın İslami kimliğini’ değiştirmeye çalışmakla suçlayarak, “Amaçları, insanlara kimliklerini hatırlatan her şeyi silmektir. Bu kişiler, ‘ilk Dini Lider’in (Humeyni) hatırasına ve velayet-i fakihe karşı çıkmaktalar’ ifadelerini kullanmıştı.
İran’ın resmi haber ajanslarının aktardığına göre Hamaney; “Düşmanın amacı, dini halk egemenliğine dayalı hükümeti, görünüşe göre sahte bir Batı demokrasisi biçiminde kendilerine sadık bir hükümete dönüştürmektir” diyerek, ‘içeride anayasa değişikliğinden bahsedenlerin düşmanların söylediklerini tekrarladığını’ belirtmişti.
Hamaney bu sözleri ile üstü kapalı olarak, reformist lider Mir Hüseyin Musevi ve İran'ın en önde gelen Sünni din adamı Zahidan Cuma İmamı Abdulhamid İsmailzehi tarafından yapılan referandum çağrılarına atıfta bulunuyordu. Hamaney uyarıcı bir ses tonuyla “Gözümüzü açmazsak, değişim adına güçlü yönlerimize zarar verebiliriz. Rejimi koruyan ve devrimi sevenler, bazen olumlu bir adım için dikkatli olmuyorlar ve böylece güçlü yönlere zarar veriyorlar” değerlendirmesinde bulunmuştu.
Vahidi: Ekonomik krizin arkasında 'düşmanlar' var
Öte yandan İran İçişleri Bakanı Ahmed Vahidi, başta İran riyalinin dolar ve diğer yabancı para birimleri karşısında değer kaybetmesi olmak üzere ülkedeki ekonomik krizin arkasında 'düşmanların' olduğunu söyledi. Yetkililer, İran para birimindeki düşüş ve yaşam şartlarının kötüleşmesi nedeniyle protestoların yeniden başlamasından endişe ediyor.
Hemşehri gazetesine konuşan İçişleri Bakanı; “Ülkede son dönemde döviz ile ilgili yaşananları bir komplo olarak değerlendiriyoruz” ifadelerini kullandı. Vahidi “Döviz piyasasının alevlenmesinde sadece ekonomik nedenlerin rol oynamadığını, bilakis bunun düşmanın izlediği bir komplo olduğunu düşünüyoruz. Düşman isyanlarla sonuç alamayınca, ülkede huzursuzluk yaratmaya zemin hazırlamak için ekonomi alanına ve döviz meselesine müdahale etti” dedi. Vahidi “Enflasyon, kronik ekonomik sorunlarımızdan biridir. Biz hükümeti devraldığımızda enflasyon yüzde 59'du. Sonra oldukça azalarak yüzde 40'lara kadar geriledi” ifadelerini kullandı.
2018'de ABD yaptırımlarının yeniden yürürlüğe girmesi, İran'ın petrol ihracatını ve dövize erişimini sınırlayarak ekonomisine zarar verdi. Yaptırımların kaldırılması karşılığında İran ile dünya güçleri arasında Tahran'ın nükleer programını kısıtlamaya yönelik nükleer müzakereler geçen eylül ayından bu yana durmuş durumda. Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgiye göre bu durum, İran'ın geleceğine ilişkin ekonomik beklentilerin azalmasına neden oldu. Hasan Ruhani başkanlığındaki önceki hükümet, bütçe açığını kapatmak ve hükümet harcamalarını karşılamak için piyasalarda doların fiyatını yükseltmekle suçlanıyordu.
Batı Şeria'da İsrail polisi (Reuters)
SDG mensupları, Suriye'nin kuzeydoğusunda (AFP)