Avrupa düzensiz göçe karşı yeni bir mücadele planını tartışıyor

Akdeniz üzerinden Avrupa’ya yaz sonunda bir milyon göçmenin gelmesi tahmin ediliyor

Göçmenler, önceki gün İtalya'nın Bari kentinde ‘Sınır Tanımayan Doktorlar’ örgütünün işlettiği bir gemiden karaya çıkmadan önce sevinçlerini dile getirirken (Reuters)
Göçmenler, önceki gün İtalya'nın Bari kentinde ‘Sınır Tanımayan Doktorlar’ örgütünün işlettiği bir gemiden karaya çıkmadan önce sevinçlerini dile getirirken (Reuters)
TT

Avrupa düzensiz göçe karşı yeni bir mücadele planını tartışıyor

Göçmenler, önceki gün İtalya'nın Bari kentinde ‘Sınır Tanımayan Doktorlar’ örgütünün işlettiği bir gemiden karaya çıkmadan önce sevinçlerini dile getirirken (Reuters)
Göçmenler, önceki gün İtalya'nın Bari kentinde ‘Sınır Tanımayan Doktorlar’ örgütünün işlettiği bir gemiden karaya çıkmadan önce sevinçlerini dile getirirken (Reuters)

Brüksel’de geçtiğimiz Cuma günü sona eren son Avrupa zirvesinden sonra, üye devletleri ayıran farklılıkların derinleşmesini önlemek için patlamaya hazır göçmenlik dosyasını kamuya açık tartışmalardan etkisiz hale getirme üzerinde duruldu. Bu çetrefilli konu, Yasadışı göçmen hareketinde benzeri görülmemiş bir yoğunluğa tanık olması beklenen Tunus kıyılarından başlayarak Akdeniz'deki göçmen akışının hızlanmasıyla Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’nin (UNHCR) endişe ve kaygılarının başındaki yerine geri döndü.
Avrupa Göç Ajansı, göçmen sayısının önümüzdeki yaz sonuna kadar bir milyona ulaşabileceğini tahmin ediyor.
Avrupalı ​​çevreler, Tunus'ta kötüleşen yaşam ve siyasi koşullar ve burayı geçici bir durak olarak alarak Avrupa'ya geçmeye çalışan Afrikalı göçmenler üzerindeki baskılar nedeniyle önümüzdeki gün ve haftalarda durumun daha da kötüleşeceğinden endişe ederken, Avrupa Birliği (AB), Afrika Birliği (AfB) ve Birleşmiş Milletler'in (BM) de katıldığı yeni dalgayı içerecek geniş bir operasyonun işaretleri belirmeye başladı.
Kaynaklar, deniz kuvvetlerinin Afrika ve Avrupa kıyıları arasında deniz askeri kuvvetlerinin konuşlandırılmasını içerecek olan bu operasyonun, karada Birleşmiş Milletler tarafından, Kızılhaç ve Kızılay ile iş birliği içinde ve İtalya ve Fransa, İspanya, Yunanistan ve Malta gibi Birliğin dış sınırlarında yer alan ülkeler Avrupa tarafından sağlanan kapsamlı lojistik destekle koordine edilip yönetileceğini ifade ediyor.
Avrupalı ​​liderler, son zirvede yaptıkları toplantılarda ve yan görüşmelerde bu planı tartıştılar. Bu da AB’nin 2015'te başlattığı ve 2018'de aşırı sağcı Lig partisinin lideri Matteo Salvini’nin İçişleri Bakanlığı'nın başındayken İtalya tarafından engellenen Sofya Operasyonu’nun yeniden canlanması anlamına geliyor.
Başta Paris ve Berlin olmak üzere Avrupa hükümetleri, göçmenlik konusunun zirvedeki kamusal tartışmaların dışında tutulmasını istemişti. İtalya'nın önümüzdeki haftalarda ve aylarda daha da kötüleşmesi muhtemel bu durumla yüzleşmek için somut pratik öneriler sunmamasından duyduğu üzüntüyü dile getirdi ve protesto etmek, şikayet etmek ve kıyılarına gelen göçmen akınından kaynaklanan yüklerin paylaşılmasını talep etmekle yetindi.
Şarku'l Avsat’ın elde ettiği bilgilere göre Berlin ve Paris, İtalya'nın yalnızca denizde kurtarıldıktan sonra kıyılarına ulaşan göçmenlerin yeniden dağıtımını değil, göç krizini ele almanın ve sonuçlarını kontrol altına almanın tüm aşamalarının yükünü paylaşması gerektiğini vurguladı.
Fransa, Tunus'taki kriz durumunun yansımalarından duyduğu endişeyi dile getirdi ve Uluslararası Para Fonu tarafından çağrısında bulunulan yapısal reformların hızlı bir şekilde uygulanması karşılığında Tunus hükümetine yardım etmek için ortak bir Avrupa planı ortaya koydu.
Ekonomiden Sorumlu Avrupa Komisyonu Üyesi Paolo Gentiloni'nin dün Tunuslu yetkililerle yaptığı görüşme bu kapsamda gerçekleştirdi. Gentiloni, bu görüşmede Tunus'un içinde bulunduğu krizden çıkmasına yardımcı olmak için önerilen Avrupa planını ve bu yardımı almak için gerekli koşulları sundu.
UNHCR, ajansları günlerdir, kıyılarından yasadışı göçmen teknelerinin kalktığı ve göçmenlerin kalktığı ülkelere yardım edecek bir plan için fon kaynaklarının belirlenmesi üzerinde çalışıyor. Avrupa Birliği'nin yıllar önce Türkiye'ye sağladığı mali yardım olmadan bu ülkeleri işbirliğine ikna etmek çok zor.
Suriyeli göçmen krizi patlak verdiğinde Almanya, Balkanlar üzerinden göçmen akışını durdurma sözü karşılığında Türkiye'ye 6 milyar avroluk yardımı hızlandırmayı başardı.
Avrupa Birliğin Dış Sınırlarını İzleme Ajansı (Frontex), operasyonun Afrika Boynuzu'na kadar Tunus ve Libya kıyılarını kapsamasını ve Avrupa savaş gemileri, İtalya ile Afrika kıtasını ayıran Akdeniz'in sularını gözetlemesini önerdi.
Sofya Operasyonu'nun göçmen kaçakçılığı yapan suç şebekelerinin hareketlerini takip etmesi, bu şebekelerin kullandığı gemi ve botları araması ve ardından onları yok ettiği biliniyor. AfB kurumlarının yasa dışı göçmenlerin ülkelerine dönüşlerini yönetmesi, BM'nin ise teknelerin Avrupa kıyılarına doğru hareket ettiği topraklarda göçmenlerin toplandığı merkezleri denetlemesi bekleniyor.
Avrupa Komisyonu yetkilileri, bu sürecin bazı üye devletlerin göç ve iltica yasalarında değişiklik gerektirdiğini söylüyor. Ayrıca bu operasyonun başlatılmasının İtalyan hükümetinin ve özellikle onun Başkan Yardımcısı Matteo Salvini'nin, içerdiği koşullar ve kurallar paketi üzerindeki onayına tabi olduğu konusunda uyarıda bulunuyorlar.
Ancak İtalyan başkentindeki gözlemciler, Başbakan Giorgia Meloni'nin müttefiklerinin ona teklif vermek için bu fırsatı kaçırmayacaklarından korkuyorlar. Birkaç gün önce hükümetin Ukrayna'ya yeni bir askeri yardım paketi gönderileceğini duyurmak için parlamento huzuruna çıktığı oturuma katılmadıklarında yaptıkları gibi, bu planı engellemeye çalışmalarını göz ardı etmiyorlar.



ABD yapımı ATACMS füzeleri Rusya-Ukrayna savaşında ne kadar etkin?

Rusya'nın Kıtalararası Balistik Füze (ICBM) sistemi RS-24 Yars’ın Plesetsk Kozmodromu’ndan fırlatılması, 25 Ekim 2023 (AFP)
Rusya'nın Kıtalararası Balistik Füze (ICBM) sistemi RS-24 Yars’ın Plesetsk Kozmodromu’ndan fırlatılması, 25 Ekim 2023 (AFP)
TT

ABD yapımı ATACMS füzeleri Rusya-Ukrayna savaşında ne kadar etkin?

Rusya'nın Kıtalararası Balistik Füze (ICBM) sistemi RS-24 Yars’ın Plesetsk Kozmodromu’ndan fırlatılması, 25 Ekim 2023 (AFP)
Rusya'nın Kıtalararası Balistik Füze (ICBM) sistemi RS-24 Yars’ın Plesetsk Kozmodromu’ndan fırlatılması, 25 Ekim 2023 (AFP)

Muhammed Rimal

Ukraynalı yetkililer, Rusya-Ukrayna savaşının başladığı 24 Şubat 2022 tarihinden beri bu çatışmada kendi lehlerine bir gelişme kaydedebilmek için NATO üyesi müttefiklerine ve ABD'ye kendilerine balistik füze sağlamaları için baskı yapıyorlar.

ABD ancak savaşın üzerinden yaklaşık 18 ay geçtikten sonra Ukraynalı yetkililerin bu talebine karşılık verdi ve geçtiğimiz yıl eylül ayında Ukrayna ordusuna ABD yapımı Ordu Taktik Füze Sistemi (Army Tactical Missile System/ATACMS) füzeleri tedarik etti.

Füzeler teslim edildikten bir ay sonra Ukrayna'da test edildi. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, ATACMS füzelerinin Rusya topraklarındaki hedefleri isabetli bir şekilde vurmada etkili olduklarını kanıtladıklarını’ söyledi.

ATACMS füzelerinin Ukrayna'nın elinde olmasına rağmen, ABD'nin bu sistemin kullanımı için izin verdiği menzil, Rusya topraklarının derinliklerinde bulunan hedeflere kadar değil, Ukrayna topraklarında konuşlu Rus güçlerinin mevzilerine kadardı. Bu durum, mevcut savaşta ellerinin kollarının bağlandığını düşünen Ukraynalılar tarafından tepkiyle karşılandı. Ta ki ABD yönetimi, kısa bir süre önce ATACMS füzelerinin kullanım menzilinin genişletilmesine izin verene kadar.

ABD Ordusu ATACMS füzelerine ait bir dosya fotoğrafı (AFP)ABD Ordusu ATACMS füzelerine ait bir dosya fotoğrafı (AFP)

Bu iznin, Ukrayna'nın ATACMS füzeleri almasından bir yıl sonra, Joe Biden'ın görev süresinin bitmesine iki ay kala verilmesi zamanlaması bakımından dikkati çekiyor. ABD desteğinin düzeyi ve niteliği açısından önemli bir gelişme olarak görüldü. Ukrayna, ABD yönetiminden aldığı izni 19 Kasım'da Rusya topraklarına 6 füze fırlatarak hızlı bir şekilde pratiğe döktü.  Bunlardan beşi Rusya’nın hava savunma sistemi tarafından püskürtülürken, altıncısı Rusya'nın Bryansk bölgesine düştü. Peki, ATACMS füzelerinin özellikleri ne ve neden şimdi kullanılmasına izin verildi?

Füzelerin özellikleri ve etkinlikleri

ATACMS füzeleri, başlıklarında bulunan misket bombalarının miktarına ve ulaştıkları menzile göre farklılık gösteren ve bu isimle bilinen karadan karaya taktik füzeler ailesine ait bir silah. Amerikan Lockheed Martin şirketinin fabrikalarında 1983 yılında üretildi. ABD ordusunun envanterinde iki tip ATACMS füzesi bulunuyor. Bunlardan birincisi Irak Savaşı'nda kullanılan ve 300 bomba mermisi taşıyan ve 70 ile 300 kilometre arasında menzile sahip olan M39A1 (Block IA). İkincisi ise ilk kez 2004 yılında kullanılan M57 modeli.

Mevcut ABD yönetimi, görev süresinin sona ermesine yaklaşık iki ay kala Ukrayna'ya ATACMS füzeleriyle Rusya topraklarının derinliklerine saldırma izni verdi.

Ukrayna'da kullanılmasına izin verilen ATACMS füzeleri, 3,98 metre uzunluğunda ve 61 santimetre çapında. Ağırlığı 160 ile 560 kilogram arasında değişen, patlayıcılığı ve tahrip gücü yüksek bir WDU18 savaş başlığı taşıyor. Her biri 0,06 cm çapında ve 0,59 kg ağırlığında küre şeklinde yaklaşık 300 adet M74 bombacığından oluşuyor. Üretim maliyeti yaklaşık bir buçuk milyon ABD dolarını buluyor. ATACMS füzeleri, M270 MLRS fırlatıcısından, yani mobil platformlardan fırlatılır ve yüksek hassasiyetli navigasyon ve GPS teknolojisine dayanan otonom bir güdüm sistemi tarafından yönlendirilerek hassas vuruşlar yapmalarını sağlar.

Füze, 3 Mach üzerindeki (1 Mach saat başına bin 225 kilometredir) yüksek hızlara ulaşabilir ve nihai menzili olan 300 kilometreye 5 dakika içinde ulaşır. Yüksek hızı nedeniyle, kara savunma sistemleri tarafından yakalanması oldukça güçtür. Bu hız aynı zamanda kara kuvvetlerinin hareketliliğini de engeller ve sınırlar.

ATACMS füzeleri ilk kez 1990'lı yılların başlarında İkinci Körfez Savaşı'nda kullanıldı. Bu savaşta M270 füze rampasından 32 adet ATACMS füzesi fırlatıldı. Daha sonra 2003 yılında Irak’ın işgali sırasında 450'den fazla, 2015 yılından bu yana dünya genelinde 560'ın üzerinde ATACMS füzesi ateşlendi. Halihazırda başta Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Bahreyn, Türkiye, Yunanistan, Güney Kore ve Romanya olmak üzere birçok ülkenin ordularının envanterinde yer alıyor. Ancak 1990'lardan bu yana sadece ABD ve Güney Kore, ATACMS füzelerini savaşta, eğitimde ve tatbikatlarda kullanıyor.

Saldırı amaçlı olarak menzil içindeki hedeflerine ulaşıp onları isabetli bir şekilde vurabilen ATACMS füzeleri, bu derinliğe ulaşarak Ukrayna'nın saldırı kabiliyetini arttırıyor. ATACMS füzeleri kamu binaları ve hava üsleri gibi Rusya’nın hayati öneme sahip tesislerini, cepheden uzaktaki ikmal hatlarını, bu füzelerin menzili içindeki altyapı, ulaşım ve iletişim ağlarını hedef alabilir ve bazı haberlere göre Kuzey Kore’den askerlerin konuşlandırıldığı Kursk bölgesine ulaşabilir. Rusya’nın savunma sistemini delemeyecek olsa da en azından Ukrayna içinde konuşlu Rus askerlerine destek sağlayan lojistik merkezlerinde işleri sekteye uğratacak olan ATACMS füzeleri, ayrıca ilerleyen güçlere de ateş desteği sağlayabilir.

ABD kararının nedenleri

Mevcut ABD yönetimi, görev süresinin sona ermesine yaklaşık iki ay kala Ukrayna'ya ATACMS füzeleriyle Rusya topraklarının derinliklerine saldırma izni verdi. Peki ama ATACMS füzelerinin neden şimdi kullanılmasına izin verildi?

Mevcut ABD yönetimi kararının Rusya-Ukrayna savaşının seyrinde niteliksel bir değişikliğe yol açacağını ve kendisini bu savaşın içinde doğrudan ve aktif bir taraf haline getireceğini, savaşın niteliğindeki herhangi bir değişikliğin uluslararası dengede ya da en azından bölgede bir değişikliğe yol açacağını düşünmüyor. Aksine ATACMS füzelerinin gönderilmesinin savaşın gidişatı üzerinde önemli bir etkisi olmayacağını ve bu füzelerin bölgedeki oyunun kurallarını değiştirebilecek sihirli bir değnek olmadığını, ancak en azından Ukrayna'ya destek sağlayacağını düşünüyor. Bu desteği de Rus ordusunun arka üslerini bu füzelerin menziline dahil ederek veriyor.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ukraynalıların ATACMS füzelerini kendi başlarına kullanamayacaklarını, ABD'li danışmanların uzmanlığına ve yardımına ihtiyaç duyduklarını, bunun da Ukrayna topraklarında ABD askerinin konuşlandırılmasını gerektirdiğini, bu durumun tıpkı NATO birliklerinin Ukrayna'da konuşlanması gibi Rusya için bir tehdit oluşturduğunu söyledi.

Emekli ABD Hava Kuvvetleri Albayı Cedric Leighton’a göre ABD bu kararı, Kuzey Kore askerlerinin Rusya ordusuyla birlikte savaşmak üzere bölgeye geldiğine ilişkin bilgilere misilleme olarak aldı.

Peki, siyaset sahnesinde Biden yönetimi Cumhuriyetçileri Rusya, NATO, Çin ve Kuzey Kore'nin dahil olduğu küresel bir krizin ortasına nükleer silahlar olmadan sokmak için topu Cumhuriyetçilerin sahasına mı atmaya çalışıyor?

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Kiev'de düzenlediği basın toplantısında, 19 Kasım 2024 (AFP)Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Kiev'de düzenlediği basın toplantısında, 19 Kasım 2024 (AFP)

Biden yönetimi tarafından alınan bu karar, sadece Washington'ın Ukraynalılara daha önce verdiği taahhütlerin yerine getirilmesi mi, yoksa ABD iç siyasetinde Biden döneminde uluslararası çatışmaların Trump dönemindekinden daha az olduğunu iddia etmek amacıyla kullanılacak küresel gerilimlere doğru bir ittirme hamlesi mi?

Rusya'nın Güney Lübnan'da durumu izleme misyonuna katılması henüz kararlaştırılmamış ve büyük olasılıkla gerçekleşmeyecek olsa da jeopolitik düzeyde Rusya üzerindeki baskının hafifletilmesi yönünde bir eğilim olduğu kesin

Trump'ın seçim kampanyası hem ABD içinde hem de dışında ekonomik boyuta öncelik vermek üzerine kuruluydu. Bu da ABD'nin küresel piyasalardaki en büyük rakibi olan Çin'e doğru yönelmek istediği, bunun için de Ortadoğu ve Rusya'daki savaş sahalarının sakinleştirilmesi gerektiği anlamına geliyor. Trump'ın seçim kampanyası, Demokrat Partili yönetimin neden olduğu ve ABD Hazinesinin çatışma bölgelerindeki müttefiklerine sağladığı mali destek ya da ABD ekonomisinin çeşitli yerlerdeki savaşların gerekliliklerini karşılamak için silah üretimine yaptığı harcamalar nedeniyle daha da kötüleşen ekonomik sorunlar, göç, işsizlik, Amerikan vatandaşlarının yararlandığı sosyal hizmetler ve diğer konulara öncelik vermeye yönelikti.

Biden yönetimi, Cumhuriyetçiler arasında Rusya üzerindeki baskıyı hafifletme ve Ukrayna meselesinin arka planında onunla olan çatışmayı azaltma eğilimi olduğunun farkına vardı. Lübnan'da Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) 1701 sayılı kararının uygulanması için uluslararası izleme organına katılması önerilen ülke olarak Rusya'nın adı öne sürüldü. Bu durum, kararın Suriye üzerinden Hizbullah'a silah geçişinin engellenmesiyle ilgili kısmının uygulanmasının Rusya tarafından garanti edilmesi karşılığında, Rusya'nın bölgedeki rolünün kısmen de olsa yeniden canlandırılması olarak yorumlandı. Bu da Rusya'ya Suriye toprakları içerisinde, en azından Lübnan'a komşu bölgelerde daha geniş bir kontrol alanı vermek anlamına geliyor. Şarku’l Avsat’ın Majalla'dan aktardığı analize  göre bu bölge, ABD ve NATO tarafından çeşitli yaptırımlar uygulanan Rusya'nın ihtiyaç duyduğu ekonomik boyutlara sahip. Rusya'ya bu rolün verilmesi kaçınılmaz olarak İran ve Türkiye'nin Suriye'deki varlığı pahasına olacak bir hamle. ABD böylece İran'ın Suriye'deki varlığını ve nüfuzunu büyük ölçüde azaltmış olacak, bu da Lübnan'daki bu etkinin boyutuna ve Lübnan'a silah girişine yansıyacak.

Rusya'nın Güney Lübnan'da durumu izleme misyonuna katılması henüz kararlaştırılmamış ve büyük olasılıkla gerçekleşmeyecek olsa da jeopolitik düzeyde gerek Ukrayna ile arasındaki gerginliği yatıştırarak gerekse kendisine yönelik mali cezai tedbirleri hafifleterek ve Suriye'de daha fazla nüfuz alanı tanıyarak olsun, Rusya üzerindeki baskının hafifletilmesi yönünde bir eğilim olduğu kesin.

Tüm bu senaryolar, yeni ABD yönetiminin bölgedeki sıcak meselelere ilişkin yönelimlerinin ve yeni dönemde dünyanın geleceğine ilişkin görüşünün sonucunu beklemeye devam ediyor.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Londra merkezli Al Majalla dergisinden çevrilmiştir.