Daha fazla Borgen, daha az Sherlock: AB'den Britanya yapımları için dikkat çeken adım

Avrupa Birliği, çevrimiçi yayın platformları için yeni bir düzenleme hazırlıyor.

Benedict Cumberbatch ve Martin Freeman'ın başrolde yer aldığı Sherlock, dünya çapında en çok izlenen Britanya yapımlarından biri (BBC One)
Benedict Cumberbatch ve Martin Freeman'ın başrolde yer aldığı Sherlock, dünya çapında en çok izlenen Britanya yapımlarından biri (BBC One)
TT

Daha fazla Borgen, daha az Sherlock: AB'den Britanya yapımları için dikkat çeken adım

Benedict Cumberbatch ve Martin Freeman'ın başrolde yer aldığı Sherlock, dünya çapında en çok izlenen Britanya yapımlarından biri (BBC One)
Benedict Cumberbatch ve Martin Freeman'ın başrolde yer aldığı Sherlock, dünya çapında en çok izlenen Britanya yapımlarından biri (BBC One)

Avrupa Komisyonu, Britanya menşeili yapımları kısa süre içinde "Avrupa içeriği" kategorisinden çıkarmak için hazırlık yapıyor.
Düzenlemenin çevrimiçi yayın platformlarının Birleşik Krallık yapımı dizi ve filmleri listelerinden çıkarmasıyla sonuçlanabileceği belirtiliyor.
Yürürlükte olan mevcut düzenlemeye göre Netflix ve Amazon Prime gibi AB'de yayın yapan çevrimiçi yayın platformları, içeriklerinin yüzde 30'unun Avrupa yapımı olmasını garanti ediyor. Ayrıca yayıncılardan Avrupalı dizi ve filmler için belli bir oranda fon sağlaması isteniyor.
Şimdiye kadar Birleşik Krallık yapımları da bu kotanın içine dahil ediliyordu ancak Avrupa Komisyonu yeni düzenlemeyle bu durumu değiştirmeyi planlıyor.
Avrupa Komisyonu'nun hazırladığı politika raporunda konuyla ilgili, "Brexit'in ardından Avrupalı işler konseptini yeniden tanımlama ihtiyacı oluştu. Birleşik Krallık artık bir AB üyesi olmadığı için, BK yapımı işler artık Avrupalı olarak kabul edilmemeli" ifadeleri yer aldı.
Raporda ayrıca benzer şekilde İsviçre yapımı içeriklerin de Avrupalı sayılmaması önerisinde bulunuldu.
"Avrupalı işler" tanımlaması bugüne kadar AB üyesi ülkelerin vatandaşları ile Avrupa Sınırötesi Televizyon Sözleşmesi'ne taraf olan Birleşik Krallık, Türkiye ve Ukrayna gibi ülkelerin vatandaşları tarafından üretilen işler için kullanılıyordu. 
Bu ülkelerle ilgili nasıl bir çerçeve çizileceği ve değişikliklerin nasıl yapılacağı konusunda henüz net bir bilgi bulunmuyor.
Avrupa Görsel İşitsel Gözlemevi'nin raporuna göre, Birleşik Krallık yapımları platformdaki Avrupalı içeriğin yüzde 28'ini oluşturdu. Bu oran Alman yapımları için yüzde 21, Fransız yapımları için ise yüzde 15 seviyesinde.
Avrupa Parlamentosu Kültür ve Eğitim Komitesi'ne başkanlık eden Sabine Verheyen, konuyla ilgili olarak, "Yanlış zamanda yanlış tartışma" ifadelerini kullanırken, Birleşik Krallık gibi önemli bir ortağın artık birlik üyesi olmasa bile Avrupalı olmaktan çıkarılmaması gerektiğini söyledi.
Independent Türkçe, Politico, The Guardian
 



İlk kez "eceline susamış bir gezegen" keşfedildi

HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)
HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)
TT

İlk kez "eceline susamış bir gezegen" keşfedildi

HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)
HIP 67522 b, manyetik alan çizgileri boyunca yıldızının yüzeyine doğru enerji dalgası göndererek patlamaları tetikliyor (Danielle Futselaar)

Bilim insanları ilk kez "eceline susamış bir gezegen" keşfetti. İlk kez bir gezegenin, yıldızını bu şekilde etkilediği gözlemlendi. 

Dünya'dan yaklaşık 400 ışık yılı uzaktaki HIP 67522 adlı yıldız ve yörüngesindeki iki gezegen uzun zamandır takip ediliyor. Sadece 17 milyon yaşındaki yıldız, 4,5 milyar yaşındaki Güneş'e kıyasla daha büyük ancak daha soğuk. 

Yıldızın HIP 67522 b adlı gezegeni, şaşırtıcı derecede yakın bir yörüngede dönüyor. Ötegezegen yıldızın etrafındaki bir turunu sadece 7 günde tamamlıyor; yani gezegende bir yıl, Dünya zamanıyla sadece bir hafta sürüyor.

Hollanda Radyo Astronomi Enstitüsü'nden Ekaterina Ilin, "Daha önce HIP 67522 gibi bir sistem görmemiştik; gezegen bulunduğunda, yıldızının yörüngesinde 10 günden daha kısa bir sürede döndüğü bilinen en genç gezegendi" diyor.

Ilin ve ekip arkadaşları bu nedenle NASA'nın Geçiş Halindeki Ötegezegen Araştırma Uydusu (Transiting Exoplanet Survey Satellite / TESS) ve Avrupa Uzay Ajansı'nın ötegezegen uydusu CHEOPS'u kullanarak sistemi daha yakından incelemeye karar verdi. 

Araştırmacılar HIP 67522 b'nin yıldızıyla  kurduğu sıkı etkileşim nedeniyle kendi sonunu hazırladığını tespit etti. 

Devasa plazma topları olan yıldızların yüklü parçacıkları, yüzeydeki hareketleriyle güçlü manyetik alanlar yaratıyor. Manyetik alan çizgileri birbirini kesemediğinden, bazen bunlar düğümlenip aniden koparak güneş patlamaları adı verilen radyasyon patlamalarına yol açıyor.

Bilim insanları, Dünya gibi pek çok gezegenin de manyetik alanı olduğu için yıldızına yakın gezegenlerin, yıldızlardaki manyetik alan patlamalarını tetikleyip tetiklemediğini merak ediyordu. 

HIP 67522 sistemini inceleyen ekip, yıldızdaki patlamaların gezegen onun önünden geçerken sıklaştığını saptadı. Araştırmacılar bu nedenle patlamaları gezegenin tetiklediği sonucuna vardı. 

Normalde yıldızların, yörüngelerindeki gezegenlerden etkilenmediği düşünülüyordu. Ancak araştırmacılar HIP 67522'nin yaşı nedeniyle ve güçlü bir manyetik alanı olması durumunda bunun mümkün olduğunu söylüyor.

Bulguları hakemli dergi Nature'da dün (2 Temmuz) yayımlanan çalışmaya göre gezegen yakın yörünge dönüşü sırasında enerji biriktiriyor ve bunun bir kısmını, yıldızın manyetik alan çizgileri boyunca bir kırbaç misali, dalgalar halinde geri gönderiyor. Bu şok dalgası, manyetik alandan yıldızın yüzeyine geçtiğinde muazzam bir patlama yaşanıyor.

Ancak bu güçlü kozmik ışınların büyük bir kısmı uzaya savrulmak yerine gezegene geri dönüyor. Bilim insanları HIP 67522 b'nin bugüne kadar bulunan ilk "eceline susamış gezegen" olduğunu söylüyor. 

Ilin "Gezegen özellikle enerji yüklü patlamaları tetikliyor gibi görünüyor" diyerek ekliyor: 

Gezegenin, yıldızın manyetik alan çizgileri boyunca gönderdiği dalgalar belirli anlarda patlamaları başlatıyor. Ancak patlamaların enerjisi dalgaların enerjisinden çok daha yüksek. Dalgaların oluşmaya hazır patlamaları tetiklediğini düşünüyoruz.

Araştırmacılar halihazırda yaklaşık Jüpiter büyüklüğündeki HIP 67522 b'nin, 100 milyon yıl içinde Neptün'e yakın bir boyuta geleceğini tahmin ediyor.

Bilim insanları sistemi incelemeye devam ederek patlamalarda ne tür enerji salındığını anlamayı umuyor. Ayrıca bu türden benzer sistemlerin var olup olmadığını araştırmak için çalışmalarını genişletmeyi planlıyorlar.

Ilin, "Aklımda milyonlarca soru var çünkü bu tamamen yeni bir fenomen, dolayısıyla ayrıntılar hâlâ net değil" diyor.

Independent Türkçe, Popular Science, Live Science, NASA, Nature