Sudan’da nihai anlaşmaya yönelik atılan adımlar hız kazandı

Sudan’da Çerçeve Anlaşması’nda uzlaşı sağlayan Sudanlı askeri ve sivil tarafların nihai siyasi anlaşmanın tam teşekküllü taslağını tamamlaması planlanıyor. Askeri ve Güvenlik Reformu Çalıştayı’nın çıktıları nihai anlaşmanın şartlarına dahil edildikten sonra, anlaşmanın 1 Nisan'da imzalanmasına hazırlanılıyor. Eşzamanlı olarak özel bir komisyon, siyasi anlaşmaya karşı çıkan tarafları, anlaşmayı imzalayanlara yetişmeye ve katılmaya ikna etmek için çalışıyor.
Başkent Hartum'da düzenlenen Askeri ve Güvenlik Reformu Çalıştayı üçüncü gününde, ordudaki askeri liderler ve Hızlı Destek Kuvvetleri’nin geniş katılımıyla dün de devam etti. Çalıştaya emekli subaylar, güvenlik ve askeri alanlarda uzmanların yanı sıra sivil güçlerin temsilcileri de katıldı.
Şarku’l Avsat’ın elde ettiği bilgilere gre ordu ve Hızlı Destek Kuvvetleri dünkü oturumda, ayrı ayrı güvenlik ve askeri reform üzerine birer bildiri sundular. Çalıştayın tüm oturumları, güvenlik ve askeri nitelikteki konular tartışılırken, ülkedeki güvenlik sistemi hakkında dolaşacak bilgilerin gizliliğini korumak için dışarıya kapalı ve medyadan izole bir şekilde gerçekleştiriliyor. Siyasi sürecin tarafları, Facebook platformundaki resmi sayfalarında, çalıştaya katılanların polis ve istihbarat teşkilatlarının demokratik sistemle uyumlu bir şekilde reforme edilmesine yönelik teorik ve pratik öneriler sunduklarını bildirdiler.
300'ü aşkın sivil ve askeri personelin yer aldığı çalıştayda, Sudan Egemenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Korgeneral Muhammed Hamdan Daklu'ya (Hamideti) bağlı olarak görev yapan Hızlı Destek Kuvvetleri’nin tüm taraflarca üzerinde anlaşmaya varılan birleşik orduya entegre edilmesi dosyasını görüşecekleri tahmin ediliyor. Üçlü mekanizma ile Özgürlük ve Değişim Bildirgesi Güçleri (ÖDBG) koalisyonunun sponsorluğunda gerçekleştirilen çalıştay, bu akşam çalışmalarını tamamlayacak ve ardından nihai anlaşma taslak komitesine çalıştay çıktılarını anlaşmaya dahil etmeleri için tavsiyelerini sunacak. Sudan’daki mevcut siyasi süreç, 25 Ekim 2021'den bu yana ordunun iktidar üzerindeki kontrolünü sona erdiriyor.
Buna paralel olarak ordu yönetimi bırakıp kışlaya dönerken siyasi Çerçeve Anlaşmayı imzalayan taraflar, Demokratik Blok’a bağlı muhalif partilerle onları siyasi sürece katılmaya ikna etmek ve sivil demokratik geçişi tesis edecek nihai anlaşmayı imzalamak amacıyla temaslarını sürdürdüler.
Cibril İbrahim liderliğindeki Adalet ve Eşitlik Hareketi, Mini Arko Minawi liderliğindeki Sudan Kurtuluş Ordusu Hareketi ve Cafer el-Mirgani liderliğindeki Demokratik Birlik Partisi'nden bir akım gibi bazı silahlı hareketler bloklarının geri kalan üyelerinin katılımı olmadan siyasi sürece dahil olmayı reddediyor. Siyasi çerçeve anlaşmasını imzalayan taraflar, nihai anlaşmanın kararlaştırılan tarih olan 1 Nisan'da imzalanmasına karşı çıkanları ikna etmek amacıyla hareketlerini hızlandırma kararı aldılar.
Nihai anlaşmanın dayandığı ana referanslar arasında şunlar yer alıyor:
Çerçeve Anlaşma, Siyasi Deklarasyon, izole edilmiş el-Beşir rejiminin tasfiyesi, Cuba Barış Anlaşması’nın düzeltilmesi, doğu bölgesindeki krizin çözümü ve geçiş dönemi adaleti olan beş çalışma konferansının tavsiyeleri. Ayrıca halihazırda devam eden Askeri ve Güvenlik Reformu Çalıştayı.
Dün, anlaşma taslak komitesi, nihai siyasi anlaşmanın ilk taslağını, değerlendirilmek üzere üçlü mekanizmanın huzurunda askeri ve sivil taraflara teslim etti.
Sudanlı taraflar arasındaki diyalogu destekleyen üçlü mekanizma, Birleşmiş Milletler'in Sudan'daki Entegre Geçiş Yardım Misyonu (UNITAMS), Afrika Birliği (AfB) ve Hükümetler Arası Kalkınma Otoritesi’nden (IGAD) oluşuyor. Çerçeve Anlaşmayı imzalayan Sudanlı taraflar, 1 Nisan'da nihai anlaşmayı imzalamayı, ardından 6 Nisan'da geçici anayasa taslağını imzalamayı ve nihayet aynı ayın 11'inde geçici sivil hükümeti kurmaya başlamayı kabul etti.
5 Aralık'ta Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan ile Hızlı Destek Kuvvetleri Komutanı Hamideti, uluslararası ve bölgesel himayede muhalif sivil güçlerle Çerçeve Anlaşma’yı imzaladı. İmza atan en önde gelen sivil güçler arasında ÖDBG Merkez Konseyi ile sivil geçişi ve demokratik dönüşümü destekleyen diğer güçler yer alıyor. Çerçeve anlaşma, ordunun kalıcı olarak iktidardan çekilmesini ve siyasi güçlerin sivil bir hükümet kurmasının önünü açtı.

İsrail, Gazze’de internete erişim sağlayan kafeye düzenlediği saldırıda 230 kilogramlık bombalar kullandı.

Guardian’ın haberinde, İsrail ordusunun pazartesi günü düzenlediği saldırıda Amerikan yapımı MK-82 bombalarından kullandığı yazılıyor. Bu bombalar büyük bir krater oluşturuyor ve şarapnelin geniş bir alana yayılmasına yol açıyor.

El Beka adlı kafeye yapılan saldırıda en az 41 Filistinli öldürülmüş, 75 kişi yaralanmıştı. Hayatını kaybedenler arasında 4, 12 ve 14 yaşlarındaki çocuklar da vardı.

Gazetenin bombanın parçalarına dair elde ettiği fotoğrafları inceleyen uzmanlar, sivillerin böyle bir mühimmatla kasten vurulmasının savaş suçu teşkil edebileceğine dikkat çekiyor.

Kopenhag Üniversitesi'nde uluslararası hukuk alanında çalışan Marc Schack şunları söylüyor:

Bu tür bir mühimmatın kullanımını gerekçelendirmek neredeyse imkansız. Eğer 20, 30, 40 ya da daha fazla sivil kayıptan bahsediyorsanız, bu genellikle çok büyük öneme sahip bir hedef olmalıdır. Afganistan ve Irak'taki koalisyon güçleri açısından çok üst düzey bir hedef için kabul edilen rakam 30'dan az sivilin öldürülmesiydi, o zaman da istisnai koşullar söz konusuydu.

Diğer yandan saldırının ardından İsrail Savunma Kuvvetleri’nden (IDF) yapılan açıklamada “asla sivillerin hedef alınmadığı” ileri sürüldü. Ayrıca saldırıdan önce sivil kaybın azaltılması için adımlar atıldığı savunuldu. Analistler, İsrail ordusunun drone’larla kafe etrafındaki sivilleri görmesine rağmen saldırı düzenlediğini söylüyor.

Filistinli bir aile tarafından 40 yıl önce kurulan kafe, hızlı internet bağlantısıyla öğrenciler, gazeteciler ve uzaktan çalışanların sık uğradığı bir mekandı.

İsrail ordusu Gazze’yi her gün bombalarken bölgede ateşkes sağlanması için yürütülen çalışmalar da hızlandı.

İsrail medyasındaki haberlerde, Başbakan Binyamin Netanyahu’nun 7 Temmuz’da yapacağı ABD ziyareti öncesinde ateşkes anlaşmasının imzalanmasının hedeflendiği yazılıyor.

Ayrıca ABD Başkanı Donald Trump’ın İsrail tarafından kabul edildiğini savunduğu 60 günlük ateşkes teklifine Hamas’ın da sıcak baktığı ileri sürülüyor. Anlaşmaya dair detaylar resmi kanallardan paylaşılmadı. Ancak haberlerde Hamas’tan kalan 50 rehinenin tamamını serbest bırakmasının isteneceği aktarılıyor.

Hamas’ın buna yanıtını cuma akşamına kadar arabuluculara sunması bekleniyor. Filistinli örgütün, Gazze’ye yardım girişine izin verilmesi ve İsrail ordusunun bölgedeki işgalini sonlandırması taleplerinden geri adım atmayacağı belirtiliyor. Anlaşma kapsamında IDF’nin Gazze’deki bazı bölgelerden çekilebileceği savunuluyor.

Independent Türkçe, Guardian, Times of Israel, Haaretz

Sudan’da nihai anlaşmaya yönelik atılan adımlar hız kazandı

İmzalayanların artırılmasına yönelik temaslar arttı.