Sudan’da nihai anlaşmanın imzalanması konusu ertelenmeyecek

Halid Ömer Yusuf, Şarku’l Avsat’a diyaloğun bazı ayrıntılar üzerinde devam edeceğini söyledi

Silahlı Kuvvetler Komutanı General Abdulfettah el-Burhan (AP)
Silahlı Kuvvetler Komutanı General Abdulfettah el-Burhan (AP)
TT

Sudan’da nihai anlaşmanın imzalanması konusu ertelenmeyecek

Silahlı Kuvvetler Komutanı General Abdulfettah el-Burhan (AP)
Silahlı Kuvvetler Komutanı General Abdulfettah el-Burhan (AP)

Sudan’daki siyasi süreç sözcüsü Halid Ömer Yusuf, silahlı kuvvetler temsilcilerinin geçen çarşamba günü düzenlenen güvenlik ve askeri reform çalıştayından çekilmesi sonucunda ortaya çıkan kafa karışıklığının ardından, gelecek Nisan ayında yapılması planlanan nihai siyasi anlaşmanın imzalanmasını ertelemeye yönelik resmi bir karar olmadığını açıkladı.
Yusuf, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, sivil ve askeri tarafların nihai anlaşmanın bazı ayrıntılarına ilişkin görüşmeleri tamamlamaya devam ettiğini ve hiçbir tarafın imzalama konusunda yeni bir karar almadığını söyledi.
Yusuf, görüşmelerin süreceğini, yeni değişiklikler olması halinde çerçeve anlaşmayı imzalayan sivil ve askeri güçlerin bir araya gelerek konuyu karara bağlayacaklarını ve resmi iletişim kanalları aracılığıyla kamuoyunu bilgilendireceklerini açıkladı.
‘Al-Hadath’ kanalı, siyasi güçler, ordu ve Hızlı Destek Kuvvetleri arasındaki nihai anlaşmanın imzalanmasının ertelendiğini duyurdu.
Siyasi süreç sözcüsü ise yaptığı basın açıklamasında, geçtiğimiz günlerde gerçekleştirilen güvenlik ve askeri reform çalıştayı oturumlarının samimi ve şeffaf tartışmalarla karakterize edildiğini söyledi.
Bu tartışmaların zorluğuna ve karmaşıklığına rağmen çalıştayın doğru yönde atılmış bir adım olduğunu belirten Yusuf, teknik komitelerin, çerçeve anlaşmaya ve güvenlik ve askeri sektörlerin reformuna yönelik ilkeler ve temellere ilişkin bir belgeye dayalı olarak reform, entegrasyon ve modernizasyon için net bir plana varmak üzere tartışmalarını sürdürmesinin beklendiğini vurguladı. Halid Ömer Yusuf, siyasi sürecin son aşamasına gelindiğini belirterek, “Kalan sorunlara çözüm bulmak için tüm taraflara düşen görevin karmaşıklığının farkındayız” dedi.
Önceki gün güvenlik ve askeri reform çalıştayının kapanış oturumundan askeri liderler temsilcilerinin çekilmesi geride büyük bir kafa karışıklığı bıraktı. Askeri liderler, kuvvetlerin birleşik ulusal orduya entegre edilmesi sürecine ilişkin bazı ayrıntılara itiraz etmişti. Silahlı kuvvetler, ülkede devam etmekte olan siyasi sürece bağlılıklarını yineledi.
Silahlı kuvvetler yayınladığı basın genelgesiyle,, demokratik geçişi koruyan birleşik bir ulusal orduya ulaşmak amacıyla entegrasyon ve modernizasyon süreçlerine ilişkin detayların tamamlanması için çalışan teknik heyetlerin faaliyetlerinin beklendiğini bildirdi.
Öte yandan Ordu Sözcüsü Nebil Abdullah, devam eden siyasi sürece tam bağlı olduklarını söyleyerek, güvenlik ve askeri reform çalıştayındaki tüm katılımcılara övgüde bulundu.
Egemenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Muhammed Hamdan Daklu (Hamideti) liderliğindeki Hızlı Destek Kuvvetleri, siyasi çerçeve anlaşması ile güvenlik ve askeri sektör reformu ilke ve esaslar belgesine uygun olarak, birleşik bir profesyonel ulusal orduya ulaşmaya tam olarak bağlı olduklarını vurguladı. 15 Mart’ta imzalanan ilke ve esaslar belgesi, reform, entegrasyon, modernizasyon ve sivil demokratik geçiş konularını içeriyor.
Hızlı Destek Kuvvetleri, dün (Perşembe) yaptığı açıklamada, siyasi sürecin son aşamasında olan güvenlik ve askeri reform çalıştayına aktif olarak katıldığını belirterek, silahlı kuvvetlerle ilişkisinin ayrılmaz olduğunu ve hiçbir tarafın saflarını bozamayacağını vurguladı.
Yayınlanan zaman çizelgelerine göre Hızlı Destek Kuvvetleri, nihai siyasi anlaşmaya dahil edilmek üzere, güvenlik reformunun üzerinde anlaşmaya varılan ilke ve temelleri tamamlamak için kalan ayrıntılarla ilgili görüşmeleri takip eden ortak teknik komitelerin çalışmalarının sürdürüldüğüne dikkat çekti.
Geçen çarşamba günü ordu temsilcileri, sürpriz bir hareketle siyasi sürecin son aşamasının son konusu olan nihai tavsiyelerin okunmasına ilişkin kapanış oturumundan birkaç saat önce güvenlik ve askeri reform çalıştayından çekildi.
Bu çerçevede Sudan ordusunun, Hızlı Destek Kuvvetlerinin birleşik orduya entegrasyonuna ilişkin kararlaştırılan zaman çizelgelerine dair tavsiyelere itiraz ettiği bildirildi.
Çalıştaya, düzenli güçler (ordu, çevik kuvvetler, polis ve Genel İstihbarat Teşkilatı), siyasi çerçeve anlaşmasını imzalayanlar, silahlı mücadele hareketleri, çerçeve anlaşmaya taraf olmayan siyasi partiler ve gruplar arasında yer alan siyasi liderler olmak üzere 300 kişi katıldı.
Çalıştayda kanunlar, yapılar, askeri doktrin, ordu ve kuvvetlerin çokluğu ve düzenli kuvvetlerin partizan siyasi eylemden ve izole rejimin unsurlarından arındırılmasına ilişkin reform süreçlerinin tüm boyutlarıyla ele alındığı belirtildi. Ayrıca sivil ve askeri personelden oluşan ihtisas komitelerinin, nihai anlaşmaya dahil edilecek ve kamuoyu için yayınlanacak ayrıntılı tavsiyelerin genel ve nihai teknik formülasyonları üzerindeki tartışmaları sürdüreceğine dikkat çekildi.



Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
TT

Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)

Eski Başbakan Haydar el-İbadi Irak'ta ‘seçim sisteminin reforme edilmesi’ çağrısında bulunurken, Koordinasyon Çerçevesi’nin Mukteda es-Sadr'ın Kasım 2025'te yapılması planlanan seçimleri boykot etme kararına karşı tavır alması bekleniyor.

El-İbadi liderliğindeki Zafer Koalisyonu, seçim sisteminin ‘yolsuzluk’ suçu işleyen kişilerin seçime katılmasını engellemesi gerektiğini bildirdi. Koalisyon tarafından bugün yapılan basın açıklamasında, “Ülkenin karşı karşıya olduğu zorluklar, özellikle de bu tarihi anda, sistemin siyasi tabanını genişletmeyi, herkesi dahil etmeyi ve seçim sürecini yolsuzluğa bulaşmış kişilerden ve manipülatörlerden korumayı gerektiriyor” denildi.

Koalisyon, ‘herhangi bir devletin çöküşünün üstesinden gelmenin, halkın çıkarlarını ve devletin varlığını koruyarak iç siyasi ve sosyal birlikle başarılabileceğini’ vurguladı. Açıklamada, “Ulusal bir reform vizyonu temelinde aday olmamak, çıkarlar nedeniyle başkalarının seçimlere katılmasına izin vermemekten temelde farklıdır” ifadesi yer aldı.

Koordinasyon Çerçevesi’nin ana bileşenlerinden biri olan el-İbadi'nin koalisyonu, Sadr'ın benzer bir açıklama yapmasından bir gün sonra seçimleri boykot ettiğini duyurdu.

 Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)

Koordinasyon Çerçevesi'nin pozisyonu

Koordinasyon Çerçevesi, Sadr ve el-İbadi'nin kararları ve bunların bir sonraki parlamentoda Şii temsiliyeti üzerindeki etkileri konusunda hemen bir görüş bildirmedi. Bilgi sahibi kaynaklar, “Sadr ve el-İbadi'nin kararlarını ele alma konusunda Şii meclisi içinde anlaşmazlıklar var” dedi.

Şarku’l Avsat'a konuşan kaynaklar şu ifadeleri kullandı: “Bedir Örgütü lideri Hadi el-Amiri ve Hikmet Hareketi lideri Ammar el-Hekim'in başını çektiği bazı Şii liderlerin durumu kontrol altına alma çabaları var. Yaşananlara uyum sağlamak için uzlaşmacı bir çözüm arayışının yanı sıra Sadr'a seçimlere katılması ve boykotu tersine çevirmesi için davette bulunma ve Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nu birkaç günlüğüne adaylık kapısını yeniden açmaya davet etme olasılığı da var… Koordinasyon Çerçevesi içinde farklı görüşler var, ancak Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri el-Maliki'nin tutumunun Sadr'ı boykotu kırmaya ve seçimlere katılacağını açıklamaya davet etme eğiliminde olduğu dikkat çekiyor.”

Sadr, Kasım ayında yapılması planlanan parlamento seçimlerini boykot etme kararından dönmek için zorlu koşullar öne sürdü.

Sadr X platformundaki hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, “Yolsuzluk var olduğu sürece hiçbir seçime katılmayacağım. Doğruluk ancak kontrolsüz silahların teslim edilmesi, milislerin dağıtılması ve ordunun güçlendirilmesiyle tesis edilecektir” ifadelerini kullandı.

Yerel platformlarda, Sadr Hareketi liderleri ile aralarında Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin de bulunduğu Şii liderler arasında seçimlere katılma amacıyla temaslar kurulduğuna dair sızıntılar dolaşıyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan siyasi bir kaynak, ‘Sadr Hareketi ile geri dönme olasılıkları konusunda şu ana kadar görüşmelerin durmadığını’ söyledi.

Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)

Seçimlerin meşruiyeti

Son dönemde izlenen çeşitli göstergelere göre seçimlerin meşruiyetine ilişkin endişeler bulunuyor. Boykotun kırılgan bir bölgesel ve uluslararası ortamda diğer kesimler tarafından da tekrarlanması, özellikle silah taşıyan ya da geçmişte silah taşımış olanlar başta olmak üzere pek çok Şii gücün, İran'ın hedef alınmasının ardından ABD ve İsrail tarafından hedef alınabilecekleri korkusunu taşımaya devam ettikleri bir dönemde, siyasi sistemin meşruiyetini etkileyebilir.

Aynı bağlamda araştırmacı Seyf es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı: “Irak'taki siyasi sınıf, boykot eden çoğunluğun seçimlere katılma güvenini yeniden tesis edecek olgun bir seçim sistemi sunamadı. Bunun nedeni, seçim yasasının her seçim döneminde, oy veren halkın gerekçeleri dikkate alınmaksızın, büyük geleneksel partilerin ölçülerine uyacak şekilde değiştirilmesidir… Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr ve iki eski başbakan Haydar el-İbadi ve Mustafa el-Kazımi'nin boykotu, seçimlere giden sürecin ciddiyetinin bir göstergesidir.”

Ancak es-Saadi, ‘seçim bölgesi sistemi, Sainte Lague sistemi ve benimsenen yüzde ile her seçimde sorunlara neden olan sonuç hızlandırma cihazlarına ilişkin doğru istatistiklere dayanan olgun bir yasanın çıkarılması yoluyla Irak'taki seçim sisteminde reform yapılabileceğini’ düşünüyor.