Ordu Komutanı Korgeneral Burhan, Hızlı Destek Kuvvetleri Komutanı Korgeneral Hamideti (Reuters)
Sudan'daki siyasi süreç sözcüsü Halid Ömer Yusuf, bugün yapılması kararlaştırılan nihai anlaşma imza töreninin, "taraflar arasında bazı önemli konularda fikir birliği sağlanamaması" nedeniyle ertelendiğini açıkladı.
Yusuf, yayımladığı yazılı açıklamada, ülkedeki siyasi krizi sonlandıracağı düşünülen nihai anlaşmanın imzalanacağı yeni tarihi belirlemek için çerçeve anlaşmayı imzalayan askeri ve siyasi tarafların bugün Cumhurbaşkanlığı Sarayında toplanacaklarını bildirdi.
Bazı önemli konularda fikir birliği sağlanamaması nedeniyle nihai anlaşmanın 1 Nisan'da imzalanamayacağını ifade eden Yusuf, şunları kaydetti:
"1 Nisan Cumartesi günü saat 13.00'te Cumhurbaşkanlığı Sarayında, çerçeve anlaşmayı imzalayan sivil ve askeri güçler, Birleşmiş Milletler (BM), Afrika Birliği (AfB) ve Doğu Afrika’daki Hükümetlerarası Kalkınma Otoritesinden (IGAD) oluşan üçlü mekanizmanın da katılımıyla nihai anlaşmanın imzalanması için yeni bir tarih belirlemek üzere toplanacak."
Yusuf, tüm tarafların, demokrasiye geçiş yolunu yeniden açacak, sivil bir hükümetin kurulması için temel teşkil eden nihai anlaşmanın önündeki engellerin aşılması için müzakere ve çalışmalarının devam edeceğini belirtti.
17 aydır süren siyasi krize çözüm çabaları
Siyasi süreç, ordu komutanı Abdulfettah el-Burhan'ın olağanüstü hal ilanıyla sivil yönetime el koyduğu 25 Ekim 2021'deki askeri darbeden bu yana süren yönetim krizini çözmeyi amaçlıyor.
5 Aralık 2022'de siyasi krizin sona erdirilmesi amacıyla askerle "çerçeve anlaşma"yı imzalayan sivil güçler, 8 Ocak'ta mevcut siyasi sürecin yeni geçiş dönemine zemin hazırlayacak ve tarafları nihai anlaşmaya götürecek son aşamasını başlatmıştı.
"Çerçeve anlaşma"nın öne çıkan hükümleri arasında iki yıl sürecek yeni geçiş döneminin başlaması, tamamen sivil hükümetin kurulması ve ordunun iktidardan uzaklaştırılması yer alıyor.
Sudan'daki siyasi süreç sözcüsü Yusuf, 19 Mart'ta, ülkedeki siyasi krizi sonlandıracak nihai anlaşmanın 1 Nisan'da, geçiş dönemi anayasası anlaşmasının 6 Nisan'da imzalanacağını ve yeni hükümetin 11 Nisan'da kurulacağını duyurmuştu.
21 Ağustos 2019'dan bu yana devlet başkanlığı yetkilerini fiilen üzerinde toplayan ve askerin liderlik ettiği Egemenlik Konseyi ile sivil gruplar, bölgesel ve uluslararası girişimlere rağmen uzlaşamadı.
Aralık 2018 devrimi ile 30 yıllık rejimin devrildiği ancak ordunun müdahaleleri sonucu siyasi istikrar ve sivil yönetime kavuşamayan Sudanlılar, nihai anlaşma ile "demokrasi, özgürlük, barış ve adalet" beklentilerinin karşılanmasını umuyor.
Uluslararası Af Örgütü, ABD'nin Yemen'e yaptığı yardımların kesilmesi tehlikesi konusunda uyardıhttps://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/5131848-uluslararas%C4%B1-af-%C3%B6rg%C3%BCt%C3%BC-abdnin-yemene-yapt%C4%B1%C4%9F%C4%B1-yard%C4%B1mlar%C4%B1n-kesilmesi-tehlikesi
Uluslararası Af Örgütü, ABD'nin Yemen'e yaptığı yardımların kesilmesi tehlikesi konusunda uyardı
ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı'nın (USAID) Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) aracılığıyla Yemen'e sağladığı yardım. (BM)
Uluslararası Af Örgütü, Husileri ülkenin kuzeyinde hayat kurtarıcı hizmetler sunmak için çalışan yardım görevlilerini ve uluslararası personeli hedef alarak Yemen'deki insani krizi daha da kötüleştirmekle suçladı ve ABD yardımının kesilmesinin milyonlarca Yemenliyi riske attığı uyarısında bulundu.
Örgüt kısa bir süre önce yaptığı açıklamada, ABD hükümetinin dış yardımları ‘ani ve sorumsuzca’ kesmesinin Yemen'de insani yardıma muhtaç milyonlarca insanın sağlığını riske attığını, zira on yıldır süren yıkıcı çatışmaların ardından Yemen'in halen dünyanın en kötü insani krizlerinden biriyle karşı karşıya olduğunu vurguladı.
Yardım çalışanlarına göre, Başkan Donald Trump'ın ABD yardım fonlarını kesme kararı, çocuklar ile hamile ve emziren anneler için yetersiz beslenme tedavisi, cinsiyete dayalı şiddet mağdurları için güvenli barınaklar ve kolera ve diğer hastalıklardan mustarip çocuklar için sağlık hizmetleri de dahil olmak üzere hayat kurtaran yardım ve koruma hizmetlerinin durmasına yol açtı.
Uluslararası Af Örgütü'nün Yemen araştırmacısı Diala Haydar, ABD'nin ani yardım kesintilerini ‘sorumsuzluk’ olarak nitelendirdi.
Haydar, bu kesintilerin kadınlar, çocuklar ve ülke içinde yerinden edilmiş kişiler de dâhil olmak üzere Yemen'deki en savunmasız ve dışlanmış insanlar için yıkıcı sonuçlar doğuracağını ve bu insanların güvenliklerini, onurlarını ve temel insan haklarını riske atacağını söyledi.
Yemen'deki çocuk ve kadın programları ABD'nin yardım kesintisinden en çok etkilenen alanlar (BM)
Haydar, “ABD, Yemen'de hayat kurtaran yardımlar için yeterli fonu derhal geri vermez ve fonların hızlı bir şekilde ödenmesini sağlamazsa, zaten yıkıcı olan insani durum daha da kötüleşecek ve milyonlarca insanı çaresizce ihtiyaç duydukları destekten yoksun bırakacaktır” uyarısında bulundu. Haydar ayrıca, diğer donör ülkelere de Yemen'deki insan hakları yükümlülüklerini yerine getirmeleri için acilen harekete geçmeleri çağrısında bulundu.
En büyük yerinden edilme krizi
Uluslararası Af Örgütü'ne göre, yıllar süren çatışmaların ve kötüleşen krizlerin ardından, nüfusun yarısından fazlasını oluşturan tahmini 19,5 milyon Yemenli yardıma muhtaç durumda. Birleşmiş Milletler İnsani İşler Koordinasyon Ofisi'ne (OCHA) göre Yemen, çoğu kadın ve çocuk olmak üzere ülke içinde yerinden edilen tahmini 4,8 milyon kişi ile dünyanın en büyük beşinci yerinden edilme krizini yaşıyor.
Geçtiğimiz beş yıl boyunca ABD, Yemen'e en büyük donör olmaya devam etti ve 2024 yılında koordineli insani müdahale planının yarısına tekabül eden 768 milyon dolarlık destek sağladı.
Husiler insani yardım çalışanlarına yönelik bir tutuklama kampanyası başlattı. (yerel medya)
Uluslararası Af Örgütü, sahadaki durum hakkında doğrudan bilgi sahibi olan 10 insani yardım uzmanı ve yardım çalışanı ile beşi hassas gruplara doğrudan hizmet sunan altı yerel insan hakları örgütü temsilcisiyle yaptığı görüşmelerde, yardım kesintilerinin etkisinin yıkıcı olacağını ve zaten kırılgan olan ülkede acılara, ölümlere ve daha fazla istikrarsızlığa yol açacağını doğruladı. Görüşülen kişilerin tamamı isimlerinin açıklanmasını istemedi.
ABD 15 Mart'tan bu yana askeri operasyonlarını yoğunlaştırarak Sana, Saada, Hudeyde ve Husilerin kontrolündeki diğer vilayetler de dâhil olmak üzere Husi hedeflerine yönelik çeşitli hava saldırıları düzenledi.
Uluslararası Af Örgütü'nün Yemen sorumlusu, Yemen halkının açlık çektiğini, yerinden edildiğini ve şiddet nedeniyle bitkin düştüğünü ve halihazırda dünyanın en kötü insani krizlerinden birini yaşadığını söyledi. Örgütün Yemen sorumlusu ayrıca, “ABD'nin yardım kesintileriyle birleşen askeri gerilim, karşı karşıya oldukları insani felaketi daha da kötüleştirecektir” dedi.
Kadınlar ve kız çocukları
Yemen, Ortadoğu ve Kuzey Afrika'daki en yüksek anne ölüm oranına sahip. Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu'na (UNFPA) göre her 100 bin doğumda yaklaşık 200 kadın hayatını kaybediyor. ABD yardım fonlarındaki kesintiler, Yemen genelinde kadınlar ve kız çocukları için toplumsal cinsiyete dayalı şiddeti önlemeye ya da buna müdahale etmeye adanmış onlarca güvenli alanın kapanmasına yol açtı.
Yardım uzmanları, finansmanın devam etmemesi halinde onlarca sağlık tesisinin kapanacağı ve aralarında toplumsal cinsiyete dayalı şiddet mağdurlarının da bulunduğu yüz binlerce kadın ve kız çocuğunun hayat kurtarıcı sağlık hizmetlerine, psikososyal desteğe ve hukuki yardıma erişiminin engelleneceği uyarısında bulundu.
Yemen 4,8 milyon kişi ile dünyada en fazla yerinden edilen nüfusun olduğu beşinci ülke (yerel medya)
Fon kesintilerine ek olarak, ABD'nin Husileri ‘yabancı terör örgütü’ olarak tanımlaması, yetersiz beslenen çocuklar ile hamile ve emziren annelere destek veren hayat kurtarıcı programlar yürüten uluslararası kuruluşların, Husi kontrolü altındaki bölgelerde faaliyetlerini askıya almalarına neden oldu.
Husiler, geçen yılın ortalarından bu yana ülkenin kuzeyinde hayat kurtarıcı hizmetler sunmak için çalışan yardım görevlilerini ve diğer uluslararası personeli bir dizi saldırıyla hedef alarak insani krizi daha da kötüleştirdi. Ayrıca çoğu en çok ihtiyaç duyanlara yardım veya koruma sağlamak için çalışan 13 Birleşmiş Milletler (BM) personeli ile Yemenli ve uluslararası sivil toplum kuruluşlarından en az 50 personeli keyfi olarak gözaltına aldılar.
