X sınıfı Güneş fırtınası Dünya'yı vurdu: İletişim bir saat kesildi

Özellikle 2025 civarında şiddetli patlamalar bekleniyor

Uzmanlara göre Dünya'nın son derece güçlü Güneş fırtınalarına hazırlanması gerekiyor (Avrupa Uzay Ajansı)
Uzmanlara göre Dünya'nın son derece güçlü Güneş fırtınalarına hazırlanması gerekiyor (Avrupa Uzay Ajansı)
TT

X sınıfı Güneş fırtınası Dünya'yı vurdu: İletişim bir saat kesildi

Uzmanlara göre Dünya'nın son derece güçlü Güneş fırtınalarına hazırlanması gerekiyor (Avrupa Uzay Ajansı)
Uzmanlara göre Dünya'nın son derece güçlü Güneş fırtınalarına hazırlanması gerekiyor (Avrupa Uzay Ajansı)

Güneş'te meydana gelen yeni bir patlama radyasyon dalgasının Dünya'yı vurmasına neden oldu ve bazı bölgelerde radyo iletişimini aksattı.
28 Mart'ta gündüz vakti meydana gelen olay Güneydoğu Asya, Avustralya ve Yeni Zelanda'nın bazı bölgelerinde iletişimin yaklaşık bir saat boyunca kesilmesine sebebiyet verdi.
Bunun nedeni Güneş'teki bu patlamanın uzaya yüklü parçacıklardan oluşan bir plazma dalgası savurması. Plazma akışı Dünya'ya ulaşıp gezegeni bir kalkan gibi saran manyetik alanla etkileşime girdiğinde "Güneş fırtınası" adını alıyor.
Bilim insanları bu Güneş fırtınasını "X sınıfı" diye kategorize etti. 
Güneş patlamaları yaydıkları X-ışınlarının yoğunluğuna göre 5 kategoride (A, B, C, M ve X) sınıflandırıyor. Patlamalar, her seviyede bir öncekinin 10 katı yoğunluğa sahip oluyor.
X sınıfı bu sıralamada en güçlü patlamaları temsil ediyor.
Bu patlamaların ardından Dünya'nın manyetik alanıyla etkileşime giren parçacıklar kuzey enlemlerinde eşsiz manzaralara sahne olan kutup ışıklarını meydana getiriyor. Ancak aynı zamanda navigazson, GPS ve iletişim sistemlerine zarar vererek çalışmalarını engelleyebiliyor.
Bazı şiddetli patlamalar, yörüngedeki Uluslararası Uzay İstasyonu'nda görev alan astronotların da hayatını riske atabiliyor.

Güneş'teki hareketlilik artıyor
Son dönemde Güneş'teki patlamalar giderek yoğunlaşıyor. Bu da Dünya'nın plazma akışlarına daha sık maruz kalması anlamına geliyor.
Bilim insanları, yıldızdaki patlamaların birkaç yıl içinde daha da artacağını ve zirve noktasına ulaşacağını belirtiyor. Çünkü Güneş, şu anda hareketli bir evrede.
Yıldız her 11 yılda bir, sakin veya fırtınalı geçen bir döngüsünü tamamlıyor ve yenisini başlatıyor. Güneş'in 2019'da 25. döngüsüne girdiği biliniyor. Bu döngülerden sakin olanına, yani yıldızdaki patlamaların ve lekelerin minimum seviyeye indiği dönemlere "solar minimum" adı veriliyor.
Güneş lekelerinin arttığı ve patlamaların da sıklaştığı evrelerse "solar maksimum" diye adlandırılıyor.
2025'te Güneş'in solar maksimum evresi zirve noktasına ulaşacak. Bu nedenle bilim insanları özellikle 2025 civarında şiddetli patlamaların Dünya'yı etkilemesini bekliyor.
 
Independent Türkçe, Science Alert, Business Insider



Batılı teknoloji devleri, Çin üretimi yapay zekaya yöneliyor

Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)
Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)
TT

Batılı teknoloji devleri, Çin üretimi yapay zekaya yöneliyor

Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)
Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)

Batılı ülkelerdeki büyük firmalar, Çin üretimi yapay zeka modellerini kullanmaya yöneliyor.

Wall Street Journal’ın (WSJ) analizinde, Amazon Web Services, Microsoft ve Google gibi Amerikan devlerinin, müşterilerine DeepSeek’i bir seçenek olarak sunmaya başladığını yazıyor.

Bu durumun, ABD hükümetinin veri güvenliği nedeniyle Çinli DeepSeek firmasının bazı uygulamalarını devlet cihazlarında yasaklamasına rağmen gerçekleştiğine işaret ediliyor.

Analiz firması Sensor Tower’ın verilerine göre, ABD’li OpenAI firmasının ürettiği ChatGPT en popüler yapay zeka destekli sohbet botu olma özelliğini koruyor. Küresel çapta uygulamanın 910 milyon kez indirildiği belirtiliyor. Çinli mühendislerin tasarladığı DeepSeek ise 125 milyon kez indirildi.

Harvard Üniversitesi’nin haziranda yayımladığı bir çalışmada, Çin’in yapay zekada öne çıkmasını sağlayan iki temel unsurun veri zenginliği ve insan sermayesi olduğu belirtilmişti.

WSJ’nin analizine göre de Amerikan şirketleri daha çok “yapay genel zeka” (AGI) gibi devrimsel ilerlemelere yoğunlaşırken, Çinli firmalar pratik uygulamalarla günlük sorunları çözmeye odaklanıyor. Çinli şirketler aynı zamanda modellerini açık kaynak olarak sunuyor. Bu sayede kullanıcılar modelleri kendi ihtiyaçlarına göre uyarlayabiliyor.

Alibaba’nın “Qwen” adlı açık kaynak modelinin dünya genelinde 100 binden fazla türevi geliştirildi. Haberde, Japonya Ekonomi Bakanlığı için özel yazılımlar geliştiren Tokyo merkezli Abeja şirketinin Google ve Meta yerine Qwen’i tercih ettiğine dikkat çekiliyor.

DeepSeek, diğer yapay zeka şirketlerine kıyasla düşük maliyetle ve az sayıda çip kullanarak geliştirdiği açık kaynaklı yeni modeli DeepSeek-R1'i, 20 Ocak'ta piyasaya sürmüştü. ABD’li şirketlerle yarışan modelleri daha ucuza geliştirip sattığını öne süren DeepSeek, Nvidia'dan Microsoft'a kadar teknoloji devlerinin yüzlerce milyar dolar değer kaybetmesine neden olmuştu.

Batılı ülkeler, DeepSeek’in siber güvenliği ihlal ettiğini ve verilerin Pekin yönetimiyle paylaşılmasını sağladığını öne sürmüş, firmaysa iddiaları yalanlamıştı.

Güney Afrika’daki Witwatersrand Üniversitesi, DeepSeek’in diğer yapay zeka modellerine göre daha iyi veri güvenliği sağladığını savunuyor. Üniversite yetkililerinden Tarık Surtee, “Açık kaynaklı olması ve çevrimdışı kullanılabilmesi, verilerimizi koruyor” diyor.

Independent Türkçe, Wall Street Journal, RT