Netanyahu, Ben Gvir'in ‘milislerine’ liderlik edecek sağcı bir komutan arıyor

Tel Aviv, İsrail Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben Gvir'a karşı protestolara sahne oldu. (EPA)
Tel Aviv, İsrail Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben Gvir'a karşı protestolara sahne oldu. (EPA)
TT

Netanyahu, Ben Gvir'in ‘milislerine’ liderlik edecek sağcı bir komutan arıyor

Tel Aviv, İsrail Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben Gvir'a karşı protestolara sahne oldu. (EPA)
Tel Aviv, İsrail Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben Gvir'a karşı protestolara sahne oldu. (EPA)

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun, Ulusal Muhafızların başına eski bir ordu komutanı atamayı planladığı bildirildi. Ulusal Muhafızlar, Itamar Ben-Gvir'in yönetimindeki Ulusal Güvenlik Bakanlığı’na bağlı yeni bir güvenlik gücü olarak biliniyor. Bu güç, Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben Gvir komutasındaki silahlı milis olarak niteleniyor.
İsrail medyasındaki haberlere göre Ben-Gvir, hükümetin tartışmalı yargı reformunu ertelemesine ilişkin Netanyahu ile uzlaştı. Taraflar arasındaki anlaşma kapsamında, Ben-Gvir'in yönetimindeki Ulusal Güvenlik Bakanlığına bağlı ‘Ulusal Muhafızlar’ isimli yeni bir güvenlik gücü kurulması kabine toplantısında onaylandı.
İsrail medyasının pazar akşamı bildirdiğine göre kabine bu tartışmalı projeyi finanse etmek için tüm bakanlıkların bütçelerinde kesintiye gidilmesini onayladı. Edinilen bilgilere göre, proje bütçesi yaklaşık bir milyar şekel (276 milyon dolar).
Kaynaklar, Ulusal Muhafızlık isimli güvenlik gücünün başına geçecek en güçlü adaylardan birinin Gal Hirsch olduğunu iddia etmişti. Eski bir kıdemli ordu subayı ve Likud liderliğinin üyesi olan Hirsch, uluslararası yasaklı taraflarla silah kaçakçılığı yapmak suçlamasıyla yargılanıyor. Hirsch daha önce polis genel müfettişliğine atanmıştı. Ancak Netanyahu Hirsch hakkındaki suçlamalar karşısında onun adaylığından vazgeçti. İkinci aday, polis şefi Uri Bar Lev olarak gösterildi. Ancak Netanyahu, Uri Bar Lev hakkında cinsel taciz suçlaması olduğu anlaşılınca ondan da vazgeçti. Uri Bar Lev Gizli polis biriminin kurucusu olarak biliniyor. Bu birimin mensubu polisler Arap kılığına girip Arapların arasına sızarak tutuklamalar gerçekleştiriyorlar. Uri Bar Lev aynı zamanda Dovdovan ordusunun komando biriminin de komutanlığını yaptı.
Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre Ben Gvir, amacını gerçekleştirmek için bu iki ismi yeterli görmedi ve Ulusal Muhafızlık’ın başına Ebenouam Emuna adlı bir subayın atanmasını önerdi. Paraşüt biriminin komutanlığını yapan Emuna’nın, askerlerine kendilerinden kaçan sabotajcı Filistinlileri öldürmeleri emrini vermesi kamuoyunda yankı uyandırmıştı. İşgal altındaki topraklarda bir yerleşimci olan Emuna, terfi alamadığı ve mevki sahibi olamadığı için ordudan terhis edilme talebinde bulundu.
Haaretz gazetesi, Yesh Atid Partisi’nin eski iç güvenlik bakan yardımcısı ve albay rütbeli eski bir polis memuru olan Knesset üyesi Yoav Segalovich'in sözlerini aktardı:
“Ulusal Muhafızlar kendilerini Arapları ezmeye adamıştır ve Araplarla devlet arasındaki ilişkileri bozacaktır.”
Muhalefet lideri Yair Lapid, Twitter'da yaptığı açıklamada
‘Ulusal Muhafızlar’ adlı yeni bir güvenlik gücü kurulmasının kabine toplantısında onaylanmasını ‘gülünç ve rezalet’ olarak nitelendirerek sert bir şekilde eleştirdi. Hükümet üyelerinin ‘çetelerden oluşan özel bir ordu’ için oy kullandığını söyleyen Lapid ‘Ben Gvir’in özel milislerini finanse etmek için diğer bakanlıkların bütçelerini kısma kararını’ kınadı. Muhalefet lideri, “Bu sanrıları olan insanların aşırı bir fantezisi” dedi.
AFP’nin aktardığına göre İsrail Eski İç Güvenlik Bakanı Ömer Bar Lev, Ben Gvir'e hitaben Twitter’da paylaştığı mesajda şu ifadeleri kullandı:
"Bir terörist grubu desteklemekten ve ırkçılığı kışkırtmaktan hüküm giymiş, endişe verici, anlayıştan yoksun bir bakan tarafından özel bir milis teşkil edilmesi fikri şok edici."
İsrail'deki Arap Vatandaşları Savunma Merkezi (Adalet), İsrail hükümetinin Adli Müşaviri, Başbakan ve Ulusal Güvenlik Bakanı'na acil bir mektup göndererek Ulusal Muhafızlar’ın kaldırılmasını talep etti.
Merkezden şu açıklama yapıldı:
“Bu yapı, yasal bir kılıf altında Filistinlilerle evlerinde savaşmak için kurulan silahlı bir milisten başka bir şey değildir. Biri Filistinliler, diğeri İsrailliler için olmak üzere iki farklı hukuk sisteminin varlığını teşvik etmektedir."
Avukat Uday Mansur'un kaleme aldığı bir mektupta şu ifadelere yer verildi:
“Bu milis teşkilatının kurulması kuvvetler ayrılığı ilkesine, hukukun üstünlüğüne ve uygulanmasına aykırıdır. Çünkü kanunu uygulama yetkilerini vatandaşlara devrediyor ve polisin talimat, yetki ve emirleri dışında kanunun uygulanması için farklı bir sistem oluşturuyor. Aynı zamanda, yalnızca evlerindeki Filistinlilere karşı uygulanması öngörülüyor. Bu adım İsrail'de yıllardır şekillenmekte olan Apartheid rejiminin özelliklerinin bir parçasıdır.”
İsrail'deki Arap Vatandaşları Savunma Merkezi’nin açıklaması da şöyle oldu:
“Hükümet tarafından onaylanan teklife göre Ulusal Muhafızlar, Ulusal Güvenlik Bakanlığı'na ve başında kim varsa ona bağlı bağımsız bir organ teşkil ediyor. Eğilimlerini kimsenin bilmediği Ulusal Muhafızlar milisler ve gönüllülerden oluşuyor. Yasayı uygulayan bir organ olarak hareket edecek ve polisin yetkilerine sahip olacak. Ancak polisin bir parçası değil ayrı bir yapı oluşacak. Ulusal Muhafızlar’ın kurulmasındaki ırkçı altyapıya göz yumsak da özellikle polislerin kanundan gelen yetkilerinin sivil gönüllülere devredilmesi ve onlara silah ve eğitim verilmesi akıl alır gibi değil. Gift of Dignity (Onur Ödülü) sırasında hepimizin gördüğü gibi, birçok yerde siviller organize silahlı milisler olarak hareket ettiğinde polis ve silahlı siviller arasında iş birliği yapıldığı ortaya çıktı. Sonuç, Filistin vatandaşlarının soğukkanlılıkla öldürülmesi ve hiçbir suçlunun yargılanamaması oldu.



Çin, Trump ve Ortadoğu

Trump, Beyaz Saray'ın Devlet Yemek Salonu'nda Cumhuriyetçi senatörler için düzenlenen bir akşam yemeğinde konuşuyor, 18 Temmuz 2025 (AFP)
Trump, Beyaz Saray'ın Devlet Yemek Salonu'nda Cumhuriyetçi senatörler için düzenlenen bir akşam yemeğinde konuşuyor, 18 Temmuz 2025 (AFP)
TT

Çin, Trump ve Ortadoğu

Trump, Beyaz Saray'ın Devlet Yemek Salonu'nda Cumhuriyetçi senatörler için düzenlenen bir akşam yemeğinde konuşuyor, 18 Temmuz 2025 (AFP)
Trump, Beyaz Saray'ın Devlet Yemek Salonu'nda Cumhuriyetçi senatörler için düzenlenen bir akşam yemeğinde konuşuyor, 18 Temmuz 2025 (AFP)

Nebil Fehmi

Bir hafta önce, Changhua Üniversitesi ve Çin Halk Cumhuriyeti Dışişleri Merkezi tarafından düzenlenen, Kral Faysal İslam Araştırmaları Merkezi’nin şekillendirilmesine ortak olduğu uluslararası bir konferansa katıldım. Konferansa, Çin Komünist Partisi Başkan Yardımcısı başta olmak üzere üst düzey Çin katılımının yanı sıra, eski başbakanlar ve dışişleri bakanları da dahil olmak üzere 15'ten fazla uluslararası yetkili katıldı. Konferans, birçok uluslararası siyasi, ekonomik, sosyal, güvenlik ve teknolojik konuyu sistematik ve ilgi çekici bir şekilde ele aldı.

Çin'i anlamak, başkalarının seslerine kulak vermek ve bazı oturumlarda tartışmalara Arap sesini  ve anlatısını katmak açısından zengin ve faydalı bir deneyimdi. Konferanstan daha fazla ayrıntı ve müzakere gerektiren birkaç gözlemle ayrıldım. Bunların başında, daha sofistike bir sunum ve bağımsız bir yazı gerektiren ayrıntılara girmeden, kaydedilmesinin ve vurgulanmasının önemli olduğuna inandığım bir dizi gözlem geliyor.

İlk gözlemim, Donald Trump'ın şahsen var olmasa da çoğu oturum ve sunumlarda var olduğuydu. İkisi birbirinden ayrılamaz olsa da Amerikan politikalarından önceki kişiliğine bile güçlü bir vurgu vardı. Amerika Birleşik Devletleri'nin ağırlığı ve etkisi, Trump'a yönelik uluslararası ilginin başlıca caydırıcısı ve teşvik edicisidir. Amerikan Başkanının, daha önce müzakere tarzıyla ilgili kitabında övündüğü bir metodolojiye dayanarak, kişiliğini ve bununla ilişkili soruları ve dalgalanmaları uluslararası hesaplara dayatmayı başardığına inanıyorum. Böylelikle temel özellikleri kendisine olan benzersiz kişisel sadakatleri olan yetkililer atamadan önce, genellikle bağımsız ve nesnel pozisyonlara sahip olduğu varsayılan Amerikan kurumlarının pozisyonlarının ötesinde, ülkelerin hesaplarına önemli bir kişisel unsur kattı. Konferansta Amerikalı katılımcıların sayısının dikkat çekici biçimde çok sınırlı olmasına rağmen, Trumpizm'e yönelik hem olumlu hem de olumsuz ilgi oldukça dikkat çekiciydi.

Konferansa dair ikinci önemli gözlem, Çin'in Trump, ABD ve dünyayla ilişkilerinde artan kendine güvenidir. Çinlilerin en önemli gözlemleri, Trump'ın ilk döneminde ve Biden’ın başkanlığı sırasında iki Amerikan partisinin Çin'e yönelik tutumunun olumsuz bir yönelime sahip olduğuydu. Çin, Amerikan çıkarları için en önemli stratejik meydan okuma ve ulusal güvenliği için bir tehdit olarak görülüyordu. Bunlar, uzlaşmaya varılması zor alanlardır. Ancak Trump'ın yeni döneminde, Başkan, daha geniş anlaşma fırsatı sunan ticaret ve ekonomi konularına odaklanıyor. Çinli yetkililer, bu denkleme iyi hazırlandıklarını, bu nedenle gümrük ve vergi savaşından önemli ölçüde zarar görmeyeceklerini vurguladılar.

Çinli yetkililer, ikinci Trump yönetiminin uygulamalarının siyasi çekişmeler, ticari tehditler ve gümrük tarifeleri ile başladığını, ardından Cenevre ve Londra'da Amerikalı ve Çinli yetkililer arasında yapılan görüşmelerde ekonomik ve ticari konularda diyalog aşamasına geçtiğini de belirttiler. Şimdi Trump'ın Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in daveti üzerine Pekin'de gerçekleştirmeyi arzuladığı zirve için hazırlıklar sürüyor.

Genel olarak Çin'de ekonomik görüşmelerin zorlu olduğu hissi var, ancak yine de görüşmeler olumlu bir şekilde gelişiyor. Çinliler iki ülkenin ulusal güvenlik uzmanlarının yeni dönemde henüz bir araya gelmediklerine ve bunun ilişkilerde önemli bir boşluk bıraktığına dikkat çekiyorlar. Trump'tan ziyareti sırasında “Tek Çin” politikasına desteğini vurgulaması, Çin'in toprak birliğinin barışçıl yollarla tamamlanmasını kabul etmesini istiyorlar. Ayrıca Çin'in ABD’nin en büyük ticaret ortağı ilan edilmesini talep ediyorlar. Bunlar, Çin'in ABD ile ilişkilerinde kendisine ne kadar güvendiğini yansıtan iddialı talepler. Bunu başarmak için de Çin'in önerileri arasında iki ülkenin ulusal güvenlik kurumları arasındaki iletişimin etkinleştirilmesinin yanı sıra araştırma merkezleri, STK'lar, üniversiteler ve öğrenciler de dahil olmak üzere kültürel temasların ve ilişkilerin genişletilmesi de yer alıyor.

Arap dünyasının özel ilgi göstermesi gereken üçüncü önemli gözleme gelince, Çinli katılımcılar ve resmi olarak Arap-İsrail barışını destekleyenler, Filistin-İsrail anlaşmazlığının derinliğinin ve genel olarak İsrail'in, özellikle de mevcut hükümetinin yaklaşımlarının tehlikesinin yeterince farkında değiller. Hem de Çin'in kapsamlı Arap-İsrail barışını, yani işgalin sona erdirilmesini ve Filistinlilerin bağımsız bir devlet ile kaderlerini tayin etmelerine izin verilmesini destekleyen tutumuna rağmen.

Bazı Çinli akademisyenlerin ASEAN grubunun ve üye devletlerinin çatışmaları barışçıl yöntemler ve diyalog yoluyla çözme konusundaki deneyimlerine ve diyaloglarına defalarca atıfta bulunmaları dikkatimi çekti. Bu durum beni, Arap dünyasının yıllar içinde, çoğu Mısır ve Suudi Arabistan'ın başını çektiği, birçok barış girişimi sunduğunu belirtmeye yöneltti. Buna karşılık İsrail'in tek bir girişimde bile bulunmadığını ve hatta ilk barış anlaşmasından veya 2002 Beyrut Arap Zirvesi kararlarından bu yana hiçbir Arap girişimine olumlu yanıt vermediğini açık ve net bir şekilde ifade ettim.

Arap dünyasının, 1990'ların başında Madrid Barış Konferansı'nın sonuçlarından biri olan çok taraflı müzakerelerden bu yana bölgesel güvenlik konusundaki birçok görüşmeye olumlu yanıt verdiğini belirttim. Yıllar içinde Ortadoğu'da bölgesel bir güvenlik örgütü kurmanın kavramları ve gereklilikleri üzerine çok sayıda yazı ve öneriye kişisel olarak katkıda bulunduğumu, dolayısıyla, bu konuda çok sayıda ve çeşitli Arap deneyimleri ve fikirleri bulunduğunu anlattım.

Aynı zamanda Ortadoğu'da İsrailliler ve Filistinliler arasında ASEAN deneyiminin uygulanmasını talep edenlerin hayalperest olduklarını ve İsrail'in tutumunun ciddiyetini kavrayamadıklarını da son derece açık bir şekilde belirttim. Bunun nedeni, ASEAN ülkelerinin bir arada yaşamanın gerekliliğini ve önemini kabul etmesi, mevcut sağcı İsrail hükümetinin ise Filistin kimliğini tamamen reddetmesidir. İsrailli yetkililer, Filistinlilerin önündeki seçeneklerin, Gazze'de tanık olduğumuz gibi zorla göç ettirilmek ve bir kasırgayla yüzleşmek veya siyasi hakları olmayan vatandaşlar olarak İsrail egemenliği altında yaşamaya devam etmek olduğunu açıkça belirttiler. Bu tutumlar, İsrail-Filistin çatışmasının bölgesel bir güvenlik sistemi tartışmasını anlamsız ve son derece tehlikeli kılan, varoluşsal ve sıfır toplamlı bir çatışma olduğu anlamına geliyor

Bunu teyit eden ve yinelenen göstergeler arasında, Batı Şeria'nın Ürdün Nehri'ne ilhak edilmesi yönündeki bazı çağrılar, Batı Şeria ve Gazze Şeridi'nin büyük bir kısmına İsrail egemenliğini dayatma planları geliştirildiğine dair söylentiler ve Filistinlilerin çıkarları ile Arap ulusal güvenliği pahasına İsrail perspektifinde bir Ortadoğu güvenlik sisteminin formüle edilmesi yer alıyor. Bütün bunlar, güçlü bir Arap duruşu, açık ve kesin bir itiraz gerektiriyor.

*Bu makale Şarku’l Avsat tarafından Independet Arabia’dan çevrilmiştir.