عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Yemen barış görüşmeleri yeniden başlayabilir

Yemen Başkanlık Konseyi, ilk yılı değerlendirmek için bir araya geldi

Başkanlık Konseyi Başkanı Raşid el-Uleymi, Riyad’da Mısır Büyükelçisi ile bir araya geldi (SABA)
Başkanlık Konseyi Başkanı Raşid el-Uleymi, Riyad’da Mısır Büyükelçisi ile bir araya geldi (SABA)
TT
TT

Yemen barış görüşmeleri yeniden başlayabilir

Başkanlık Konseyi Başkanı Raşid el-Uleymi, Riyad’da Mısır Büyükelçisi ile bir araya geldi (SABA)
Başkanlık Konseyi Başkanı Raşid el-Uleymi, Riyad’da Mısır Büyükelçisi ile bir araya geldi (SABA)

Birleşmiş Milletler (BM) Yemen Özel Temsilcisi Hans Grundberg, Yemen krizi duvarında yeni bir atılım yapmak için çabalarını sürdürürken, Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) Genel Sekreteri Casim Muhammed el-Budeyvi ise Yemenlilerin barış görüşmelerine dahil olması için şartların artık olgunlaştığını söyledi.
Riyad’ın ev sahipliğindeki Yemenli taraflar arasındaki istişarelerinin birinci yıl dönümü münasebetiyle Budeyvi, geçen salı günü yaptığı açıklamada Yemen halkını, birleşmeye ve Yemen’in üstün çıkarlarını korumaya ve böylece barış, güvenlik ve istikrara sahip olmaya çağırdı. Söz konusu istişareler, eski Cumhurbaşkanı Abdurrabbu Mansur Hadi’nin yerini alacak yeni bir Yönetim Konseyi’nin kurulmasıyla sonuçlanmıştı.
Budeyvi, “Mevcut koşullar, Körfez girişimi, Kapsamlı Diyalog Konferansı’nın sonuçları ve Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) 2016 kararı uyarınca siyasi bir çözüme ulaşmak için barış görüşmeleri yapmaya elverişli” dedi.
Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi Genel Sekreteri, konseyin ev sahipliğinde 29 Mart- 7 Nisan 2022 tarihleri arasında Yemenli liderlerin ve Temsilciler Meclisi ve Şura Konseyi üyelerinin, siyasi güçler ve sivil toplum temsilcilerinin katılımıyla gerçekleştirilen istişarelerde Yemenlilerin ulaştığı noktaya övgüde bulundu. Öyle ki taraflar, istişareler sırasında ‘birliği güçlendirmek, iletişim, istişare ve uzlaşma kanalları oluşturmak, Yemen halkının acılarını hafifletmek ve kalkınma ve inşa sürecini yeniden başlatmak üzere ekonomik kararı desteklemek’ için önemli mekanizmalara ulaştı.
Casim Muhammed el-Budeyvi, KİK’in bilgelik ve inançla Yemenlilerin, Yemen-Yemen istişarelerinin ulaşmayı amaçladığı bu yüce ve asil hedeflere ulaşacağından emin olduğunu dile getirdi.
Körfez’in savaşı sona erdirmek için Yemen barış görüşmelerini başlatma çağrısıyla eş zamanlı olarak tüm Yemen Başkanlık Konseyi üyeleri, konsey başkanı Raşid el-Uleymi’nin geçici olarak ikamet ettiği Riyad’a ulaştı. Burada, konseyin, göreve geldikten bir yıl sonra performansının bir değerlendirmesini yapması ve Husilerle çatışmayı sona erdirmeyi amaçlayan uluslararası çabalara ilişkin istişarelerde bulunması bekleniyor.
Yemen sokakları, Başkanlık Konseyi’nin Yemen bileşenleri arasında birliği sağlamak için daha fazla reform yapacağını umarken, Riyad’a gelen Başbakan Muin Abdulmelik, son kabine toplantısında vatandaşların günlük yaşamlarını ve geçimlerini etkileyen hayati konulara, ayrıca kapsamlı reform programını uygulamaya devam etme, kamu maliyesinde reform yapma ve gelirleri artırma gerekliliğine odaklanıldığını açıkladı.
Öte yandan BM Yemen Özel Temsilcisi Hans Grundberg, geçen salı günü Twitter üzerinden yaptığı açıklamada Umman’ın başkenti Maskat’a yaptığı ziyarette Ummanlı bir grup üst düzey yetkili ve Husi milislerin baş müzakerecisi Muhammed Abdusselam Felita ile görüştüğünü söyledi.
Özel Temsilci, bu görüşmelerde yaşananların ayrıntılarına değinmezken, yalnızca Yemen liderliğindeki kapsayıcı bir siyasi sürece doğru ilerlemenin yollarını ele aldıklarını belirtti. Felita ise Özel Temsilci ile yaptığı görüşmede ‘kapsamlı bir çözüm için insani ve siyasi düzenlemelerin yanı sıra durmayan ve tam tahliyeye ulaşan sürekli adımlar çerçevesinde tutukluların serbest bırakılmasına yönelik düzenlemelerin aşamalarını’ ele aldıklarını dile getirdi.
Yemen hükümetinin ve Husilerin temsilcileri, geçtiğimiz günlerde İsviçre’de her iki taraftan 887 tutuklunun serbest bırakılması için bir anlaşma imzaladı. Bu bağlamda takas sürecinin 11 Nisan’da Uluslararası Kızılhaç Komitesi himayesinde başlaması planlanıyor.
Özellikle Suudi Arabistan- İran anlaşmasının iki ülke arasındaki ilişkileri yeniden tesis etmesinin ardından uluslararası ve bölgesel çevreler, Husilerin barışa yöneleceğini umuyor. Bununla birlikte Yemenli gözlemciler, ırkçı terörist yapısı göz önüne alındığında Husilerin barış yolunu seçmeyi kabul etme olasılığından şüphe duyuyor.
BM Özel Temsilcisi Grundberg, birkaç gün önce yayınladığı bir makalede, devam eden sükûnete rağmen durumun yeniden tırmanacağı uyarısında bulunmuştu. Yetkili, “Hala büyük riskler var. Son haftalardaki askeri, ekonomik ve retorik tırmanış, çatışmaya barışçıl bir çözüme yönelik siyasi ilerlemeye dayanmıyorsa, bize ateşkesin başarılarının kırılganlığını hatırlatır” dedi.
Özel Temsilci, daha insani önlemlere, ülke genelinde bir ateşkese ve Yemenli kadın ve erkeklerin özlemlerini karşılayan sürdürülebilir bir siyasi çözüme öncülük etmek için ateşkesin kazanımlarını koruma ve üzerine inşa etme gerekliliğine dikkati çekti.
Hans Grundberg, bunun ‘uzlaşı sağlanan uygulamaları uygulamak, gerginlikleri yatıştırmak, güvenlik ve yönetim kurumlarıyla ilgili kilit sorular hakkında katılımcı bir şekilde düşünmek ve geçiş sürecini tasarlamak’ için Yemenli paydaşları bir araya getiren bir süreç gerektirdiğini söyledi.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Hizbullah savaşçılarını Lübnan ordusuna entegre etme fikri gerçeklerle çarpışıyor

21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)
21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)
TT
TT

Hizbullah savaşçılarını Lübnan ordusuna entegre etme fikri gerçeklerle çarpışıyor

21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)
21 Mayıs 2023 tarihinde Lübnan'ın Aramta kasabasında bir askeri tatbikata katılan Hizbullah savaşçıları (Reuters)

Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn'ın Hizbullah savaşçılarının, 1990 iç savaşından sonra olduğu gibi Lübnan ordusuna entegre edilmesi önerisi siyasi çevrelerde ve uzmanlar arasında tartışma konusu oldu.

Ordunun çeşitli sebeplerle bu savaşçıları bünyesine katamaması nedeniyle öneri henüz yaygın kabul görmezken, uzmanlar bu meselenin doğuracağı sonuçlar konusunda uyarıda bulundu. Bunun ‘silahlarını devlete teslim etmesi karşılığında Hizbullah için bir teselli ödülü’ olduğunu belirten uzmanlar, ‘dini emir alan ve ideolojik inanca sahip olan unsurların orduda yer alamayacağını’ vurguladı.

Cumhurbaşkanı Avn basına verdiği demeçte, “Ordu içinde Hizbullah savaşçılarından oluşan bağımsız bir birim oluşturmak mümkün değil. Ancak 1990'ların başında Lübnan'daki iç savaşın sonunda çeşitli taraflarla olduğu gibi üyeleri orduya katılabilir ve kurslara tabi tutulabilir” ifadelerini kullandı.

Bu öneriyi yorumlayan Güçlü Cumhuriyet Bloğu Milletvekili Giyas Yazbek, ordunun ‘Hizbullah'ın dış uzantılarla ordusunu oluşturduğunu iddia ettiği 100 bin savaşçıyı absorbe edemeyeceğini’ söyledi. Şarku’l Avsat'a konuşan Yazbek, “Hizbullah'ın 25 bin savaşçısı olsa bile, şu anda subaylarının ve üyelerinin maaşlarını dış yardımlarla güvence altına almaya çalışan askeri kuruma bunları dahil etmek imkânsız” dedi.

Yazbek, ‘ordunun cumhurbaşkanı ve hükümetle birlikte geliştirdiği ulusal güvenlik stratejisinin henüz Lübnan'ın ordu ve güvenlik güçlerinin sayısına olan ihtiyacını belirlemediğini’ vurguladı. Yazbek, “Sınırlarımızı çizdiğimizde, savaşın nedenlerini ortadan kaldırdığımızda ve Lübnan'da siyasi bir çözüme doğru ilerlediğimizde, ordunun mevcut subay ve personel sayısı yeterli olacak ve artacaktır” şeklinde konuştu.

Hizbullah savaşçılarının durumu

Askeri uzman Halid Hamade'ye göre, ‘Taif Anlaşması'ndan sonra silahlı milislerin dağıtılmasında olduğu gibi bugün de Hizbullah savaşçılarının orduya alınması önerisi, Cumhurbaşkanı'nın Hizbullah'ı silahlarını devlete teslim etmeye ikna etme çabaları bağlamında Hizbullah için bir teselli ödülüdür.’

Hamade, ‘Hizbullah savaşçılarının orduya entegre edilmesinin, özellikle ateşkes anlaşmasının imzalanmasının ardından yaşanan gelişmelerden sonra, birçok engelle karşı karşıya olduğunu’ savundu.

fvdgh
Hizbullah Genel Sekreteri Haşim Safiyuddin'in 24 Şubat 2025 tarihinde Lübnan'ın güneyindeki Deyr Kanun en-Nahr kasabasında düzenlenen cenaze töreni sırasında Hizbullah üyeleri (Reuters)

“İç savaşın sona ermesinin ardından Lübnan devletinin yüzlerce milisi orduya ve güvenlik güçlerine katmayı başardığı doğrudur, ancak Hizbullah'ın durumuyla karşılaştırma yapmak artık mümkün değildir” diyen Hamade, Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Ulusal Mutabakat Belgesi imzalandığında milis liderleri belgeyi tanıdı, milislerin feshedildiğini duyurdu, silahlarını gönüllü olarak devlete teslim etti ve siyasi sürecin bir parçası oldu. Hizbullah ise ateşkes anlaşmasını tanımıyor ve silahlarını teslim etmeyi kabul etmiyor. Dolayısıyla siyasi sürecin bir parçası haline geldiğini ve artık askeri bir kanadı olmadığını kabul etmeden milislerini orduya dahil etmekten bahsetmek bağlamdan kopuktur.”

Hizbullah'ın ideolojisi

Yazbek'e göre Hizbullah'ın ideolojisi, savaşçılarının orduya entegrasyonunun önündeki en büyük engel. Yazbek, “Hizbullah, Lübnan'ı İran'ın uzantısı olan coğrafi bir nokta olarak görüyor. Hizbullah Genel Sekreteri Naim Kasım'ın silahları teslim etmeyeceğini ve silahların devletin elinde olmasıyla ilgili konuşmalarla ilgilenmediğini açıklamasının da gösterdiği gibi bu doktrin halen varlığını sürdürüyor” ifadelerini kullandı.

ukıo
24 Şubat 2025 tarihinde düzenlenen cenaze töreninde eski Hizbullah Genel Sekreteri Haşim Safiyuddin'in tabutunu taşıyan Hizbullah savaşçıları (AP)

‘Lübnan iç savaşı sırasında milisleri olan ve devlet şemsiyesi altına giren liderlerin Lübnanlı liderler olduğunu, kararlarının Lübnanlıların kararı olduğunu’ hatırlatan Hamade, “Hizbullah ise organik olarak bölgesel bir otoriteye bağlıdır ve hem Lübnan içinde hem de dışında tehlikeli askeri ve güvenlik rolleri oynamıştır” dedi. Hizbullah'ın ‘Tahran'dan ayrıldığını, yerel bir siyasi bileşen olmayı kabul ettiğini ve askeri kolunu feshettiğini açıklamadığına, böylece savaşçılarının ordu içinde absorbe edilmesi konusunun tartışılabileceğine’ dikkat çeken Hamade sözlerini şöyle sürdürdü: “Veliyyül Fakih tarafından verilen ve uygulanması gereken meşru yetki çerçevesinde faaliyet gösteren askeri bir grup ile anayasal makamlar tarafından demokratik mekanizmalar çerçevesinde alınan siyasi bir karar çerçevesinde faaliyet gösteren başka bir grubu uzlaştırmak nasıl mümkün olabilir? İster sivil idarelerde ister güvenlik kurumlarında milislerin devlete entegre edilmesi deneyimi tekrarlanabilecek kadar başarılı oldu mu?”

Ordu disiplini

Bazılarının iddia ettiği gibi iç savaş sürecindeki milislerin orduya alınmadığını belirten Yazbek, ‘güvenlik ve askeri kurumlara alınanların Lübnan'ı yöneten Suriye rejimine yakın olduğunu, ülkenin egemenliği için savaşan ve Suriye işgaline karşı çıkanların ise kovalandığını, hapsedildiğini ve birçoğunun Lübnan'ı terk etmek zorunda kaldığını’ vurguladı. Yazbek ayrıca, ‘ordu personeli tarafından uygulanan disiplinin Hizbullah savaşçıları için geçerli olmadığını, çünkü milislerin orduyla, ordunun da onlarla uyumlu olmadığını’ belirtti.

Hamade, “Hizbullah savaşçılarının Lübnan ordusuna ve diğer devlet kurumlarına dahil edilmesinin artıları ve eksileri ne olursa olsun, doğru yol Hizbullah'ın silahlarını devlete teslim etmesiyle başlamalı. Hizbullah üyeleri Lübnan toplumundan izole edilmiş bir grup değildir ve topluma entegre edilmelidir. Ancak Hizbullah’ın silahlarını teslim etmesi için bir tür ayartma olarak özümsenmeleri konusunu gündeme getirmekte acele etmek hedefe ulaşılmasını sağlamayacaktır. Gerekli olan, Hizbullah’ın öncelikle devleti, silahların yalnızca devletin elinde olmasını, savaş ve barış kararının devletin elinde olduğunu ve bu konuda meydana gelebilecek herhangi bir düzenlemenin başlangıcı olarak uluslararası kararları uygulama ihtiyacını tanımasıdır” dedi.