Ramazan draması, Kahire’nin eski ve tarihi mahallelerine olan ilgiyi yeniden canlandırıyor

Ramazan dizileri arasında ‘Risaletu’l-İmam’, ‘Cafer el-Umde’, Suuk el-Kanto’ ve ‘Veud Sehıyye’ dizileri yer alıyor

Cafer el-Umde dizisinden bir sahne (Facebook)
Cafer el-Umde dizisinden bir sahne (Facebook)
TT

Ramazan draması, Kahire’nin eski ve tarihi mahallelerine olan ilgiyi yeniden canlandırıyor

Cafer el-Umde dizisinden bir sahne (Facebook)
Cafer el-Umde dizisinden bir sahne (Facebook)

Kahire’nin eski ve tarihi mahalleleri, drama yapımcılarının mekansal ve tarihi eserleri bağlamında kullandıkları estetik mirasın vurgulandığı Ramazan drama sezonunda dikkat çekici bir şekilde ortaya çıktı.
Sanatçı Halid en-Nebevi’nin ‘Risaletu’l-İmam’ serisindeki olayların arka planında yer alan Fustat şehri, Mısır’da İmam Şafi’nin ikamet ettiği en eski şehir olarak kabul ediliyor. Dizi, evler, dükkanlar, marketler ve banyolar da dahil olmak üzere olaylarının yaşandığı tarihi dönemde Fustat şehrinin simgesel yapılarını inşa etmek için pek çok dekorasyon kullandı.


 ‘Suuk el-Kanto’ dizisinde oynayan Sanatçı Amir Karara (Facebook)

Sanatçı Muhammed Ramazan’ın başrol oynadığı ‘Cafer el-Umde’ dizinin ana olayları Kahire’deki Seyyide Zeyneb mahallesinde gerçekleşiyor ve mahalle dizide sadece etkinlik yeri olarak yer almıyor. ‘Seyyide Zeyneb Ahla Mine’t-Tecemmu’ dizisinin bölümlerinden birinde, maddi durumu iyi olan kahramanın halk arasında yaşama tercihine atıfta bulunuluyor.
Özel bir dini statüye sahip Seyyide Zeyneb mahallesi, Kahire’nin en popüler mahallelerinden biri. Mısır’ın en büyük ve en ünlü camilerinden biri olan Seyyide Zeyneb camii ile ilişkilendirilir. Sanatçı Hanan Metaweh, ‘Veud Sehıyye’ dizisinde popüler mahallenin dikkat çekici bir şekilde ortaya çıkmasının yanı sıra, popüler mahallede kalmakta ve yaşamakta ısrar ediyor. Sanatçı Amir Karara’nın oynadığı ‘Suug el-Kanto’ dizisi Kahire’deki tarihi el-Muiz bölgesindeki arkeolojik alanlara dikkat çekiyor.


Risaletu’l-İmam dizisindeki Fustat şehri (Facebook)

Şarku’l Avsat’a konuşan Mısır arkeoloji uzmanı Samih ez-Zehar şunları söyledi:
 “Dramatik yazı, zaman, insan ve mekan olan tarih üçlüsünün denklemini araştırır. Mekan, tarihsel ve dramatik düzeylerde en belirgin unsurdur. Bu yıl Kahire, Fustat’ın ortaya çıkması da dahil olmak üzere dramalarda yer aldı. Ancak benim değerlendirmem, dizideki görünümünün (Risaletu’l-İmam) daha fazla incelemeye ve tarihi dizilerde olduğu gibi arkeolojik referansların kullanılmasına ihtiyaç duyduğu yönünde. Örneğin Amr bin As caminin görünümü, İmam Şafii’nin Mısır’a gelişindeki haline uymuyordu. Şehrin görünümünün yanı sıra, dizinin olaylarının Fustat ile hiçbir ilgisi yoktu. Dramatik kurgunun karakterlerde kabul edilebilir olabileceği biliniyor. Ancak zamansal ve tarihsel bağlamlara bağlantılıdır”


Hanan Metaweh, ‘Veud Sehıyye’ dizisinde (Facebook)

Ez-Zehar, “‘Cafer el-Umde’ dizide gösterildiği gibi Seyyide Zeyneb mahallesinin tarihi sahnelerinin çoğu dekoratif olsa da büyük bir parlaklıkla sunması takdire şayan. Üstelik dizinin açılış sahnelerinden biri olan Zeyneb’in yaşam alanı içinde çekilmiş özel bir kadro var. Kahraman pencereyi açtığında Sultan 3. Mustafa caddesinin köşesinden Seyyide Zeyneb camine bakabiliyor” dedi.
Ez-Zaher ‘Suuk el-Kanto’ dizisine atıfta bulunarak şunları söyledi:
 “Dizinin yapımcıları, Sultan Kalavun cami gibi tarihi el-Muiz bölgesindeki arkeolojik alanların içinde çekim yapmaları gerekiyor. Ancak bu alanların bazılarında kahraman Amir Karara, Mansur Kalavun cami olmasına rağmen caminin adının Sultan Bargug olarak telaffuz etmesi gibi hatalar var” El-Muiz Lidinillah el-Fatimi caddesi, eski Kahire’nin kalbidir ve İslami antikaların en büyük açık hava müzesidir.
Ez-Zaher, dramada Kahire’nin eski bölgelerinin varlığının iç turizm konusunda farkındalık yaratmayı teşvik ettiğine inanıyor.  Yıllar önce sanatçı Yasir Celal’in (Rahim) dizisinin Kahire’nin bölgelerine ışık tuttuğuna inanıyor. Ez-Zaher, “Cemaliye bölgesi, Babu’l-Feth, el-Hakim ve el-Ezher camileri o zaman Mısırlıların ilgisini cezbetmişti” dedi.



Yapay zeka, insanların zihnine sahte hatıralar yerleştirebiliyor

Araştırmacılar, görüntülerdeki küçük değişikliklerin insanların bir resmi farklı anımsamasına yol açabileceğini söylüyor (Pixabay)
Araştırmacılar, görüntülerdeki küçük değişikliklerin insanların bir resmi farklı anımsamasına yol açabileceğini söylüyor (Pixabay)
TT

Yapay zeka, insanların zihnine sahte hatıralar yerleştirebiliyor

Araştırmacılar, görüntülerdeki küçük değişikliklerin insanların bir resmi farklı anımsamasına yol açabileceğini söylüyor (Pixabay)
Araştırmacılar, görüntülerdeki küçük değişikliklerin insanların bir resmi farklı anımsamasına yol açabileceğini söylüyor (Pixabay)

Yapay zekanın, insanların belleğine sahte hatıralar yerleştirebileceği öne sürüldü. 

Son yıllarda gittikçe yaygınlaşan yapay zeka araçlarının zaman zaman yanıltıcı bilgiler verdiği veya "halüsinasyon" ürettiği biliniyor. 

Yakın zamanda yapılan bazı çalışmalarda insanların da halüsinasyon görmesine yol açabildikleri kaydedildi.

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) ve Kaliforniya Üniversitesi Irvine kampüsünden araştırmacılar, yapay zeka tarafından değiştirilen görsellerin, insanların hafızasını etkileyip etkilemediğini test etti.

Henüz hakem denetiminden geçmeyen ve ön baskı sunucusu arXiv'de geçen hafta yayımlanan çalışmada 200 katılımcıya birtakım resimler gösterildi.

Daha sonra 4 gruba ayrılan katılımcılara aynı resimler, resimlerin yapay zeka tarafından düzenlenmiş hali, yapay zekanın ürettiği videolar veya yapay zekanın düzenlediği resimleri içeren videolar sunuldu. 

Ardından katılımcılardan asıl resimdeki bazı detayları anlatması istendi. 

Araştırmacılar, yapay zeka tarafından düzenlenmiş görsellerin, katılımcıların sahte anılarını kayda değer derece artırdığını gözlemledi. 

Ayrıca yapay zekanın düzenlediği resimleri içeren videoların sahte anı oluşturmakta en büyük etkiyi yarattığı kaydedildi. Bu gruptaki katılımcılarda sahte hatıra oluşma oranı, kontrol grubunun 2,05 katıydı.

Bu gruptaki katılımcıların, görüntüleri doğru hatırladığına inancı da diğerlerine kıyasla en yüksek seviyedeydi. 

Aynı araştırma ekibi geçen ay, yapay zeka sohbet botlarının sahte anılar oluşturabileceğini bulmuştu.

Yine arXiv'de yayımlanan araştırmada, yapay zeka sohbet botlarının yanıltıcı soru sormasının bile insanların videosunu izledikleri bir olayı yanlış hatırlamasına yol açtığı gözlemlenmişti.

Bulguların başka çalışmalarla desteklenmeye ihtiyacı var. Ancak yine de bu iki çalışma, yapay zekanın yarattığı potansiyel tehditlerden birine dikkat çekiyor.

Sahte hatıralar oluşturulması örneğin mahkemede yanlış ifade verilmesine yol açabilir. 

Araştırmacılar, yapay zeka etkileşimlerinin insan belleği üzerinde önemli bir etki yaratabileceğini ve bu tür teknolojik araçların hassas bağlamlarda dikkatli bir şekilde kullanılması gerektiğini savunuyor.

Independent Türkçe, AZoAi, Register, arXiv